Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy w składzie następującym: Przewodniczący: Sędzia WSA Jarosław Szulc Sędziowie: Sędzia WSA Halina Adamczewska-Wasilewicz (spr.) Sędzia WSA Agnieszka Olesińska po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 20 września 2022 r. sprawy ze skargi R. S. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Toruniu z dnia 30 marca 2022 r. nr SKO-53-513/21 w przedmiocie odmowy stwierdzenia nadpłaty i dokonania zwrotu nadpłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi oraz zaliczenia nadpłaty na poczet przyszłych zobowiązań oddala skargę

Skarżący wniósł o zwrot nadpłaty za pobrane w zawyżonej wysokości opłaty za odbiór odpadów komunalnych w latach 2015-2020.

Postanowieniem z dnia [...] r. Związek Komunalny Gmin Powiatu [...] pozostawił ww. wniosek bez rozpoznania. Na skutek wniesionego zażalenia, Samorządowe Kolegium Odwoławcze postanowieniem z dnia [...] r. uchyliło wymienione postanowienie i przekazało sprawę do ponownego rozpatrzenia przez organ pierwszej instancji.

Decyzją z dnia [...] r. Związek Komunalny Gmin Powiatu [...] odmówił Skarżącemu stwierdzenia nadpłaty i dokonania zwrotu nadpłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi oraz zaliczenia nadpłaty na poczet przyszłych zobowiązań w opłacie za gospodarowanie odpadami komunalnymi.

W odwołaniu Skarżący wskazał, że podstawą żądania stwierdzenia nadpłaty są wyroki WSA w Bydgoszczy z dnia [...] r., sygn. akt I SA/Bd 138/20, I SA/Bd 137/20, I SA/Bd 136/20, I SA/Bd 135/20 dotyczące skarg Prokuratora Rejonowego

w C. na uchwały Zgromadzenia Związku Komunalnego Gmin Powiatu [...] w przedmiocie ustalenia wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi. Skarżący zarzucił, że organ pierwszej instancji nie odniósł się

w zaskarżonej decyzji do wskazanych wyroków. Skarżący wniósł o uwzględnienie złożonego wniosku w całości oraz naliczenie odpowiednich kwot nadpłat wraz

z odsetkami, a ponadto o zwrot kwoty opłaty za brak właściwej wielkości pojemnika na odpady zmieszane.

Decyzją z dnia [...] r. Samorządowe Kolegium Odwoławcze utrzymało w mocy ww. decyzję.

W uzasadnieniu organ wskazał na treść art. 6m ust. 1, art. 6 ust. 11, art. 6m ust. 1d, 2, 2a, art. 6m ust. 4, art. 6m ust. 5, art. 6q ust. 1 i 2 ustawy z dnia 13 września 1996 r.

o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz.U. z 2021 r., poz. 888 ze zm., dalej: u.c.p.g.). Organ podał, że z art. 6m ust. 4 tej ustawy wynika zakaz składania przez właściciela nieruchomości deklaracji zmniejszającej wysokość zobowiązania z tytułu opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi za okres wsteczny, z zastrzeżeniem przypadków określonych w art. 6m ust. 2 i 5. Powyższe w praktyce oznacza de facto niemożność dokonywania korekty uprzednio złożonej deklaracji o wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi (z zastrzeżeniem wypadków ustawowo określonych), co tym samym wyklucza również stwierdzenie nadpłaty z tytułu tego zobowiązania. Przepisy Ordynacji podatkowej, które stosuje się na mocy art. 6q ust. 1 u.p.c.g. w zakresie, w jakim regulują instytucję korekty deklaracji podatkowej (dział III "Zobowiązania podatkowe", rozdział 10 "Korekta deklaracji") oraz nadpłaty podatkowej (dział III "Zobowiązania podatkowe", rozdział 9 "Nadpłata"), znajdują zastosowanie wyłącznie w przypadku zaistnienia sytuacji określonych w art. 6m ust. 5 ustawy (które nie wystąpiły w niniejszej sprawie) i nie mogą być stosowane w przypadku wystąpienia innych okoliczności skutkujących np. zapłatą przez właściciela nieruchomości opłaty

w wysokości wyższej niż należna (M. Budziarek, A. Szymczak. Utrzymanie czystości

i porządku w gminach. Komentarz. Lex el. 2021 r.). W konsekwencji, organ stwierdził, że strona we wskazanym we wniosku z dnia [...] r. trybie, nie może uzyskać pozytywnego dla siebie rozstrzygnięcia mającego związek z wyrokami WSA

w Bydgoszczy z dnia 4 sierpnia 2020 r. sygn. akt I SA/Bd 138/20, I SA/Bd 137/20, I SA/Bd 136/20, I SA/Bd 135/20. Pomimo tego, że w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji organ nie zajął stanowiska zaprezentowanego przez Kolegium, to decyzja Związku Komunalnego Gmin Powiatu [...] podlega utrzymaniu w mocy.

