Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Rzeszowie w składzie następującym: Przewodniczący SWSA Marcin Kamiński Sędziowie NSA Stanisław Śliwa /spr./ AWSA Karina Gniewek - Berezowska Protokolant specjalista Anna Mazurek - Ferenc po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 5 października 2021 r. sprawy ze skargi W. K. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia [...] marca 2021 r. nr [...] w przedmiocie nałożenia kary za niewykonanie obowiązku zawiadomienia o zbyciu pojazdu uchyla zaskarżoną decyzję i decyzję Prezydenta Miasta a z dnia [...] czerwca 2020 r. nr [...].

Decyzją z dnia [...] marca 2021 r. nr [...] Samorządowe Kolegium Odwoławcze (SKO) w [...] po rozpoznaniu odwołania W. K. utrzymało w mocy decyzję Prezydenta Miasta [...] z dnia [...] czerwca 2020 r. nr [...] w przedmiocie kary za niewykonanie obowiązku zawiadomienia o zbyciu pojazdu. W podstawie prawnej Kolegium powołało art. 138 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2020 r. poz. 256, ze zm.), zwanej dalej "K.p.a." w związku z art. 140 mb pkt 2 oraz art. 78 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 20 czerwca 1997r.- Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 2020 r. poz. 110, ze zm.), określanej w dalszej części jako "P.r.d.".

Wskazaną decyzją z dnia [...] czerwca 2020 r. Prezydent Miasta [...]nałożył na W. K. – byłego właściciela pojazdu marki: [...] o nr VIN [....] i nr rejestracyjnym [...] karę pieniężną w wysokości 200 złotych z tytułu niewykonania obowiązku polegającego na zawiadomieniu organu w terminie 30 dni o zbyciu wymienionego pojazdu. Prezydent ustalił, że w dniu 2 marca 2020 r. W. K. zawiadomił o zbyciu używanego pojazdu marki [...] o nr VIN [...] i nr rejestracyjnym [...]. Do zawiadomienia została załączona umowa z dnia 29 stycznia 2020 r., z której wynika, że zbycie pojazdu nastąpiło właśnie w tym dniu. W świetle art. 78 ust. 2 pkt 1 P.r.d., obowiązkiem właściciela pojazdu zarejestrowanego było zawiadomienie starosty o zbyciu pojazdu w terminie nieprzekraczającym 30 dni, a zatem w niniejszej sprawie do 28 lutego 2020 r., tymczasem zawiadomienie to nastąpiło 2 marca 2020 r. Powyższe obligowało, w myśl art. 140mb pkt 2 P.r.d. do nałożenia na W. K. kary pieniężnej, której wysokość uzależniona jest od zakresu naruszenia, powtarzalności naruszeń oraz korzyści finansowej uzyskanej z tytułu naruszenia ustawy.

Prezydent podniósł, że zakres naruszenia był nieznaczny, bowiem wyniósł 4 dni. Naruszenie to jest pierwszym, jakiego dopuściła się strona w badanym okresie. Natomiast co do korzyści finansowej jaką strona mogła uzyskać z tytułu naruszenia ustawy organ stwierdził, że nie jest mu znana, zwłaszcza że zawiadomienie o zbyciu jest nieodpłatną czynnością urzędową. Dlatego zdecydowano o nałożeniu kary w najniższej możliwej wysokości.

W. K. odwołał się od powyższej decyzji wskazując, że karę nałożono niesłusznie, bowiem bez wnikliwego rozpatrzenia jego pisma wyjaśniającego w sprawie. Podał, że w dniach 27 lutego i 28 lutego 2020 r. przebywał w szpitalu z mamą, która czekała na specjalistyczne badania. Odwołujący się wniósł o umorzenie nałożonej kary, bowiem w związku z pandemią od lutego 2020 r. pozostaje bez pracy i środków do życia, a sytuacja związana ze spóźnionym wypełnieniem ustawowego obowiązku zdarzyła się mu pierwszy raz.

