Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku w składzie następującym: Przewodniczący sędzia WSA Małgorzata Roleder, Sędziowie asesor sądowy WSA Marta Joanna Czubkowska (spr.) sędzia WSA Elżbieta Lemańska, Protokolant st. sekretarz sądowy Katarzyna Derewońko, po rozpoznaniu w Wydziale II na rozprawie w dniu 20 kwietnia 2023 r. sprawy ze skargi D. K. na decyzję Wojewody P. z dnia [...] stycznia 2023 r. nr [...] w przedmiocie utraty statusu osoby bezrobotnej i prawa do zasiłku oddala skargę

Wojewoda P. decyzją z [...] stycznia 2023 r. nr [...], po rozpatrzeniu odwołania D.K., utrzymał w mocy decyzję Starosty S. z [...] listopada 2022 r. nr [...] orzekającą o utracie przez ww. statusu osoby bezrobotnej i prawa do zasiłku z dniem 3.10.2022 r. na okres 120 dni oraz o nadaniu rygoru natychmiastowej wykonalności.

Decyzja została wydana na podstawie następujących okoliczności faktycznych i prawnych.

Skarżący – D.K. zarejestrował się w PUP w S. 1 września 2022 r. i z tym dniem, na mocy decyzji organu zatrudnienia z [...] września 2022 r. nr [...], został uznany za osobę bezrobotną oraz uzyskał prawo do zasiłku. Zasiłek przyznano w wysokości 1.304,10 zł miesięcznie w okresie pierwszych 90 dni posiadania prawa do zasiłku a następnie w wysokości 1.024,10 zł miesięcznie w okresie kolejnych dni posiadania prawa do zasiłku.

W dniu 20 września 2022 r. wyznaczono bezrobotnemu na dzień 3 października 2022 r. termin zgłoszenia się w Urzędzie Pracy. Fakt przyjęcia do wiadomości ww. terminu zainteresowany potwierdził własnoręcznym podpisem w części "E" Karty rejestracyjnej bezrobotnego - Stawiennictwo bezrobotnego w Urzędzie i propozycje przedłożone bezrobotnemu.

Z załączonej dokumentacji sprawy wynika, że D.K. nie dopełnił ciążącego na nim obowiązku i nie stawił się w wyznaczonym na dzień 3 października 2022 r. terminie. Natomiast zgłosił się do PUP w dniu 6 października 2022 r. oraz złożył pisemne usprawiedliwienie swojej nieobecności cyt.: "W dniach od 2 do 5 października byłem przeziębiony (...) dlatego nie stawiłem się w dniu 3.10.2022 r. w Urzędzie Pracy". Na powyższym dokumencie widnieje własnoręczna adnotacja datowana na 11 października 2022 r., że powyższe niestawiennictwo nie zostało usprawiedliwione.

Z uwagi na fakt niestawiennictwa D.K. w UP w wyznaczonym terminie oraz niepoinformowania w okresie do 7 dni o uzasadnionej przyczynie tego niestawiennictwa, organ pierwszej instancji, na podstawie art. 33 ust. 4 pkt 4 ustawy o promocji zatrudnienia, wydał decyzję orzekającą o utracie przez stronę statusu osoby bezrobotnej i prawa do zasiłku z dniem 3 października 2022 r. Organ odwoławczy decyzją z [...] listopada 2022 r. uchylił tę decyzję zalecając odniesienie się do zapisów art. 33 ust. 4 pkt 10 ustawy, które dotyczą bezrobotnych pobierających zasiłek, usprawiedliwiających swoje niestawiennictwo z powodu choroby.

Organ pierwszej instancji, po ponownym rozpatrzeniu sprawy, decyzją z [...] listopada 2022 r. powtórnie orzekł o utracie przez D.K. statusu osoby bezrobotnej i prawa do zasiłku dla bezrobotnych z dniem 3 października 2022 r. Odwołanie od tej decyzji wniósł D.K.