W skardze strona wskazała na dotychczasowy przebieg postępowania. Skarżący przytoczył treść przepisów, które w jego ocenie mają zastosowanie w niniejszej sprawie. Ponownie wskazał na wyroki WSA w Bydgoszczy z dnia 4 sierpnia 2020 r. sygn. akt

I SA/Bd 138/20, I SA/Bd 137/20, I SA/Bd 136/20, I SA/Bd 135/20. Z treści skargi wynika, że Skarżący żądanie stwierdzenia nadpłaty opiera na treści art. 6q ust. 1 u.c.p.g. w zw.

z art. 72, art. 73, art. 75, art. 76, art. 77b ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r., poz. 1540 ze zm., dalej też: O.p.). W ocenie Skarżącego, Kolegium błędnie uznało, że do Związku Komunalnego Gmin Powiatu [...] złożył deklarację zmniejszającą wysokość zobowiązania z tytułu opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi za okres wsteczny. Skarżący podniósł, że takiej deklaracji nie składał, a wystąpił jedynie o uregulowanie na podstawie przepisów ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz Ordynacji podatkowej kwestii związanej z wysokością wnoszonych w zawyżonej wysokości opłat. Zdaniem Skarżącego, Związek Komunalny, a nie składający deklarację przyjął stawki za odbiór odpadów komunalnych w zawyżonej wysokości i to po stronie Związku na wniosek wnoszącego opłaty, z zastosowaniem przepisów Ordynacji podatkowej, należy się zwrot nadpłaty. W sprawie nie mamy zatem do czynienia ze zmianą deklaracji zmniejszającej wysokość zobowiązania z tytułu opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi za okres wsteczny.

W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy zważył, co następuje:

Decyzja podlega uchyleniu, jeśli sąd stwierdzi naruszenie prawa materialnego

w stopniu mającym wpływ na wynik sprawy, naruszenie prawa dające podstawę do wznowienia postępowania lub inne naruszenie przepisów postępowania, jeżeli mogło ono mieć istotny wpływ na wynik sprawy, o czym stanowi art. 145 § 1 pkt 1 lit. a–c ustawy

z dnia [...] r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2022r., poz. 329 ze zm.) – dalej: "p.p.s.a." – lub też naruszenie prawa będące podstawą stwierdzenia nieważności decyzji (art. 145 § 1 pkt 2 p.p.s.a.).

We wniosku o uzasadnienie wyroku, Skarżący zwrócił się o wyjaśnienie kwestii rozpoznania przedmiotowej sprawy na posiedzeniu niejawnym. Na wstępie należy podać, że istotnie sprawę rozpoznano na posiedzeniu niejawnym w trybie art. 15zzs4 ust. 3 ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych

z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz.U. z 2021 r. poz. 2095 ze zm.). Zgodnie z tym przepisem "Przewodniczący może zarządzić przeprowadzenie posiedzenia niejawnego, jeżeli uzna rozpoznanie sprawy za konieczne, a nie można przeprowadzić jej na odległość z jednoczesnym bezpośrednim przekazem obrazu i dźwięku. Na posiedzeniu niejawnym w tych sprawach sąd orzeka w składzie trzech sędziów."

W będącej przedmiotem kontroli sądowej sprawie Przewodniczący Wydziału zarządzeniem skierował sprawę do rozpoznania na posiedzeniu niejawnym. Przed wydaniem wyroku Sąd przekazał informację o ww. regulacji prawnej, doręczył odpis odpowiedzi na skargę i poinformował o możliwości wypowiedzenia się w sprawie, kierując do Skarżącego pismo z dnia [...] r. (k. 19-20 akt sądowych). Skarżący z tej możliwości nie skorzystał. Skarżący złożył wniosek o rozpoznanie sprawy na rozprawie zdalnej, a Samorządowe Kolegium Odwoławcze nie wypowiedziało się co do przeprowadzenia rozprawy zdalnej, pomimo stosownej informacji do niego skierowanej. Zatem zgody na udział w takiej rozprawie i oświadczenia o możliwościach technicznych udziału w rozprawie, nie złożył więc organ, który także jest stroną postępowania sądowoadministracyjnego. W tej sytuacji tut. Sąd ocenił, że nie zachodzi podstawa do odstąpienia od skierowania sprawy do rozpoznania na posiedzeniu niejawnym i z tych względów oddalił wniosek Skarżącego o przeprowadzenie rozprawy (protokół z dnia [...] r. - k. 35 akt sądowych). Dodać należy, że wyrok wydany na posiedzeniu niejawnym został doręczony Skarżącemu ze stosownym pouczeniem o możliwości

i sposobie jego zaskarżenia. Obowiązek ten wynika bowiem z art. 139 § 4 p.p.s.a. Skarżący złożył wniosek o jego uzasadnienie. Po doręczeniu uzasadnienia wyroku, Skarżący będzie miał prawo do złożenia skargi kasacyjnej sporządzonej przez profesjonalnego pełnomocnika.