SKO zakwestionowaną decyzję utrzymało w mocy decyzją z dnia [...] marca 2021 r. Kolegium wskazało, że nałożenie kary było obligatoryjne gdyż wbrew unormowaniu art. 78 ust. 2 pkt 1 P.r.d. odwołujący się nie powiadomił organu o zbyciu pojazdu. Nie było przy tym przeszkody do dokonania takiego powiadomienia. Również żaden przepis powszechnie obowiązującego prawa nie wyłączał obowiązku aktualnego właściciela powiadomienia organu o zbyciu pojazdu z uwagi na pandemię spowodowaną wirusem SARS-CoV-2. Wprawdzie, w świetle unormowania art. 31i ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz. U. z 2020 r. poz. 1842), z 30 do 180 dni zostały wydłużone terminy określone wart. 71 ust. 7 i art. 78 ust. 2 pkt 1 P.r.d., jednakże z całokształtu uregulowań tejże ustawy wynika reguła, że dotyczy to pojazdu zarejestrowanego nabytego lub zbytego nie wcześniej niż w dniu 1 marca 2020 r. i po tej dacie. W realiach rozpatrywanej sprawy skorzystanie więc z tej możliwości zostało przez ustawodawcę wyłączone. W efekcie, uniknięcie konsekwencji prawnych w postaci nałożenia kary zależało wyłącznie od inicjatywy i woli strony materializującej się poprzez zawiadomienie organu o zbyciu pojazdu, w przewidzianym dla tej czynności przez ustawę terminie, tj. do dnia 28 lutego 2020 r. SKO podkreśliło też, że określając wysokość kary na kwotę 200 zł organ administracyjny zastosował najmniej dolegliwą finansowo sankcję za niedopełnienie przedmiotowego obowiązku, nie przekraczając przyznanych mu przez prawo kompetencji. Kolegium wyraziło stanowisko, że na odwołującym się z pewnością ciążył obowiązek wynikający z art. 78 ust. 2 pkt 1 P.r.d. zawiadomienia organu w nieprzekraczalnym terminie 30 dni o zbyciu pojazdu, niezależnie od tego, czy nabywca pojazdu spełnił swój obowiązek zawiadomienia organu o nabyciu tego pojazdu. Natomiast co do kwestii podnoszonej w odwołaniu, tj. umorzenia nałożonej kary, Kolegium wskazało, że w tej sprawie należy zwrócić się ze stosownym wnioskiem do Prezydenta Miasta [...] - dysponenta nałożonej kary, będącego jednocześnie organem właściwym do rozpatrzenia tego rodzaju wniosku strony w pierwszej instancji.

W. K. nie zgodziwszy się z decyzją SKO zaskarżył ją do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie, powtarzając argumentację odwołania od decyzji organu I instancji.

Odpowiadając na skargę Kolegium wniosło o jej oddalenie, podtrzymując zajęte dotychczas stanowisko.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Decyzja administracyjna stanowi dopuszczalny przedmiot kontroli sądowej, o czym przesądza treść art. 3 § 2 pkt 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2019 r. poz. 2325 ze zm.), zwanej dalej "P.p.s.a.". Sąd kontrolę tę sprawuje przy uwzględnieniu kryterium zgodności z prawem, do czego obliguje go art. 1 § 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. z 2021 r. poz. 137). Jeśli zauważy uchybienia wskazane w art. 145 § 1 P.p.s.a., wówczas stwierdza nieważność decyzji w całości lub w części tj. kiedy zachodzą przesłanki nieważności określone w art. 156 § 1 K.p.a. bądź w innych przepisach (pkt 2) lub też uchyla decyzję w całości czy też w części (pkt 1). Uchylenie takie jest konieczne w sytuacji stwierdzenia: naruszenia prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy (lit. a), naruszenia prawa dającego podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego (lit. b) czy innego naruszenia przepisów postępowania, jeżeli mogło ono mieć istotny wpływ na wynik sprawy (lit. c). Podkreślić trzeba, że Sąd rozstrzygając sprawę czyni to w jej granicach, bez związania zarzutami, wnioskami skargi, jak też powołaną w niej podstawą prawną, na co wskazuje art. 134 § 1 P.p.s.a. Oznacza to, że jest uprawniony i zobowiązany do uwzględnienia z urzędu tych uchybień, które nie zostały podniesione przez stronę w złożonym środku zaskarżenia. Takie właśnie uchybienie, którego nie dostrzegł skarżący, zauważył Sąd, co skutkowało uwzględnieniem złożonej skargi.

