drukuj    zapisz    Powrót do listy

6112 Podatek dochodowy od osób fizycznych, w tym zryczałtowane formy opodatkowania, Przywrócenie terminu, Dyrektor Izby Administracji Skarbowej, uchylono zaskarżone postanowienie i przekazano wniosek do ponownego rozpoznania, II FZ 198/18 - Postanowienie NSA z 2018-05-11, Centralna Baza Orzeczeń Naczelnego (NSA) i Wojewódzkich (WSA) Sądów Administracyjnych, Orzecznictwo NSA i WSA

II FZ 198/18 - Postanowienie NSA

Data orzeczenia
2018-05-11 orzeczenie prawomocne
Data wpływu
2018-03-28
Sąd
Naczelny Sąd Administracyjny
Sędziowie
Tomasz Kolanowski /przewodniczący sprawozdawca/
Symbol z opisem
6112 Podatek dochodowy od osób fizycznych, w tym zryczałtowane formy opodatkowania
Hasła tematyczne
Przywrócenie terminu
Sygn. powiązane
I SA/Wr 876/17 - Wyrok WSA we Wrocławiu z 2018-12-06
II FSK 866/19 - Wyrok NSA z 2022-03-03
Skarżony organ
Dyrektor Izby Administracji Skarbowej
Treść wyniku
uchylono zaskarżone postanowienie i przekazano wniosek do ponownego rozpoznania
Powołane przepisy
Dz.U. 2017 poz 1369 art. 87 par. 2
Ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.
Sentencja

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Sędzia NSA Tomasz Kolanowski, , , po rozpoznaniu w dniu 11 maja 2018 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Finansowej zażalenia G. T. od postanowienia Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dnia 8 stycznia 2018 r. sygn. akt I SA/Wr 876/17 w zakresie przywrócenia terminu w sprawie ze skargi G. T. na decyzję Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w W. z dnia 24 maja 2017 r. nr (...) w przedmiocie zryczałtowanego podatku dochodowego od osób fizycznych za 2010 r. postanawia: uchylić zaskarżone postanowienie i przekazać sprawę do ponownego rozpoznania Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu we Wrocławiu.

Uzasadnienie

Przedmiotem zażalenia G. T. jest postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dnia 8 stycznia 2018 r., sygn. akt I SA/Wr 876/17, w którym oddalono jego wniosek o przywrócenie terminu do wniesienia skargi na decyzję Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w W. z dnia 24 maja 2017 r. w przedmiocie podatku dochodowego od osób fizycznych za 2010 r.

W motywach orzeczenia sąd podał, że pismem z dnia 24 lipca 2017 r. strona skarżąca zastępowana przez profesjonalnego pełnomocnika wniosła o przywrócenie terminu do wniesienia skargi na decyzję Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w W. z dnia 24 maja 2017 r.

W uzasadnieniu wniosku wskazano, że w dniu 21 lipca 2017 r. skarżący powziął informację o zajęciu jego rachunków bankowych w związku z toczącym się w jego sprawie postępowaniem prowadzonym przez Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w W., o czym zawiadomił telefonicznie swojego pełnomocnika. Pełnomocnik w celu wyjaśnienia sytuacji udał się do organu podatkowego, gdzie został poinformowany o wydaniu decyzji kończącej postępowanie w sprawie. W aktach sprawy znajdowała się koperta zawierająca sporną decyzję, zaś na przesyłce widniała pieczęć Poczty Polskiej z informacją o pierwszym awizo w dniu 31 maja 2017 r., ponownym w dniu 8 czerwca 2017 r., a następnie o zwrocie przesyłki jako niepodjętej w terminie w dniu 19 czerwca 2017 r. Organ drugiej instancji przyjął, iż doszło do prawidłowego doręczenia decyzji pełnomocnikowi strony, co skutkowało rozpoczęciem biegu terminu do zaskarżenia decyzji oraz przystąpieniem do jej wykonania w drodze postępowania egzekucyjnego.

