Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA Małgorzata Borowiec po rozpoznaniu w dniu 4 lipca 2014 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej zażalenia B.F. na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z dnia 10 kwietnia 2014 r. sygn. akt II SA/Gd 85/14 oddalające wniosek o wyłączenie sędziów w sprawie ze skargi B.F. na decyzję Wojewody [...] z dnia [...] grudnia 2013 r. nr [...] w przedmiocie odszkodowania za wywłaszczoną nieruchomość postanawia oddalić zażalenie.

B.F. wnioskiem z dnia 25 lutego 2014 r. zwrócił się do Wojewódzkiego Sąd Administracyjnego w Gdańsku o wyłączenie od rozpoznawania niniejszej sprawy sędziów tego Sądu – [...].

W uzasadnieniu wniosku, powołując się na art. 18 § 1 pkt 6 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j.: Dz. U. z 2012 r., poz. 270, ze zm., dalej w skrócie p.p.s.a.), wskazał, że wymienieni sędziowie orzekali już w innej sprawie (wyrok z dnia 17 grudnia 2013 r. sygn. akt II SA/Gd 719/13).

Sędziowie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku, których dotyczył przedmiotowy wniosek, tj. [...] złożyli do akt postępowania oświadczenia, iż w sprawie nie zachodzą okoliczności wymienione w art. 18 p.p.s.a., ani inne tego rodzaju, które mogłyby wywołać wątpliwości co do ich bezstronności (art. 19 p.p.s.a.).

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku postanowieniem z dnia 10 kwietnia 2014 r. sygn. akt II SA/Gd 85/14 oddalił wniosek o wyłączenie w/w sędziów. W uzasadnieniu postanowienia wskazał, że zgodnie z art. 18 i art. 19 p.p.s.a., wyłączenie sędziego od orzekania w sprawie sądowoadministracyjnej może nastąpić z mocy samej ustawy bądź też na wniosek strony. Z uwagi na fakt, że instytucja wyłączenia sędziego stanowi gwarancję konstytucyjnego prawa do bezstronnego sądu, rozpatrując taki wniosek sąd obowiązany jest nie tylko zbadać, czy owe wskazane we wniosku okoliczności rzeczywiście istnieją, ale także, czy mogą one budzić wątpliwości co do bezstronności sędziego i uzasadniać jego wyłączenie. Niedopuszczalne jest w związku z tym formułowanie zarzutów o generalnym braku bezstronności danego sędziego w oderwaniu od specyfiki i okoliczności konkretnej sprawy. Podkreślił, iż okoliczność, że sędzia reprezentuje pogląd prawny, w ocenie skarżącego, dla niego niekorzystny oraz że wydaje odmienne od jego oczekiwań rozstrzygnięcia nie stanowi podstawy wyłączenia sędziego. Taka sytuacja nie może być oceniana jako okoliczność mogąca wywołać wątpliwości co do bezstronności sędziego w danej sprawie. Zarzuty dotyczące wydanego w sprawie orzeczenia bądź opierające się na naruszeniu przepisów procesowych w toku postępowania mogą uzasadniać wniesienie środka odwoławczego, a nie wniosku o wyłączenie sędziego. Również subiektywne odczucia skarżącego co do stosunku sędziego do jego osoby nie mogą stać się przyczyną wyłączenia od rozpoznawania określonej sprawy.

W ocenie Sądu pierwszej instancji, w przedmiotowej sprawie nie występują jakiekolwiek okoliczności mogące stanowić podstawę wyłączenia wskazanych sędziów od orzekania w niniejszej sprawie. Sędziowie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku – [...] orzekali wcześniej w sprawie o sygn. akt II SA/Gd 719/13 ze skargi K.F. i M.F. na postanowienie Samorządowego Kolegium Odwoławczego [...] z dnia [...] sierpnia 2013 r. nr [...] w przedmiocie uzgodnienia projektu decyzji w sprawie warunków zabudowy. Niniejsza sprawa, w której skarżący domaga się wyłączenia sędziów, dotyczy odszkodowania za wywłaszczoną nieruchomość, a strona skarżącą jest B.F., zaś sprawa o sygn. akt II SA/Gd 719/13, na którą powołuje się skarżący, dotyczyła uzgodnienia projektu decyzji w sprawie warunków zabudowy, a stronami w niej byli K.F. i M.F. Nie jest to zatem ta sama sprawa i brak jest podstaw do uznania zaistnienia przesłanki z art. 18 § 1 pkt 6a p.p.s.a. czy art. 19 p.p.s.a.

Powyższe postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z dnia 10 kwietnia 2014 r. sygn. akt II SA/Gd 85/14 B.F. uczynił przedmiotem zażalenia do Naczelnego Sądu Administracyjnego, podtrzymując argumentację zawartą we wniosku o wyłączenie sędziów.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 18 § 1 p.p.s.a., sędzia podlega wyłączeniu w sprawach:

1) w których jest stroną lub pozostaje z jedną z nich w takim stosunku prawnym, że wynik sprawy oddziałuje na jego prawa lub obowiązki;

2) swojego małżonka, krewnych lub powinowatych w linii prostej, krewnych bocznych do czwartego stopnia i powinowatych bocznych do drugiego stopnia;

3) osób związanych z nim z tytułu przysposobienia, opieki lub kurateli;

4) w których był lub jest jeszcze pełnomocnikiem jednej ze stron;

5) w których świadczył usługi prawne na rzecz jednej ze stron lub jakiekolwiek inne usługi związane ze sprawą;

6) w których brał udział w wydaniu zaskarżonego orzeczenia, jak też w sprawach o ważność aktu prawnego z jego udziałem sporządzonego lub przez niego rozpoznanego oraz w sprawach, w których występował jako prokurator;

6a) dotyczących skargi na decyzję albo postanowienie, jeżeli w prowadzonym wcześniej postępowaniu w sprawie brał udział w wydaniu wyroku lub postanowienia kończącego postępowanie w sprawie;

7) w których brał udział w rozstrzyganiu sprawy w organach administracji publicznej.

Stosownie do treści art. 19 p.p.s.a., niezależnie od przyczyn wymienionych w art. 18, sąd wyłącza sędziego na jego żądanie lub na wniosek strony, jeżeli istnieje okoliczność tego rodzaju, że mogłaby wywołać uzasadnioną wątpliwość co do jego bezstronności w danej sprawie. Warunkiem koniecznym wyłączenia określonego w art. 19 p.p.s.a. jest uprawdopodobnienie, iż pomiędzy sędzią objętym wnioskiem a stroną skarżącą lub innymi uczestnikami postępowania zachodzą takie stosunki, które w sytuacji konkretnego sędziego mogą budzić uzasadnione wątpliwości co do wydania orzeczenia opartego na w pełni zobiektywizowanych przesłankach (por. wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 grudnia 2005 r., sygn. SK 53/04, publ. OTK-A 2005, Nr 11, poz. 134).

Zarówno instytucja wyłączenia sędziego z mocy prawa, jak i na wniosek strony – dając możliwość eliminowania przyczyn, które mogłyby skutkować wątpliwościami co do bezstronności i obiektywizmu konkretnego sędziego w rozpoznaniu określonej sprawy – jest istotną gwarancją procesową. Wskazać jednak należy, że tylko obiektywnie zaistniałe i konkretnie sformułowane zastrzeżenia co do bezstronności sędziego przy rozstrzyganiu określonej sprawy mogą stanowić prawem przewidzianą podstawę wniosku o wyłączeniu sędziego.

Zgodnie z uzasadnieniem projektu nowelizacji przepisu art. 18 § 1 p.p.s.a., celem wprowadzenia regulacji art. 18 § 1 pkt 6a p.p.s.a. było, aby sędzia, który badał legalność decyzji administracyjnej w konkretnej sprawie, nie orzekał przy badaniu legalności decyzji wydanej w tej sprawie w nadzwyczajnym trybie postępowania, a także przy badaniu legalności decyzji wydanej w wyniku ponownego rozpatrzenia sprawy po uchyleniu przez sąd decyzji poprzedniej. Ponadto przepis ten odnosi się do tożsamości przedmiotu sprawy sądowoadministracyjnej, którego dotyczy wcześniejsze orzeczenie (por. postanowienie NSA z dnia 7 października 2010 r., sygn. akt II OSK 243/09, publ. www.cbois.nsa.gov.pl).