Podnieść należy, że dopuszczalność rozpoznania spraw na posiedzeniach niejawnych w czasie obowiązywania obostrzeń związanych z epidemią COVID-19 analizował Naczelny Sąd Administracyjny m.in. w wyroku z dnia 26 lipca 2022 r. sygn. akt II FSK 1230/21, a wyrażone w nim poglądy tut. Sąd podziela. Warto zatem przywołać stanowisko w tym wyroku wyrażone, według którego odnosząc się do orzekania przez sądy administracyjne na posiedzeniach niejawnych w czasie obowiązywania obostrzeń związanych z epidemią COVID-19, należy mieć na uwadze to, że brak jest modelu konstytucyjnego uwzględniającego tego rodzaju okoliczności. Zagadnieniem tym,

w kontekście prawa do jawności postępowania nie zajmował się również Europejski Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu. Biorąc jednak pod uwagę dotychczasowy dorobek orzecznictwa zarówno Europejskiego Trybunału Praw Człowieka (ETPcz) oraz Trybunału Konstytucyjnego (TK) można nakreślić minimalne wymogi dla uznania, że stronie pomimo orzekania na posiedzeniu niejawnym zagwarantowano wymogi, jakie stawia w tym zakresie art. 6 ust. 1 Konwencji sporządzonej w Rzymie 4 listopada 1950 r. o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności (Dz.U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284, dalej jako: "Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności") oraz art. 45 ust. 1 Konstytucji RP.

Należy zatem zauważyć, że postępowanie przed sądem administracyjnym inicjowane jest zawsze przez skarżącego, który już z tego powodu wie o toczącym się postępowaniu. Zapewniana jest mu także możliwość ustosunkowania się do stanowiska organu wyrażonego w odpowiedzi na skargę, bo pismo to jest skarżącemu doręczane. Co więcej, w myśl art. 134 § 1 p.p.s.a. sąd obowiązany jest do oceny legalności zaskarżonej decyzji w jej całokształcie nie będąc związany zarzutami ani wnioskami skargi. Zarzutów tego rodzaju – poza wyjątkiem z art. 57a p.p.s.a. – skarżący nawet formułować nie musi. Co do zasady, zgodnie z art. 134 § 2 p.p.s.a. sąd nie może ponadto wydać orzeczenia na niekorzyść skarżącego, a uwzględnienie skargi dotyczyć może wszelkich aktów i czynności wydanych w granicach sprawy (art. 135 p.p.s.a.). Sąd administracyjny zgodnie z art. 133 § 1 p.p.s.a. orzeka na podstawie akt sprawy zgromadzonych w toku postępowania administracyjnego i nie prowadzi, z niewielkim, wynikającym z art. 106 § 3 p.p.s.a., wyjątkiem własnego postępowania dowodowego, co czyni znikomym – w stosunku na przykład do procesu cywilnego – zakres czynności podejmowanych na rozprawie.

Bez względu na inicjatywę strony, obowiązkiem wojewódzkiego sądu administracyjnego jest zbadanie zachowania przez organy administracji wszystkich istotnych w sprawie unormowań prawnych wydanej decyzji i poprzedzającego ją postępowania. Niewywiązanie się przez sąd z tej powinności stanowić może uzasadnioną podstawę skargi kasacyjnej.

Zasadą jest, jak stanowi art. 133 § 1 zdanie pierwsze p.p.s.a. wyrokowanie po przeprowadzeniu rozprawy, jednakże w zdaniu drugim in fine zastrzeżono możliwość wydania wyroku na posiedzeniu niejawnym. Obejmuje ona unormowane w art. 119 p.p.s.a. przypadki orzekania w trybie uproszczonym oraz sytuacje uregulowane

w przepisach odrębnych, czego przykładem jest przepis art. 38 ust. 2 ustawy z 5 sierpnia 2010 r. o ochronie informacji niejawnych (Dz. U. z 2019 r., poz. 742 ze zm.). W tych przypadkach – jak przyjęto w utrwalonym orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego – wydanie wyroku na posiedzeniu niejawnym jest niezależne od woli stron (zob. np. wyrok NSA z 5 grudnia 2019 r., sygn. akt I OSK 1358/18, LEX nr 2764716, wyrok NSA z 8 grudnia 2020 r., sygn. akt I FSK 1110/20, LEX nr 3108924, wyrok NSA

z 11 marca 2021 r., sygn. akt I OSK 4109/18, LEX nr 3179193). W ostatnim z tych orzeczeń wyjaśniono, że "rozpoznanie sprawy przez sąd administracyjny na posiedzeniu niejawnym we wskazanych okolicznościach nie jest uzależnione od woli skarżącego. Nawet więc złożenie przez skarżącego wniosku o rozpoznanie takiej sprawy na posiedzeniu jawnym nie pozbawia sądu ustawowego uprawnienia do rozpoznania sprawy na posiedzeniu niejawnym.". Dodać należy, że przepisy ustawy procesowej nie przewidują dodatkowych, poza wydaniem wyroku, obowiązków sądu związanych

