Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA Magdalena Bosakirska Sędzia NSA Jan Bała Sędzia del. WSA Gabriela Jyż (spr.) Protokolant Paulina Piasecka po rozpoznaniu w dniu 14 grudnia 2010 r. na rozprawie w Izbie Gospodarczej skargi kasacyjnej J. Spółki z o.o. w O. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w W. z dnia 26 czerwca 2009 r. sygn. akt VI SA/Wa 81/09 w sprawie ze skargi J. Spółki z o.o. w O. na decyzję Urzędu Patentowego Rzeczypospolitej Polskiej z dnia [...] lipca 2008 r. nr [...] w przedmiocie wygaśnięcia prawa ochronnego na znak towarowy oddala skargę kasacyjną

Wyrokiem z dnia 26 czerwca 2009 r., sygn. akt VI SA/Wa 81/09 Wojewódzki Sad Administracyjny w W. oddalił skargę J. C. Sp. z o.o. z siedzibą w O (dalej jako J.) na decyzję Urzędu Patentowego RP (dalej UP RP) z dnia [...] lipca 2008 r. nr [...] w przedmiocie stwierdzenia wygaśnięcia prawa ochronnego na znak towarowy Goplana MICHAŁKI.

Stan sprawy jest następujący:

W dniu 27 sierpnia 2007 r. Ś. – I. Sp. z o.o. z siedzibą w Ś. (dalej jako Ś.) złożyła wniosek o uznanie za wygasłe prawo ochronne na znak towarowy "Goplana MICHAŁKI" R-139668 należący do J. S.A z siedzibą w B. Wskazując na art. 169 ust. 1 pkt 2 i ust. 2 ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r. Prawo własności przemysłowej (tekst jedn.: Dz. U. z 2003 r. Nr 119, poz. 1117 ze zm.; dalej jako p.w.p.) oraz art. 13 ust. 1 ustawy z dnia 31 stycznia 1985 r. o znakach towarowych (Dz. U. Nr 5, poz. 17 ze zm.) w zw. z art. 315 ust. 1 p.w.p. Wnioskująca wywodziła swój interes prawny z posiadanego prawa wyłącznego do używania znaku towarowego "michałki" R-72668, w jej ocenie charakteryzującego się szczególnym podobieństwem do znaku "Goplana MICHAŁKI" przez identyczność występującego w obu znakach wyrażenia "Michałki". Ponadto, wskazując na art. 20 i art. 22 Konstytucji RP oraz na art. 6 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, wnioskodawca podkreślał, iż używanie znaku towarowego "Goplana MICHAŁKI" spowodowało ograniczenie spółce wolności prowadzonej działalności gospodarczej przez rejestrację tego znaku z późniejszym pierwszeństwem do jej znaku "michałki".

Żądanie wygaszenia znaku towarowego "Goplana MICHAŁKI" oparto na zarzucie nieużywania go przez okres pięciu lat od daty przyznania na ten znak prawa ochronnego, tj. od 22 sierpnia 2002 r., a także w okresie pięciu lat przed tą datą. Wnioskująca o wygaszenie spornego znaku wskazywała, że ewentualne okazjonalne używanie znaku "Goplana MICHAŁKI" nie spełnia wymogów jego rzeczywistego i nieprzerwanego używania w wymaganym okresie.

Wnioskująca podnosiła z ostrożności procesowej, iż nie ma zastosowania również art. 170 ust. 1 p.w.p. lub art. 170 ust. 2 p.w.p., bowiem w sprawie Sp. [...] ze sprzeciwu Ś. – I. Sp. z o.o. w sprawie rejestracji słownego znaku towarowego "Goplana MICHAŁKI" R-139668, J. S.A. otrzymała pismo Ś. – I. Sp. z o.o. z dnia 5 czerwca 2007 r. informujące o możliwości złożenia wniosku o wygaszenie przedmiotowego znaku z powodu braków dowodów wprowadzania na rynek wyrobów oznaczonych tym znakiem. Według wiedzy wnioskodawcy nie było żadnych obiektywnych przyczyn, dla których znak towarowy "Goplana MICHAŁKI" nie był używany w wymaganym okresie. Tym samym ten znak towarowy spełnia jedynie funkcję blokującą rynek, a jego zgłoszenie dokonane było w złej wierze.

Na rozprawie w dniu 17 czerwca 2008 r. J. - uprawniona ze znaku - wnosiła o oddalenie wniosku w zakresie wszystkich towarów z powodu braku interesu prawnego po stronie wnioskującej o wygaszenie znaku. Fakt wcześniej rejestracji znaku wnioskującej, jak i powołanie się na zasady konstytucyjne nie dowodzą o istnieniu tego interesu. Nadto J. wnosiła o oddalenie wniosku w zakresie słodyczy z powodu istnienia ważnych powodów nieużywania znaku co do tych towarów. Za ważny powód uznała toczące się postępowanie administracyjne o unieważnienie tegoż znaku towarowego, twierdząc, że stosowanie znaku w czasie trwania tego postępowania byłoby irracjonalne i narażałoby uprawnioną na ewentualne przyszłe roszczenia strony przeciwnej.

