Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Dnia 10 listopada 2021 roku Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie w składzie następującym: Przewodniczący sędzia WSA Piotr Chybicki Sędziowie sędzia WSA Marzenna Glabas (spr.) sędzia WSA Ewa Osipuk po rozpoznaniu w trybie uproszczonym w dniu 10 listopada 2021 roku sprawy ze skargi J. D. na postanowienie Dyrektora Izby Administracji Skarbowej z dnia "[...]" nr "[...]" w przedmiocie odmowy przywrócenia terminu do wniesienia odwołania w sprawie kary z tytułu urządzania gier hazardowych - oddala skargę.

Zaskarżonym postanowieniem z dnia "[...]" r. Dyrektor Izby Administracji Skarbowej odmówił J. D. (dalej jako: "skarżący") przywrócenia terminu do złożenia odwołania.

W uzasadnieniu organ wskazał, że decyzją z "[...]" r., znak: "[...]", Naczelnik Urzędu Celno-Skarbowego nałożył na skarżącego karę pieniężną w wysokości 400.000 zł, z tytułu urządzania gier na automatach bez wymaganej koncesji. Decyzja ta doręczona została skarżącemu w dniu 9 lutego 2021 r., w trybie art. 150 § 4 Ordynacji podatkowej, na adres: "[...]". W dniu 14 kwietnia 2021 r. skarżący złożył wniosek do organu I instancji o skuteczne doręczenie ww. decyzji. Jednocześnie wniósł o przywrócenie terminu do złożenia odwołania od tej decyzji. Podał, że o decyzji dowiedział się w dniu 07 kwietnia 2021 r. z upomnienia wydanego przez organ egzekucyjny. Oświadczył, że nigdy nie zostały mu dostarczone jakiekolwiek wezwania lub decyzje dotyczące tej sprawy. Skarżący nie wiedział o toczących się przeciwko niemu postępowaniach. Od ponad 2 lat nie prowadzi już działalności gospodarczej i nie przebywa pod dotychczasowym adresem zameldowania: "[...]". Obiekt ten jest wyłączony z jakiejkolwiek funkcji mieszkalnej czy użytkowej. Skarżący przeważnie przebywa w pracy w Niemczech, dlatego nie miał możliwości odebrania jakiejkolwiek korespondencji. W piśmie z 28 kwietnia 2021 r. skarżący dodatkowo podniósł, że w pierwszej kolejności decyzja powinna być doręczona skarżącemu do miejsca zamieszkania i organ mając dostęp do bazy PESEL mógł zweryfikować adres zamieszkania strony, a nie wysyłać decyzję na adres, pod którym strona nie zamieszkuje i nie przebywa od ponad 2 lat.

Dyrektor Izby Administracji Skarbowej rozpatrując wniosek, uwzględnił, że przywrócenie terminu jest instytucją procesową mającą na celu ochronę jednostki przed negatywnymi skutkami uchybienia terminu dla podjęcia czynności procesowej przez stronę lub uczestników postępowania. Ordynacja podatkowa stanowi w art. 162 § 1 O.p., iż w razie uchybienia terminu należy przywrócić termin na wniosek zainteresowanego, jeżeli uprawdopodobni, że uchybienie nastąpiło bez jego winy. Podanie o przywrócenie terminu należy wnieść w ciągu 7 dni od dnia ustania przyczyny uchybienia terminowi. Jednocześnie z wniesieniem podania należy dopełnić czynności, dla której był określony termin (§ 2). Organ wskazał, że określone w art. 162 § 1

i § 2 O.p. przesłanki, od spełnienia których uzależnione jest przywrócenie terminu do wniesienia odwołania - są obligatoryjne i muszą być spełnione łącznie. W ocenie organu uchybienie terminowi do złożenia odwołania od ww. decyzji nastąpiło z winy strony. Jednocześnie skarżący nie złożył odwołania w ciągu 7 dni od dnia ustania przyczyny uchybienia terminowi, zatem nie dopełnił czynności, dla której był określony termin.

Dyrektor Izby Administracji Skarbowej stwierdził, że decyzja organu I instancji została prawidłowo doręczona skarżącemu. Wskazał, że stosownie do art. 148 § 1 O.p. pisma doręcza się osobom fizycznym pod adresem miejsca ich zamieszkania albo pod adresem do doręczeń w kraju. Organ może zatem doręczać pisma na adres miejsca zamieszkania osoby fizycznej albo adres doręczeń w kraju, ale to strona decyduje o tym, na który adres ma następować doręczenie. Jeżeli strona wskazuje adres do doręczeń inny niż adres miejsca zamieszkania jest to wiążące dla organu. Funktor "albo" zawarty w art. 148 §1 O.p. oznacza, że organ nie może się swobodnie przerzucać z doręczeniami pism między adresem zamieszkania i adresem do doręczeń. Doręczenia mogą następować w jednym czasie tylko na jeden adres. Tym adresem jest adres wskazany przez stronę w oparciu o regulację zasad ewidencji i identyfikacji podatników i płatników. Jak wynika z wydruku z Centralnego Rejestru Podmiotów - Krajowej Ewidencji Podatników CRP KEP, znajdujących się w aktach sprawy, strona od dnia 06 grudnia 2016 r. zgłosiła adres: "[...]", jako adres korespondencyjny i adres ten obowiązuje do chwili obecnej. W związku z powyższym korespondencja wysyłana do strony w toku przedmiotowego postępowania, w tym również zaskarżona decyzja, kierowane były na właściwy adres, a tym samym zostały skutecznie doręczone. Według art. 150 O.p. w razie niemożności doręczenia pisma w sposób wskazany w art. 148 § 1 lub art. 149 operator pocztowy przechowuje pismo przez okres 14 dni w swojej placówce pocztowej lub pismo składa się na okres 14 dni w urzędzie gminy (miasta) Zawiadomienie o pozostawaniu pisma w miejscu określonym w § 1, wraz z informacją

o możliwości jego odbioru, umieszcza się w oddawczej skrzynce pocztowej lub, gdy nie jest to możliwe, na drzwiach mieszkania adresata, lub miejsca wskazanego jako adres do doręczeń w kraju, na drzwiach jego biura lub innego pomieszczenia, w którym adresat wykonuje swoje czynności zawodowe bądź w widocznym miejscu przy wejściu na posesję adresata. W przypadku niepodjęcia pisma w terminie pozostawia się powtórne zawiadomienie o możliwości odbioru pisma w terminie nie dłuższym niż 14 dni od dnia pierwszego zawiadomienia o złożeniu pisma w placówce pocztowej albo

w urzędzie gminy. W przypadku niepodjęcia pisma, doręczenie uważa się za dokonane z upływem ostatniego dnia okresu, o którym mowa w §1, a pismo pozostawia się

w aktach sprawy.

Wskazanie adresu do korespondencji przez stronę oznacza, że skutek doręczenia wywołuje przesłanie pism na ten adres. Na stronie spoczywa obowiązek wskazania adresu do doręczeń w taki sposób, aby adresowane do niego pisma docierały w odpowiednie miejsce i w odpowiednim czasie.

Z zapisów i stempli na kopercie zawierającej sporną decyzję wynika, że przesyłkę nadano w Urzędzie Pocztowym w dniu 22 stycznia 2021 r.

W dniu 26 stycznia 2021 r. pozostawiono pierwsze zawiadomienie o pozostawieniu pisma w Urzędzie Pocztowym, z powodu niemożności doręczenia adresatowi, pełnomocnikowi, sąsiadowi, zarządcy domu, osobie upoważnionej do odbioru, na okres 14 dni do dyspozycji adresata, wraz z informacją o możliwości jego odbioru w terminie 7 dni od dnia pozostawienia zawiadomienia, umieszczonego w oddawczej skrzynce pocztowej adresata. Z powodu niepodjęcia w terminie 7 dni pismo awizowano powtórnie w dniu 03 lutego 2021 r., 14-dniowy termin przechowywania przesyłki upłynął w dniu 10 lutego 2021 r. W tym dniu Urząd Pocztowy zwrócił pismo do nadawcy z adnotacją "Nie podjęto w terminie ". W przypadku niepodjęcia pisma, w myśl art. 150 § 4 O.p. doręczenie uważa się za dokonane z upływem ostatniego dnia 14-dniowego okresu od dnia złożenia pierwszego zawiadomienia. Wprowadzona przez ustawodawcę fikcja doręczenia jest prawnie skuteczna i pociąga za sobą wszelkie skutki doręczenia, w tym także skutek w postaci rozpoczęcia biegu 14-dniowego terminu do wniesienia odwołania od decyzji. Termin do złożenia odwołania od ww. decyzji upłynął w dniu 24 lutego 2021 r.