z orzekaniem na posiedzeniu niejawnym. W szczególności nie ma podstaw do tego, by kierować do strony zawiadomienie o uruchomieniu takiego trybu, bądź o terminie wyznaczonego posiedzenia niejawnego. W orzecznictwie przyjmuje się, że w takim przypadku wystarczającą gwarancją zachowania prawa do wysłuchania jest możliwość ustosunkowania się na piśmie wobec stanowiska zawartego w – obligatoryjnej przecież – odpowiedzi na skargę, ewentualnie dalszych wzajemnie kierowanych pism stron, zob. wyrok NSA z 1 czerwca 2021 r., sygn. akt III FSK 3543/21, LEX nr 3209060, w którym stwierdzono, że Ustawodawca "w art. 119 pkt 1 p.p.s.a. przewidział możliwość załatwiania spraw w postępowaniu sądowoadministracyjnym na posiedzeniu niejawnym. Przepis ten nie narusza jednak podstawowych uprawnień procesowych strony. Zatem okoliczność, że sprawa ma zostać rozpoznana na posiedzeniu niejawnym nie oznacza, że strona nie może przed wydaniem wyroku bronić swoich praw, w tym poprzez replikę względem nowej, istotnej dla sprawy argumentacji strony przeciwnej. Rzeczą sądu jest takie zorganizowanie postępowania, aby to uprawnienie strony w sposób należyty zapewnić. Dopiero zapewnianie stronie możliwości obrony swoich praw uprawnia Sąd do wyrokowania w sprawie.". Wprowadzenie trybu uproszczonego do Prawa

o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – jak wyjaśniono w literaturze – przyczynić się miało do skrócenia czasu oczekiwania na załatwienie sprawy (zob.

R. Hauser, Wstępne założenia nowelizacji ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, PiP z 2013/2, s. 25). Warto ponadto zwrócić uwagę, że dokonując

w 2015 r. nowelizacji przepisów o postępowaniu uproszczonym nie tylko rozszerzono katalog spraw, które mogą być w ten sposób rozpoznane, ale także powiększono rozpoznający je skład sędziowski z jedno - do trzyosobowego (zob. art. 1 pkt 27 i 28 ustawy z 9 kwietnia 2015 r. o zmianie ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, Dz. U. poz. 658). W uzasadnieniu projektu tej ustawy deklarowano, że nowelizacja ma na celu "usprawnienie, uproszczenie i zapewnienie szybkości postępowania przed sądem administracyjnym". Warto zaakcentować, że zrezygnowano wówczas z uzależnienia możliwości rozpoznania sprawy na posiedzeniu niejawnym od wniosku strony oraz brak sprzeciwu pozostałych stron. W uzasadnieniu projektu dostrzeżono, że należy "zapewnić stronie jak najlepszą ochronę jej interesów przy orzekaniu w takiej sprawie, co uczyniono poprzez rozpatrzenie sprawy w składzie trzyosobowym. W ten sposób strona ma gwarancję, że pomimo braku rozprawy, jej sprawa będzie wnikliwie zbadana." (zob. str. 14. uzasadnienia projektu ustawy, druk sejmowy nr 1633 Sejmu VII kadencji, dostępny na stronie internetowej: https://www.sejm.gov.pl/sejm7.nsf/druk.xsp?nr=1633).

Ukształtowane w ten sposób podstawy wyrokowania na posiedzeniach niejawnych nie budziły dotąd wątpliwości. Nie podważano w szczególności zgodności z przepisami Konstytucji odnośnych unormowań, w tym w zakresie prawa do wysłuchania. Egzemplifikacją stanowczej oceny Naczelnego Sądu Administracyjnego w tym zakresie jest wyrok z 27 lipca 2021 r. I OSK 844/19, LEX nr 3224137, w którym zawarto następujące stanowisko: "Możliwość rozpoznania sprawy (...) na posiedzeniu niejawnym nie narusza (...) standardów konstytucyjnych. Podkreślić przy tym należy, że w nauce prawa wyjaśniono, że rozpatrzenie jawne sprawy oznacza możliwość zarówno osób zainteresowanych, jak i wszystkich innych bezpośredniego śledzenia przebiegu >>rozpatrywania<< sprawy (publiczności procesu), a także informowania o nim

w środkach społecznego przekazu, co obejmuje nie tylko publiczne fazy postępowania, lecz także fazy niepubliczne. Rozprawa oznacza pewną fazę rozpatrywania (rozpoznawania) przez sąd sprawy, poddanej jego orzeczeniu, jest więc pewnym elementem rozpatrywania. Z art. 45 Konstytucji nie wynika jednak obowiązek występowania tej fazy w każdym rodzaju postępowania sądowego. Zależy to od decyzji ustawodawcy.".

Przenosząc powyższe ustalenia i rozważania na grunt przedmiotowej sprawy za zgodne z prawem należy uznać rozpoznanie sprawy na posiedzeniu niejawnym.