W złożonym wniosku pełnomocnik skarżącego zakwestionował próby doręczenia przez operatora pocztowego spornej w sprawie decyzji stwierdzając, iż nie otrzymał ani pierwszego, ani też powtórnego awizo. Tym samym nie miał wiedzy o wydaniu decyzji kończącej postępowanie podatkowe.

Pełnomocnik złożył w dniu 21 lipca 2017 r. reklamację na działanie Poczty Polskiej.

We wniosku podkreślił jednocześnie, iż strona skarżąca nie ponosi winy za niezłożenie skargi na decyzję, o wydaniu której nie wiedziała. Profesjonalny pełnomocnik strony regularnie, nawet kilka razy dziennie sprawdza zawartość skrzynki pocztowej i odbiera korespondencję. W trakcie jego dotychczasowej pracy (około 6 lat) ani razu nie przytrafiła mu się sytuacja, aby nie podjął kierowanej do niego korespondencji w terminie.

W piśmie z dnia 6 września 2017 r. skarżący uzupełnił rozpatrywany wniosek wskazując na liczne nieprawidłowości związane z doręczaniem korespondencji pocztowej przez listonosza na obszarze Urzędu Pocztowego nr (...) w W., skutkujące złożeniem przez pełnomocnika skarżącego skargi na działanie listonoszy i nieprawidłowe doręczanie korespondencji.

W odpowiedzi na wezwanie Sądu skarżący w dniu 15 listopada 2017 r. wskazał, iż w ramach odpowiedzi na skargę Poczta Polska S. A. nie wyjaśniła wskazywanych przez pełnomocnika okoliczności świadczących o nieprawidłowym doręczeniu przesyłki. Doręczyciel ograniczył się bowiem do stwierdzenia, iż jednoznaczne rozstrzygnięcie zarzutów skargi nie jest możliwe. Jednocześnie strona skarżąca ponownie wskazała na liczne nieprawidłowości w dostarczaniu korespondencji przez Urząd Pocztowy nr (...) w W. ukazując w tym zakresie szereg zaniedbań. Do pisma strona dołączyła odpowiedź Poczty Polskiej S. A. z dnia 6 września 2017 r. jak również pismo Poczty Polskiej S. A. z 9 października 2017 r. stanowiące odpowiedź na skargę pełnomocnika strony, w którym operator pocztowy informuje, iż przeprowadzone postępowanie wyjaśniające wykazało, że zarówno pierwsze jak i drugie zawiadomienie zostało adresatowi doręczone do oddawczej skrzynki pocztowej.

Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu uznał, że wniosek nie zasługuje na uwzględnienie. Sąd podkreślił, że dla stwierdzenia zaistnienia tzw. fikcji doręczenia konieczne jest złożenie pisma na okres czternastu dni np. w placówce pocztowej oraz zawiadomienie o tym adresata. To, czy wymogi awizowania zostały spełnione, podlega ocenie na podstawie danych zawartych przede wszystkim na kopercie i formularzu potwierdzenia odbioru, na których dokonywane są przez doręczyciela i pracowników operatora pocztowego stosowne adnotacje obrazujące przebieg działań związanych z doręczaniem pisma. Sąd badając, czy spełnione zostały przesłanki doręczenia, o których mowa w art. 150 O.p., na podstawie podanych informacji stwierdza, czy adresat został zawiadomiony o miejscu przechowywania przesyłki i terminie, w którym można ją odebrać, a także to gdzie, kiedy i z jakiej przyczyny doręczyciel pozostawił awizo, oraz czy doszło do powtórnego (i w odpowiednim odstępie czasowym) awizowania przesyłki.

