Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Edward Kierejczyk (spr.), Sędziowie NSA Tadeusz Cysek, Małgorzata Korycińska, Protokolant Anna Tomaka, po rozpoznaniu w dniu 5 kwietnia 2006 r. na rozprawie w Izbie Gospodarczej skargi kasacyjnej E. S. - D. w P. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 20 lipca 2005 r. sygn. akt VI SA/Wa 67/05 w sprawie ze skargi E. S. - D. w P. na decyzję Urzędu Patentowego Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 15 października 2004 r. Nr [...] w przedmiocie unieważnienia prawa ochronnego na znak towarowy oddala skargę kasacyjną

Zaskarżonym wyrokiem Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie oddalił skargę E. S., prowadzącej działalność gospodarczą pod nazwą D. w P. na decyzję Urzędu Patentowego RP z dnia 15 października 2004 r. Nr [...] w przedmiocie unieważnienia prawa ochronnego na znak towarowy słowno-graficzny OCETIX nr R-135047 dla towarów w klasie 30.

W uzasadnieniu wyroku Sąd uznał, że skarga nie zasługuje na uwzględnienie, ponieważ w zaskarżonej decyzji nie dopatrzył się naruszenia prawa. Urząd Patentowy unieważnił, na wniosek W. O. i M. "O." Sp. z o.o. w G. prawo ochronne na znak towarowy OCETIX, przyznane na rzecz skarżącej E. S. D. w P. Zdaniem Sądu, organ słusznie uznał interes prawny wnioskodawcy wskazując, że znak towarowy OCETIX stanowi element nazwy firmy zarejestrowanej z wcześniejszym pierwszeństwem i ma charakter wyróżniający w całej nazwie. W przypadku kolizji między firmą (nazwą) przedsiębiorstwa a zarejestrowanym znakiem towarowym z "gorszym pierwszeństwem" priorytet przyznaje się prawu przyznanemu wcześniej. Prawo do firmy ma charakter osobisty a zarazem majątkowy, więc mieści się w kategorii praw chronionych w art. 8 pkt. 2 ustawy z dnia 31 stycznia 1985 r. o znakach towarowych (Dz. U. Nr 5, poz. 17 ze zm.), zwanej dalej u.z.t.. Trafnie zatem, w opinii Sądu, Urząd Patentowy uznał, że rejestracja znaku towarowego słowno-graficznego OCETIX stanowi naruszenie prawa do firmy, pod którą W. O. i M. "O." prowadzi działalności gospodarczą. Firma ma charakter bezwzględnego prawa podmiotowego, przysługującego przedsiębiorcy i skutecznego erga omnes, a jej ochrona przewidziana jest w kodeksie cywilnym. Wśród dóbr osobistych osób prawnych w pierwszej kolejności wymienia się nazwę, która służy do jej indywidualizacji. Art. 8 pkt 2 u.z.t. koresponduje z art. 8 Konwencji paryskiej z dnia 20 marca 1883 r. o ochronie własności przemysłowej (Dz. U. z 1975 r., Nr 9, poz. 51 i 52), który to akt zapewnia ochronę nazw handlowych bez obowiązku zgłoszenia lub rejestracji, niezależnie od tego, czy stanowią one część znaku towarowego. Odnosi się także do dóbr osobistych wynikających z kodeksu cywilnego. Mianowicie ochrona nazwy firmy, a wiec nazwy handlowej, używanej w działalności gospodarczej, oznacza wyłączenie od rejestracji znaków, które naruszają prawa osobiste osób trzecich. Ponadto Sąd, powołując się na orzecznictwo Sądu Najwyższego i Naczelnego Sądu Administracyjnego, zgodził się z Urzędem Patentowym, że zgodnie z ogólnymi regułami w przypadku kolizji między nazwą firmy a zarejestrowanym z "gorszym pierwszeństwem" znakiem towarowym priorytet przyznaje się prawu powstałemu wcześniej. Prawo do firmy: W. O. i M. "O." Sp. z o.o. powstało wcześniej (w 1991 roku), natomiast zgłoszenia znaku na rzecz D. dokonano w 1998 r. W nazwie spółki dominującym elementem jest sporny wyraz OCETIX, który ma moc wyróżniającą i przyciąga uwagę. Natomiast pozostałe elementy wskazują na zakres działania przedsiębiorstwa i mają charakter informacyjny. Zdaniem Sądu, naruszenie prawa do firmy następuje gdy osoba nieuprawniona rejestruje na swoją rzecz nie tylko pełną nazwę osoby prawnej, ale także wtedy, gdy dokonuje zgłoszenia w celu uzyskania ochrony części nazwy, jeżeli ta część ma charakter wyróżniający. Ponadto, przy stwierdzeniu naruszenia art. 8 pkt 2 u.z.t. nie ma znaczenia, czy wystąpiły konkretne fakty konfuzji, tj. wprowadzenia odbiorców w błąd co do tożsamości firmy i znaku w obrocie, wystarczy jedynie potencjalna możliwość, która w warunkach prowadzenia podobnej działalności w branży spożywczej jest nieunikniona. Rejestracja znaku towarowego daje wyłączność posługiwania się nim dla oznaczenia towarów, a to wyłączne prawo uniemożliwia lub utrudnia korzystanie z nazwy zbieżnej z tym znakiem.

