Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodnicząca sędzia WSA Honorata Łopianowska, Sędziowie sędzia WSA Waldemar Śledzik, sędzia WSA Agnieszka Wąsikowska (sprawozdawca), po rozpoznaniu w trybie uproszczonym w dniu 27 września 2018 r. sprawy ze skargi L. S.A. z siedzibą w W. na postanowienie Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w [...] z dnia [...] września 2017 r. nr [...] w przedmiocie odmowy wszczęcia postępowania 1) uchyla zaskarżone postanowienie oraz poprzedzające je postanowienie Naczelnika Urzędu Skarbowego [...] z dnia [...] lipca 2017 r. nr [...]; 2) zasądza od Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w [...] na rzecz L.S.A. z siedzibą w W. kwotę 357 zł (słownie: trzysta pięćdziesiąt siedem złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.

Postanowieniem z dnia [...] lipca 2017 r. Naczelnik Urzędu Skarbowego W. (dalej: NUS, organ egzekucyjny) na podstawie art. 61 § 1 i 61a § 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U, z 2017 r., poz. 1257 ze zm., dalej k.p.a.) w zw. z art. 17 i 18 ustawy z dnia 17 czercwa1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. z 2015 r., poz. 2016 r., poz. 599 ze zm., dalej u.p.e.a.) odmówił wszczęcia postępowania w sprawie rozpatrzenia pisma z dnia 11 lipca 2017 r. L. S.A. z siedzibą w W. (dalej: Spółka, Skarżąca) zatytułowanego "zarzuty w sprawie prowadzenia egzekucji administracyjnej" na podstawie tytułu wykonawczego nr [...] z dnia 5 lipca 2017 r. z uwagi na uchybienie terminu do ich wniesienia.

W ocenie organu egzekucyjnego prawo zgłoszenia zarzutów w niniejszej sprawie jest niedopuszczalne, gdyż zostały one wniesione przed rozpoczęciem biegu terminu do ich wniesienia. NUS podkreślił, iż termin do wniesienia środka zaskarżenia jakim są zarzuty w sprawie prowadzenia egzekucji administracyjnej biegnie od dnia doręczenia zobowiązanemu odpisu tytułu wykonawczego. W przedmiotowej sprawie zawiadomienia o zajęciu prawa majątkowego wraz z odpisem tytułu wykonawczego doręczone zostały Spółce w dniu 13 lipca 2017 r. i od tej daty zaczyna biec 7 dniowy termin do wniesienia zarzutów. Zdaniem NUS zarzuty złożone w dniu 12 lipca 2017 r. należy uznać za wniesione przedwcześnie, tj. jeszcze przed doręczeniem odpisu tytułu wykonawczego. Mając na uwadze powyższe, organ egzekucyjny podkreślił, iż zasadnym jest wydanie postanowienia w sprawie odmowy wszczęcia postępowania w przedmiocie rozpatrzenia zarzutów wniesionych przez Spółkę.

Nie godząc się z rozstrzygnięciem organu egzekucyjnego pełnomocnik Spółki wniósł zażalenie na ww. postanowienie NUS.

Dyrektor Izby Administracji Skarbowej w W. (dalej: DIAS) po rozpatrzeniu powyższego zażalenia postanowieniem z dnia [...] września 2017 r. utrzymał w mocy zaskarżone postanowienie NUS. Organ odwoławczy wskazał, podzielając argumentację organu I instancji, że zarzuty w postępowaniu egzekucyjnym mogą być więc wniesione dopiero po doręczeniu odpisów tytułów wykonawczych. Nie można ich zatem wnieść, zarówno przed doręczeniem tych tytułów, jak i po upływie 7 dni. Innymi słowy zarzuty wniesione przed, jak i po ustawowym terminie nie powinny być przez organ rozpatrzone.

