Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: sędzia NSA Rafał Batorowicz po rozpoznaniu w dniu 27 lipca 2010 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Gospodarczej zażalenia Urzędu Patentowego Rzeczypospolitej Polskiej na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 31 marca 2010 r. sygn. akt VI SA/Wa 2279/08 w zakresie sprostowania oczywistej omyłki pisarskiej oraz odmowy wykładni wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 27 maja 2009 r. o sygn. akt VI SA/Wa 2279/08 w sprawie ze skargi K. P. E. N.V. z siedzibą w E. w H. na decyzję Urzędu Patentowego Rzeczypospolitej Polskiej z dnia [...] września 2008 r. nr [...] w przedmiocie odmowy udzielenia patentu na wynalazek postanawia: 1. uchylić zaskarżone postanowienie w części dotyczącej odmowy wykładni wyroku (to jest w punkcie 2.) i w tym zakresie przekazać sprawę Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Warszawie do ponownego rozpoznania, 2. oddalić zażalenie w pozostałym zakresie.

Zaskarżonym postanowieniem z dnia 31 marca 2010 r., sygn. akt VI SA/Wa 2279/08, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie sprostował oczywistą omyłkę pisarską w uzasadnieniu wyroku tego Sądu z dnia 27 maja 2009 r., sygn. akt VI SA/Wa 2279/08, w ten sposób, że wykreślił część przedstawienia stanu sprawy z uzasadnienia od strony 9 wiersz 29 od słów "Struktura działań składająca się z elementów..." do strony 14 wiersz 8 włącznie do słów "... zdolności patentowej", zaś na stronie 22 wiersz 14 od słów: "Istota sprawy..." do wiersza 17, do słów: "... jego opatentowania", a ponadto – po rozpoznaniu wniosku Urzędu Patentowego Rzeczypospolitej Polskiej – Sąd odmówił wykładni wspomnianego wyroku.

W uzasadnieniu Sąd pierwszej instancji stwierdził, że zgodnie z art. 156 § 1 i 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.; dalej: p.p.s.a.) sąd może z urzędu na posiedzeniu niejawnym sprostować w wyroku niedokładności, błędy pisarskie albo rachunkowe lub inne oczywiste omyłki. Sąd wskazał, że w treści uzasadnienia wyroku z dnia 27 maja 2009 r. – w części przedstawienia stanu sprawy ustalonego przez organ odwoławczy – znalazł się oczywisty błąd komputerowy: omyłkowo umieszczony tam został fragment materiałów pomocniczych w postaci elektronicznej, jakie zebrane były m.in. z innych spraw dotyczących patentów informatycznych. Błąd ten jest oczywisty i należy do kategorii oczywistej omyłki, która może być jedynie sprostowana przez wykreślenie całego fragmentu niedotyczącego przedmiotowej sprawy. Sąd pierwszej instancji przyznał, że powyższa korekta powoduje, iż brak jest części przedstawienia stanu sprawy ustalonego przez organ odwoławczy, jednakże powyższy brak nie może być uzupełniony w trybie sprostowania oczywistej omyłki, gdyż wykracza poza możliwości jakie daje art. 156 § 1 p.p.s.a.

Sąd pierwszej instancji stwierdził, że stosownie do treści art. 158 p.p.s.a. sąd, który wydał wyrok, rozstrzyga postanowieniem wątpliwości co do jego treści i może tego dokonać na posiedzeniu niejawnym. Orzecznictwo i doktryna wskazują, że przedmiotem wykładni może być zarówno sentencja wyroku, jak i wyjątkowo – jego uzasadnienie. Uzasadnienie wyroku może być przedmiotem wykładni wówczas, gdy w wyniku jego wadliwości lub nieprecyzyjnego sformułowania treść uzasadnienia budzi wątpliwości co do samego rozstrzygnięcia, a także sposobu wykonania wyroku. Sąd wskazał jednak, że wykładnia wyroku nie może sprowadzać się do udzielenia przez sąd szczegółowych wyjaśnień co do dalszego prowadzenia postępowania przez organy administracyjne oraz sposobu ponownego rozstrzygnięcia sprawy. W ocenie Sądu pierwszej instancji, w przedmiotowej sprawie wykładnia wyroku nie jest możliwa, bowiem wykracza poza zakres wyjaśnienia wątpliwości zapadłego wyroku wraz z jego uzasadnieniem. Sąd nie rozstrzyga natomiast wątpliwości prawnych powstałych na tle uzasadnienia wyroku lub interpretacji przepisów prawa.