Dyrektor Izby Administracji Skarbowej wskazał, że fakt zamieszkiwania strony poza granicami kraju nie zwalnia jej z bycia podmiotem praw i obowiązków wynikających z krajowego porządku prawnego. Strona nie podała od 06 grudnia 2016 r. swojego innego aktualnego adresu zamieszkania czy adresu korespondencyjnego. Strona uniemożliwiając kontakt organom administracyjnym, musi się liczyć z wszelakimi konsekwencjami takiego postępowania. Zauważono, że postępowanie administracyjne prowadzone było na skutek ujawnionego przez funkcjonariuszy Urzędu Celno-Skarbowego w dniu 09 maja 2018 r. urządzania gier na automatach bez wymaganej koncesji, w lokalu będącym własnością skarżącego. Strona mogła się spodziewać, że na skutek prowadzonego ww. postępowania kontrolnego i na skutek jego ustaleń, organ będzie prowadził postępowanie administracyjne, w związku urządzaniem przez stronę bez wymaganej koncesji gier na automatach, wbrew przepisom ustawy z dnia 19 listopada 2009 o grach hazardowych (j.t. Dz. U. z 2020r. poz. 2094 ). Zatem nieodbieranie korespondencji pod wskazanym przez stronę adresem korespondencyjnym: "[...]" i brak podania nowego adresu do korespondencji, nie może być uznane za brak winy w niedochowaniu terminu do dokonania czynności w rozumieniu art. 162 § 1 O.p. W ocenie Dyrektora Izby Administracji Skarbowej, podnoszona przez skarżącego argumentacja wskazuje na niedbalstwo. Podnoszone okoliczności nie miały charakteru nagłego zdarzenia, niemożliwego do przewidzenia. O braku winy w niedopełnieniu czynności w terminie można mówić wyłącznie wtedy, gdy wywiązanie się z takiego obowiązku stało się niemożliwe z powodu przeszkody nie do przezwyciężenia, czyli gdy strona nie mogła przeszkody usunąć, nawet przy użyciu największego w danych warunkach wysiłku. Przyczyna uchybienia terminu musi zatem być niezależna od strony (a przy tym istnieć przez cały okres uchybienia terminu). O braku winy można mówić tylko w przypadku stwierdzenia, że dopełnienie obowiązku było niemożliwe z powodu przeszkody nie do przezwyciężenia, takiej jak np. nagły atak zimy, przerwa w komunikacji, nagła choroba, powódź, pożar itp. Dyrektor Izby Administracji Skarbowej wyjaśnił, że w ramach postępowania na podstawie art. 162 O.p. ustawodawca nie nałożył na organ podatkowy obowiązku prowadzenia postępowania dowodowego zmierzającego do potwierdzenia okoliczności wskazanych przez wnioskodawcę. Uprawdopodobnienie przez zainteresowanego, że uchybienie nastąpiło bez jego winy stanowi zasadniczą przesłankę przywrócenia uchybionego terminu. Jako kryterium przy ocenie winy w uchybieniu terminu należy przyjąć obiektywny miernik staranności, jakiej można wymagać od strony dbającej o swoje interesy. Przywrócenie terminu nie jest możliwe, gdy strona dopuściła się choćby lekkiego niedbalstwa.

W skardze do Wojewódzkiego Sadu Administracyjnego w Olsztynie skarżący ponownie domagał się przywrócenia terminu do wniesienia odwołania od ww. decyzji. Wskazał, że o decyzji dowiedział się w dniu 7 kwietnia 2021 r. z upomnienia wydanego przez organ egzekucyjny.