Oceniając zaskarżoną decyzję z punktu widzenia jej zgodności z prawem stwierdzić należy, że nie narusza ona prawa w stopniu uzasadniającym wyeliminowanie jej z obrotu prawnego.

Stan faktyczny sprawy, który został przedstawiony we wcześniejszej części uzasadnienia, nie budzi wątpliwości.

Spór w sprawie sprowadza się do rozstrzygnięcia, czy zgodna z prawem jest decyzja w przedmiocie odmowy stwierdzenia nadpłaty i dokonania zwrotu nadpłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi, a w konsekwencji zaliczenia nadpłaty na poczet późniejszych zobowiązań w opłacie za gospodarowanie odpadami komunalnymi. W tym kontekście Skarżący powołuje się na wyroki WSA w Bydgoszczy z dnia 4 sierpnia 2022 r. sygn. akt: I SA/Bd 138/20, I SA/Bd 137/20, I SA/Bd 136/20, I SA/Bd 135/20, którymi została stwierdzona nieważność wskazanych w nich postanowień uchwał Zgromadzenia Związku Komunalnego Gmin Powiatu [...] w przedmiocie ustalenia wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi (uchwały dotyczą lat 2015 – 2020). Ponadto Skarżący wnosi, aby nastąpiło naliczenie odpowiednich kwot nadpłat wraz z odsetkami i została zwrócona kwota za brak właściwej wielkości pojemnika na odpady zmieszane (dotyczy to okresu od sierpnia 2020 r. do 15 października 2020 r.).

Z kolei organ podnosi, że nie ma podstaw do stwierdzenia i zwrotu nadpłaty, skoro niedopuszczalne jest skorygowanie deklaracji.

Przed przystąpieniem do rozstrzygnięcia spornego zagadnienia należy wyjaśnić, że w sprawach dotyczących opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi stosuje się przepisy ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa, z tym że uprawnienia organów podatkowych przysługują wójtowi, burmistrzowi lub prezydentowi miasta, a w przypadku przejęcia przez związek międzygminny zadań gminy, o których mowa w art. 3 ust. 2 u.c.p.g., w zakresie gospodarowania odpadami komunalnymi,

w zakresie opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi, które stanowią dochód związku międzygminnego - zarządowi związku międzygminnego (art. 6q ust. 1 u.c.p.g.).

Wobec stosowania przepisów Ordynacji podatkowej do opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi, wyjaśnienia znaczenia pojęcia "nadpłata" należy szukać we wskazanej ustawie O.p. Ustawa ta w art. 72 § 1 pkt 1 stanowi, że za nadpłatę uważa się kwotę nadpłaconego lub nienależnie zapłaconego podatku. Jako kwotę nadpłaconą podatku przyjmuje się kwotę nadwyżki dokonanej przez podatnika wpłaty nad wynikającą z ustawy (decyzji, deklaracji) kwoty podatku. Z kolei podatek zapłacony nienależnie, to kwota uiszczona przez podatnika w sytuacji, gdy nie było ustawowego obowiązku jej zapłacenia albo obowiązek ten istniał, ale wygasł.

Rozważenia zatem wymaga relacja art. 6m ust. 4 u.c.p.g. (poprzednio art. 6q ust. 3 u.c.p.g.) do uregulowań Ordynacji podatkowej. Przypomnieć należy, że art. 6q ust. 3 u.c.p.g. stanowił, że w przypadku złożenia korekty deklaracji lub nowej deklaracji zmniejszającej wysokość zobowiązania z tytułu opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi nie stwierdza się nadpłaty w tej opłacie za miesiące, w których usługa odbierania odpadów komunalnych była świadczona. Przepis ten (art. 6q ust. 3) został uchylony przez art. 1 pkt 16 lit. b ustawy z dnia 19 lipca 2019 r. o zmianie ustawy

o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz niektórych innych ustaw (Dz.U

z 2019 r., poz. 1579) zmieniającej ustawę z dniem 6 września 2019 r. W to miejsce został dodany ust. 4 i 5 w art. 6m, w następującym brzmieniu:

"4. Właściciel nieruchomości nie może złożyć deklaracji zmniejszającej wysokość zobowiązania z tytułu opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi za okres wsteczny, z wyjątkiem przypadku, o którym mowa w ust. 2.

5. Przepisu ust. 4 nie stosuje się, jeżeli właściciel nieruchomości złoży nową deklarację zmniejszającą wysokość:

1) zobowiązania z tytułu opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi w związku ze śmiercią mieszkańca w terminie do 6 miesięcy od dnia tego zdarzenia;

2) opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi w związku z informacją lub korektą faktur, uzyskaną z przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjnego."

Z uzasadnienia do Rządowego projektu ww. ustawy o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz niektórych innych ustaw (druk sejmowy nr 3495 Sejmu VIII kadencji, dostępny na stronie internetowej: https://www.sejm.gov.pl/sejm8.nsf/druk.xsp?nr=3495) wynika, co następuje: "W art. 6m dodaje się ust. 4 ograniczający możliwości składania korekty deklaracji zmniejszającej wysokość zobowiązania z tytułu opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi za okres wsteczny. Jednocześnie wyjątkiem zawartym w dodanym ust. 5 art. 6m ma być sytuacja, w której nowa deklaracja zmniejszająca wysokość zobowiązania z tytułu opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi będzie składana w związku ze śmiercią mieszkańca. Jednakże taka możliwość ma istnieć wyłącznie w terminie do 6 miesięcy od dnia tego zdarzenia. Ponadto dodano przepis, który wskazuje, że przepisów ust. 4 nie stosuje się, jeżeli właściciel nieruchomości złoży nową deklarację zmniejszającą wysokość opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi w związku z informacją lub korektą faktur, uzyskaną z przedsiębiorstw wodociągowo-kanalizacyjnych. (...). W art. 6q zaproponowano dodanie ust. 1a, który stanowi, że w przypadku udzielenia przez radę gminy, na podstawie art. 39 ust. 4 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2019 r. poz. 506), upoważnienia do załatwiania indywidualnych spraw z zakresu opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi, uprawnienia organów podatkowych

w tych sprawach przysługują upoważnionemu organowi. Proponowana zmiana wynika z potrzeby umożliwienia gminie powierzania zadań związanych z opłatami za gospodarowanie odpadami komunalnymi organom wskazanym w art. 39 ust. 4 ustawy

z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym. W uchwale z dnia 19 grudnia 2016 r. (sygn. akt II FPS 3/16) NSA wskazał brak takiej możliwości na podstawie obecnie obowiązujących przepisów. Ponadto zaproponowano usunięcie ust. 3, ponieważ kwestie te zostały przeniesione do art. 6m."

W niniejszej sprawie nie jest kwestionowane to, że usługa odbierania odpadów komunalnych była świadczona, została wykonana. Powstaje jednak pytanie, czy art. 6m ust. 4 u.c.p.g. stoi na przeszkodzie do stwierdzenia nadpłaty i jej zwrotu,

a w konsekwencji zaliczenia zgodnie z wnioskiem Skarżącego. Analizując jego treść, zwraca uwagę fakt, że ogranicza on zakres możliwości uzyskania nadpłaty w opłacie

z tytułu gospodarowania odpadami komunalnymi do przypadków wymienionych ściśle

w ust. 5. Nie budzi wątpliwości, że żaden z tych przypadków nie występuje w sprawie. Zdaniem Sądu, rację ma organ, że przywołane przepisy prawa nie pozwalają na stwierdzenie i zwrot nadpłaty. Przepisy art. 6m ust. 4 i 5 u.c.p.g. (podobnie jak poprzednio obowiązujący art. 6q ust. 3 u.c.p.g.) są przepisami szczególnymi względem regulacji zawartych w Ordynacji podatkowej (zob. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 2 czerwca 2016 r. sygn. akt I SA/Gl 1435/15).

Pogląd taki wyrażany jest także w doktrynie (trafnie też organ go wskazuje), gdzie wyjaśnia się, że "Obowiązkiem stosowania przepisów Ordynacji podatkowej nie są objęte również te przepisy Ordynacji, których stosowanie jest ograniczone lub wyłączone na mocy ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Z art. 6m ust. 4 u.c.p.g. wynika przykładowo zakaz składania przez właściciela nieruchomości deklaracji zmniejszającej wysokość zobowiązania z tytułu opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi za okres wsteczny, z zastrzeżeniem przypadków określonych w art. 6m ust. 2 i 5 u.c.p.g. Powyższe w praktyce oznacza de facto niemożność dokonywania korekty uprzednio złożonej deklaracji o wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi (z zastrzeżeniem wypadków ustawowo określonych), co tym samym wyklucza również stwierdzenie nadpłaty z tytułu tego zobowiązania. Tym samym przepisy Ordynacji podatkowej w zakresie, w jakim regulują instytucję korekty deklaracji podatkowej (dział III "Zobowiązania podatkowe", rozdział 10 "Korekta deklaracji") oraz nadpłaty podatkowej (dział III "Zobowiązania podatkowe", rozdział 9 "Nadpłata"), znajdują zastosowanie wyłącznie w przypadku zaistnienia sytuacji określonych w art. 6m ust. 5 u.c.p.g.; nie mogą być stosowane w przypadku wystąpienia innych okoliczności skutkujących np. zapłatą przez właściciela nieruchomości opłaty w wysokości wyższej niż należna (zob. komentarz do art. 6m – Magdalena Budziarek, Aneta Szymczak, Utrzymanie czystości i porządku w gminach, komentarz – LEX).

Tut. Sąd podziela przywołane poglądy.