W zażaleniu na powyższe postanowienie Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej podniósł, że dokonując korekty wyroku Sąd pierwszej instancji wykreślił omyłkowo wprowadzony fragment innej decyzji, ale nie zastąpił go omówieniem stanu faktycznego odnoszącego się do drugiej decyzji Urzędu Patentowego RP, której argumenty w ogóle nie pojawiają się w uzasadnieniu wyroku. Sąd pozostawił także obszerny fragment odnoszący się do rzekomych rozważań organu na temat braku nieoczywistości (strona 22 wers 18 – strona 23 wers 11), przy czym fragment ten poprzedza konkluzję, że nastąpiło naruszenie przepisów postępowania oraz ocenę WSA zawierającą liczne błędy merytoryczne. Ponadto, Sąd pierwszej instancji nie dokonał żadnych zmian dotyczących rzekomo częściowej decyzji. Zdaniem organu, nieusunięte braki w dalszym ciągu w sposób istotny utrudniają uwzględnienie wskazówek z uzasadnienia wyroku w trakcie ponownego rozpoznania zgłoszenia. Zachodzi zatem konieczność wykładni wyroku, bowiem utrzymane zostały wątpliwości co do uzasadnienia wyroku, a także sposobu jego wykonania.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Na wstępie należy podkreślić, że w wyniku wniesienia przedmiotowego zażalenia przedmiotem oceny Naczelnego Sądu Administracyjnego na obecnym etapie postępowania są dwie kwestie: zasadność sprostowania z urzędu oczywistej omyłki w uzasadnieniu wyroku Wojewódzkiego Sadu Administracyjnego w Warszawie z dnia 27 maja 2009 r., sygn. akt VI SA/Wa 2279/08, a następnie – zgodność z prawem rozstrzygnięcia w przedmiocie wykładni tego wyroku.

Odnosząc się w pierwszej kolejności do tej części zaskarżonego postanowienia, która dotyczy sprostowania oczywistej omyłki w uzasadnieniu wspomnianego wyroku z dnia 27 maja 2009 r. stwierdzić należy, że w tym zakresie zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 156 § 1 p.p.s.a. sąd może z urzędu sprostować w wyroku niedokładności, błędy pisarskie albo rachunkowe lub inne oczywiste omyłki. Przedmiotem sprostowania wyroku mogą być zatem niedokładności, błędy pisarskie albo rachunkowe lub inne oczywiste omyłki, przy czym nieprawidłowości te muszą mieć charakter oczywisty. Nie ma charakteru oczywistego omyłka, której stwierdzenie wymaga głębszej analizy akt postępowania. Nie podlega również sprostowaniu mylne ustalenie faktu, chociażby zostało ono spowodowane przeoczeniem (zob. postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 30 czerwca 2010 r., sygn. akt I OZ 490/10; treść dostępna na stronie internetowej: http://orzeczenia.nsa.gov.pl/).

