Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Mirosława Rozbicka Ostrowska Sędziowie Sędzia NSA Tadeusz Kuczyński Sędzia WSA Małgorzata Masternak – Kubiak (sprawozdawca) Protokolant Robert Hubacz po rozpoznaniu w Wydziale IV na rozprawie w dniu 16 lutego 2011 r. sprawy ze skargi M. K. na bezczynność Prezesa Sądu Okręgowego w Ś. w przedmiocie udostępnienia informacji publicznej oddala skargę.

Pismem z dnia 19 stycznia 2010 r. M. K. zwrócił się do Prezesa Sądu Rejonowego w D. o udostępnienie informacji publicznej poprzez wydanie kopii/skanów wyroków udostępnionych publicznie przez złożenie ich odpisów na okres 7 dni w sekretariacie II Wydziału Karnego Sądu Rejonowego w D..

Pismem z dnia 2 lutego 2010 r. Wiceprezes Sądu Rejonowego w D. poinformowała, że Sąd "nie jest uprawniony do wydania kopii lub skanów wyłożonych do wiadomości wyroków wydawanych na posiedzeniu". M. K. otrzymał tę odpowiedź w dniu 19 kwietnia 2010 r.

Uzasadniając swoje stanowisko organ wskazał, że zgodnie z treścią art. 418a k.p.k. w wypadku wyrokowania poza rozprawą, treść wyroku udostępnia się publicznie przez złożenie jego odpisu na okres 7 dni w sekretariacie sądu, o czym należy uczynić wzmiankę w protokole posiedzenia. Przepis ten, dodany ustawą nowelizującą z 10 stycznia 2003 r., realizuje ustawowy obowiązek publicznego ogłoszenia wyroku (art. 418 § 1 k.p.k.) i dotyczy sytuacji, gdy sąd wydaje wyrok poza rozprawą, a więc na posiedzeniu, także bez udziału stron. W doktrynie uważa się, że nie jest to w istocie ogłoszenie wyroku, a jedynie stworzenie możliwości zapoznania się z dokumentem zawierającym wydany już wyrok sądu w danej sprawie (por. T. Grzegorczyk, Kodeks postępowania karnego. Komentarz, Zakamycze 2003 r.). Tym bardziej, że brak jest w ogóle publicznie dostępnej informacji o takim wyroku, skoro wzmiankę o "wyłożeniu" czyni się tylko z protokole posiedzenia. W ocenie organu właśnie przez wyłożenie odpisu wyroku w sekretariacie realizuje się prawo obywatela do uzyskiwania informacji o działalności organów władzy publicznej (art. 61 Konstytucji RP) i dostępu do informacji publicznej w ujęciu ustawy z 6 września 2001r. o dostępie do informacji publicznej (Dz. U. Nr 112, poz. 1198 z późn. zm.

W dniu 3 września 2010 r. M. K. skierował do Prezesa Sądu Rejonowego w D. pismo, w którym podał, że jest to odwołanie od decyzji Prezesa Sądu Rejonowego w D. z dnia [...] lutego 2010 r..

W odpowiedzi, Wiceprezes Sądu Rejonowego w D., pismem z 11 października 2010 r. znak [...], odpowiedziała M. K., że odnośnie żądanych przez niego informacji wyłączone jest zastosowanie ustawy o dostępie do informacji publicznej. Dlatego nie wydała decyzji w przedmiocie odmowy udostępnienia informacji publicznej.

W dniu 30 września 2010 r. M. K. złożył pismo do Prezesa Sądu Okręgowego, w którym oświadczył, że jest to zażalenie na nie załatwienie sprawy w terminie i wnosi o wyznaczenie Prezesowi Sądu Rejonowego w D. terminu do przesłania odwołania z 3 września 2010 r. od decyzji Prezesa Sądu Rejonowego w D. z dnia [...] lutego 2010 r., ponadto złożył 18 października 2010 r. w Sądzie Okręgowym w Ś. pismo skierowane do Prezesa Sądu, w którym podtrzymał swe stanowisko.

Pisma te zostały uznane za skargę na postępowanie Wiceprezesa Sądu Rejonowego w D., na którą to skargę Prezes Sądu Okręgowego w Ś. udzielił odpowiedzi pismem z 18 listopada 2010 r. nr [...], wyrażając w niej pogląd, że Prezes Sądu Rejonowego w D. we wskazanej sprawie nie wydał decyzji. Organ stwierdził, że Wiceprezes Sądu Rejonowego w D., odmawiając pismem z 2 lutego 2010 r., udostępnienia M. K. odpisów (skanów) wyroków złożonych na podstawie art. 418a k.p.k. nie wydał decyzji, uznając, że informacja w postaci wskazanych odpisów nie jest objęta zakresem ustawy z 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej.

W skardze na bezczynność Prezesa Sądu Okręgowego w Ś. w przedmiocie nie rozpatrzenia odwołania z dnia 3 września 2010 r. od decyzji Prezesa Sądu Rejonowego w D. odmawiającej udostępnienia informacji publicznej, M. K. wniósł o zobowiązanie Prezesa Sądu Okręgowego w Ś. do rozpatrzenia odwołania w sprawie udostępnienia informacji publicznej, o jaką wystąpił skarżący w dniu 19 stycznia 2010 r. oraz o orzeczenie o zwrocie od strony przeciwnej na rzecz skarżącego kosztów postępowania.

Odpowiadając na skargę Prezes Sądu Okręgowego w Ś. wniósł o jej oddalenie w całości ewentualnie o odrzucenie. Organ potrzymał dotychczasowe stanowisko w sprawie zawarte w pismach skierowanych do skarżącego.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z przepisem art. 184 Konstytucji RP z 1997 r. oraz art. 1 § 1 i 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269), sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej, przy czym kontrola ta sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej.

W świetle obowiązujących przepisów prawa wojewódzki sąd administracyjny, w zakresie swojej kognicji, orzeka między innymi w przedmiocie skarg na bezczynność organów administracji (art. 3 § 2 pkt 8 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm. dalej zwana p.p.s.a.), oceniając postępowanie organów z punktu widzenia zgodności z prawem materialnym i przepisami postępowania administracyjnego.

Celem skargi na bezczynność jest zwalczanie zwłoki w załatwianiu sprawy. W doktrynie i orzecznictwie powszechnie przyjmuje się, że z bezczynnością organu administracji publicznej mamy do czynienia wówczas, gdy w prawnie ustalonym terminie organ ten nie podjął żadnych czynności w sprawie lub wprawdzie prowadził postępowanie w sprawie ale – mimo istnienia ustawowego obowiązku – nie zakończył go wydaniem w terminie decyzji, postanowienia lub też innego aktu, lub nie podjął stosownej czynności. Dla dopuszczalności skargi na bezczynność nie ma znaczenia okoliczność, z jakich powodów określony akt (decyzja, postanowienie lub inny akt) nie został podjęty lub czynność nie została dokonana. Sąd administracyjny oceniając zasadność skargi na bezczynność bierze pod uwagę stan istniejący w dacie zamknięcia rozprawy. Celem skargi na bezczynność jest bowiem wymuszenie na organie załatwienia sprawy i niedopuszczenie do sytuacji, w której brak działania organu w formie wymaganej przez przepisy uniemożliwia stronie zwrócenie się o merytoryczną kontrolę jego działalności przez wniesienie np. odwołania do organu wyższej instancji, czy skargi do sądu administracyjnego. Zgodnie z art. 149 p.p.s.a. sąd uwzględniając skargę na bezczynność organów w sprawach określonych w art. 3 § 2 pkt 1-4a, zobowiązuje organ do wydania w określonym terminie aktu lub interpretacji lub dokonania czynności lub stwierdzenia albo uznania uprawnienia lub obowiązku wynikających z przepisów prawa. Wyrok uwzględniający skargę na bezczynność organu administracji publicznej nie może dotyczyć kwestii mających wpływ na merytoryczną treść przyszłego aktu lub czynności (por. B. Dauter, B. Gruszczyński, A. Kabat, M. Niezgódka – Medek, Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, Wyd. 3, s. 398).

Wniesienie skargi na "milczenie władzy" jest przy tym uzasadnione nie tylko w przypadku niedotrzymania terminu załatwienia sprawy, ale także w przypadku odmowy wydania aktu mimo istnienia w tym względzie ustawowego obowiązku, choćby organ mylnie sądził, że załatwienie sprawy nie wymaga wydania aktu (zob. J. P. Tarno, Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, Warszawa 2006, s. 37). Dla uznania bezczynności konieczne jest zatem ustalenie, że organ administracyjny zobowiązany był na podstawie przepisów prawa do wydania decyzji lub innego aktu albo do podjęcia określonych czynności.

W sprawie będącej przedmiotem osądu skarżący zarzuca bezczynność Prezesa Sądu Okręgowego w Ś. w zakresie rozpatrzenia odwołania w sprawie udostępnienia informacji publicznej. Przedmiotem skargi jest zatem prawo do uzyskania informacji publicznej.

Konstytucja RP w art. 61 daje każdemu obywatelowi prawo do uzyskiwania informacji o działalności organów władzy publicznej oraz osób pełniących funkcje publiczne. Prawo to obejmuje również uzyskiwanie informacji o działalności organów samorządu gospodarczego i zawodowego, a także innych osób oraz jednostek organizacyjnych w zakresie, w jakim wykonują one zadania władzy publicznej i gospodarują mieniem komunalnych lub majątkiem Skarbu Państwa. Przepis ten komentowany jest, jako określający w sposób jednoznaczny formę dostępu do informacji, jedynie poprzez wgląd w dokumenty oraz wstęp na posiedzenia kolegialnych organów zobowiązanych do udzielenia informacji, co oznaczałoby, że ustanawiając konstytucyjne prawo do informacji publicznej, polski ustawodawca konstytucyjny przyjął rozwiązanie podobne do już istniejących w innych państwach, oparte na koncepcji wglądu obywateli w dokumenty publiczne.

Ustawa z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (Dz. U. Nr 112, poz. 1198 z późn. zm.) dalej u.d.i.p., stanowiąc generalną zasadę udostępnienia informacji publicznej, przewiduje jednocześnie różne sposoby udostępniania, wymienione w art. 7 ust. 1 u.d.i.p. Jednym z nich jest udostępnianie informacji publicznej na wniosek (art. 10 u.d.i.p.). Przepis art. 4 ust. 1 ustawy stanowi, że obowiązane do udostępniania informacji publicznej są władze publiczne oraz inne podmioty wykonujące zadania publiczne, w szczególności: organy władzy publicznej, organy samorządów gospodarczych i zawodowych, podmioty reprezentujące zgodnie z odrębnymi przepisami Skarb Państwa, podmioty reprezentujące państwowe osoby prawne, albo osoby prawne samorządu terytorialnego oraz podmioty reprezentujące inne państwowe jednostki organizacyjne albo jednostki organizacyjne samorządu terytorialnego, podmioty reprezentujące inne osoby lub jednostki organizacyjne, które wykonują zadania publiczne lub dysponują majątkiem publicznym oraz osoby prawne, w których Skarb Państwa, jednostki samorządu terytorialnego lub samorządu gospodarczego albo zawodowego mają pozycję dominującą w rozumieniu przepisów o ochronie konkurencji i konsumentów. Pozostaje poza sporem, że stosowny wniosek skarżący złożył, zaś niewątpliwie Prezes Sądu jest podmiotem zobligowanym do udostępnienia informacji publicznej.

Skarżący zwrócił się o udostępnienie informacji publicznej poprzez wydanie odpisów wyroków ("kopii/skanów") udostępnionych publicznie przez złożenie ich odpisu na okres 7 dni w sekretariacie II Wydziału Karnego Sądu Rejonowego w D.