Z powyższego wynika bezsprzecznie w ocenie organu odwoławczego, że zobowiązany ma prawo wnieść zarzut w sprawie prowadzenia postępowania egzekucyjnego do organu egzekucyjnego w ściśle określonym siedmiodniowym terminie. Termin ten należy do kategorii terminów zawitych, a więc takich, których niezachowanie powoduje dla strony niekorzystne skutki procesowe i każde, choćby nieznaczne jego przekroczenie stanowi jego uchybienie.

Z akt przedmiotowej sprawy wynika, że zarzuty zostały wniesione przed dniem doręczenia zobowiązanemu odpisu tytułu wykonawczego, zatem w terminie nieprzepisanym, wynikającym z art. 27 § 1 pkt 9 u.p.e.a.

DIAS wskazał także, że zaskarżone postanowienie zostało wydane prawidłowo w trybie art. 61a K.p.a. z uwagi na uchybienie terminu do wniesienia zarzutów odnośnie prowadzonej egzekucji administracyjnej. Rozstrzygnięcie to jest rozstrzygnięciem formalnym, odnoszącym się do terminu wniesienia zarzutów, a nie merytorycznym, odnoszącym się do zasadności zarzutów. Dalej powołując się na stanowisko doktryny, jak i orzecznictwo sądów administracyjnych podniósł, że zarzut, o którym mowa w art. 33 u.p.e.a. wniesiony przed terminem doręczenia tytułów wykonawczych nie może odnieść skutku, podobnie jak wniesiony po terminie.

W skardze do Wojewódzkiego Sadu Administracyjnego na powyższe postanowienie DIAS Spółka zarzuciła naruszenie przepisów prawa proceduralnego, które mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy, w szczególności art. 61a § 1 k.p.a. oraz art. 27 § 1 pkt 9 u.p.e.a. poprzez nieprawidłowe uznanie przez DIAS, iż wniesienie w dniu 12 lipca 2017 r. zarzutów w sprawie prowadzenia egzekucji administracyjnej jest niedopuszczalne jako wniesionych przed datą otrzymania tytułu wykonawczego z dnia 5 lipca 2017 r.

Mając na uwadze powyższe, na podstawie art 145 § 1 pkt 1 lit. c p.p.s.a. Spółka wniosła o uchylenie w całości zaskarżonego postanowienia, jak również postanowienia NUS, jak i o zasądzenie na rzecz Skarżącej kosztów postępowania sądowego według norm prawem przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

W odpowiedzi na skargę DIAS wniósł o jej oddalenie, podtrzymując argumentację przedstawioną w zaskarżonym postanowieniu.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje:

skarga jest zasadna.

Przedmiotem sporu jaki zaistniał w niniejszej sprawie pomiędzy Skarżącą i DIAS jest stanowisko organu zawarte w zaskarżonym postanowieniu, według którego zarzuty wniesione na podstawie art. 33 u.p.e.a. w toczącym się postępowaniu egzekucyjnym, przed wystąpieniem skutku doręczenia skierowanego do Skarżącego tytułu wykonawczego, na podstawie którego prowadzone jest to postępowanie, są przedwczesne i przez to nie podlegają rozpatrzeniu merytorycznemu.

W rozpoznanej sprawie wniesione przez Spółkę zarzuty zostały uznane za przedwczesne, gdyż zostały wniesione w dniu 12 lipca 2017 r., to jest dzień przed doręczeniem Skarżącej tytułu wykonawczego. Zaznaczyć należy, że w chwili wniesienia zarzutów postępowanie egzekucyjne się toczyło, Spółka w uzasadnieniu swojego pisma podniosła, że NUS dokonał zajęcia rachunku bankowego Spółki na konkretne kwoty, o czym powzięła wiadomość przed doręczeniem tytułu wykonawczego (art. 26 § 5 pkt 2 u.p.e.a.). Termin do wniesienia zarzutów w postępowaniu egzekucyjnym uregulowany jest w art. 27 § 1 pkt 9 u.p.e.a. przepis ten stanowi, że tytuł wykonawczy zawiera pouczenie zobowiązanego o przysługującym mu w terminie siedmiu dni, prawie zgłoszenia do organu egzekucyjnego zarzutów w sprawie prowadzenia postępowania egzekucyjnego. Regulacja ta ma specyficzny charakter, gdyż w przepisie określającym warunki formalne, jakie powinien spełniać tytuł wykonawczy jednocześnie ustanowiono środek ochrony prawnej przysługujący zobowiązanemu w postępowaniu egzekucyjnym.