W niniejszej sprawie Urząd Patentowy RP domaga się wprost sprostowania uzasadnienia wyroku Sądu pierwszej instancji poprzez zawarcie w nim faktów, które w jego ocenie miałyby istotny wpływ na rozstrzygnięcie sprawy, a także wskazuje na niewykreślenie przez Sąd tego fragmentu uzasadnienia wyroku, który dotyczy rozważań na temat spełniania przez zgłoszony do opatentowania wynalazek kryterium braku nieoczywistości. Zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego, tego rodzaju zastrzeżenia co do uzasadnienia wyroku nie mogą być uwzględnione w drodze instytucji sprostowania wyroku, określonej w art. 156 § 1 p.p.s.a. Zmiany w treści uzasadnienia wyroku, których domaga się organ administracji nie stanowiłyby w istocie sprostowania oczywistej omyłki, ale miałyby dotyczyć merytorycznej treści wyroku, co należy uznać za niedopuszczalne. Skoro w ocenie strony wnoszącej zażalenie uzasadnienie wyroku, które zostało sprostowane nie odpowiada przepisom prawa w zakresie prawidłowości przyjętego przez Sąd pierwszej instancji stanu faktycznego oraz wskazań dla organu co do dalszego postępowania, to tego rodzaju kwestie mogą być podnoszone jako zarzuty, ale tylko skardze kasacyjnej (art. 141 § 4 p.p.s.a.).

Mając powyższe na uwadze, Naczelny Sąd Administracyjny na podstawie art. 184 w związku z art. 197 § 2 p.p.s.a. orzekł jak w punkcie 2. sentencji postanowienia.

Zażalenie jest natomiast uzasadnione w zakresie rozstrzygnięcia dotyczącego wykładni wyroku, niemniej z innych przyczyn niż te, które zostały w tymże zażaleniu wskazane.

Zgodnie z art. 158 p.p.s.a. "sąd, który wydał wyrok, rozstrzyga postanowieniem wątpliwości co do jego treści. Postanowienie w tym przedmiocie sąd może wydać na posiedzeniu niejawnym".

Zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego w składzie rozpoznającym przedmiotowe zażalenie, z treści powołanego wyżej przepisu wynika, że sąd rozstrzyga wątpliwości co do treści wyroku w takim składzie, jaki był właściwy do wydania orzeczenia, o którego wykładnię chodzi w sprawie (zob. także postanowienia Naczelnego Sądu Administracyjnego: z dnia 24 maja 2006 r. o sygn. akt I OZ 668/06 oraz z dnia 15 lutego 2007 r. o sygn. akt II FZ 12/07). W miarę możliwości o wykładni powinien decydować ten sam skład orzekający, który wydał orzeczenie, przy czym przepisy przewidują, że w przypadkach losowych dopuszczalna jest zmiana sędziego (zob. § 26 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 18 września 2003 r. - Regulamin wewnętrznego urzędowania wojewódzkich sądów administracyjnych - Dz. U. Nr 169, poz. 1646). W doktrynie wskazuje się, że regulacja zawarta w art. 158 p.p.s.a. stanowi wyjątek od wyrażonej w art. 16 § 2 p.p.s.a. zasady, że sąd na posiedzeniu niejawnym orzeka w składzie jednego sędziego (por. komentarz do art. 158 p.p.s.a., [w:] B. Dauter, B. Gruszczyński, A. Kabat, M. Niezgódka-Medek, Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, LEX, 2009, wyd. III.).

Na gruncie rozpatrywanej sprawy podkreślenia wymaga, że wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 27 maja 2009 r., sygn. akt VI SA/Wa 2279/08, został wydany w składzie trzech sędziów. Natomiast zaskarżone postanowienie odmawiające dokonania wykładni tego wyroku zostało wydane w składzie jednego sędziego. W świetle przedstawionych wyżej uwag stwierdzić należy, że zaskarżone postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 31 marca 2010 r., sygn. akt VI SA/Wa 2279/08, zostało podjęte w składzie sprzecznym z przepisami prawa. Okoliczność ta stanowi przesłankę nieważności postępowania, o jakiej mowa w art. 183 § 2 pkt 4 p.p.s.a., którą Naczelny Sąd Administracyjny jest zobowiązany uwzględnić z urzędu (art. 183 § 1 w związku z art. 197 § 2 p.p.s.a.).

Mając powyższe na uwadze, Naczelny Sąd Administracyjny, na podstawie art. 185 § 1 w związku z art. 197 § 2 p.p.s.a., orzekł jak w punkcie 1. sentencji postanowienia.