E. S., prowadząca działalność pod nazwą D. w P. w skardze kasacyjnej zaskarżyła powyższy wyrok zarzucając mu naruszenie prawa materialnego, tj. art. 8 pkt. 2 u.z.t. przez jego zastosowanie i przyjęcie, że rejestracja znaku towarowego słowno-graficznego OCETIX stanowi naruszenie prawa firmy, pod którą prowadzi wnioskodawca, co stanowi wystarczająca podstawę do unieważnienia prawa ochronnego na tenże sporny znak. Na zasadzie art. 186 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm., zwanej dalej p.s.a.) wniosła o uchylenie wyroku w całości i przekazanie sprawy Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu do ponownego rozpoznania oraz o zasądzenie na rzecz skarżącej kosztów postępowania kasacyjnego.

Zdaniem skarżącej, błędne jest stanowisko Sądu I instancji odnośnie art. 8 Konwencji paryskiej, ponieważ przepis ten nie stanowi podstawy dla realizacji ochrony nazwy handlowej przedsiębiorcy. Nie określa bezwarunkowo tej ochrony i nie wskazuje, jakie roszczenia przysługiwałyby w razie naruszenia prawa do nazwy. Oznaczenie przedsiębiorcy nie korzysta z absolutnej ochrony przed zgłoszeniem nazwy do rejestracji w charakterze znaku towarowego przez innego przedsiębiorcę. Domagając się takiej ochrony wymagane jest udowodnienie, że taka rejestracja narusza prawo majątkowe lub osobiste. Ponadto, co uszło uwadze Urzędu Patentowego, a było w ograniczonym zakresie przedmiotem rozważań przez Sąd, sporny znak jest znakiem słowno-graficznym, zaś nazwa spółki nie powołuje stosowania nazwy skróconej OCETIX, co można byłoby potraktować jako mogącą wywołać w błąd co do tożsamości znaku i firmy. Skoro rejestracja znaku towarowego prowadzi do wyłączności posługiwania się nim dla oznaczenie towarów, może to mieć wpływ na wtórną czynność uczestnika postępowania w zakresie używania formy skróconej nazwy firmy. Pełne brzmienie firmy uczestnika nie może powodować konfuzji w obrocie. Zwłaszcza gdy odnosi się to znaku słowno-graficznego. Nie można też odmawiać znaczenia grafice i przypisywać jej cech drugorzędnych.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 164 ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r. Prawo własności przemysłowej (Dz. U. z 2001 r., Nr 49, poz. 508), zwanej dalej p.w.p., prawo z rejestracji znaku towarowego może być unieważnione na wniosek każdej osoby, która ma w tym interes prawny. W art. 315 ust. 3 p.w.p. wyrażona jest zasada, w myśl której zdolność ochronną znaków towarowych zarejestrowanych lub zgłoszonych do rejestracji przed 22 sierpnia 2001 r. ocenia się na podstawie dotychczasowych przepisów. Zatem przepisami będącymi podstawą do oceny zdolności ochronnej znaku towarowego OCETIX, zgłoszonego do rejestracji w dniu 14 października 1998 r. są przepisy ustawy z dnia 31 stycznia 1985 r. o znakach towarowych (Dz. U. Nr 15, poz. 17 ze zm.), zwanej dalej u.z.t.

Zaskarżoną decyzją Urząd Patentowy unieważnił prawo ochronne na słowno - graficzny znak towarowy OCETIX na podstawie art. 8 ust. 2 u.z.t. W myśl tego przepisu niedopuszczalna jest rejestracja znaku, który narusza prawa osobiste lub majątkowe osób trzecich.

Prawo do znaku towarowego jest rozumiane jako prawo majątkowe, wyłączne i bezwzględne, zbywalne i dziedziczne. Jest oznaczeniem przeznaczonym do odróżniania towarów pochodzących z jednego przedsiębiorstwa od towarów tego samego rodzaju, pochodzących od innego przedsiębiorstwa. Znak taki pełni funkcję odróżniającą, gwarancyjną i reklamową.