Analiza treści wniosku skarżącego z dnia 19 stycznia 2010 r. w kontekście złożonej przez wnioskodawcę skargi na bezczynność organu wymaga stwierdzenia, że złożenie wniosku przez osobę wykonującą prawo do informacji nie nakłada na podmiot zobowiązany obowiązku automatycznego udostępnienia informacji, gdyż w pierwszej kolejności powinien on stwierdzić, czy przepisy komentowanej ustawy znajdują zastosowanie w danej sytuacji, a następnie w przypadku pozytywnej odpowiedzi powinien ocenić, czy nie zachodzą przesłanki ograniczające dostępność informacji, o których mowa w art. 5 ust. 1 i 2 ustawy. Mając na uwadze ograniczenie badania merytorycznego sprawy, jakim niewątpliwie jest bezczynność organu, należy wyjaśnić, czy informacja, o której udostępnienie wystąpił skarżący stanowi informację publiczną w rozumieniu ustawy. Jest to niezbędne, aby stwierdzić, że podmiot obowiązany do udostępnienia informacji publicznej pozostaje w bezczynności (por. wyrok NSA z dnia 10 stycznia 2007 r., sygn. akt. I OSK 50/06, Lex 291197).

Zgodnie z treścią art. 418a k.p.k. w wypadku wyrokowania poza rozprawą, treść wyroku udostępnia się publicznie przez złożenie jego odpisu na okres 7 dni w sekretariacie sądu, o czym należy uczynić wzmiankę w protokole posiedzenia. Przepis ten, dodany ustawą nowelizującą z 10 stycznia 2003 r., realizuje ustawowy obowiązek publicznego ogłoszenia wyroku (art. 418 § 1 k.p.k.) i dotyczy sytuacji, gdy sąd wydaje wyrok poza rozprawą, a więc na posiedzeniu, także bez udziału stron. W istocie nie jest to ogłoszenie wyroku, a jedynie stworzenie możliwości publicznego zapoznania się z dokumentem zawierającym wydany już wyrok sądu w danej sprawie. Niewątpliwie tak ukształtowane upublicznienie wyroku spełnia standardy konstytucyjne i ustawowe zarówno w zakresie zapewnienie jawności rozprawy (art. 45 ust. 2 zd 2 Konstytucji), jak i realizacji prawa obywatela do uzyskiwania informacji o działalności organów władzy publicznej (art. 61 ust. 1 Konstytucji).

Skarżący domagał się rozpoznania wniosku w oparciu o przepisy u.d.i.p. Organy stoją jednak na stanowisku, że wprawdzie art. 3 pkt 1-3 u.d.i.p. wskazuje, że prawo do informacji publicznej obejmuje uprawnienia do: uzyskania informacji publicznej, w tym uzyskania informacji przetworzonej w takim zakresie, w jakim jest to szczególnie istotne dla interesu publicznego, wglądu do dokumentów urzędowych, dostępu do posiedzeń kolegialnych organów władzy publicznej pochodzących z powszechnych wyborów, ale nie do żądania wydawania odpisów tych dokumentów, jedynie do zapoznania się z ich treścią. Przepis art. 156 § 1 k.p.k. stanowi natomiast, że stronom, podmiotowi określonemu w art. 416, obrońcom, pełnomocnikom i przedstawicielom ustawowym udostępnia się akta sprawy sądowej i daje możność sporządzenia z nich odpisów i wyraźnie wskazuje krąg podmiotów uprawnionych do korzystania z tego prawa. Jednakże tylko za zgodą prezesa sądu akta te mogą być udostępnione również innym osobom.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 u.d.i.p., "każda informacja o sprawach publicznych stanowi informację publiczną w rozumieniu ustawy i podlega udostępnieniu na zasadach i w trybie określonym ustawą". Jednak w myśl normy kolizyjnej zawartej w art. 1 ust. 2 u.d.i.p "przepisy ustawy nie naruszają innych ustaw określających odmiennie zasady i tryb dostępu do informacji, będących informacjami publicznymi". Wykładnia funkcjonalna, systemowa i językowa tego przepisu prowadzi do wniosku, że jeżeli obowiązują odmienne regulacje ich udostępniania, będą one miały pierwszeństwo przed ustawą o dostępie do informacji publicznej. Zawarte w art. 1 ust 2 ustawy sformułowanie "nie naruszają" rozumieć należy, iż ustawa o dostępie do informacji publicznej nie może naruszać przepisów innych ustaw odrębnie regulujących zasady ich udostępniania. Istota odesłania, o którym jest mowa w art. 1 ust. 2 u.d.i.p., dotyczy takiej sytuacji, że to odrębna ustawa precyzuje zarówno zasady, jaki i tryb dostępu do informacji publicznej, których zastosowanie wyłączać będzie zasadność ich realizacji na podstawie u.d.i.p. (por. M. Jabłoński, Udostępnienie informacji publicznej w trybie wnioskowym, Wrocław 2009 r., s. 30).