UP RP wydał wymienioną na wstępie decyzję. Organ ten podkreślił, iż nieużywanie znaku towarowego może w określonych sytuacjach skutkować stwierdzeniem wygaśnięcia prawa ochronnego. Z wnioskiem takim może wystąpić każda osoba, która wykaże się posiadaniem interesu prawnego w żądaniu wygaszenia znaku towarowego. Powołując się na wyrok NSA z 25 stycznia 2008 r. w sprawie II GSK 309/07 organ uznał, że dla wykazania interesu prawnego wystarczy wskazanie przez wnioskodawcę na własne prawo ochronne na znak towarowy dla tej samej grupy towarów co znak towarowy, o stwierdzenie wygaśnięcia którego wnioskodawca występuje oraz wskazanie na takie wspólne elementy w oznaczeniu występujące w obu znakach towarowych, które czynią przekonanie wnioskodawcy o ich kolizyjności obiektywnie usprawiedliwionym, tj. świadczą o tym, że przekonanie to nie jest oczywiście bezzasadne. Wnioskodawca wskazał na własne prawo ochronne do znaku towarowego "michałki" R- 72668, który przeznaczony jest do oznaczania towarów tego samego rodzaju co znak towarowy "Goplana MICHAŁKI" R- 139668, tj. w ogólności słodyczy oraz na wspólny element występujący w obu znakach, tj. element słowny "Michałki", który czyni przekonanie wnioskodawcy o kolizyjności tych znaków obiektywnie usprawiedliwionym. W związku z tym UP RP stwierdził posiadanie przez wnioskodawcę interesu prawnego w żądaniu wygaszenia znaku towarowego "Goplana MICHAŁKI" R- 139668 dla towarów - słodycze - oraz uznał, że nie posiadał interesu prawnego w żądaniu wygaszenia spornego znaku towarowego na pozostałe towary w klasie 30 jak: kawa, herbata, kakao, cukier, ryż, tapioka, sago, namiastki kawy, mąka i preparaty zbożowe, chleb, ciasta, lody, miód, melasa, drożdże, proszek do pieczenia, sól, musztarda, ocet, sosy przyprawowe, przyprawy i lód. Towary te bowiem nie są objęte znakiem towarowym Ś. ("michałki" R-72668), jak i nie stanowią przedmiotu działalności gospodarczej wnioskującej o wygaszenie spornego znaku towarowego. Dlatego w tym zakresie organ administracji postępowanie umorzył.

W świetle art. 169 ust. 1 pkt 1 p.w.p. wobec obowiązku rzeczywistego używania znaku towarowego ważne powody nieużywania znaku towarowego należy traktować jako wyjątek, a tym samym ich możliwe wystąpienie należy oceniać restrykcyjnie. Uprawniony stwierdził, że istniały ważne powody nieużywania znaku towarowego "Goplana MICHAŁKI" R-139668 takie jak tocząca się sprawa o unieważnienie prawa ochronnego na ww. znak towarowy oraz obawa, że w razie unieważnienia prawa ochronnego na ten znak, strona przeciwna mogłaby dochodzić roszczeń. W ocenie UP RP wskazane przez uprawnioną powody nieużywania znaku nie można było uznać za ważne powody. Prawo ochronne do znaku towarowego jest tylko prawem formalnym, które może być w każdym czasie wzruszone poprzez uruchomienie instytucji unieważnienia prawa ochronnego do znaku towarowego lub poprzez uruchomienie instytucji stwierdzenia wygaśnięcia tego prawa, a tym samym w zasadzie każdemu prawu ochronnemu do znaku towarowego towarzyszy niepewność, która należy do normalnego ryzyka przedsiębiorcy zgłaszającego do ochrony znak towarowy. Nadto używanie znaku towarowego w okresie, w którym przedsiębiorca jest uprawniony z tytułu prawa ochronnego do tego znaku, w przypadku jego późniejszego unieważnienia, które wywiera taki skutek, jakby to prawo nie istniało od samego początku nie rodzi z tego tytułu żadnych roszczeń.

Od powyższej decyzji J. C. sp. z o.o. z siedzibą w O., wskazując na następstwo prawne dotyczące również prawa do znaku towarowego "Goplana MICHAŁKI" R-139668, złożyła skargę do WSA z wnioskiem o uchylenie zaskarżonej decyzji i zasądzenie kosztów postępowania.

Skarżąca zakwestionowała interes prawny Ś. w żądaniu wygaszenia prawa ochronnego na znak towarowy "Goplana MICHAŁKI" R-139668, gdyż w ocenie skarżącej ów interes nie miał charakteru obiektywnego, ani prawnego. Wnioskodawca twierdził bowiem, że sporny znak koliduje w rozumieniu prawnym z wcześniejszym jego znakiem "michałki" R-72668. UP RP decyzją z dnia [...] lipca 2008 r. w sprawie Sp. [...] zaprzeczył takiemu twierdzeniu wnioskodawcy. Skarżąca wskazała, że powołaną decyzję wydał ten sam skład orzekający, który wydał również zaskarżoną decyzję, w tym samym dniu, w ramach postępowań toczących się pomiędzy tymi samymi stronami. Podnosiła również, że decyzja z dnia [...] lipca 2008 r. (Sp. [...]) została ogłoszona przed ogłoszeniem zaskarżonej decyzji. Wydając zaskarżoną decyzję UP P dokonał błędnej wykładni art. 169 ust. 2 p.w.p. w zakresie pojęcia interesu prawnego przyjmując, że o występowaniu tego interesu decyduje wyłącznie subiektywna ocena wnioskodawcy, która pozostaje w sprzeczności z wcześniej, czy też równocześnie poczynionymi ocenami prawnymi UP RP. Organ naruszył także w tym przypadku zasadę z art. 8 k.p.a. wydając dwie niekoherentne oceny prawne tych samych okoliczności, rozpatrywane w tym samym czasie, przez ten sam skład orzekający.

Zdaniem skarżącej decyzja została wydana z naruszeniem art. 169 ust. 1 pkt 1 p.w.p., gdyż nie upłynął wymagany tym przepisem okres pięcioletni. Zgodnie z wyrokiem ETS-u z dnia 14 czerwca 2007r. (C-246/05) pięcioletni okres, o którym mowa w art. 169 ust. 1 pkt 1 p.w.p. może być liczony wyłącznie od daty zakończenia procedury rejestracyjnej. Według ustawy, ostatnią obligatoryjną czynnością procedury rejestracyjnej jest ogłoszenie o rejestracji znaku towarowego w Wiadomościach Urzędu Patentowego (WUP). Prawo z rejestracji skarżącej zostało opublikowane w dniu 28 lutego 2003 r., a zatem wniosek o wygaszenie prawa na znak uprawnionej należało uznać za przedwczesny. W tych okolicznościach decyzja naruszyła art. 169 ust. 1 pkt 1 p.w.p. w zakresie rozumienia tzw. terminu początkowego obowiązku używania znaku towarowego.