W obrocie gospodarczym, do kategorii oznaczeń wyróżniających, obok znaków towarowych, należą również oznaczenia wyróżniające przedsiębiorstw. Do nich należy firma, która jest nazwą, pod którą kupiec rejestrowy (spółka jawna, spółka komandytowa, spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, spółka akcyjna) prowadzi przedsiębiorstwo (art. 26 k.h.). Firma odróżnia dane przedsiębiorstwo od innych przedsiębiorstw zarówno o takimi samym, jak i innym przedmiocie działania (por. Ryszard Skubisz, Prawo Znaków Towarowych, Komentarz, Wydawnictwo Prawne Sp. z o.o., Warszawa 1997, s. 13, 17).

Konwencja paryska z dnia 20 marca 1883 r. o ochronie własności przemysłowej (Dz. U. z 1975 r., Nr 9, poz. 51 i 52), wprowadza do prawa polskiego termin nazwy handlowej, którym wcześniej polskie przepisy nie posługiwały się. Określenie to obejmuje zbiorczo wszystkie oznaczenia przedsiębiorstw, które przysługują osobom wymienionym w art. 2 i 3 Konwencji, tj. przynależnym państw-stron tego aktu.

Zgodzić się można ze skarżącą, że art. 8 tejże Konwencji nie stanowi samodzielnej podstawy do realizacji ochrony nazwy handlowej przedsiębiorcy, ponieważ nie określa warunków tej ochrony i nie wskazuje, jakie roszczenia przysługiwałyby w razie naruszenia prawa do nazwy. Jednakże o tym decydują przepisy prawa wewnętrznego (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 28 lutego 2002 r., sygn. akt II SA 2914/01, M. Prawn. 2002/7/291).

Firma podlega ochronie na podstawie art. 37 k.h. i art. 43 k.c. W świetle art. 37 k.h. ochrona firmy powstaje z chwilą wpisania jej do rejestru handlowego, a wygasa w dniu uprawomocnienia się postanowienia sądu rejestrowego o wykreśleniu jej z rejestru. Naruszenie firmy zachodzi w razie bezprawnego użycia przez nieuprawnionego oznaczenia, które nie odróżnia się ostatecznie od firmy w danej miejscowości (art. 37 k.h. w zw. z art. 35 k.h.). Na podstawie art. 43 k.c. firma podlega ochronie przewidzianej dla dóbr osobistych (art. 23 i 24 k.c.). Ochrona ta powstaje od daty rozpoczęcia używania firmy w obrocie gospodarczym.

Naczelny Sąd Administracyjny w pełni popiera pogląd doktryny, zgodnie z którym funkcje znaku towarowego i oznaczenia przedsiębiorstwa (firmy) przecinają się. Znak towarowy, odróżniając bezpośrednio towary w obrocie na podstawie ich pochodzenia, pośrednio wskazuje na źródło ich pochodzenia. Może zatem identyfikować przedsiębiorstwo. Natomiast oznaczenie przedsiębiorstwa (firmy), odróżniając w obrocie bezpośrednio dane przedsiębiorstwo lub jego część, może pośrednio wskazać na pochodzenie towarów. Konsekwencją tego jest sytuacja, w której przeciętny nabywca towarów może na podstawie znaku towarowego identyfikować przedsiębiorstwo i odwrotnie. W omawianej sprawie dochodzi zatem do naruszenia oznaczenia firmy przez użycie znaku towarowego.

Ponadto Naczelny Sąd Administracyjny stoi na stanowisku, że naruszenie nazwy osoby prawnej jako jej dobra osobistego może nastąpić także poprzez używanie przez nieuprawnionego części nazwy, jeżeli część ta pełni w wystarczającym stopniu funkcję indywidualizującą osobę prawną, umożliwiającą jednoznaczną identyfikację tej osoby w obrocie gospodarczym (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 października 1998 r., sygn. akt. II CKN 25/98, OSNC 1999/4/80). Taki wyróżnikiem dla wnioskodawcy jest słowo OCETIX, natomiast pozostałe elementy nazwy mają charakter opisowy.

Sąd kasacyjny w pełni popiera także pogląd wyrażony przez Urząd Patentowy oraz Sąd I instancji, znajdujący uzasadnienie w orzecznictwie, o przyznaniu priorytetu prawu powstałemu wcześniej. Prawo do firmy postało w 1991 r., podczas gdy sporny znak towarowy zgłoszono w 1998 r.

Należy także nadmienić, że obydwa podmioty obrotu gospodarczego działają na podobnym obszarze, a skarżąca, zanim zgłosiła do rejestracji znak towarowy, współpracowała z przedsiębiorstwem dostarczając mu odpowiednie produkty. W rezultacie takie działanie skarżącej odpowiadało sformułowanemu w art. 8 pkt 2 u.z.t. naruszeniu praw majątkowych przedsiębiorstwa jako przesłanki unieważnienia jej prawa ochronnego na sporny znak towarowy (art. 164 w związku z art. 315 ust. 3 p.w.p.).

Mając powyższe na uwadze Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną.