Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Dnia 26 stycznia 2011 roku Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Sędzia NSA Jerzy Bujko po rozpoznaniu w dniu 26 stycznia 2011 roku na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej zażalenia P.B. na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie z dnia 22 listopada 2010 roku sygn. akt II SAB/Rz 59/09 w przedmiocie prawa pomocy w sprawie ze skargi P.B. na bezczynność Prokuratora Rejonowego w Jaśle w przedmiocie udostępnienia informacji publicznej postanawia: oddalić zażalenie.

Postanowieniem z dnia 22 listopada 2010 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Rzeszowie, po rozpoznaniu wniosku P.B. o zwolnienie od kosztów sądowych i ustanowienie radcy prawnego w sprawie z jego skargi na bezczynność Prokuratora Rejonowego w Jaśle w przedmiocie udostępnienia informacji publicznej ustanowił dla skarżącego radcę prawnego, a jednocześnie odmówił przyznania skarżącemu prawa pomocy w pozostałym zakresie.

W uzasadnieniu wniosku skarżący podniósł, że w związku z aresztowaniem pozbawiony jest jakichkolwiek środków i ma problemy z występowaniem przed sądem. Jako osobę pozostającą z nim we wspólnym gospodarstwie domowym wskazał pięcioletniego syna. Podniósł, że w budowie jest dom o powierzchni 250 m2, którego jest współwłaścicielem. Wskazał, że nie posiada oszczędności, natomiast jest zadłużony na kwotę ok. 5 000 zł.

Z dodatkowego oświadczenia wynika, iż przed aresztowaniem skarżący pobierał wynagrodzenie w kwocie 2300 zł netto, zaś obecnie jest to kwota ok. 950 zł. Współwłaścicielem domu będącego w budowie jest M.B., z którą nie prowadzi wspólnego gospodarstwa domowego. Przebywa w mieszkaniu stanowiącym najprawdopodobniej własność jego brata. Synem opiekują się jego rodzice, z tym że przyczynia się do pokrycia kosztów jego utrzymania, zadłużając się w tym celu w banku. Wnioskodawca podniósł, że posiada samochód marki Ford Escort, rok produkcji 2000, który jest jednak zepsuty. Nie ubiegał się o wsparcie ze środków pomocy społecznej. Toczy się przeciwko niemu postępowanie egzekucyjne odnośnie kwoty 1100 zł, przy czym z wynagrodzenia za miesiąc lipiec potrącono mu tytułem powyższego kwotę 400 zł. Z załączonego do przedmiotowego oświadczenia wydruku z rachunku bankowego wynika ujemne saldo w wysokości 1664 zł.

Postanowieniem z dnia 1 września 2010 r. referendarz sądowy zwolnił skarżącego od kosztów sądowych i odmówił ustanowienia radcy prawnego.

W sprzeciwie od wskazanego wyżej postanowienia wskazał, że nie stać go na wynagrodzenie profesjonalnego pełnomocnika, którego średni koszt to kwota ok. 2000 zł.

W odpowiedzi na wezwanie Sądu skarżący wskazał, że od czerwca do chwili obecnej otrzymał tytułem wynagrodzenia łącznie kwotę 5191,34 zł netto, w tym za poszczególne miesiące: czerwiec – 0 zł, lipiec – 984,15 zł, sierpień – 1749,23 zł, wrzesień – 2457,96 zł. Podniósł, że w październiku spodziewa się otrzymać kwotę ok. 2000 zł z tego tytułu. Zwrócił uwagę, że obecnie stan jego zadłużenia wynosi 7883,40 zł, w tym 1961,05 zł na rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowym i 5922,35 zł na rachunku karty kredytowej, dołączając dokumenty potwierdzające powyższą okoliczność. Wnioskodawca przesłał także kserokopię wezwania z Sądu Rejonowego w Krakowie do zapłaty kwoty 661 zł (grzywna i koszty postępowania sądowego). Podał, że na jego średnie comiesięczne wydatki składają się następujące kwoty: 400 zł (utrzymanie syna), 500 zł (wyżywienie), 955 zł (media, ubezpieczenie syna), 29 zł (telefon), 100 zł (lekarstwa). Podniósł, że nie ponosi kosztów najmu mieszkania, w którym przebywa.