W odpowiedzi na skargę Dyrektor Izby Administracji Skarbowej wniósł o jej oddalenie, podtrzymując stanowisko i argumenty zawarte w zaskarżonym rozstrzygnięciu.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie zważył co następuje:

Zasada legalności obowiązująca w postępowaniu sądowoadministracyjnym obliguje Sąd do kontroli aktu administracyjnego pod względem zgodności z prawem, przy czym – zgodnie z art. 134 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo

o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (j.t. Dz. U z 2019 r. poz. 2325 ze zm., dalej jako: "p.p.s.a."), Sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy, nie będąc związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną. Oznacza to, że skarga powinna zostać uwzględniona, jeśli tylko Sąd, niezależnie od zarzutów w niej podniesionych i wniosków w niej sformułowanych, stwierdzi istnienie naruszenie prawa materialnego lub procesowego, skutkujące koniecznością wzruszenia zaskarżonego aktu. Uchylenie decyzji administracyjnej, względnie stwierdzenie jej nieważności przez Sąd, następuje tylko w przypadku stwierdzenia istnienia istotnych wad w postępowaniu lub naruszenia przepisów prawa materialnego, mającego wpływ na wynik sprawy (art. 145 p.p.s.a.).

Badając legalność zaskarżonego postanowienia, w świetle powołanych wyżej kryteriów oraz w oparciu o akta sprawy, zgodnie z art. 133 § 1 p.p.s.a., Sąd nie stwierdził naruszeń, które uzasadniałby jego wyeliminowanie z obrotu prawnego.

W myśl art. 8 ustawy z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych (Dz. U. z 2020 r. poz. 2094), na podstawie przepisów której skarżącemu wymierzona została kara pieniężna za urządzanie gier na automatach bez koncesji, do postępowań

w sprawach określonych w ustawie stosuje się odpowiednio przepisy ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2020 r. poz. 1325 i 1423, dalej jako: "O.p."), chyba że ustawa stanowi inaczej. Prawidłowo w związku z tym w zaskarżonym postanowieniu organ wyjaśnił skarżącemu zasady doręczania pism procesowych w postępowaniu podatkowym i zasady przywracania terminu do dokonania czynności procesowych.

W orzecznictwie sądów administracyjnych utrwalił się pogląd, że wszczynając postępowanie z urzędu organ administracji publicznej zobowiązany jest ustalić adres do doręczeń. W wyroku z 6 października 2020 r., sygn. akt II GSK 3950/17, (publ.

w Centralnej Bazie Orzeczeń Sądów Administracyjnych na stronie ozreczenia.nsa.gov.pl, dalej: "CBOSA") Naczelny Sąd Administracyjny wyjaśnił, że jakkolwiek art. 148, art. 149 i art. 150 O.p. zawierają pełny katalog sposobów doręczania pism kierowanych do osób fizycznych, to jednak wskazanie przez stronę adresu do doręczeń, w tym również innego niż wymieniony w art. 148 § 1 ustawy – Ordynacja podatkowa, ma tę konsekwencję, że organ zobowiązany jest uwzględnić dyspozycję strony i skierowane do niej pisma doręczać na podany przez nią adres do doręczeń (adres do korespondencji) – por. wyrok NSA z dnia 6 września 2013 r., sygn. akt II FSK 2561/11, a także np. wyrok NSA z dnia 10 lipca 2018 r., sygn. akt I FSK 1309/16, publ. w CBOSA.

W niniejszej sprawie organ I instancji prawidłowo ustalił adres do doręczeń skarżącego na podstawie danych zawartych w Centralnym Rejestrze Podmiotów – Krajowej Ewidencji Podatników (CRP KEP). Stosownie do art. 14a ustawy z dnia 13 października 1995 r. o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników (Dz.U. z 2020 r. poz. 170), CRP KEP jest wykorzystywany przez ministra właściwego do spraw finansów publicznych oraz organy Krajowej Administracji Skarbowej do realizacji celów i zadań ustawowych. Tak więc ustawodawca zdecydował, że organ podatkowy wszczynając postępowanie podatkowe, informacje odnośnie do adresu podatnika pozyskuje z CRP KEP. Dane zawarte w urzędowym rejestrze są zasadniczym narzędziem, za pomocą którego następuje identyfikacja miejsca zamieszkania podatnika i adresu do korespondencji.

W myśl art. 5 ust. 1 i ust. 5a o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników

i płatników, podatnicy będący osobami fizycznymi wykonującymi działalność gospodarczą są obowiązani dokonać zgłoszenia identyfikacyjnego oraz zgłoszeń aktualizacyjnych. Zgłoszenia identyfikacyjnego dokonuje się jednokrotnie, bez względu na rodzaj oraz liczbę opłacanych przez podatnika podatków, formę opodatkowania, liczbę oraz rodzaje prowadzonej działalności gospodarczej oraz liczbę prowadzonych przedsiębiorstw (art. 5 ust. 1). Zgłoszenie identyfikacyjne zawiera m.in. adres miejsca zamieszkania, adres zameldowania na pobyt stały lub czasowy, adres stałego miejsca wykonywania działalności lub dodatkowych takich miejsc, o ile takie istnieją. Stosownie do art. 9 tej ustawy zgłoszenia aktualizacyjnego należy dokonać naczelnikowi urzędu skarbowego, nie później niż w terminie 7 dni od dnia, w którym nastąpiła zmiana danych. Skarżący zaniechał tego obowiązku. Pomimo zmiany miejsca zamieszkania i zaprzestania prowadzenia działalności gospodarczej pod adresem "[...]", adres taki w dalszym ciągu widniał jako korespondencyjny w systemie CRP KEP, w czasie rozpatrywania wniosku o przywrócenie terminu do wniesienia odwołania (k.5-6 akt administracyjnych organu II instancji). Dopiero we wniosku o przywrócenie terminu do wniesienia odwołania skarżący zgłosił organowi nowy adres do korespondencji. W takiej sytuacji organy orzekające zasadnie uznały, że decyzja organu I instancji prawidłowo została doręczona na wskazany w CRP KEP adres do doręczeń.

W świetle powyższych unormowań organy Krajowej Administracji Skarbowej nie miały obowiązku poszukiwania aktualnego miejsca zamieszkania skarżącego, w tym weryfikowania rejestru PESEL. Po to został utworzony CRP KEP, aby organy Krajowej Administracji Skarbowej nie musiały tego robić. W ustawie o zasadach ewidencji

i identyfikacji podatników i płatników ustawodawca skonkretyzował obowiązki podmiotów prowadzących działalność gospodarczą co do zgłaszania organom podatkowym danych identyfikacyjnych. W orzecznictwie wskazuje się (por. wyrok NSA z dnia 5 grudnia 2018 r., sygn. akt II FSK. 2316/16, publ. w CBOSA) na konieczność uzewnętrznienia przez podatnika we właściwy sposób wobec organów podatkowych zamiaru zmiany miejsca zamieszkania. Istotą Krajowej Ewidencji Podatników jest to, że dane w niej zawarte, w tym dane adresowe, stanowią dla organów podatkowych wiążącą podstawę do określenia adresu, na który należy kierować korespondencję do danego podatnika. Ponieważ adres ten określa sam podatnik, może go wskazać zgodnie ze swoim miejscem zamieszkania w rozumieniu art. 25 Kodeksu cywilnego, ale również może też wskazać adres, który cywilnoprawnej definicji miejsca zamieszkania nie odpowiada. Dlatego też dla ustalenia, że określony adres podatnika jest nieaktualny, konieczna jest mająca umocowanie prawne inicjatywa aktualizacyjna samego podatnika. Ewentualne negatywne skutki niezastosowania się podatnika do obowiązku aktualizacji danych, w tym danych adresowych, obciążają podatnika. Skutkiem takim może być prawnie skuteczne kierowanie korespondencji przez organy podatkowe na adres widniejący w ewidencji, mimo, że pod adresem tym podatnik już nie mieszka (tak NSA w wyroku z dnia 28 czerwca 2017 r., sygn. akt II FSK 3102/15, por tez wyrok WSA w Olsztynie z 7 października 2021 r., sygn. akt I SA/Ol 430/21 publ. w CBOSA).

W związku z powyższym decyzję należało uznać za skutecznie doręczoną skarżącemu, po dwukrotnym awizowaniu pod ww. adresem, na podstawie art. 150 § 4 O.p. Te same okoliczności, które zadecydowały o skuteczności doręczenia decyzji organu I instancji, przemawiały za odmową przywrócenia terminu do wniesienia odwołania. Ewidentne zaniedbanie skarżącego w dokonaniu zgłoszenia aktualizacyjnego, wynikającego z powszechnie obowiązującego przepisu prawa, nie pozwala uznać, że skarżący uchybił terminowi do wniesienia odwołania bez własnej winy.

Z podanych przyczyn, skarga jako niezasadna podlegała oddaleniu, na podstawie art. 151 p.p.s.a.

Skarga została rozpatrzona na posiedzeniu niejawnym, na podstawie art. 119 pkt 3 p.p.s.a.