Utrzymując w mocy tę decyzję organ odwoławczy wskazał, że zgodnie z art. 33 ust. 3 ustawy, bezrobotny ma obowiązek zgłaszania się do właściwego powiatowego urzędu pracy w wyznaczonym przez urząd terminie w celu przyjęcia propozycji odpowiednej pracy lub innej formy pomocy proponowanej przez urząd lub w innym celu wynikającym z ustawy i określonym przez urząd pracy, w tym potwierdzenia gotowości do podjęcia pracy. W przypadku bezrobotnego będącego dłużnikiem alimentacyjnym, w rozumieniu przepisów o pomocy osobom uprawnionym do alimentów, wyznaczony termin nie może być dłuższy niż 90 dni. Następnie wskazano, że na podstawie art. 33 ust. 4 ustawy, starosta z zastrzeżeniem art. 75 ust. 3 pozbawia statusu bezrobotnego osobę bezrobotną, która:

- pkt 4 - nie stawiła się w powiatowym urzędzie pracy w wyznaczonym terminie i nie powiadomiła w okresie do 7 dni o uzasadnionej przyczynie tego niestawiennictwa;

- pkt 10 - nie przedstawiła zaświadczenia o niezdolności do pracy wskutek choroby, o którym mowa w art. 80 ust. 2;

pozbawienie statusu bezrobotnego następuje od dnia niestawienia się w powiatowym urzędzie pracy odpowiednio na okres wskazany w pkt 3, w zależności od liczby niestawiennictw.

Z załączonych akt sprawy wynika, że było to pierwsze nieusprawiedliwione niestawiennictwo D.K. w PUP w wyznaczonym terminie.

Z zastrzeżenia zawartego w art. 75 ust. 3 ustawy wynika, że bezrobotny, który w okresie nie dłuższym niż 10 dni przebywa za granicą lub pozostaje w innej sytuacji powodującej brak gotowości do podjęcia zatrudnienia, nie zostaje pozbawiony statusu bezrobotnego, jeżeli o zamierzonym pobycie za granicą lub pozostawaniu w sytuacji powodującej brak gotowości do podjęcia zatrudnienia zawiadomił powiatowy urząd pracy. Zasiłek za ten okres nie przysługuje. Całkowity okres zgłoszonego pobytu za granicą oraz braku gotowości do pracy z innego powodu nie może przekroczyć łącznie 10 dni w okresie jednego roku kalendarzowego.

Zgodnie zaś z art. 80 ust. 1 ustawy, osoba bezrobotna zachowuje prawo do zasiłku i stypendium za okres udokumentowanej niezdolności do pracy, przypadający w okresie przysługiwania zasiłku lub odbywania stażu, przygotowania zawodowego dorosłych i szkolenia, za który na podstawie odrębnych przepisów pracownicy zachowują prawo do wynagrodzenia lub przysługują im zasiłki z ubezpieczenia społecznego w razie choroby lub macierzyństwa. Natomiast ust. 2 powyższego przepisu stanowi, że bezrobotni, z wyjątkiem osób odbywających leczenie w zakładzie lecznictwa odwykowego są obowiązani do przedstawienia zaświadczenia lekarskiego, o którym mowa w art. 55a ust. 7 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1133, 1621 i 1834), albo wydruku zaświadczenia lekarskiego, o którym mowa w art. 55a ust. 6 tej ustawy. Nieprzedstawienie odpowiednio zaświadczenia lekarskiego albo wydruku zaświadczenia lekarskiego w wymaganej formie skutkuje pozbawieniem statusu bezrobotnego z pierwszym dniem niezdolności do pracy.

Jak wynika z załączonych akt sprawy D.K. został prawidłowo pouczony o obowiązku zgłaszania się w wyznaczonych terminach, o obowiązku zawiadomienia powiatowego urzędu pracy o fakcie wyjazdu za granicę lub innej okoliczności powodującej brak gotowości do podjęcia pracy, jak również o obowiązku powiadomienia urzędu pracy w terminie 7 dni od daty wyznaczonej o przyczynie niestawiennictwa, jak też przedstawienia zaświadczenia o niezdolności do pracy wskutek choroby lub opieki nad chorym członkiem rodziny na druku określonym w odrębnych przepisach, w przypadku niezdolności do pracy wskutek choroby. Dowodzą tego dokumenty: część "C" Karty rejestracyjnej bezrobotnego pn. Oświadczenie bezrobotnego pkt 23 lit. a, c, d, f oraz Informacja dla osób rejestrujących się w PUP pkt IV ppkt 13, na których bezrobotny w dniu rejestracji złożył własnoręczny podpis. Podkreślono, że osoby bezrobotne są zobowiązane do szczególnej staranności w odniesieniu do obowiązków, które przyjęły na siebie jako konsekwencję rejestracji w urzędzie pracy.

