Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Jerzy Stankowski (spr.) Sędzia WSA Józef Maleszewski Asesor sądowy WSA Katarzyna Witkowicz-Grochowska po rozpoznaniu w trybie uproszczonym w dniu 08 listopada 2018 r. sprawy ze skargi E.P. na bezczynność Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w G. w przedmiocie udostępnienia informacji publicznej 1. zobowiązuje Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w G. do rozpoznania wniosku E.P. z dnia [...] lipca 2018 r. w zakresie pkt 1-3 tego wniosku w terminie 14 dni od dnia doręczenia odpisu prawomocnego wyroku wraz z aktami administracyjnymi; 2. stwierdza, że Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w G. dopuścił się bezczynności; 3. stwierdza że bezczynność Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w G. nie miała miejsca z rażącym naruszeniem prawa; 4. w pozostałym zakresie skargę oddala; 5. zasądza od Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w G. na rzecz E. P. kwotę 100 (sto) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Wnioskiem z dnia [...] lipca 2018 r. (data wpływu do kancelarii organu administracji: [...] czerwca 2018 r.) E. P. (zwana dalej również "Skarżącą") zwróciła się Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w G. (zwanego dalej również "PPIS") o udostępnienie informacji publicznej w zakresie:

1. Ile zostało odnotowanych niepożądanych odczynów poszczepiennych dotyczących szczepień przeciwko błonicy, tężcowi, krztuścowi, poliomyelitis, inwazyjnemu zakażeniu Haemophiłus Influenze, gruźlicy, wirusowemu zapaleniu wątroby, odrze, śwince i różyczce?

2. Ile zostało odnotowanych niepożądanych odczynów poszczepiennych po podaniu pozostałych szczepionek obowiązkowych i zalecanych w rozbiciu na dzieci

i dorosłych?

3. Jaki charakter miały odnotowane niepożądane odczyny poszczepienne?

(z podziałem na ilość i rodzaje - w zakresie pytania 1 oraz 2)

4. Czy zostały odnotowane przypadki śmiertelne?

5. W jaki sposób i przez kogo jest ustalana aktualna sytuacja epidemiologiczna na terytorium Polski, w oparciu o którą jest opracowywany Program Szczepień Ochronnych na dany rok?

6. Z jakich względów nie zostało wydane rozporządzenie właściwego ministra do spraw zdrowia przewidziane w art. 4 ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi?

7. Czy w Polsce przeprowadza się badania nowonarodzonych dzieci w celu stwierdzenia czy dziecko narodziło się z wrodzoną obniżoną odpornością? (Stwierdzenie wrodzonego lub nabytego niedoboru odporności stanowi przeciwwskazanie do szczepienia określone przez producenta szczepionki BCG).

8. Czy rejestr Niepożądanych Odczynów Poszczepiennych prowadzony przez Państwa instytucję podlega kontroli sądowej? Jeśli tak to jaki sąd jest władny, jeśli nie, z jakiego powodu nie podlega kontroli?

9. Czy stwierdzenie ciężkiego NOP powoduje skutki prawne (np. konieczność wycofania partii szczepionki)?

10. Z jakiej statystyki wynikają dane, którymi dysponuje PPIS?

11. Od którego roku dane te są gromadzone?

12. Czy w innych krajach Unii Europejskiej szczepienia, do których wzywa PPIS mają charakter obowiązkowy?

13. Czy w związku z przystąpieniem Polski do UE w roku 2004 i obowiązującą w ramach UE zasadą swobody przepływu osób PPIS odnotował epidemie chorób, co do których w krajach UE szczepienia są dobrowolne?

14. Według Światowej Organizacji Zdrowia wszczepialność na Ukrainie nie przekracza 50 %, zaś od 11 czerwca 2017 r. obywatele Ukrainy poruszają się swobodnie w ramach strefy Schengen (bez wiz) i obecnie przebywa ich na terytorium naszego państwa blisko 1 milion - Czy w związku z powyższym PPIS odnotował epidemie chorób, których przymus dotyczy wśród tych obywateli lub obywateli naszego kraju?

15. Czy wystosowując pismo przymuszające do szczepienia PPIS jest świadomy ilości powikłań poszczepiennych nieodnotowanych, a który to problem z odnotowywaniem zauważa prof. A. Z. (strona [...]), prof. J. W., dr H. C. (Neurologia i Neurochirurgia Polska 2004; 38, 1 (supl. 1): [...] 24) oraz dr P. G. (wywiad z dnia [...] grudnia 2016 r., telewizja WP, program Tu i teraz)

16. Czy organowi jest znane orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w kwestii obowiązku szczepień wskazujące, że przymus stanowi naruszenie art. 8 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności w sytuacji przymusu szczepień i braku systemu odszkodowawczego ?