Drugą nietypową cechą tej regulacji jest ustanowienie nią terminu, w którym może być wniesiony zarzut, bez wskazania daty, od której termin ten należy liczyć. W przepisach proceduralnych regułą jest określanie przez ustawodawcę terminów do wniesienia środków służących ochronie prawnej ze wskazaniem daty, od której terminy te należy obliczać (zob. art. 223 § 2 O.p., art. 236 § 2 O.p., art. 369 § 1 i 2 K.p.c., art. 394 § 2 K.p.c., art. 445 § 1 i 2 K.p.k., art. 460 K.p.k). Wskazane w art. 33 § 1 u.p.e.a. okoliczności, które mogą być podstawą zarzutów do ich powołania, jako podstawy zarzutów wniesionych w postępowaniu egzekucyjnym wymagają po pierwsze dowiedzenia się o tym, że postępowanie egzekucyjne zostało wszczęte przeciwko zobowiązanemu oraz uzyskania wiedzy o tym jakiego obowiązku postępowanie to dotyczy. Uzyskanie tej wiedzy pozwala na wniesienie większości zarzutów wskazanych w art. 33 § 1 u.p.e.a. Do uzyskania wymienionych informacji nie jest konieczne zapoznanie się z tytułem wykonawczym. Należy wskazać, że zobowiązany może dowiedzieć się o toczącym postępowaniu np. przez zapoznanie się z zawiadomieniem skierowanym do banku w celu zajęcia wierzytelności z rachunku bankowego, przez zapoznanie się z zawiadomieniem skierowanym do wierzyciela w celu zajęcia innej wierzytelności, przez zapoznanie się z zawiadomieniem skierowanym do pracodawcy w celu zajęcia wierzytelności, czy w inny sposób, który pozwalałby na sformułowanie zarzutów. Z zawiadomień tych może uzyskać też wiedzę o obowiązku, który jest przedmiotem egzekucji. Uzyskanie tej wiedzy może nastąpić przed odebraniem przez zobowiązanego tytułu wykonawczego, nawet w przypadku odebrania go w trybie zwykłym osobiście, gdyż organy często zawiadomienia o zajęciu wysyłają przed wysłaniem do zobowiązanego tytułu wykonawczego oraz zawiadomień wskazanych w przepisach art. 72 § 4 pkt 1, 79 § 4 pkt 1, 80 § 3, 89 § 3 pkt 2, 95 § 5, 96a pkt 2, 96g § 5 pkt 1 i 3, 96j § 3 pkt 2 u.p.e.a. Należy podkreślić, że zapoznanie się przez zobowiązanego z tytułem wykonawczym konieczne jest jedynie do wniesienia zarzutu wskazanego w art. 33 § 1 pkt 10 u.p.e.a. (niespełnienie w tytule wykonawczym wymogów określonych w art. 27, a w zagranicznym tytule wykonawczym - wymogów określonych w art. 102 ustawy o wzajemnej pomocy). Także wniesienie tego zarzutu możliwe jest przed doręczeniem zobowiązanemu tytułu wykonawczego.