Wskazano, że załączone akta sprawy potwierdzają podejmowane przez D.K. działania w celu realizacji obowiązków związanych z posiadanym statusem. Stawiennictwo zainteresowanego w UP dokumentują zapisy w Karcie rejestracyjnej bezrobotnego część "E": Stawiennictwo w Urzędzie Pracy i propozycje przedłożone bezrobotnemu. W kolumnie zatytułowanej "Wyznaczona data stawienia się" jako pierwszy znajduje się wpis 1.09.2022 i w kolejnej kolumnie zatytułowanej jako "Data stawienia się" widnieje również data 1.09.2022 , natomiast w następnej kolumnie "Przedłożone propozycje (rodzaj pracodawcy, nazwa pracodawcy itp.) znajduje się adnotacja (naniesiona przez pracownika PUP)-"Wyznaczono termin stawiennictwa do doradcy klienta", przy której widnieje podpis D.K. W kolejnym wierszu kolumny "Wyznaczona data stawienia się" z datą 08.09.2022 r. znajduje się adnotacja potwierdzająca stawiennictwo zainteresowanego w dniu 06.09.2022 "(...) w celu dostarczenia zaświadczenia". Z kolejnych wpisów wynika, że stawienie się zainteresowanego w Urzędzie Pracy miało miejsce również 20.09.2022 (data wyznaczona i stawienia się), przy czym w kolumnie "Przedłożone propozycje (...)" widnieje wpis-Podpisał deklarację przystąpienia do IPD. Opracowano IPD", przy tych zapisach widnieje podpis zainteresowanego. Następny wpis w kolumnie zatytułowanej "Wyznaczona data stawienia się" to - 03.10.2022, przy nim zaś jako "Data stawienia się" widnieje - 06.10.2022 z adnotacją we właściwej kolumnie "Przedłożone propozycje (...)" - "Omówiono sytuację zawodową klienta. Złożył wyjaśnienia" i w tym wierszu również widnieje podpis zainteresowanego. Kolejnym wpisem jest data 02.11.2022 (w rubrykach daty wyznaczonej i stawiennictwa), zaś w kolumnie "Przedłożone propozycje (...)" widnieje wpis "Omówiono sytuację zawodową klienta", przy tych zapisach widnieje podpis D.K. Takie same zapisy widnieją pod datą 01.12.2022, które zainteresowany także podpisał. Następny jako ostatni w kolumnie zatytułowanej "Wyznaczona data stawienia się" znajduje się wpis 02.01.2023 i w tym samym wierszu również widnieje podpis zainteresowanego. Z akt sprawy wynika, że zainteresowany stawił się w PUP także 30.09.2022 r. podając nr rachunku bankowego, na jaki należy przekazywać zasiłek.

W ocenie organu odwoławczego organ zatrudnienia w sposób prawidłowy rozstrzygnął w dniu 28.11.2022 r. o utracie przez stronę statusu osoby bezrobotnej oraz zasiłku dla bezrobotnych z dniem 03.10.2022 r., zaistniała bowiem przesłanka określona w art. 33 ust. 4 pkt 10 ustawy, do utraty tego statusu. Zdaniem organu odwoławczego przyczyna niestawiennictwa D.K. w PUP w wyznaczonym terminie wskazana w odwołaniu, tj. przeziębienie - nie potwierdzone odpowiednim zaświadczeniem lekarskim - nie może stanowić podstawy do uchylenia zaskarżonej decyzji. Jak wskazano powyżej - załączone akta sprawy potwierdzają, że zainteresowany nie stawił się w wyznaczonym na dzień 03.10.2022 r. terminie oraz nie przedstawił zaświadczenia o niezdolności do pracy wskutek choroby na druku ZUS ZLA (złożył jedynie w dniu 06.10.2022 r. w PUP pisemne usprawiedliwienie nieobecności). Obowiązek udokumentowania przyczyny niestawiennictwa spowodowanej chorobą odpowiednim zaświadczeniem wydanym na druku ZUS ZLA wynika z art 33 ust 4 pkt 10 w zw. z art. 80 ust. 2 ustawy który stanowi, że starosta, pozbawia statusu bezrobotnego (pobierającego zasiłek), który nie przedstawił zaświadczenia o niezdolności do pracy wskutek choroby (tak też wyrok WSA w Krakowie z 28 listopada 2013 r., III SA/Kr 378/13).