17. Czy organowi wiadomo, czy w związku z jego działalnością została skierowana już skarga do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka?

18. Czy prawdą jest, że PPIS dystrybuuje, dystrybuował, sprzedawał, sprzedaje szczepionki?

19. Jaki zysk PPIS uzyskał z dystrybucji, sprzedaży szczepionek z uwzględnieniem podziału na poszczególne lata kalendarzowe jak i sumaryczny?

20. Czy nie jest sprzeczne z zasadami demokratycznego Państwa Prawa w szczególności z zasadą państwa prawa (art. 2 Konstytucji RP), zasadą prowadzenia postępowania w sposób budzący zaufanie uczestników (art. 8 k.p.a. - zasada pogłębiania zaufania do prawa) przymuszanie do szczepień przez ten sam organ, który prowadzi rejestr NOP mający świadczyć o bezpieczeństwie szczepień, jak i dystrybuujący, sprzedający szczepionki do których szczepienia przymusza?

21. Czy szczepionki, które mają być podane były przechowywane w prawidłowy sposób?

22. Czy PPIS kontrolował przychodnię, która wykonuje szczepienia, w szczególności czy posiada ona agregat zabezpieczający przerwanie dostaw energii elektrycznej oraz elektroniczny, całodobowy monitoring temperatury przechowywania szczepionek?

23. Czy w kwestii przechowywania szczepionek, które mają być podane został zachowany ciąg chłodniczy podczas transportu i przechowywania pomiędzy Ministerstwem Zdrowia, hurtownią, apteką, przychodnią oraz właściwą państwową powiatową stacją sanitarną?

W odpowiedzi PPIS w piśmie z dnia [...] lipca 2018 r. odniósł się do pytań zawartych we wniosku.

Pismem z dnia [...] lipca 2018 r. E. P. złożyła do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego skargę na bezczynność PPIS wnosząc o zobowiązanie organu do udostępnienia żądanej informacji w terminie czternastu dnia, o orzeczenie, że bezczynność organu miała miejsce z rażącym naruszeniem prawa oraz wymierzenie organowi grzywny w wysokości określonej w art. 154 § 6 ustawy dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U.

z 2018 r. poz. 1302 ze zm.; zwanej dalej "p.p.s.a.").

Skarżąca stwierdziła, że do dnia złożenia skargi organ nie udostępnił pełnej żądanej informacji, ani nie wydał decyzji o odmowie udostępniania informacji publicznej.

W odpowiedzi na skargę PPIS wniósł o jej oddalenie wyjaśniając, że pismem z dnia [...] lipca 2018 r. udzielił odpowiedzi na przedmiotowy wniosek.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga jest zasadna.

W pierwszej kolejności wskazać należy, że dla dopuszczalności skargi na bezczynność organu w przedmiocie udostępnienia informacji publicznej nie jest wymagane poprzedzenie jej jakimkolwiek środkiem zaskarżenia na drodze administracyjnej. Ponadto do skarg na bezczynność nie mają zastosowania terminy do wniesienia skargi ustalone w przepisach art. 53 p.p.s.a. (por. wyroki NSA z 24 maja 2006 r. sygn. akt I OSK 605/05 oraz z 18 sierpnia 2010 r. sygn. akt I OSK 851/10; http://orzeczenia.nsa.gov.pl). Tym samym Sąd skargę wniesioną w niniejszej sprawie uznał za dopuszczalną.

W kontrolowanej sprawie pozostaje poza sporem, że wniosek o udostępnienie informacji publicznej wpłynął do PPIS w dniu [...] czerwca 2018 r., zaś odpowiedź została udzielona pismem z dnia [...] lipca 2018 r. nadanym tego samego dnia. Analiza treści powyższego pisma, w kontekście złożonej skargi na bezczynność organu wymaga stwierdzenia, że złożenie wniosku przez osobę wykonującą o prawo do informacji nie nakłada na podmiot zobowiązany obowiązku automatycznego udostępnienia informacji, gdyż w pierwszej kolejności powinien on stwierdzić, czy jest on w posiadaniu wnioskowanej informacji, a następnie czy przepisy komentowanej ustawy znajdują zastosowanie w danej sytuacji.