Odnosząc się do podnoszonych w postępowaniu administracyjnym ważnych powodów nieużywania znaku towarowego skarżąca ponowiła swoją argumentacje stwierdzając, iż za ważny powód należało uznać postępowanie toczące się przeciwko niej o unieważnienie znaku będącego przedmiotem sprawy.

W odpowiedzi na skargę UP RP, powołując się na argumenty zawarte w zaskarżonej decyzji, wnosił o oddalenie skargi. Odnosząc się do zarzutu naruszenia art. 8 k.p.a. opartego na rozstrzygnięciach zapadłych w rozpoznawanej sprawie i w sprawie Sp. [...] organ podkreślał, iż ocena posiadania interesu prawnego w domaganiu się stwierdzenia wygaśnięcia prawa ochronnego na znak towarowy oraz ocena ustawowych warunków wymaganych do uzyskania ochrony, w tym identyczności i/lub podobieństwa znaków towarowych stanowi dwa odrębne zagadnienia. Na etapie wykazywania interesu prawnego w domaganiu się stwierdzenia wygaśnięcia prawa ochronnego na znak towarowy nie chodzi o przesłanki identyczności czy podobieństwa znaków w rozumieniu przepisów o unieważnieniu prawa ochronnego lecz o działanie w obronie prawa ochronnego do znaku towarowego. Stąd też w innej sprawie, Sp. [...] o unieważnienie prawa ochronnego na znak towarowy "Goplana MICHAŁKI" R-139668, która była rozpatrywana w tym samym czasie co przedmiotowa sprawa i przez ten sam skład orzekający, orzeczono o braku kolizji pomiędzy spornym znakiem, a znakiem towarowym "michałki" R-72668, co w żadnym razie nie mogło wpłynąć na odmienną ocenę UP RP co do interesu prawnego wnioskodawcy w rozpatrywanej sprawie.

Odpowiadając na zarzut przedwczesności rozpoznania sprawy o stwierdzeniu wygaśnięcia prawa ochronnego na sporny znak towarowy UP RP, wskazując na wyrok z dnia 14.06.2007 r. w sprawie C-246/05 zauważył, iż ETS wyraził pogląd, że "data zakończenia procedury rejestracji" w rozumieniu art. 10 ust. 1 pierwszej dyrektywy Rady 89/104/EWG z dnia 21 grudnia1988 r. mającej na celu zbliżanie ustawodawstw państw członkowskich odnoszących się do znaków towarowych, winna być określana w każdym państwie członkowskim stosownie do obowiązujących w tym państwie przepisów procedury dotyczących rejestracji. Zatem stosownie do uchwały NSA z dnia 23 kwietnia 2008 r. w sprawie II GPS 1/08 bieg terminu pięcioletniego rozpoczyna się od następnego dnia po wydaniu decyzji o udzieleniu prawa ochronnego.

Organ administracji nie zmienił również stanowiska co do rozumienia ważnych powodów z art. 169 ust. 1 pkt 1 p.w.p. stwierdzając, że skarżąca takich powodów nie wykazała.

W piśmie złożonym w dniu 18 czerwca 2009 r. Ś. (uczestnik postępowania) podkreślała, że jej interes prawny wynika w sposób oczywisty z art. 153 ust. 1 p.w.p. z uwagi na nabycie prawa wyłącznego do używania znaku towarowego "michałki" R-72688. W ocenie uczestnika postępowania powołanie się przez skarżącą na decyzję wydaną w sprawie Sp. [...] oddalającą sprzeciw Ś. – I. Sp. z o.o. na decyzję o udzieleniu prawa ochronnego na sporny znak towarowy było nietrafne, gdyż obie sprawy pozostają bez wzajemnego związku.

WSA w swoim wyroku wskazanym na wstępie zważył, że podstawę materialnoprawną zaskarżonej decyzji stanowiły przepisy art. 169 ust. 1 pkt 1, ust. 2 i ust. 6 p.w.p. oraz art. 105 § 1 k.p.a. w zw. z art. 256 ust. 1 p.w.p.

Ś. wykazywała interes prawny posiadaniem prawa ochronnego na swój znak towarowy "michałki" R-72668 dla grupy towarów - słodycze - z wcześniejszym pierwszeństwem przed znakiem towarowym "Goplana MICHAŁKI" R-139668 należącym do J. dla takiej samej grupy towarów stwierdzając, iż wspólne elementy występujące w obu znakach towarowych uprawniają ją do stwierdzenia o obiektywnej kolizyjności tych znaków. Nadto w ocenie Ś. znak towarowy "Goplana MICHAŁKI" służył wyłącznie ograniczeniu jej działalność gospodarczej.