Jako dodatkowy argument przeciwko tezie, że dopiero doręczenie tytułu wykonawczego rozpoczyna bieg terminu do wyniesienia zarzutów należy wskazać, że stosownie do art. 33 § 1 u.p.e.a. zarzuty wnoszone są w sprawie prowadzenia egzekucji administracyjnej. Brak jest przepisu wskazującego, że zarzuty wskazane w art. 27 § 1 pkt 9 u.p.e.a. i art. 33 § 1 u.p.e.a. są zarzutami skierowanymi do tytułu wykonawczego. Zdaniem Sądu, nawet, gdyby taki zapis znajdował się w u.p.e.a. możliwe byłoby wniesienie zarzutów przed doręczeniem tytułu wykonawczego, gdy zobowiązany zapoznałby się z tytułem w organie.

Powszechnie w praktyce organów i w orzecznictwie sądowoadministracyjnym przyjmuje się, że termin do wniesienia zarzutów należy liczyć od daty doręczenia zobowiązanemu tytułu wykonawczego. Wynika to z tego, że najpóźniej w momencie doręczenia tytułu wykonawczego zobowiązany dowiaduje się o postępowaniu egzekucyjnym i z uwagi na obligatoryjne elementy tytułu wykonawczego, od tego momentu z całą pewnością może on dokonać oceny, czy w sprawie wystąpiły okoliczności wskazane w przepisach art. 33 § 1 u.p.e.a. stanowiące podstawę zarzutów. Od tej daty może podjąć też decyzję, czy w sprawie powinien zgłosić zarzuty do postępowania egzekucyjnego. Doręczenie tytułu wykonawczego pozwala na uznanie, że od daty jego doręczenie zobowiązany z całą pewności mógł wnieść zarzuty do postępowania egzekucyjnego. Wyjątkiem jest zarzut zastosowania zbyt uciążliwego środka egzekucyjnego, gdyż zarzut ten z uwagi na okoliczność będącą jego podstawą może zostać zgłoszony dopiero od momentu, w którym zobowiązany dowiedział się o zastosowaniu środka egzekucyjnego, gdyż od tego momentu zobowiązany może dokonać oceny uciążliwości tego środka. Wskazana praktyka jest korzystna dla zobowiązanych, gdyż pozwala przyjąć najdłuższy termin do wniesienia zarzutów. Organy kierując się datą doręczenia tytułu wykonawczego nie muszą wykazywać, że zobowiązany mógł wnieść zarzuty wcześniej, gdyż uzyskał wiedzę niezbędną do sformułowania zarzutów. Działanie takie niosłoby dla organów szereg trudności związanych z udowodnieniem, że zobowiązany przed doręczeniem tytułu wykonawczego uzyskał wiedzę pozwalającą na wniesienie zarzutów. W większości przypadków udowodnienie tej okoliczności byłoby niemożliwe.

Powyższa argumentacja nie może mieć zastosowania do oceny terminowości wniesienia zarzutów w sytuacji, gdy zobowiązany decyduje się na wniesienie zarzutów – jak to miało w miejsce w niniejszej sprawie - przed doręczeniem mu tytułu wykonawczego. Wniosek ten uzasadnia okoliczność braku powołania przez ustawodawcę w art. 27 § 1 pkt 9 u.p.e.a. doręczenia tytułu wykonawczego jako zdarzenia, od którego należy obliczać termin ustanowiony w tym przepisie. Wobec tego doręczenie tytułu wykonawczego nie może być traktowane jako przesłanka, bez spełnienia której nie jest możliwe skuteczne wniesienie zarzutów.

Powyższe konstatacje prowadzą do wniosku, że niewskazanie przez ustawodawcę w art. 27 § 1 pkt 9 u.p.e.a. daty, od której należy liczyć siedmiodniowy termin do wniesienia zarzutów, oraz okoliczność, że sformułowanie przez zobowiązanego zarzutów wskazanych w art. 33 § 1 pkt 1-10 możliwe jest także przed doręczeniem mu tytułu wykonawczego, uzasadnia twierdzenie, że termin wskazany w powołanym przepisie upływa najpóźniej po siedmiu dniach od doręczenia zobowiązanemu tytułu wykonawczego. Oznacza to, że w przypadku wniesienia zarzutów przed doręczeniem zobowiązanemu tytułu wykonawczego, niezasadne jest twierdzenie, że zarzuty te są przedwczesne.