Oceniając zatem pod względem podmiotowym złożony przez Skarżącą wniosek wskazać należy, że podmiotami zobowiązanymi do udostępnienia informacji publicznej są m.in. władze publiczne oraz inne podmioty wykonujące zadania publiczne, w tym organy władzy publicznej. Nie ulega wątpliwości, że organem władzy publicznej w rozumieniu art. 4 ust.1 pkt 1 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 1330 z późn. zm.; zwanej dalej "u.d.i.p.") jest PPIS. Informacje zbierane i wytwarzane przez organy inspekcji sanitarnej zgodnie z art. 2 w zw. z art. 5 pkt 1, 2, 3, 5 ustawy z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (j.t. Dz.U. z 2017, poz. 1261) w ramach prowadzonego nadzoru sanitarnego, w tym sanitarnego zabezpieczania granic państwa, analiz i ocen epidemiologicznych, opracowywania programów i planów działalności zapobiegawczej i epidemiologicznej dla podmiotów leczniczych, ustalenia zakresu i terminów szczepień ochronnych oraz sprawowania nadzoru w tym zakresie, stanowią bowiem informację publiczną.

Mając powyższe na uwadze należy sprawdzić, czy pytania objęte zakresem wniosku złożonego przez Skarżącą stanowią informację publiczną, czy PPIS był zobowiązany do udzielenia wnioskowanej przez stronę informacji oraz czy udzielił informacji zgodnie z wnioskiem.

Odnosząc się szczegółowo do poszczególnych pytań zawartych we wniosku o udzielenie informacji publicznej złożonego przez Skarżącą należy w pierwszej kolejności stwierdzić, iż przesłana Skarżącej odpowiedź PPIS odnosi się do wszystkich wskazanych we wniosku 23 punktów. Skarżąca w skardze nie wskazała w jakim zakresie informacje przekazane przez PPIS są niepełne. W tej sytuacji konieczne stało się dokonanie, szczegółowej analizy udzielonych odpowiedzi i ustalenia, czy zawierają one informacje, których udzielania domagała się Skarżąca.

W ocenie Sądu Skarżącej nie udzielono pełnej odpowiedzi na pytania nr 1, 2 i 3, podczas gdy zadane pytania dotyczące danych w zakresie liczby i charakteru odnotowanych niepożądanych odczynów poszczepiennych dotyczących szczepień przeciwko chorobom wymienionym we wniosku obejmują informacje publiczne w rozumieniu art. 1 i art. 6 u.d.i.p. Informacje o które wnioskowała Skarżąca stanowią informację publiczną zbieraną i wytwarzaną przez organy inspekcji sanitarnej, zgodnie z art. 2 w zw. z art. 5 pkt 1, 2 3, 5 ustawy z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (Dz. U. z 2017, poz. 1261) w ramach prowadzonego nadzoru sanitarnego, w tym sanitarnego zabezpieczania granic państwa, analiz i ocen epidemiologicznych, opracowywania programów i planów działalności zapobiegawczej i epidemiologicznej dla podmiotów leczniczych, ustalenia zakresu i terminów szczepień ochronnych oraz sprawowania nadzoru w tym zakresie. Przede wszystkim informację publiczną stanowią informacje zbierane przez Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego dotyczące niepożądanych odczynów poszczepiennych, które gromadzone są w powiatowym rejestrze zgłoszeń niepożądanych odczynów poszczepiennych, prowadzonym na podstawie art. 21 ust. 4 ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz. U. z 2016 r., poz. 1866 ze zm.) oraz § 8 i nast. rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 21 grudnia 2010 r. w sprawie niepożądanych odczynów poszczepiennych oraz kryteriów ich rozpoznawania ( Dz. U z 2010 r. nr 254, poz. 1711) (por. wyrok WSA w Poznaniu z 6 września 2017 r., II SAB/Po 96/17; http://orzeczenia.nsa.gov.pl). Wprawdzie w § 10 ust. 1 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 21 grudnia 2010 r. określono sposób udostępnienia informacji zawartych w tym rejestrze, tj. poprzez okazanie rejestru do wglądu, sporządzenie wyciągów, odpisów lub kopii, wydanie oryginału, jednakże ze względu, iż regulacja ta nie ma wyczerpującego charakteru - w pozostałym zakresie nie wyklucza to stosowania przepisów ustawy o dostępie do informacji publicznej (por. wyrok WSA w Poznaniu z 18 stycznia 2018 r. sygn. II SAB/Po 159/17, orzeczenia.nsa.gov.pl).