W kwestii interesu prawnego jako legitymacji do żądania wygaszenia prawa ochronnego na znak towarowy Sąd I instancji przywołał stanowisko NSA wyrażone w wyroku z dnia 25 stycznia 2008 r., sygn. akt II GSK 309/07: "Zawarty w art. 169 ust. 2 p.w.p. wymóg wykazania przez wnioskodawcę interesu prawnego w żądaniu stwierdzenia wygaśnięcia prawa ochronnego na znak towarowy z powodu jego, nieużywania, o którym mowa w art. 169 ust. 1 pkt 1 p.w.p., nie może być rozumiany w sposób, który w istocie zamykałby drogę do stwierdzenia wygaśnięcia znaku towarowego rzeczywiście nieużywanego przez czas określony w ustawie oraz czyniłby iluzorycznym uprawnienie określone w art. 169 ust. 2 do żądania stwierdzenia wygaśnięcia prawa ochronnego na taki znak towarowy. Dla wykazania interesu prawnego, o jakim mowa w art. 169 ust. 2 p.w.p., w żądaniu stwierdzenia wygaśnięcia prawa ochronnego na znak towarowy z powodu jego nieużywania (art. 169 ust. 1 pkt 1 p.w.p.) wystarczy wskazanie przez wnioskodawcę na własne prawo ochronne na znak towarowy dla takiej samej grupy towarów, co znak towarowy, o stwierdzenie wygaśnięcia, którego wnioskodawca występuje oraz wskazanie na takie wspólne elementy w oznaczeniu występujące w obu znakach towarowych, które czynią przekonanie wnioskodawcy o ich kolizyjności obiektywnie usprawiedliwionym, tj. świadczą o tym, że przekonanie to nie jest oczywiście bezzasadne". W uzasadnieniu powołanego wyroku Sąd ten podnosił, iż "W sprawach z zakresu prawa własności przemysłowej, dotyczących znaków towarowych normę prawną dla ustalenia istnienia interesu prawnego należy oczywiście wyprowadzać z prawnomaterialnej regulacji problematyki znaków towarowych, jednakże z uwzględnieniem roli, jaką prawa ochronne na znaki towarowe spełniają dla funkcjonowania rynku, tj. ich funkcji w obrocie, która polega w szczególności na odróżnieniu towarów jednego przedsiębiorstwa od towarów innego przedsiębiorstwa - art. 120 ust. 1 p.w.p. oraz z uwzględnieniem celu ustanowienia ochrony, którym jest nabycie prawa wyłącznego używania znaku towarowego - art. 153 ust. 1 p.w.p."

W ocenie Sądu I instancji należy przyjąć wykazanie przez Ś. interesu prawnego w żądaniu wygaszenia prawa ochronnego na znak towarowy "Goplana MICHAŁKI" R-139688, gdyż działała ona w ochronie swojego wyłącznego prawa, a stwierdzony przez UP RP, w sprawie ze sprzeciwu tej spółki o udzieleniu prawa ochronnego na znak towarowy "Goplana MICHAŁKI", brak podobieństwa znaków przeciwstawionych nie ma relewantnego znaczenia prawnego dla interesu prawnego w zgłoszeniu wniosku o wygaszenie prawa ochronnego na znak towarowy.

Co do przedwczesność wydania decyzji wygaszającej sporny znak towarowy - w tej kwestii Sąd I instancji wskazał, na uchwałę siedmiu sędziów NSA z 23 kwietnia 2008 r., sygn. akt II GPS 1/08, zgadzając się w tym zakresie z UP RP. W tych warunkach stanowisko skarżącej wyrażone w wymienionym zarzucie WSA uznał za nietrafne.

Kolejnym zarzutem skarżącej, opartym na art. 169 ust. 1 pkt 1 in fine p.w.p., były ważne powody nieużywania spornego znaku towarowego. Jak zaznaczył WSA co do nieużywania znaku od dnia jego rejestracji nie było sporu. Natomiast za ważny powód jego nieużywania J. uznała toczące się postępowanie przed UP RP ze sprzeciwu o unieważnienie znaku towarowego "Michałki GOPLANA" R-139668. Sprzeciw został złożony 2 czerwca 2003 r., a więc prawie rok od rejestracji ww. znaku i parę miesięcy od ogłoszenia w WUP o jego rejestracji - ogłoszenie miało miejsce w WUP 02/2003 z 28 lutego 2003 r. Zatem przez prawie rok od rejestracji skarżąca nie rozpoczęła używania znaku, a stosownie do art. 153 ust. 1 p.w.p., celem zgłoszenia znaku jest jego rzeczywiste używanie. Przy czym do dnia zgłoszenia sprzeciwu przez Ś. nie istniały powody nieużywania znaku podnoszone przez skarżącą obecnie - nie toczyło się żadne postępowanie dotyczące unieważnienia otrzymanej rejestracji.

W ocenie Sądu I instancji przyczyny nieużywania znaku w okresie przed zgłoszeniem sprzeciwu przez Ś. były dla sprawy obojętne. Nie można również podzielić stanowiska skarżącej, że ważnym powodem nieużywania znaku była sprawa o unieważnienie jego rejestracji. Do ważnych powodów można zaliczyć przeszkody natury faktycznej i prawnej, przy czym tymi pierwszymi nie może być niedbałość lub niezaradność uprawnionego. Jak słusznie podnosił UP RP mogą stanowić je zdarzenia zewnętrzne o charakterze siły wyższej niemożliwe do przewidzenia i zapobieżenia. Natomiast przeszkodą natury prawnej, uniemożliwiającą używanie znaku towarowego, może być na przykład indywidualny akt administracyjny wprowadzający zakaz używania znaku (tak w wyroku NSA z 20 września 2007 r. w sprawie II GSK 127/07). Takiego aktu jednak nie było, dlatego skarżącej nadal przysługiwało prawo ochronne do posiadanego znaku towarowego, a fakt toczącego się postępowania administracyjnego sam przez się nie uzasadniał nieużywania posiadanego znaku przez skarżącą, tym bardziej, że powinna się liczyć z żądaniem jego wygaszenia. Konieczność powstrzymywania się przez skarżącą w używaniu znaku przez czas trwania postępowania o jego unieważnienie nie wynika z przepisów ustawy Prawo własności przemysłowej. Wręcz przeciwnie, zgodnie z art. 153 ust. 1 p.w.p., dopóki prawo ochronne do znaku towarowego skarżącej przysługiwało, dopóty miała ona wyłączne prawo używania tego znaku.

Wyrok WSA stał się przedmiotem skargi kasacyjnej wniesionej przez pełnomocnika J. C. Sp. z o.o., rzecznika patentowego. Skarga kasacyjna została oparta na podstawie, o której mowa jest w art. 174 pkt 1 p.p.s.a., mianowicie na zarzucie naruszenia prawa materialnego przez błędną jego wykładnię.