Zdaniem Sądu w niniejszej sprawie taką szczególną regulacją w zakresie udostępniania treści wyroków są przepisy art. 418a k.p.k. Sąd zwraca uwagę, że w przedmiocie udostępniania treści wyroków w przypadku wyrokowania poza rozprawą, z uwagi na zbieg zakresu ochrony wynikający z przepisów k.p.k i u.d.i.p., to przepisy k.p.k., jako lex specialis, winny znaleźć pierwszeństwo w zastosowaniu. Przepis art. 418a k.p.k. jest przepisem szczególnym w stosunku do ustawy o dostępie do informacji publicznej. Zawarte w art. 1 u.d.i.p. sformułowanie "nie naruszają" należy rozumieć, że przepisy ustawy o dostępie do informacji publicznej nie mogą naruszać, a wręcz powinny uwzględniać ograniczenia dostępu do informacji wynikające z lex specialis.

Przepis art. 418 § 1 k.p.k., dotyczy sytuacji, gdy sąd wydaje wyrok poza rozprawą, a więc na posiedzeniu, także bez udziału stron. Nie jest to w istocie ogłoszenie wyroku, lecz stworzenie możliwości zapoznania się z dokumentem zawierającym wydany już wyrok sądu w danej sprawie. Tym bardziej, że brak jest w ogóle publicznie dostępnej informacji o takim wyroku, skoro wzmiankę o "wyłożeniu" czyni się tylko z protokole posiedzenia. Właśnie poprzez udostępnienie publiczne przez wyłożenie odpisu wyroku na okres 7 dniu w sekretariacie sądu, realizuje się prawo obywatela do uzyskiwania informacji o działalności organów władzy publicznej i dostępu do informacji publicznej.

Ustawa o dostępie do informacji publicznej przewiduje dwie formy reakcji organu na wniosek strony. Z jednej strony jest to udzielenie żądanych informacji, które należy traktować, jako czynność materialno - techniczną, z drugiej zaś, w przypadku odmowy ich udostępnienia jest to decyzja administracyjna. Jeżeli żądanie strony nie stanowi żądania udostępnienia informacji publicznej to nie ma podstaw do wydawania decyzji, lecz należy wnioskodawcę poinformować pismem, że sprawa nie dotyczy informacji publicznej (zob. wyrok NSA z 17 grudnia 2003 r., II SA/Gd 1153/03, Lex nr 299295).

W świetle powyższego Sąd podziela stanowisko organu, że żądanie skarżącego o udostępnienie, na podstawie art. 418a k.p.k. kopi/skanów wyroków wyłożonych w sekretariacie wydziału karnego, nie stanowi informacji publicznej udostępnianej na podstawie przepisów u.d.i.p..

W takiej sytuacji organ miał podstawy do poinformowania wnioskodawcy pismem, że sprawa nie dotyczy informacji publicznej, o której mowa w u.d.i.p.. Nie można zatem uznać, że organ w jakikolwiek sposób pozostał bezczynny wobec wniosku strony skarżącej. Wskazuje na to szereg pism skierowanych do skarżącego, w których organ wyraźnie informuje o braku podstaw prawnych do udzielenia żądanych informacji. Niewątpliwie stanowi to przejaw aktywności organu wobec żądania skarżącego.

Mając powyższe na względzie, skoro Prezes Sądu Okręgowego w Ś. nie dopuścił się bezczynności, skarga, jako niezasadna podlegała oddaleniu na podstawie art. 151 p.p.s.a..