Zdaniem sądu z akt niniejszej sprawy bezspornie wynika, że wezwanie do uiszczenia wpisu uzupełniającego doręczono pełnomocnikowi w trybie tzw. fikcji doręczenia (dwukrotne awizo) w dniu 14 czerwca 2017 r. Przesyłkę zawierającą powyższe wezwanie awizowano po raz pierwszy w dniu 31 maja 2017 r. W dniu 8 czerwca 2017 r. przesyłkę tę awizowano powtórnie, a następnie w dniu 19 czerwca 2017 r. zwrócono przesyłkę nadawcy z adnotacją "nie podjęto w terminie".

Skoro zatem pełnomocnik strony skarżącej nie odebrał przesyłki, należało uznać ją za doręczoną z upływem ostatniego dnia czternastodniowego terminu, liczonego od daty pierwszego awiza, tj. z dniem 14 czerwca 2017 r.

W rozpatrywanej sprawie pełnomocnik strony skarżącej wykazał, że podjął czynności zmierzające do uprawdopodobnienia swojego stanowiska (tj. że nie otrzymał dwukrotnie awizowanej przesyłki zawierającej zaskarżoną decyzję, ponieważ w skrzynce oddawczej nie pozostawione było żadne awizo informujące o możliwości jej odbioru), inicjując procedurę reklamacyjną.

W odpowiedzi na zgłoszoną skargę Poczta Polska S.A., Biuro Wsparcia Klientów w W. w piśmie z dnia 6 września 2017 r. wskazała, że przesyłka o nr (...) zawierająca zaskarżoną decyzję została w dniu 31 maja 2017 r. przekazana celem doręczenia, a następnie wobec niezastania adresata, bądź innej uprawnionej do odbioru osoby została awizowana poprzez pozostawienie zawiadomienia w skrzynce oddawczej. W dniu 8 czerwca 2017 r. placówka pocztowa wystawiła ponowne awizo przypominające adresatowi o oczekującej przesyłce. Wskazano, że wobec nieodebrania w wymaganym terminie przesyłki, została ona zwrócona nadawcy. Ponadto operator pocztowy podał, że w wyniku przeprowadzonego postępowania wyjaśniającego ustalono, iż zarówno pierwsze jak i drugie zawiadomienie zostało pełnomocnikowi strony skarżącej doręczone do oddawczej skrzynki pocztowej. Dodano, że obsługujący rozpatrywany rejon doręczeń listonosz jest wieloletnim i wykwalifikowanym pracownikiem służby pocztowej, na pracę którego dotychczas nie wnoszono zastrzeżeń.

W świetle przedstawionych powyżej okoliczności sąd nie znalazł argumentów, które pozwoliłyby skutecznie podważyć instytucję tzw. doręczenia zastępczego i zastosowanie art. 86 § 1 p.p.s.a. Z danych umieszczonych na kopercie i zwrotnym potwierdzeniu odbioru przesyłki znajdującym się w aktach administracyjnych sprawy jednoznacznie wynika, że przesyłka zawierająca zaskarżoną decyzję została wysłana na wskazany w pełnomocnictwie adres Kancelarii i była dwukrotnie awizowana przez operatora pocztowego, tj. w dniu 31 maja 2017 r. i 8 czerwca 2017 r., o czym doręczyciel poinformował pełnomocnika strony skarżącej poprzez pozostawienie zawiadomień w skrzynce oddawczej adresata. Przedstawione natomiast przez pełnomocnika strony skarżącej okoliczności, w szczególności to, iż nie otrzymał ani pierwszego, ani powtórnego awiza o pozostawieniu przesyłki w placówce pocztowej, nie zostały skutecznie uprawdopodobnione.

Z powyższych względów, z uwagi na fakt, że pełnomocnik strony skarżącej nie uprawdopodobnił braku winy w niedochowaniu terminu, Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu na podstawie art. 86 § 1 i 2 p.p.s.a., oddalił wniosek.

Skarżący wywiódł od tego postanowienia zażalenie.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Zażalenie jest zasadne.