Zaskarżoną w niniejszej sprawie decyzją z dnia [...] marca 2021 r. SKO utrzymało w mocy decyzję Prezydenta Miasta [...] z dnia [...] czerwca 2020 r. o nałożeniu na skarżącego kary pieniężnej w wysokości 200 zł z tytułu niewykonania obowiązku określonego w art. 78 ust. 2 pkt 1 P.r.d. Przepis ten stanowi, że właściciel pojazdu zarejestrowanego jest obowiązany zawiadomić starostę w terminie nieprzekraczającym 30 dni o nabyciu lub zbyciu pojazdu. Konsekwencje niewykonania powyższego obowiązku określa natomiast art. 140mb P.r.d., wedle którego, kto: będąc właścicielem pojazdu zarejestrowanego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej wbrew przepisowi art. 78 ust. 2 pkt 1 nie zawiadamia starosty o nabyciu lub zbyciu pojazdu – podlega karze pieniężnej w wysokości od 200 do 1000 zł. Tego rodzaju kara pieniężna nakładana jest w drodze decyzji administracyjnej starosty (art. 140n ust. 1, ust. 2a P.r.d.). Przy ustalaniu jej wysokości należy uwzględnić zakres naruszenia, powtarzalność naruszeń oraz korzyści finansowe uzyskane z tytułu naruszenia ustawy. (art. 140n ust. 4 P.r.d.).

Jak wynika z akt sprawy, W. K. zbył należący do niego pojazd tj. samochód ciężarowy [...] (nr VIN [...], nr rej. [...]) w dniu 29 stycznia 2020 r. W świetle zatem zacytowanego art. 78 ust. 2 pkt 1 P.r.d., jego obowiązkiem było dokonanie zgłoszenia tego faktu staroście tj. w warunkach niniejszej sprawy Prezydentowi Miasta [...] do dnia 28 lutego 2020 r., a zatem w ciągu trzydziestu dni od dnia zbycia. Obowiązek ten W. K. spełnił zaś 2 marca 2020 r.

W tym miejscu Sąd zaznacza, że nie może budzić wątpliwości, zresztą nie było to w sprawie kwestionowane, iż obowiązek, o którym mowa w art. 78 ust. 2 pkt 1 P.r.d. spoczywał na skarżącym jako na byłym właścicielu zbytego pojazdu. Wynika to wprost z treści § 17 ust. 2 rozporządzenia Ministra Infrastruktury i Budownictwa z dnia 11 marca 2017 r. w sprawie rejestracji i oznaczania pojazdów oraz wymagań dla tablic rejestracyjnych (Dz. U. z 2017 r. poz. 2355 ze zm.), wedle którego, w przypadku zawiadomienia o zbyciu pojazdu zarejestrowanego, dotychczasowy właściciel pojazdu do zawiadomienia dołącza kopię dokumentu, na podstawie którego nastąpiło zbycie pojazdu.

W związku z niedotrzymaniem przez stronę trzydziestodniowego terminu z art. 78 ust. 2 pkt 1 P.r.d. Prezydent Miasta [...] wszczął postępowanie, a po jego przeprowadzeniu nałożył na W. K. karę pieniężną w kwocie 200 zł. W uzasadnieniu wskazał na obligatoryjność nałożenia kary, a także ocenił wskazane w art. 140n ust. 4 P.r.d. przesłanki mające wpływ na wielkość tej kary.

SKO, utrzymując w mocy decyzję Prezydenta, przedstawiło stan faktyczny sprawy ustalony przez organ I instancji, jak i podane przez ten organ motywy zajętego stanowiska. Wskazało następnie, że określając wysokość przedmiotowej kary organ I instancji nie przekroczył granic przyznanego mu uznania.

W ocenie Sądu, decyzje organów obydwu instancji podlegają uchyleniu z uwagi na naruszenie prawa materialnego i przepisów postępowania o możliwym wpływie na wynik sprawy. W pierwszej kolejności podnieść należy, że Kolegium jako organ drugiej instancji nie jest zobowiązane tylko i wyłącznie do kontroli decyzji pierwszoinstancyjnej, ale do ponownego rozpoznania sprawy. Oznacza to konieczność samodzielnego ustalenia stanu faktycznego sprawy, a następnie dokonania analizy mających w niej zastosowanie przepisów przy wzięciu pod uwagę okoliczności sprawy. Tymczasem, SKO nie zamieściło swoich rozważań co do wielkości nałożonej na stronę kary. W tym zakresie ograniczyło się tylko do przedstawienia we wstępnej części uzasadnienia stanowiska Prezydenta, a następnie w części merytorycznej skonstatowało, że organ I instancji nakładając karę w najniższej wysokości nie przekroczył przyznanych mu prawem kompetencji.

Ponadto, żaden z organów rozpoznających niniejszą sprawę nie zajął się kwestią możliwości odstąpienia od nałożenia przedmiotowej kary. Uprawnienia takiego nie przewiduje ustawa Prawo o ruchu drogowym, która w art. 140n ust. 4 wskazuje tylko okoliczności podlegające uwzględnieniu przy ustalaniu wysokości kary pieniężnej, jak też ustawa Ordynacja podatkowa, do której stosowania ta pierwsza odsyła w art. 140n ust. 6 w zakresie nieuregulowanym, a dotyczącym przepisów działu III (zatytułowanego "Zobowiązania podatkowe"). Uwadze organów uszła jednakże regulacja zawarta w dziale IVA ustawy Kodeks postępowania administracyjnego, zatytułowanym "Administracyjne kary pieniężne". Wedle zawartego tam art. 189a, w sprawach nakładania lub wymierzania administracyjnej kary pieniężnej lub udzielania ulg w jej wykonaniu stosuje się przepisy niniejszego działu. Z tym, że w przypadku uregulowania w przepisach odrębnych np. kwestii odstąpienia od nałożenia administracyjnej kary pieniężnej lub udzielenia pouczenia (§ 2 pkt 1), przepisów niniejszego działu w tym zakresie nie stosuje się. O przesłankach odstąpienia od nałożenia administracyjnej kary pieniężnej stanowi art. 189f K.p.a. Pogląd o konieczności uwzględnienia przy rozstrzyganiu w przedmiocie nałożenia kary pieniężnej z tytułu niewykonania obowiązku z art. 78 ust. 2 pkt 1 P.r.d. instytucji przewidzianej w art. 189f K.p.a. był już wyrażany w orzecznictwie sądowym (np. wyroki: Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 9.04.2021 r. VII SA/Wa 1970/20, Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z 13.05.2021 r. II SA/Gl 1345/20).

Skoro więc, jak już wyżej zaznaczono, tak w przepisach Prawa o ruchu drogowym, jak i Ordynacji podatkowej, nie unormowano odstąpienia od nałożenia kary, to wobec brzmienia art. 189a K.p.a., zastosowanie znajdują przepisy wskazanego działu K.p.a., w tym art. 189f tego aktu.

Brak zaś odniesienia się przez organy do możliwości wynikającej z powołanego art. 189f K.p.a. czyni wydane w sprawie decyzje zdecydowanie przedwczesne. Na skutek rozważenia przesłanek wskazanych w tym przepisie może bowiem dojść do sytuacji, że organy uznają, iż istnieje podstawa do odstąpienia od nałożenia na skarżącego kary pieniężnej i kara nie zostanie nałożona. Regulacje dotyczące postępowania administracyjnego nakładają na organy obowiązek dokładnego ustalenia stanu faktycznego sprawy w drodze wszystkich niezbędnych w tym zakresie czynności i załatwienia tej sprawy przy uwzględnieniu interesu społecznego i słusznego interesu obywateli (art. 7, art. 77 § 1 K.p.a.). Odzwierciedleniem prawidłowo przeprowadzonego postępowania w sprawie winno być uzasadnienie podjętej decyzji, w którym powinna się znaleźć część faktyczna tj. ustalone w sprawie okoliczności oraz część prawna zawierająca rozważania odnoszące się do zastosowanej w sprawie podstawy prawnej tzn. jej wyjaśnienie w kontekście warunków występujących w danej sprawie (art. 107 § 3 K.p.a.).

W ponownym postępowaniu Prezydent winien zatem poczynić uwagi odnośnie do możliwości przewidzianej w art. 189f K.p.a. tj. rozważyć, czy w okolicznościach sprawy nie wystąpiła przesłanka odstąpienia od nałożenia kary pieniężnej.

Z tych względów orzeczono o uchyleniu zapadłych w sprawie decyzji organu I i II instancji mając na uwadze, że strona ma prawo do dwukrotnego merytorycznego rozpoznania sprawy w postępowaniu administracyjnym, o ile oczywiście rozstrzygnięcie organu I instancji będzie dla niej niekorzystne i zakwestionuje go w drodze odwołania. Podstawę wyroku stanowił art. 145 § 1 pkt 1 lit. a i lit. c oraz art. 135 P.p.s.a. w zw. z art. 7, art. 77 § 1, art. 107 § 3 i art. 189f K.p.a.