W rozpoznanej sprawie organ uznał, że dla oceny terminowości wniesienia przez Skarżącą zarzutów decydujące znaczenie ma wystąpienie określonego skutku doręczenia tytułu wykonawczego. Stanowisko to jest błędne, gdyż jak już wskazano w art. 27 § 1 pkt 9 u.p.e.a. nie daje podstaw do traktowania doręczenia tytułu wykonawczego, jako bezwzględnej przesłanki wniesienia zarzutów. Dodatkowo należy podkreślić, że skutkiem tego byłoby pozbawienie Skarżącą w niniejszej sprawie prawa do wniesienia zarzutów, gdyż zaskarżone postanowienie odmawiające wszczęcia postępowania w sprawie wniesionych zarzutów zostało wydane w dniu 26 lipca 2017 r. a zatem po upływie wskazywanego przez organ w zaskarżonym postanowieniu, terminu do ich wniesienia.

Przyjęcie przez organ, że wniesienie zarzutów w postępowaniu egzekucyjnym przed doręczeniem tytułu wykonawczego jest bezskuteczne, jest nie do pogodzenia z wynikającą z art. 2 Konstytucji RP zasadą demokratycznego państwa prawnego. Zasada ta stoi na przeszkodzie formułowaniu przez organ państwowy przesłanek uniemożliwiających skorzystanie obywatelowi ze środków ochrony prawnej w postępowaniu prowadzonym przez ten organ, w sytuacji gdy przesłanki te nie wynikają wprost z brzmienia przepisów prawa. Należy podkreślić, że zakwestionowane przez Sąd w niniejszej sprawie stanowisko organu co, do treści art. 27 § 1 pkt 9 u.p.e.a. nie ma oparcia w dosłownym brzmieniu tego przepisu a ponadto w kontekście prezentowanych powyżej okoliczności uzasadniających dopuszczenie możliwości wniesienia zarzutów przed doręczeniem tytułu wykonawczego, stanowisko to nie ma żadnego uzasadnienia aksjologicznego (tak tez w wyroku WSA w Warszawie z dnia 20 kwietnia 2018 r., sygn. akt III SA/Wa 2451/17, CBOSA).

Sąd mając na uwadze powyższe okoliczności uznał, że organy oby instancji dopuściły się naruszenia zasady prowadzenia postępowania z uwzględnieniem słusznego interesu obywateli (art. 7 k.p.a.) i zasady zaufania do organów państwa (art. 8 k.p.a.). Konieczność zapewnienia stronie dwuinstancyjności postępowania administracyjnego obligowała Sąd do wyeliminowania z obrotu prawnego nie tylko zaskarżonego postanowienia, ale również postanowienia organu I instancji. NUS prowadząc ponownie sprawę będzie miał obowiązek uwzględnić ocenę prawną zawartą w niniejszym wyroku.

Mając powyższe na uwadze Sąd na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. c) w zw. z art. 135 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2017 r., poz. 1369 ze zm.) orzekł jak w pkt 1) sentencji wyroku. Na wniosek strony skarżącej Sąd zasądził w pkt 2) sentencji wyroku na jej rzecz zwrot kosztów postępowania sądowego (357 zł) wysokości obejmującej wpis w wysokości 100 zł, opłatę skarbową od pełnomocnictwa w wysokości 17 zł i koszty zastępstwa procesowego w wysokości 240 zł (art. 200, art. 205 § 2 i art. 209 P.p.s.a. w związku z § 3 ust. 1 pkt 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 31 stycznia 2011 r. w sprawie wynagrodzenia za czynności doradcy podatkowego w postępowaniu przed sądami administracyjnymi oraz szczegółowych zasad ponoszenia kosztów pomocy prawnej udzielonej przez doradcę podatkowego z urzędu (Dz.U. Nr 31, poz. 153)).