Biorąc pod uwagę stan faktyczny przedmiotowej sprawy oraz obowiązujące przepisy prawa, organ odwoławczy nie znalazł podstaw do usprawiedliwienia nieobecności D.K. w dniu 03.10.2022 r. w organie zatrudnienia i utrzymał w mocy zaskarżone rozstrzygnięcie organu pierwszej instancji. Poinformowano przy tym, że zgodnie z art. 33 ust. 4 pkt 3 ustawy, o status osoby bezrobotnej strona będzie mogła ponownie ubiegać się po upływie 120 dni od dnia utraty statusu bezrobotnego, gdyż sytuacja taka, tj. niestawienie się bez uzasadnionej przyczyny w wyznaczonym terminie, zdarzyła się po raz pierwszy.

Decyzję tę do sądu administracyjnego zaskarżył D.K. i wniósł o jej zmianę; przywrócenie statusu osoby bezrobotnej i prawa do zasiłku; wypłatę zasiłku dla bezrobotnych i opłacenie składek zdrowotnych od 3.10.2022 r. wraz z ustawowymi odsetkami.

W uzasadnieniu podał, że 1.09.2022 r. został zarejestrowany jako osoba bezrobotna w Powiatowym Urzędzie Pracy. W dniu rejestracji pracownik urzędu nie był w stanie zrozumieć zestawienia jego wynagrodzenia i w całym tym zamieszaniu na pewno pracownik ten nie mówił, że jeżeli skarżący będzie chory to musi mieć L4. Skarżący podał, że w UP we wrześniu był 5 razy - donosił dokumentację. Ostatni raz był 30 września, zanosił numer konta bankowego (aby otrzymać zasiłek). W dniu 3.10.2022 r. nie stawił się bo się przeziębił. Było to tylko przeziębienie, a nie choroba która by trwała powyżej 7 dni. W dniu 6.10.2022 r. podpisał listę obecności i pracownik UP powiedział, że trzeba napisać usprawiedliwienie. Przekazał usprawiedliwienie pisemne w nie przekraczającym terminie 7 dni i wyznaczono kolejną datę stawienia się w UP na 2.11.2022 r. Żaden z pracowników UP nie wspomniał, że to powinno być L4 lub zaświadczenie lekarskie. Skarżący podniósł, że gdyby został o tym poinformowany poszedłby do lekarza. Następnie wskazał, że stawił się w UP 2.11.2022 r. oraz 1.12.2022. Wyznaczono mu kolejny termin na 2 stycznia 2023 r. Żaden z pracowników nie rozmawiał z nim po decyzji Wojewody P. Skarżący cały czas stawiał się w wyznaczonych terminach. Podniósł, że 1 lutego upłynie 120 dni od utraty statusu osoby bezrobotnej. Ponownie podkreślił, że cały czas stawiał się w wyznaczonych terminach - we wrześniu kilkukrotnie, tylko raz nie stawił się 3.10.2022 r. ale stawił się 6.10.2022 r.

Organ w odpowiedzi na skargę wniósł o jej oddalenie i podtrzymał swoje stanowisko zawarte w zaskarżonej decyzji. Odnosząc się do kwestii stawiania się skarżącego w wyznaczonych terminach wyjaśniono, że jak wynika z przesłanego przez UP pisma z 7 lutego 2023 r., powodem dla którego wyznaczane były kolejne terminy stawiennictwa było żądanie strony odnotowania stawiennictwa w aktach i wyznaczenie kolejnego terminu wizyty.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku zważył co następuje.

Skarga nie zasługuje na uwzględnienie, albowiem jej zarzuty i argumenty nie podważają legalności zaskarżonej decyzji.