Zaskarżony wyrok narusza przepis art. 169 ust. 1 pkt 1 p.w.p. przez błędną wykładnię zawartej w tym przepisie klauzuli "ważne powody" nieużywana znaku towarowego. Błędna wykładnia polega na tym, że zaskarżony wyrok nie uznaje za takie powody okoliczności wszczęcia i wieloletniej kontynuacji postępowania o unieważnienie prawa ochronnego na nieużywany znak towarowy z uwagi na naruszenie praw osób trzecich. Nieużywanie znaku w takich okolicznościach to rezultat - wymaganej prawnie i przez dobre obyczaje - staranności w obrocie, za którą w świetle zaskarżonego wyroku, uprawnieni są karani utratą prawa.

Zaskarżony wyrok narusza przepis art. 169 ust. 1 pkt 1 p.w.p. przez błędną wykładnię tego przepisu w zakresie pojmowania pięcioletniego terminu nieużywana znaku skutkującego możliwością stwierdzenia wygaśnięcia prawa ochronnego na znak towarowy. Początek tego terminu nie powinien być oznaczony na datę wydania decyzji o udzieleniu prawa ochronnego lub na dzień po tej dacie, jak przyjmuje zaskarżony wyrok. Początek ów wyznacza data publikacji o udzieleniu prawa w WUP. Ta czynność jest ostatnią obligatoryjną czynnością postępowania rejestracyjnego (w sprawie udzielenia prawa ochronnego na znak towarowy) i końcem tego postępowania zgodnie z przywoływanym w sprawie orzecznictwem ETS-u.

Nadto, zaskarżony wyrok narusza, w rozumieniu art. 174 pkt 2 p.p.s.a., przepis art. 145 §.1 pkt 2 tej ustawy, przez jego niezastosowanie wbrew obowiązkowi ustawowemu, a także art. 134 wymienionej ustawy przez rozpatrzenie spraw niezgodnie z tym przepisem. Oceniana w tym wyroku decyzja UP RP nie została skierowana do strony, a zatem jest nieważna (art. 156 par. 1 pkt 4 k.p.a.). Wobec zmiany uprawnionego z tytułu prawa ochronnego na znak towarowy, którego owa decyzja dotyczyła, poprzednik prawny skarżącego utracił ów przymiot na dzień przed wydaniem tej decyzji. WSA powinien wziąć to pod uwagę z urzędu, w świetle art. 134 p.p.s.a.

Autorka kasacji wniosła o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie do ponownego rozpoznania przez WSA w W. oraz o zasądzenie zwrotu kosztów postępowania należnych według norm.

Organ nie wniósł odpowiedzi na skargę.

Odpowiedź na skargę wniósł pełnomocnik uczestnika postępowania – Ś.. W uzasadnieniu podtrzymała swoje dotychczasowe stanowisko w sprawie. Odnosząc się do nowego zarzutu skargi kasacyjnej, który nie był podnoszony w skardze do WSA, tj. zarzutu skierowania decyzji do osoby nie będącej stroną w sprawie uczestnik stwierdził, że kopie dokumentów, poświadczające okoliczności, na które powołuje się J. C. ( przedstawione przez J. jako załączniki do skargi z dnia 22 grudnia 2008 r. na decyzję UP RP z [...] lipca 2008 r., którymi dysponuje uczestnik ), są albo całkowicie nieczytelne ( akt notarialny ), albo na tyle niepełne, że uniemożliwiają odniesienie się do tej części skargi kasacyjnej.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga kasacyjna nie zasługuje na uwzględnienie, ponieważ pozbawiona jest usprawiedliwionych podstaw.

Zgodnie z art. 183 § 1 p.p.s.a. Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej, biorąc z urzędu pod rozwagę jedynie nieważność postępowania. Oznacza to związanie NSA zarzutami i wnioskami skargi kasacyjnej, które mogą dotyczyć wyłącznie ocenianego wyroku Sądu I instancji, a nie postępowania administracyjnego i wydanych w nim rozstrzygnięć.

Natomiast stosownie do treści art. 176 p.p.s.a. skarga kasacyjna powinna czynić zadość wymaganiom określonym dla pisma w postępowaniu sądowym oraz zawierać oznaczenie zaskarżonego orzeczenia ze wskazaniem, czy jest ono zaskarżone w całości czy w części, przytoczenie podstaw kasacyjnych i ich uzasadnienie, wniosek o uchylenie lub zmianę orzeczenia z oznaczeniem zakresu żądanego uchylenia lub zmiany.

Przepis art. 174 p.p.s.a stanowi z kolei, iż skargę kasacyjną można oprzeć na następujących podstawach: a) naruszenia prawa materialnego poprzez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie (art. 174 pkt 1 p.p.s.a.) lub b) naruszenia przepisów postępowania, jeżeli uchybienie to mogło mieć wpływ na wynik sprawy (art. 174 pkt 2 p.p.s.a.). W świetle cytowanych przepisów o do autora skargi kasacyjnej należy wskazanie konkretnych przepisów prawa materialnego lub przepisów procesowych, które w jego ocenie naruszył Sąd I instancji i precyzyjne wyjaśnienie na czym polegało ich niewłaściwe zastosowanie lub błędna interpretacja - w stosunku do prawa materialnego, bądź wykazanie istotnego wpływu naruszenia prawa procesowego na rozstrzygnięcie sprawy przez Sąd I instancji – w odniesieniu do przepisów postępowania. A zatem Naczelny Sąd Administracyjny, z uwagi na ograniczenia wynikające ze wskazanych regulacji prawnych, nie może we własnym zakresie konkretyzować zarzutów skargi kasacyjnej, ani uściślać bądź w inny sposób ich korygować.

Jak słusznie akcentuje się w orzeczeniach sądów administracyjnych w sytuacji gdy w skardze kasacyjnej zarzuca się zarówno naruszenie prawa materialnego jak i naruszenie przepisów postępowania – jak ma to miejsce w niniejszej sprawie - w pierwszej kolejności Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje zarzut naruszenia przepisów postępowania.