Bezspornym jest, że Skarżący wystąpił o stwierdzenie i zwrot, a w konsekwencji zaliczenie nadpłaty po kilku latach za okres od 1 marca 2015 r. do 1 sierpnia 2020 r. i po kilku miesiącach w zakresie opłaty od sierpnia 2020 r. do 15 października 2020 r. (w tym przypadku z uwagi jak podał na niedostarczenie odpowiedniej wielkości pojemnika na odpady zmieszane). Zatem ewentualne skorygowanie deklaracji i w konsekwencji zwrot należności dotyczyłby okresów wstecznych. Skarżący jednak podnosi, że nie składał korekty deklaracji, a organ obowiązany był wydać decyzję stwierdzającą nadpłatę.

W ocenie Sądu, w przedmiotowej sprawie istotne jest, że złożenie korekty deklaracji nie jest dopuszczalne ze względu na treść art. 6m ust. 4 u.c.p.g. Skoro nie jest dopuszczalna korekta deklaracji zmniejszająca wysokość zobowiązania z tytułu opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi za okresy wsteczne, to konsekwentnie także organ nie może wydać decyzji podważającej wcześniej złożoną deklarację. Orzekanie

o stwierdzeniu i zwrocie nadpłaty przez organ - w tym przypadku – wiązałoby się

z zakwestionowaniem deklaracji, czego przepisy ww. ustawy zabraniają.

Zauważyć należy, że stosownie do art. 75 § 3 O.p. "Jeżeli z przepisów prawa podatkowego wynika obowiązek złożenia zeznania (deklaracji), to podatnik, płatnik lub inkasent równocześnie z wnioskiem o stwierdzenie nadpłaty jest obowiązany złożyć skorygowane zeznanie (deklarację)." Nie budzi zatem wątpliwości, że wraz ze złożeniem wniosku o nadpłatę powinna zostać złożona korekta deklaracji. Jednakże

w przedmiotowej sprawie na przeszkodzie złożeniu deklaracji stoi przepis szczególny jakim jest art. 6m ust. 4 u.c.p.g. Brak możliwości dopełnienia tego obowiązku nie oznacza, że tym samym organ jest obowiązany decyzją stwierdzić nadpłatę za ww. okresy wsteczne. Przyjęcie stanowiska strony powodowałoby, że przepis art. 6m ust. 4 u.c.p.g. byłby przepisem "martwym". Pomimo bowiem ustanowienia przez Ustawodawcę zakazu korekty deklaracji za okresy wsteczne, dopuszczalne byłoby "zastąpienie" ich złożenia poprzez wydanie decyzji przez organ. W konsekwencji prowadziłoby to do swoistego obejścia zakazu z art. 6m ust. 4 u.p.c.g., bowiem decyzja taka podważałaby wielkości wynikające z deklaracji. Byłoby to sprzeczne z jednoznaczną treścią tego przepisu prawa.

Jednocześnie w przedmiotowej sprawie nie stwierdzono żadnego przypadku z art. 6m ust. 5 u.c.p.g., jak również nie jest kwestionowane, że usługa została wykonana (dotyczy to także zarzutu dotyczącego braku odpowiedniej wielkości pojemnika). Jeżeli natomiast pojemnik o wielkości 360 litrów dostarczono dopiero [...] r., to nie zmienia postaci rzeczy, że przepis art. 6m ust. 4 u.c.p.g. ma także zastosowanie do tego przypadku. Ponadto należy mieć na uwadze, że nadpłata potencjalnie może powstać, gdy zobowiązany stosownie do art. 6m ust. 2 u.c.p.g. poinformuje właściwy organ o zmianie danych wpływającej na wysokość opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi. Na podstawie tego przepisu w brzmieniu obowiązującym do dnia

5 września 2019 r. "W przypadku zmiany danych będących podstawą ustalenia wysokości należnej opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi lub określonej

w deklaracji ilości odpadów komunalnych powstających na danej nieruchomości właściciel nieruchomości jest obowiązany złożyć nową deklarację w terminie 14 dni od dnia nastąpienia zmiany. Opłatę za gospodarowanie odpadami komunalnymi

w zmienionej wysokości uiszcza się za miesiąc, w którym nastąpiła zmiana." Następnie przepis art. 6m ust. 2 u.c.p.g. został zmieniony (przez art. 1 pkt 15 lit. d ustawy z dnia 19 lipca 2019 r., Dz.U. z 2019 r., poz. 1579) z dniem 6 września 2019 r. W wyniku tej zmiany ma następujące brzmienie: "W przypadku zmiany danych będących podstawą ustalenia wysokości należnej opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi lub określonej

w deklaracji ilości odpadów komunalnych powstających na danej nieruchomości, właściciel nieruchomości jest obowiązany złożyć nową deklarację w terminie do 10 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpiła zmiana. Opłatę za gospodarowanie odpadami komunalnymi w zmienionej wysokości uiszcza się za miesiąc, w którym nastąpiła zmiana."