Przedmiotem kontroli sądu w sprawie niniejszej jest decyzja Wojewody P. utrzymująca w mocy decyzję Starosty S. z [...] listopada 2022 r. nr [...] orzekającą o utracie przez D.K. statusu osoby bezrobotnej i prawa do zasiłku z dniem 3.10.2022 r. na okres 120 dni oraz o nadaniu rygoru natychmiastowej wykonalności. Podstawę prawną zaskarżonej decyzji stanowił przepis art. 33 ust. 4 pkt 10 ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (t.j. Dz.U. z 2022 r., poz. 690 ze zm.; dalej powoływana jako ustawa).

Z ustaleń dokonanych w sprawie wynika, że D.K. został uznany za osobę bezrobotną z prawem do zasiłku dla bezrobotnych. Ze statusem bezrobotnego wiążą się szczególne obowiązki, o których osoba zarejestrowana w Urzędzie Pracy zostaje pouczona, podpisując stosowne oświadczenie. Ponieważ uznanie za osobę bezrobotną uzależnione jest od warunku pozostawania bez pracy oraz od zdolności i gotowości do podjęcia zatrudnienia, ten ostatni warunek podlega okresowej weryfikacji przez organ. Przepis art. 33 ust. 3 ustawy, stanowi podstawę nałożenia na bezrobotnego obowiązku zgłaszania się do właściwego powiatowego urzędu pracy w wyznaczonym przez urząd terminie w celu przyjęcia propozycji odpowiedniej pracy lub innej formy pomocy, w tym potwierdzenia gotowości do podjęcia pracy.

Niestawiennictwo w wyznaczonym terminie i brak powiadomienia w okresie do 7 dni o uzasadnionej przyczynie tego niestawiennictwa w myśl art. 33 ust. 4 pkt 4 ustawy, skutkuje pozbawieniem statusu bezrobotnego. Powyższy przepis nie określa w sposób szczegółowy o jakiego rodzaju przyczyny niestawiennictwa chodzi, zatem w każdym przypadku organ ocenia, czy podana przez bezrobotnego przyczyna niestawiennictwa może być uznana za usprawiedliwioną. Jeśli natomiast przyczyną niestawiennictwa osoby bezrobotnej w wyznaczonym terminie jest choroba, wówczas osoba ta obowiązana jest przedstawić stosowne zaświadczenie lekarskie. Skarżący usprawiedliwiając swoją nieobecność w dniu 3 października 2022 r., wyraźnie wskazała, że jego nieobecność spowodowana była chorobą.

Prawidłowo zatem organy przyjęły, że w przypadku skarżącego, pobierającego zasiłek dla bezrobotnych istniał obowiązek udokumentowania przyczyny niestawiennictwa w dniu 3 października 2022 r., spowodowanego chorobą, odpowiednim zaświadczeniem wydanym na druku ZUS ZLA. W tym przypadku miał bowiem zastosowanie przepis art. 33 ust. 4 pkt 10 w zw. z art. 80 ust. 2 ustawy.

Ustalając znaczenie przepisu art. 80 ust. 2 ustawy, nie można uznać, iż ma on charakter samodzielny. Przy takim zaś założeniu należy uwzględnić kontekst systemowy, w jakim przepis ten został zamieszczony. Prowadzi to z kolei do wniosku, że regulację tę należy oceniać w kontekście art. 80 ust. 1 ustawy. W myśl tego przepisu bezrobotny zachowuje prawo do zasiłku i stypendium za okres udokumentowanej niezdolności do pracy, przypadający w okresie przysługiwania zasiłku lub odbycia stażu, przygotowania zawodowego dorosłych i szkolenia, za który na podstawie odrębnych przepisów pracownicy zachowują prawo do wynagrodzenia lub przysługują im zasiłki z ubezpieczenia społecznego w razie choroby lub macierzyństwa. Powołany przepis adresowany jest wprost do bezrobotnego pobierającego zasiłek. Osoba taka zachowuje prawo do zasiłku za okres udokumentowanej niezdolności do pracy, przypadający w okresie zasiłkowym. Na takie m.in. osoby bezrobotne art. 80 ust. 2 ustawy nakłada obowiązek przedstawienia zaświadczeń o niezdolności do pracy wskutek choroby na druku określonym odrębnymi przepisami. Nieprzedstawienie zaświadczenia w wymaganej formie skutkuje pozbawieniem statusu bezrobotnego z pierwszym dniem niezdolności do pracy.