W przedmiotowej sprawie autorka skargi kasacyjnej sformułowała zarzut naruszenia przez Sąd I instancji przepisów postępowania, tj. art. 145 § 1 pkt 2 p.p.s.a. przez jego niezastosowanie wbrew obowiązkowi ustawowemu, a także art. 134 wymienionej ustawy przez rozpatrzenie spraw niezgodnie z tym przepisem. Jej zdaniem oceniana w tym wyroku decyzja UP RP nie została skierowana do strony, a zatem jest nieważna (art. 156 § 1 pkt 4 k.p.a.). Wobec zmiany uprawnionego z tytułu prawa ochronnego na znak towarowy, którego ta decyzja dotyczyła, poprzednik prawny skarżącego utracił ten przymiot na dzień przed wydaniem tej decyzji, tj. na dzień 30 czerwca 2008 r., co WSA powinien wziąć to pod uwagę z urzędu, w świetle art. 134 p.p.s.a.

Naczelny Sąd Administracyjny oceniając zasadność tego zarzutu kasacyjnego zauważył, iż w dniu wydania decyzji z [...] lipca 2008 r., nr [...] UP RP nie mógł posiadać jakiejkolwiek wiedzy o zmianie, która ewentualnie nastąpiła, jak twierdzi strona skarżąca, w dniu 30 czerwca 2008 r., w zakresie właściciela spornego znaku towarowego. Organ patentowy dopiero w grudniu 2008 r. otrzymał od podmiotu – J. C. Sp. z o.o. z siedziba w O. – pismo datowane na dzień 16 grudnia 2008 r. stanowiące wniosek o dokonanie zmiany wpisu w rejestrze znaków towarowych, prowadzonym przez UP RP, w zakresie uprawnionego do znaku towarowego "Michałki GOPLANA" R-139668. Kwestię rejestru znaków towarowych normuje art. 228 p.w.p. Stosownie do treści art. 228 ust. 3 p.w.p. rejestry prowadzone przez UP RP, w tym także rejestr znaków towarowych, są jawne, co oznacza, że każdy ma możliwość zapoznania się z wpisami znajdującymi się w rejestrach. Natomiast w art. 228 ust. 4 p.w.p. zawarte jest domniemanie prawne (paresumptio iuis tantum), zgodnie z którym wpisy w rejestrach prowadzonych przez UP RP są prawdziwe i każdemu jest znana ich treść. Domniemanie prawdziwości wpisów w rejestrze jest równoznaczne z przyjęciem, iż wpisy zawarte w prowadzonych przez UP RP rejestrach są zgodne z istniejącym stanem faktycznym i prawnym. Należy podkreślić, iż domniemanie ustanowione przez prawo jest wiążące, chyba że zostanie obalone. Jak podkreślił SN w wyroku z dnia 30 marca 2000 r., sygn. akt III CKN 811/98 niepubl.): "Instytucja domniemania prawnego zdefiniowana w art. 234 KPC, konstruowana jest w oparciu o przepisy prawa materialnego, a jej istota wyraża się w tym, że dowód określonego w normie prawnej faktu zastępuje dowód faktu, z którego dana osoba wywodzi skutki prawne albo bezpośrednio dowód istnienia określonego prawa, stosunku prawnego lub jego istotnego elementu". Jak akcentuje Sąd Apelacyjny w Białymstoku w wyrok z dnia 27 marca 2008 r., sygn. akt I ACa 55/08 (OSAB 2008, nr 1 poz. 19): "Domniemanie prawne w swym założeniu ma ułatwić ustalanie faktów dla rozstrzygnięcia sprawy w zakresie określonych stosunków, gdy wymaga tego ochrona określonego podmiotu, poprzez zwolnienie go od ciężaru dowodu." Jak słusznie stwierdzono w komentarzu do art. 228 ustawy – Prawo własności przemysłowej: "Dla obalenia domniemania znajomości treści rejestru wynikającego z treści komentowanego przepisu koniecznym jest przedstawienie dowodów, z których wynikałoby, że osoba w stosunku do której domniemanie ma być zastosowane nie znała treści wpisów w rejestrze. Do czasu przedłożenia wiarygodnych dowodów, w świetle komentowanego przepisu, domniemanie jest wiążące i przyjmuje się, że treść wpisów w rejestrze jest znana." (Prawo własności przemysłowej. Komentarz. Red. P. Kostański. Warszaw 2010, s. 1011). Dodać należy, że stosownie do brzmienia art. 229 ust. 1 p.w.p. w sprawach, w których wpis do rejestru jest uzależniony od złożenia wniosku, a do takich sprawy należy sprawa o dokonanie wpisu zmiany uprawnionego z tytułu prawa ochronnego na znak towarowy, wniosek o dokonanie wpisu jest pismem wszczynającym postępowanie administracyjne przed UP RP, które kończy się wydaniem decyzji przez ten organ.

Przenosząc te rozważania na grunt rozpatrywanej sprawy należy zauważyć, iż w trakcie całego postępowania o stwierdzenie wygaśnięcia prawa ochronnego na przedmiotowy znak towarowy oraz w dniu [...] lipca 2008 r., tj. w dniu wydania decyzji w tej kwestii przez UP RP, a także w dniu jej doręczenia stronom tego postępowania, organ ten działał w ramach wiążącego domniemania ustanowionego przez prawo, a wynikającego z domniemania prawdziwości wpisów w rejestrze znaków towarowych w zakresie uprawnionego do spornego znaku, które nie zostało obalone dowodem przeciwnym.

Trzeba wskazać, iż skarga do WSA w W. została wniesiona na przedmiotową decyzję przez pełnomocnika J. C. Sp. z o.o. z siedzibą w O. jako uprawnionego ze znaku towarowego "Goplana MICHAŁKI" nr R-139668, z powołaniem się na fakt, iż jest ona następcą prawnym strony w postępowaniu zakończonym zaskarżoną decyzją administracyjną. A zatem skarżący sam wskazał, iż w jego przekonaniu stroną w przedmiotowym postępowaniu przed UP RP zakończonym zaskarżoną decyzją była podmiot – J. S.A. z siedzibą w B., do którego prawidłowo ona została skierowana. Naczelny Sąd Administracyjny nie może także nie zauważyć, iż pełnomocnikami zarówno J. S.A. z siedzibą w B. jak i J. C. Sp. z o.o. z siedzibą w O. są rzecznicy patentowi z tej samej spółki partnerskiej, zarówno przed UP RP, jak i przed sądami administracyjnymi. Ponadto w skardze do WSA nie był podnoszony zarzut skierowania przedmiotowej decyzji do osoby nie będącej stroną w sprawie.