Na wstępie należy podkreślić, że orzeczenie sądu pierwszej instancji będące przedmiotem kontroli Naczelnego Sądu Administracyjnego w tej sprawie, tj. postanowienie oddalające wniosek strony o przywrócenie terminu, ma doniosłe znaczenie procesowe. Jego wydanie jest bowiem jednoznaczne z zamknięciem skarżącemu drogi sądowej umożliwiającej kontrolę decyzji administracyjnej określającej mu zobowiązanie podatkowe w kwocie ponad 640 tys. zł. Analiza akt sprawy, która poprzedza wydanie takiego postanowienia, powinna więc być szczególnie wnikliwa, czego ‒ w ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego ‒ w tej sprawie nie uczyniono.

Jak zasadnie podkreślił w zażaleniu pełnomocnik skarżącego, niezmiernie trudna jest sytuacja procesowa strony, która twierdzi, że nie zostało jej prawidłowo doręczone tzw. awizo, czyli zawiadomienie doręczyciela o próbie doręczenia i o pozostawieniu pisma do odbioru w placówce pocztowej. Nie sposób bowiem udowodnić za pomocą konkretnego środka dowodowego, że doręczenie zawiadomienia nie miało miejsca. Z tego powodu to na podstawie całokształtu dokumentów zgromadzonych w sprawie i wyjaśnień adresata przesyłki, a czasem również innych osób, należy ustalić, czy twierdzenia adresata są prawdopodobne.

W analizowanej sprawie sąd pierwszej instancji twierdzi, że z akt niniejszej sprawy bezspornie wynika, że wezwanie do uiszczenia wpisu uzupełniającego doręczono pełnomocnikowi w trybie tzw. fikcji doręczenia (podkreślenie NSA; sprawa dotyczy doręczenia decyzji organu drugiej instancji ) (dwukrotne awizo) w dniu 14 czerwca 2017 r. Przesyłkę zawierającą powyższe wezwanie awizowano po raz pierwszy w dniu 31 maja 2017 r. W dniu 8 czerwca 2017 r. przesyłkę tę awizowano powtórnie, a następnie w dniu 19 czerwca 2017 r. zwrócono przesyłkę nadawcy z adnotacją "nie podjęto w terminie". Ponadto, zdaniem sądu, "z danych umieszczonych na kopercie i zwrotnym potwierdzeniu odbioru przesyłki znajdującym się w aktach administracyjnych sprawy jednoznacznie wynika, że przesyłka zawierająca zaskarżoną decyzję została wysłana na wskazany w pełnomocnictwie adres Kancelarii i była dwukrotnie awizowana przez operatora pocztowego (...), o czym doręczyciel poinformował pełnomocnika strony skarżącej poprzez pozostawienie zawiadomień w skrzynce oddawczej adresata". (podkr. NSA)

Tymczasem, w ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego w aktach sprawy znajdują się dowody potwierdzające, że doszło do ewidentnych błędów w doręczeniu decyzji organu drugiej instancji. Po pierwsze, na kopercie jako adresata wskazano G. T. (vide: k. 27 akt sądowych). Taki sposób zaadresowania przesyłki był nieprawidłowy; bez wątpienia bowiem adresatem winien być pełnomocnik skarżącego, tj. r. pr. L. K. Błąd organu w tym zakresie spowodował dalsze błędy w procedurze doręczeń, co wynika już choćby z pisma Poczty Polskiej z 6 września 2017 r.: autor tego pisma w pierwszym zdaniu wskazuje bowiem, że sporna przesyłka była kierowana do G. T. (podkr. NSA), a więc do skarżącego, a nie do jego pełnomocnika. To spowodowało kolejny błąd, tj. wystawienie dokumentu awizo na G. T., co potwierdza pismo pełnomocnika skarżącego z 11 kwietnia 2018 r. (k. 117 i n. akt sądowych). Co prawda dokument (wydruk awizo) załączony do tego pisma nie jest potwierdzony za zgodność z oryginałem, niemniej ma on znaczenie jedynie wspomagające argumentację w świetle pozostałych okoliczności sprawy. Sąd pierwszej instancji ponownie rozpoznając tę sprawę oceni, czy zasadne jest uzyskanie tego dokumentu w stosownej formie. Wojewódzki Sad Administracyjny we Wrocławiu w ogóle tych okoliczności nie dostrzegł, błędnie przy tym skupiając się na tej okoliczności, że przesyłka była "adresowana na adres kancelarii".