W ocenie sądu ustalony w sprawie stan faktyczny mieści się w hipotezie normy prawnej zawartej w przepisach art. 33 ust. 4 pkt 10 w zw. z art. 80 ust. 2 ustawy. Nie zachodzi tu także sprzeczność z uregulowaniem zawartym w art. 33 ust. 4 pkt 4 ustawy, bowiem przepis ten nie obejmuje swym zakresem przypadków usprawiedliwienia przyczyn niestawiennictwa, spowodowanych chorobą powodującą niezdolność do pracy bezrobotnych pobierających zasiłki. Bezrobotny w okresie pobierania zasiłku, który z powodu choroby nie może stawić się w wyznaczonym terminie w urzędzie pracy w celu potwierdzenia gotowości do pracy, obowiązany jest więc udokumentować niezdolność do pracy zaświadczeniem lekarskim w wymaganej formie. Wymóg taki nie dotyczy tych bezrobotnych, którzy nie pobierają zasiłku lub stypendium. Mogą oni zatem usprawiedliwić swe niestawiennictwo w sposób mniej sformalizowany, zaś podstawę pozbawienia statusu bezrobotnego w przypadku nieuzasadnionej przyczyny niestawiennictwa stanowi przepis art. 33 ust. 4 pkt 4 ustawy. Za takim rozróżnieniem oprócz wykładni systemowej przemawiają także względy celowościowe. Nałożony przez ustawodawcę większy rygoryzm odnosi się do osób pobierających świadczenie pieniężne. Konieczność udokumentowania niezdolności do pracy zaświadczeniem lekarskim wystawionym na druku ZUS nie tylko zmierza do aktywizacji bezrobotnych, lecz także ma sprzyjać racjonalnemu wydatkowaniu środków publicznych.

Nadmienić należy, że podobną interpretację przepisów art. 33 ust. 4 pkt 10 w zw. z art. 80 ust. 2 ustawy przedstawił Naczelny Sąd Administracyjny w wyrokach z 21 października 2015 r., I OSK 883/14; z 17 lutego 2011 r., I OSK 1780/10 (pub. CBOSA), przyjmując że art. 80 ust. 2 ustawy odnosi się do tych sytuacji, o których stanowi ust. 1 tego przepisu. Pogląd ten, skład orzekający w niniejszej sprawie w całości podziela.

W zaskarżonej decyzji Wojewoda trafnie powołał się na przepisy regulujące kwestię dokumentowania przez bezrobotnych okresów niezdolności do pracy i zasadnie wskazał, że skarżący został prawidłowo pouczony o tym, że w przypadku niezdolności do pracy wskutek choroby spoczywa na nim obowiązek przedstawienia zaświadczenia o niezdolności do pracy wskutek choroby lub opieki nad członkiem rodziny na druku określonym w odrębnych przepisach. Skarżący nie może więc powoływać się na brak pouczenia go przez pracownika urzędu w tym zakresie. W ocenie sądu wszystkie istotne dla końcowego rozstrzygnięcia okoliczności (brak stawiennictwa skarżącego w wyznaczonym terminie oraz brak przedstawienia przez niego stosownego zaświadczenia) są okolicznościami niebudzącymi wątpliwości. W takiej sytuacji spełniona została przewidziana prawem przesłanka do pozbawienia skarżącego z dniem 3 października 2022 r. (tj. z pierwszym dniem niezdolności do pracy) statusu osoby bezrobotnej, a co za tym idzie prawa do zasiłku dla bezrobotnych.

Mając na uwadze powyższe, należało uznać, że zaskarżona decyzja jest zgodna z prawem, ponieważ w wyniku właściwie przeprowadzonego postępowania wyjaśniającego ustalono prawidłowy stan faktyczny, a następnie dokonano poprawnej wykładni przepisów ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy.

W związku z powyższym skargę oddalono na podstawie art. 151 ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.