A zatem Sąd I instancji prawidłowo uznał, iż organ patentowy nie na naruszył w tej sprawie art. 156 § 1 pkt 4 k.p.a. Nie można w ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego uznać za uzasadniony zarzut skargi kasacyjnej polegający na naruszeniu przez Sąd I instancji w niniejszej sprawie przepisów postępowania mające wpływ na wynik sprawy, tj. art. 145 § 1 pkt 2 p.p.s.a. przez jego niezastosowanie wbrew obowiązkowi ustawowemu, a także art. 134 p.p.s.a. przez rozpatrzenie spraw niezgodnie z tym przepisem.

W skardze kasacyjnej sformułowano także zarzut naruszenia prawa materialnego, tj. art. 169 ust. 1 pkt 1 p.w.p. przez: 1) błędną wykładnię zawartej w tym przepisie klauzuli "ważne powody" nieużywana znaku towarowego, 2) niespełnienie warunku upływu 5 lat od zakończenia procedury rejestracyjnej spornego znaku, 3) braku legitymacji czynnej po stronie Ś. do złożenia wniosku o wygaśnięcie przedmiotowego prawa ochronnego na znak towarowy z uwagi na niewskazanie swego interesu prawnego.

Zgodnie z art. 169 ust. 1 pkt 1 p.w.p. prawo ochronne na znak towarowy wygasa na skutek nieużywania zarejestrowanego znaku towarowego w sposób rzeczywisty dla towarów objętych rejestracją w ciągu nieprzerwanego okresu pięciu lat chyba, że istnieją ważne powody jego nieużywania. Decyzję stwierdzającą wygaśnięcie prawa ochronnego na znak towarowy Urząd Patentowy wydaje na wniosek osoby, która ma w tym interes prawny (ust. 2 art. 169 p.w.p.).

Odnosząc się do kwestii wskazanej jako trzecia, tj. braku legitymacji czynnej po stronie Ś. do złożenia wniosku o wygaśnięcie przedmiotowego prawa ochronnego na znak towarowy z uwagi na niewskazanie swego interesu prawnego, Naczelny Sąd Administracyjny zarzut ten uważa za niezasadny. Słusznie Sąd I instancji uznał, iż rację ma UP RP przyjmując w niniejszej sprawie, że Ś. wykazała swój interes prawny w domaganiu się stwierdzenia wygaśnięcia prawa ochronnego na przedmiotowy znak towarowy. Ś. wykazywała interes prawny posiadaniem prawa ochronnego na swój znak towarowy "michałki" R-72668 dla grupy towarów - słodycze - z wcześniejszym pierwszeństwem przed znakiem towarowym "Goplana MICHAŁKI" R-139668 należącym do J. dla takiej samej grupy towarów stwierdzając, iż wspólne elementy występujące w oby znakach towarowych czynią przekonanie wnioskodawcy o ich kolizyjności obiektywnie usprawiedliwionym, tj. świadczą o tym, że przekonanie to nie jest oczywiście bezzasadne. Nadto w ocenie Ś. znak towarowy "Goplana MICHAŁKI" służył wyłącznie ograniczeniu jej działalność gospodarczej. Naczelny Sąd Administracyjny w niniejszym składzie podziela pogląd wyrażony w tej kwestii w wyroku NSA z dnia 25 stycznia 2008 r., sygn. akt II GSK 309/07 (ONSA/WSA 2009/5/99; LEX nr 523253). NSA stwierdził nadto w tezie nr 2, iż "Zawarty w art. 169 ust. 2 p.w.p. wymóg wykazania przez wnioskodawcę interesu prawnego w żądaniu stwierdzenia wygaśnięcia prawa ochronnego na znak towarowy z powodu jego, nieużywania, o którym mowa w art. 169 ust. 1 pkt 1 p.w.p., nie może być rozumiany w sposób, który w istocie zamykałby drogę do stwierdzenia wygaśnięcia znaku towarowego rzeczywiście nieużywanego przez czas określony w ustawie oraz czyniłby iluzorycznym uprawnienie określone w art. 169 ust. 2 do żądania stwierdzenia wygaśnięcia prawa ochronnego na taki znak towarowy." W uzasadnieniu powołanego wyroku NSA podnosił także, iż "W sprawach z zakresu prawa własności przemysłowej, dotyczących znaków towarowych normę prawną dla ustalenia istnienia interesu prawnego należy oczywiście wyprowadzać z prawnomaterialnej regulacji problematyki znaków towarowych, jednakże z uwzględnieniem roli, jaką prawa ochronne na znaki towarowe spełniają dla funkcjonowania rynku, tj. ich funkcji w obrocie, która polega w szczególności na odróżnieniu towarów jednego przedsiębiorstwa od towarów innego przedsiębiorstwa - art. 120 ust. 1 p.w.p. oraz z uwzględnieniem celu ustanowienia ochrony, którym jest nabycie prawa wyłącznego używania znaku towarowego - art. 153 ust. 1 p.w.p." Przy czym w dalszej części uzasadnienia Naczelny Sąd Administracyjny konkludował, że: "Na etapie wykazywania interesu prawnego wnioskodawcy w żądaniu wszczęcia postępowania o stwierdzenie wygaśnięcia prawa ochronnego na znak towarowy nie chodzi o przesłanki identyczności czy podobieństwa znaków w rozumieniu przepisów o unieważnienie prawa ochronnego, lecz o działanie w ochronie swojego prawa ochronnego, prawa do wyłączności, o której mowa w art. 153 ust. 1 p.w.p." podkreślając, że "Nie występuje tu obejście art. 165 p.w.p., ani też nie następuje (...) mylenie norm prawnych stanowiących materialnoprawną podstawę interesu prawnego do wystąpienia z wnioskiem o stwierdzenie wygaśnięcia prawa ochronnego z normami określającymi ustawowe przesłanki rejestracji znaku towarowego, których niespełnienie uzasadnia unieważnienie prawa ochronnego na znak towarowy".