Sąd I instancji doszedł do przekonania, że wniosek skarżącego zasługuje na uwzględnienie, lecz jedynie w części. W ocenie Sądu I instancji skarżący nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów przedmiotowego postępowania, jednak równocześnie nie można uznać, że nie stać go na poniesienie jakichkolwiek kosztów z tego tytułu.

Skarżący uzyskuje dochód z tytułu wynagrodzenia, które jak sam podał jest z miesiąca na miesiąc wyższe a kwot, które wskazał jako dochód za ostatnie dwa miesiące nie można zaliczyć do bardzo niskich. Ponadto potrzeby mieszkaniowe jego samego i jego syna są zabezpieczone. Wnioskodawca jest współwłaścicielem 250-metrowego domu. Zdaniem Sądu I instancji, to wszystko wskazuje, że może on zgromadzić środki potrzebne na pokrycie dalszych kosztów, które mogą się pojawić na kolejnym etapie postępowania, przy czym chodzi tutaj o kwotę 100 zł na uiszczenie wpisu od ewentualnej skargi kasacyjnej skierowanej przeciwko zapadłemu w niniejszej sprawie rozstrzygnięciu.

Skarżący złożył zażalenie na punkt drugi powyższego postanowienia dotyczący odmowy przyznania prawa pomocy w pozostałym zakresie. Zażalenie oparte zostało na zarzucie naruszenia art. 246 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.) – zwanej dalej p.p.s.a. W uzasadnieniu zażalenia podano m.in., że powyższy przepis nakazuje rozważyć sytuację wnioskującego o prawo pomocy w kontekście możliwości poniesienia kosztów, a nie uzyskiwanych dochodów.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył co następuje:

Zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 246 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.) przyznanie prawa pomocy osobie fizycznej następuje: 1) w zakresie całkowitym – gdy osoba ta wykaże, że nie jest w stanie ponieść jakichkolwiek kosztów postępowania; 2) w zakresie częściowym – gdy wykaże, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania, bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Rzeszowie rozpoznając wniosek o przyznanie prawa pomocy dokonał analizy sytuacji majątkowej i rodzinnej skarżącego w kontekście spełnienia zarówno przesłanek warunkujących przyznanie prawa pomocy w zakresie całkowitym, jak i przesłanek warunkujących przyznanie prawa pomocy w zakresie częściowym. Analiza ta oraz wioski z niej wyprowadzane zasługują na aprobatę i zostały przedstawione szczegółowo w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia, niecelowym byłoby zatem ich powtarzanie w tym miejscu.

W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego, nie jest zasadny zarzut naruszenia art. 246 powołanej ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Sąd brał pod uwagę nie tylko osiągnięte przez skarżącego dochody, ale uwzględnił również składane przez skarżącego oświadczenia dotyczące prognozy co do spodziewanych dochodów. Jednocześnie Sąd ocenił wysokość kosztów postępowania, które mogą wystąpić w sprawie, przy czym podkreślenia wymaga, że na obecnym etapie postępowania koszty te zamykają się w kwocie 100 zł (wpis sądowy od skargi kasacyjnej).

Sąd I instancji prawidłowo ocenił sytuację majątkową i rodzinną skarżącego wskazując, że dochód uzyskiwany przez skarżącego jest stały i jednocześnie nie na tyle niski, aby przyznać skarżącemu prawo pomocy w zakresie całkowitym, obejmującym nie tylko ustanowienie radcy prawnego, ale i zwolnienie od kosztów sądowych. Słusznie przy tym Sąd I instancji ocenił, że to właśnie koszty ustanowienia profesjonalnego pełnomocnika byłyby dla skarżącego największym obciążeniem. Podkreślenia wymaga wyjątkowość zastosowania instytucji prawa pomocy, której to instytucji nie można sprowadzać do przerzucania obowiązków ponoszenia kosztów postępowania na Skarb Państwa. Zasadą jest bowiem, że strony partycypują w kosztach postępowania prowadzonego z ich inicjatywy, czego przejawem jest chociażby wpis sądowy od skargi czy skargi kasacyjnej.

Z tych względów, na podstawie art. 184 w związku z art. 197 § 2 powołanej ustawy – Prawo o postępowaniu przed sadami administracyjnymi, Naczelny Sąd Administracyjny orzekł jak w postanowieniu.