Po drugie, dokument zwrotnego potwierdzenia odbioru (k. 28 akt sądowych) również zawiera błędy. Listonosz dokonując pierwszej awizacji zaznaczył na nim punkt 4, zgodnie z którym "z powodu doręczenia pisma na adres skrytki pocztowej, pismo pozostawiono na okres 14 dni do dyspozycji adresata skrytki (...)". "Zawiadomienie o pozostawieniu pisma w placówce (...) umieszczono w skrytce pocztowej adresata" (podkr. NSA). Podczas drugiej awizacji umieszczono datę zarówno w punkcie 4, jak i w prawidłowym punkcie 3 potwierdzenia. Nie budzi wątpliwości w tej sprawie, że pełnomocnik skarżącego nie wskazywał skrytki pocztowej jako miejsca, do którego należało dokonywać doręczeń, lecz adres swojej kancelarii. Z tak sporządzonego zwrotnego potwierdzenia odbioru (zawierającego również błędne wskazanie adresata) nie sposób wywodzić, że doręczenie pisma nastąpiło w sposób prawidłowy, w tym że było ono prawidłowo awizowane. Tym bardziej jeśli sąd przyjmuje podstawowe znaczenie dowodowe tego dokumentu w sprawie, to nie może pomijać przy jego analizie ewidentnych błędów, które są w nim zawarte. W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego sąd pierwszej instancji bezpodstawnie więc stwierdził, że z akt sprawy (tj. przede wszystkim ‒ jak wskazuje sąd ‒ koperty i zwrotnego potwierdzenia odbioru) wynika "bezspornie", iż awizo umieszczono w skrzynce oddawczej adresata.

Dodatkowe okoliczności podnoszone przez pełnomocnika, związane z błędami w doręczaniu mu pism, choć nie mogą mieć w sprawie przesądzającego znaczenia, to jednak wzmacniają jego argumentację.

Naczelny Sąd Administracyjny podkreśla, że prawidłowe doręczanie pism w postępowaniu tak podatkowym, jak i sądowym jest niezbędne dla spełnienia przesłanek ważności postępowania, właściwego obliczania terminów, zapewnienia stronie czynnego udziału w postępowaniu itp. Z uwagi na powyższe, przepisy o doręczeniach mają charakter obligatoryjny, tak by wyłączyć swobodną dyspozycję stron w zakresie sposobu doręczania pism.

Poprawnie dokonane doręczenie zastępcze jest równoważne w skutkach z doręczeniem, w przypadku którego doręczany dokument rzeczywiście trafia do rąk adresata. Doręczenie zastępcze jest klasycznym przykładem fikcji, mającej na celu usprawnienie obrotu. Jest ono zasadne jedynie w przypadku, gdy adresat może uzyskać pismo doręczone zastępczo, jednak z przyczyn leżących po jego stronie tego nie czyni. Wszelkie wątpliwości, które wystąpiły w tej sprawie, muszą prowadzić do zakwestionowania doręczenia dokonanego w tym trybie.

Mając powyższe na uwadze Naczelny Sąd Administracyjny na podstawie art. 185 § 1 w zw. z art. 197 § 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. ‒ Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2017 r. poz. 1369, ze zm.) uchylił zaskarżone postanowienie i przekazał sprawę sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania. Sąd ten będzie obowiązany przy ponownym rozpoznaniu sprawy uwzględnić wszystkie okoliczności opisane powyżej, których nie wziął pod uwagę rozpoznając wniosek w zaskarżonym postanowieniu.



Powered by SoftProdukt