Wprawdzie PPIS odniósł się do pytań Skarżącej, jednak odpowiedzi udzielono poprzez odesłanie do informacji zawartych na ulotce konkretnego preparatu, stronie Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, Europejskiej Agencji Leków oraz Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego - Państwowego Zakładu Higieny w Biuletynie "Szczepienia Ochronne w Polsce". Sąd wskazuje, iż należy mieć na względzie, że w świetle art. 10 u.d.i.p., dla udzielenia informacji publicznej niewystarczające jest wyłącznie opublikowanie wnioskowanej informacji na stronie www lub w jakimkolwiek innym niż Biuletyn Informacji Publicznej systemie informatycznym. Jak bowiem zauważa się w orzecznictwie sądów administracyjnych tylko informacje publiczne opublikowane w Biuletynie Informacji Publicznej uważa się za udostępnione, zaś wszystkie inne informacje są udostępniane na wniosek bez względu na to czy funkcjonują w obiegu publicznym, na stronach internetowych podmiotów zobowiązanych do udostępniania informacji publicznych, a także czy dostęp do tych informacji, tj. do internetu, domagający się ich udostępnienia ma łatwy czy też utrudniony. O obowiązku udostępnienia informacji publicznej nie opublikowanej w Biuletynie, a będącej na stronie internetowej, przesądza nie dostęp do internetu, ale niepublikowanie w Biuletynie Informacji Publicznej (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 23 września 2014 r., sygn. akt I OSK 34/14, http://orzeczenia.nsa.gov.pl). Jednocześnie zwrócić uwagę należy, że Skarżąca zwróciła się o udzielenie informacji na temat liczby odnotowanych niepożądanych odczynów poszczepiennych wywołanych przez wskazane szczepionki. Analiza treści odpowiedzi organu nie zawiera wskazanych danych. Z tego względu zarzut skargi w zakresie dotyczącym pytań 1, 2 i 3 uznać należało za zasadny.

Na pozostałe pytania organ odpowiedział, jednak nie wszystkie pytania dotyczyły informacji publicznej. Sąd wskazuje, że pytania nr 8, 9, 12, 13, 14, 15, 16, 20 nie dotyczyły informacji publicznej. Nie dotyczą informacji publicznej pytania dotyczące udzielenia informacji co do tego czy rejestr Niepożądanych Odczynów Poszczepiennych podlega kontroli sądowej (pyt. 8), jak również czy stwierdzenie ciężkiego Niepożądanego Odczynu Poszczepiennego powoduje skutki prawne (pyt. 9), jak również pyt. 12 o to czy w innych krajach Unii Europejskiej wskazane szczepienia mają charakter obowiązkowy, oraz pytania dotyczące świadomości organu co do ilości powikłań nieodnotowanych (pyt. 15) oraz znajomości organu w zakresie orzecznictwa Europejskiego Trybunału Spraw Człowieka (pyt. 16). Informacje dotyczące swobody przepływu osób, polityki szczepień ochronnych w innych krajach Unii Europejskiej oraz na Ukrainie (pyt. 13, 14), a także świadomości organu co do ilości powikłań poszczepiennych nie odnotowanych, znajomości przez organ orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka i świadomości wnoszenia skarg na jego działalność oraz oceny zgodności z Konstytucją RP zasad funkcjonowania organów inspekcji sanitarnej (pyt. nr 20) nie są uważane na informację publiczną w rozumieniu ustawy, skutkiem czego organ nie jest zobowiązany do ich udzielenia (wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z 13 grudnia 2017r. sygn. IV SAB/Po 72/17; https://orzeczenia.nsa.gov.pl).