Kolejnym zarzutem skargi kasacyjnej podniesionym w oparciu o art. 174 pkt 1) p.p.s.a jest zarzut zaakceptowania przez Sąd I instancji decyzji UP RP mimo przedwczesności jej wydania, z uwagi na to, iż w ocenie autorki kasacji nie upłynął pięcioletni okres, o którym mowa jest w art. 169 ust. 1 pkt 1 p.w.p., ponieważ należy liczyć go od ogłoszenia o rejestracji znaku towarowego w Wiadomościach Urzędu Patentowego. W tym zakresie Naczelny Sąd Administracyjny nie dopatrzył się uchybienia ze strony Sądu I instancji, który uznał tak jak UP RP, iż bieg pięcioletniego okresu, o którym mowa w art. 169 ust. 1 pkt 1 p.w.p., będzie rozpoczynał się po dniu wydania decyzji o udzieleniu prawa ochronnego przy niepodjęciu w ogóle używania znaku lub od dnia zaprzestania jego używania, który to pogląd został zawarty w uchwale siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego z 23 kwietnia 2008 r. wydanej w sprawie o sygn. akt II GPS 1/08 (ONSA/WSA 2008/5/77; LEX nr 368907). Należy podkreślić, iż znak towarowy "Michałki GOPLANA" R-139668, został zarejestrowany decyzją UP RP z dnia 22 sierpnia 2002 r. Wniosek o wygaszenie prawa ochronnego na ten znak towarowy Ś. złożyła w dniu 27 sierpnia 2007 r. Decyzja UP RP stwierdzająca wygaszenie prawa ochronnego do znaku towarowego "Michałki GOPLANA" R-139668 została wydana [...] sierpnia 2008 r. A zatem zarówno wniosek o wygaszenie spornego znaku towarowego, jak i decyzja wygaszająca prawo ochronne na ten znak towarowy miały miejsce po upływie pięcioletniego okresu wskazanego w art. 169 ust. 1 pkt 1 p.w.p.

Następnym zarzutem kasacji, opartym na treści art. 174 pkt 1) p.p.s.a. był zarzut błędnej wykładni terminu ustawowego "ważne powody" nieużywania znaku towarowego. Podkreślić należy, że co do nieużywania znaku od dnia jego rejestracji nie było sporu między stronami. Natomiast za ważny powód jego nieużywania J. uznała toczące się postępowanie przed UP RP ze sprzeciwu Ś. unieważnienie znaku towarowego "Michałki GOPLANA" R-139668. Sprzeciw ten został złożony 2 czerwca 2003 r., a więc prawie rok od rejestracji przedmiotowego znaku i parę miesięcy od ogłoszenia w WUP o jego rejestracji (ogłoszenie miało miejsce w WUP 2003, nr 2 z dnia 28 lutego 2003 r.). Jak słusznie podkreślił Sąd I instancji w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku przez prawie rok od rejestracji J. nie rozpoczęła używania znaku, a stosownie do art. 153 ust. 1 p.w.p., na co zwrócił uwagę NSA w wyroku z dnia 25 stycznia 2008 r. (II GSK 309/07), celem zgłoszenia znaku jest jego rzeczywiste używanie.

Naczelny Sąd Administracyjny podziela ocenę Sądu I instancji, że: "przyczyny nieużywania znaku w okresie przed zgłoszeniem sprzeciwu przez Ś. – I. Sp. z o.o. były dla sprawy obojętne, czy były to trudności natury handlowej czy wewnątrzorganizacyjnej, czy na przykład brak zainteresowania używaniem znaku. Nie można również podzielić stanowiska skarżącej, że ważnym powodem nieużywania znaku była sprawa o unieważnienie jego rejestracji. Do ważnych powodów można zaliczyć przeszkody natury faktycznej i prawnej." Jak słusznie podnosił Urząd Patentowy mogą stanowić je zdarzenia zewnętrzne o charakterze siły wyższej niemożliwe do przewidzenia i zapobieżenia. Nie można za takie uznać okoliczności związanych ze zwykłym ryzykiem gospodarczym, które dotyczy bieżącej działalności każdego przedsiębiorcy. Jak zasadnie uznała judykatura przeszkodą natury prawnej, uniemożliwiającą używanie znaku towarowego, może być na przykład indywidualny akt administracyjny wprowadzający zakaz używania znaku (por. wyrok NSA z 20 września 2007 r. w sprawie II GSK 127/07). Takiego aktu jednak w przedmiotowej sprawie nie było, dlatego J. nadal przysługiwało prawo ochronne do posiadanego znaku towarowego, a fakt toczącego się postępowania administracyjnego sam przez się nie uzasadniał nieużywania posiadanego znaku przez J., tym bardziej, że powinna się liczyć z żądaniem jego wygaszenia. Konieczność powstrzymywania się przez J. od używania znaku przez czas trwania postępowania o jego unieważnienie nie wynika z przepisów ustawy Prawo własności przemysłowej, przeciwnie, zgodnie z art. 153 ust. 1 p.w.p., dopóki prawo ochronne do znaku towarowego skarżącej przysługiwało, dopóty miała ona wyłączne prawo używania tego znaku. Zatem Sąd I instancji prawidłowo przyjął, iż: "nieużywanie znaku z tej przyczyny, że toczyło się postępowanie w sprawie jego unieważnienia, stanowiło wyłączną decyzję spółki, której nie można nadać znaczenia zachowania podyktowanego ważnymi powodami."

Z tych względów skargę kasacyjną w niniejszej sprawie jako pozbawioną usprawiedliwionych podstaw oddalono na podstawie art. 184 p.p.s.a.