Nie budzi zatem wątpliwości, że opłatę za gospodarowanie odpadami komunalnymi

w zmienionej wysokości uiszcza się dopiero za miesiąc, w którym nastąpiła zmiana, przy założeniu, że nie zostały spełnione przesłanki z art. 6m ust. 4 (poprzednio art. 6q ust. 3) u.c.p.g. Wobec tego, brak pojemnika o danej wielkości, wyklucza także korektę opłat za okresy wsteczne.

Zwrócenia uwagi wymaga także fakt, że wspomniany przepis art. 6m ust. 2 u.c.p.g. odnosi się wyłącznie do obowiązku informowania organu o wszelkich zmianach mających wpływ na wysokość opłaty ze skutkiem na przyszłość. Skoro w obrocie są deklaracje, to naliczone z ich uwzględnieniem należności nie mogą być zwrócone poza przypadkami wymienionymi w art. 6m ust. 5 u.c.p.g.

Nie jest kwestionowanym w sprawie również fakt, że usługa odbierania odpadów była realizowana w latach 2015-2020. Zatem nie jest dopuszczalna zmiana wysokości opłaty in minus za miesiące wstecz i w konsekwencji nie może to doprowadzić do stwierdzenia wystąpienia nadpłaty oraz jej zwrotu i zaliczenia na poczet należnych opłat za inne okresy. Bez znaczenia dla sprawy stwierdzenia nadpłaty pozostaje kwestia zakresu usługi odbierania odpadów komunalnych i twierdzenie, że było np. ich mniej niż wynikałoby to z deklarowania. Dodać należy, że to właściciel nieruchomości dysponuje nade wszystko wiedzą o faktach mających wpływ na wysokość opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi. Dbając o swój interes powinien więc reagować w każdym przypadku na zmiany tych danych, dążąc do tego, aby opłata za gospodarowanie odpadami była adekwatna i zgodna z kryteriami ustalania wysokości wskazanej opłaty. Jednocześnie ponosi on konsekwencje zaniechania poinformowania – w wyznaczonym terminie - o zmianach w stosunku do stanu zadeklarowanego. Dlatego też, instytucja nadpłaty nie może być wykorzystana do wstecznego korygowania wielkości odpadów odebranych i w konsekwencji wysokości opłaty za ich odbiór.

Dotychczasowe rozważania prowadzą do stwierdzenia, że Kolegium dokonało prawidłowej wykładni przepisów Ordynacji podatkowej i u.c.p.g., przyjmując, że

w przedmiotowej sprawie wskazany przepis art. 6m ust. 4 tej ostatnio wymienionej ustawy, wyklucza możliwość stwierdzenia dla Skarżącego nadpłaty w opłacie z tytułu gospodarowania odpadami komunalnymi za wskazane wyżej okresy z lat 2015 r. - 2020r. Wobec tego, że zakaz skutecznego złożenia deklaracji wstecz dotyczy także przypadku, w którym Skarżący czyni uwagi co do wielkości pojemnika (zarzut co do wielkości pojemnika na odpady zmieszane w okresie od sierpnia 2020 r. do 15 października 2020r.), to rozstrzygnięcie o odmowie stwierdzenia nadpłaty należało odnieść również do wniosku Skarżącego w tym zakresie.

W przedmiocie powołanych wyżej wyroków WSA w Bydgoszczy należy stwierdzić, że nie stanowią one podstawy do stwierdzenia nadpłaty w trybie instytucji nadpłaty

z Ordynacji podatkowej. Pomimo bowiem stwierdzenia nieważności niektórych postanowień uchwał, nie oznacza to, że przepis art. 6m ust. 4 u.c.p.g. nie ma zastosowania i w konsekwencji dopuszczalne jest stwierdzenie nadpłaty. Skoro usługa została wykonana, to nie można w trybie ustawy Ordynacja podatkowa żądać skutecznie nadpłaty. Wskazane wyżej wyroki "wyeliminowały" podane w nich postanowienia uchwał i Sąd tego nie podważa, jednakże nie oznacza to, że na skutek tych wyroków przepis art. 6m ust. 4 u.c.p.g. przestał mieć zastosowanie i dopuszczalne jest w niniejszej sprawie jego pominięcie, niedostrzeganie i niestosowanie. Sąd podkreśla, że w poprzednio obowiązującym stanie prawnym art. 6q ust. 3 u.c.p.g. wykluczał stwierdzenie nadpłaty

w opłacie za miesiące, w których usługa odbierania odpadów komunalnych była świadczona. Ustawodawca zatem konsekwentnie ogranicza prawo do podważania deklaracji za okresy wsteczne.

Z podanych względów tut. Sąd nie stwierdził naruszenia przepisów prawa materialnego

i postępowania, w tym wskazanych w skardze.

Przywołane w niniejszym uzasadnieniu orzeczenia sądów administracyjnych opubl.: http://orzeczenia.nsa.gov.pl.

Mając powyższe na uwadze Sąd uznał, że zaskarżona decyzja nie narusza prawa, co uzasadniało oddalenie skargi na podstawie art. 151 p.p.s.a.