Sąd wskazuje, że informacja o przepisach prawa nie podlega udostępnieniu na podstawie ustawy o dostępie do informacji publicznej (por. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 12 marca 2015 r. sygn. II SAB/Wa 989/14; wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 18 kwietnia 2018 r. sygn. IV SAB/Po 4/18; https://orzeczenia.nsa.gov.pl). Zwrócić należy uwagę, że wiedza organu w zakresie orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, literatury medycznej dotyczącej szczepień ochronnych oraz prawa krajowego obowiązującym w innych niż Polska krajach Unii Europejskiej wykracza poza pojęcie informacji publicznej. Treść regulacji prawnych dotyczących obowiązku szczepień obowiązujących w innych krajach Unii Europejskiej w ramach ich prawa krajowego nie została wytworzona przez polskie władze publiczne i nie odnosi się do polskich władz publicznych, czy też wykonywania na terenie Polski zadań władzy publicznej i gospodarowania mieniem publicznym. Ponadto z przepisów ustawy o dostępie do informacji publicznej nie wynika, iż w trybie i na zasadach przewidzianych w tej ustawie organ jest obowiązany dokonywać ocen dotyczących zgodności prawa krajowego z prawem międzynarodowym, czy też racjonalności i celowości regulacji prawnych stanowiących podstawę działania tegoż organu. Innymi słowy, na zasadach określonych w przepisach o dostępie do informacji publicznej nie można domagać się dokonywania przez organ oceny prawidłowości funkcjonowania tego, bądź innych organów władzy publicznej, a do tego sprowadzały się pytania Skarżącej kwestionujące bezpieczeństwo szczepień obowiązkowych dla osób im podlegających oraz zgodność działań organów inspekcji sanitarnej w tym zakresie z prawem międzynarodowym. Podkreślenia wymaga, iż aby konkretna informacja posiadała walor informacji publicznej, to musi się ona odnosić do sfery faktów (czyli do istniejącego już stanu rzeczy oraz do czynności dokonanych już przez organ władzy publicznej), a nie do sfery przypuszczeń, bądź podejrzeń podmiotu domagającego się udostępnienia informacji, względnie przekonań tegoż podmiotu co do potencjalnej szkodliwości szczepień i niezgodności regulacji dotyczących szczepień obowiązkowych z innymi przepisami (por. wyrok WSA w Poznaniu z 14 września 2017 r. o sygn. akt II SAB/Po 99/17; http://orzeczenia.nsa.gov.pl).

Mając powyższe na uwadze należy stwierdzić, że organ dopuścił się bezczynności nie udzielając w terminie wynikającym z art. 13 ust. 1 u.d.i.p. odpowiedzi na pytania zawarte w pkt 1, 2 i 3 wniosku. Wobec powyższego Sąd działając na podstawie art. 149 § 1 pkt 3 p.p.s.a. uznał iż PPIS rozpoznając wniosek Skarżącej dopuścił się bezczynności

Dokonując oceny charakteru stwierdzonej bezczynność Sąd uznał,

że naruszenie prawa w tym zakresie nie miało charakteru rażącego. Wyjaśnić należy, że dla oceny, czy w sprawie wystąpiła kwalifikowana forma bezczynności nie jest wystarczające samo przekroczenie ustawowych terminów, musi być ono znaczne, bądź też przejawiać się w braku jakiejkolwiek reakcji organu na wniosek strony. Rażącym naruszeniem prawa będzie stan, w którym bez żadnej wątpliwości i wahań można stwierdzić, że naruszono prawo w sposób oczywisty. Kwalifikacja naruszenia jako rażące musi posiadać pewne dodatkowe cechy w stosunku do stanu określanego po prostu jako naruszenie, bądź zwykłe naruszenie. Dla uznania rażącego naruszenia prawa nie jest wystarczające samo przekroczenie przez organ administracji ustawowych obowiązków, czyli także terminów załatwienia sprawy. Wspomniane przekroczenie musi więc być znaczne i niezaprzeczalne. Jak wynika z akt sprawy organ odpowiedział na większość pytań. W zakresie pkt 1-3 wniosku organ nie pominął ich milczenie, jednak odpowiedź została oceniana jako niepełna. Tym samym zachowanie organu nie nosiło cech lekceważącego traktowania obowiązków nakładanych przez przepisy ustawy o dostępie do informacji publicznej. Z tych samych powodów Sąd nie znalazł podstaw do zastosowania środków określonych w art. 149 § 2 p.p.s.a.

W tym stanie rzeczy Sąd na podstawie art. 149 § 1 pkt 1 p.p.s.a. zobowiązał tenże organ do pełnego rozpoznania wniosku w zakresie w jakim doszło do bezczynności organu (pkt 1 wyroku). Na podstawie art. 149 § 1 pkt 3 p.p.s.a. Sąd stwierdził, że organ dopuścił się bezczynności (pkt 2 wyroku), a na podstawie art. 149 § 1a p.p.s.a. Sąd stwierdził, że bezczynność nie miała miejsca z rażącym naruszeniem prawa (pkt 3 wyroku). W pozostałym zakresie Sąd skargę oddalił

(pkt 4 wyroku). O kosztach postępowania (pkt 5 wyroku) Sąd orzekł na podstawie

art. 200 i art. 205 § 2 p.p.s.a. uwzględniając kwotę stanowiącą równowartość uiszczonego wpisu od skargi (100 zł).