W związku z powyższym, dla ustalenia zakresu wyłączenia kluczowym jest ustalenie pojęcia "sprawy", o której mowa w analizowanym przepisie, w jej znaczeniu materialnym. W doktrynie podkreśla się, że na "sprawę administracyjną" w znaczeniu materialnym składają się elementy podmiotowe i przedmiotowe, a zatem przy ustalaniu tożsamości sprawy należy badać te właśnie elementy (B. Adamiak, glosa do wyroku NSA z dnia 23 stycznia 1998 r., I SA/Gd 654/96, OSP 1999, z. 1, s. 51). Tożsamość elementów podmiotowych to tożsamość podmiotu będącego adresatem praw lub obowiązków, a tożsamość przedmiotowa to tożsamość treści tych praw i obowiązków oraz ich podstawy prawnej i faktycznej. Przy badaniu tożsamości sprawy istotne jest zatem, czy wydane decyzje dotyczyły tych samych podmiotów oraz identycznego przedmiotu, stanu faktycznego i podstawy prawnej (por. uchwała siedmiu sędziów NSA z dnia 27 czerwca 2000 r., sygn. akt FPS 12/99, publ. ONSA 2001 Nr 1, poz. 7, wyroki NSA: z dnia 16 listopada 2010 r. sygn. akt II OSK 1865/10 i z dnia 23 marca 2011 r. sygn. akt I OSK 755/10 oraz postanowienia NSA: z dnia 10 lutego 2012 r. sygn. akt I OSK 1513/11 i z dnia 8 sierpnia 2013 r. sygn. akt II GZ 471/13, publ. www.cbois.nsa.gov.pl).

Wniosek B.F. o wyłączenie sędziów nie spełnia warunków do jego uwzględnienia, ponieważ skarżący nie podał obiektywnych przyczyn, świadczących o braku bezstronności w/w sędziów. Skarżący wskazuje, iż wymienieni przez niego sędziowie orzekali w sprawie o sygn. akt II SA/Gd 719/13 i z tego powodu powinni być wyłączeni od orzekania w niniejszej sprawie. Należy jednak stwierdzić, iż sprawa o sygn. akt II SA/Gd 719/13 dotyczyła uzgodnienia projektu decyzji w sprawie warunków zabudowy, a skarżącymi byli K.F. i M.F. Niniejsza sprawa dotyczy natomiast odszkodowania za wywłaszczoną nieruchomość, a skarżącym jest w niej B.F. Zakres przedmiotowy oraz podmiotowy obu spraw nie jest zatem tożsamy, a w konsekwencji nie zachodzi przesłanka określona w art. 18 § 1 pkt 6a p.p.s.a.

Należy również podkreślić, że objęci wnioskiem sędziowie złożyli stosowne oświadczenia o niezachodzeniu po ich stronie przesłanek przewidzianych w art. 18 i art. 19 p.p.s.a. W orzecznictwie przyjmuje się zaś, iż jeżeli sędzia, którego dotyczy wniosek o wyłączenie, złoży oświadczenie, że nie zachodzą żadne okoliczności określone w art. 18 i art. 19 p.p.s.a., dające podstawę do wyłączenia od rozpoznawania w określonej sprawie i prawdziwość tego oświadczenia nie budzi żadnych wątpliwości, to wniosek o jego wyłączenie nie zasługuje na uwzględnienie (por. postanowienie NSA z dnia 27 czerwca 2012 r. o sygn. akt II OZ 541/12 i cytowane tam orzecznictwo, publ. www.cbois.nsa.gov.pl). Autorytet moralny sędziego przemawia za wiarygodnością złożonego wyjaśnienia i jeżeli strona żądająca wyłączenia zaprzecza jego prawdziwości, obowiązana jest wskazać i udowodnić okoliczności, które podważałyby wiarygodność oświadczenia sędziego (postanowienie SN z 25 sierpnia 1971 r., I CZ 121/71, OSN 1972, poz. 55).

W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego, w zażaleniu B.F. brak jest wskazania takich okoliczności i argumentów, które podważałyby prawdziwość oświadczeń złożonych przez sędziów w niniejszej sprawie. Instytucja wyłączenia sędziego nie może być traktowana jako możliwość eliminowania w postępowaniu sędziów, których strona uznaje za nieodpowiadających subiektywnemu pojmowaniu jej interesów (por. postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 22 lutego 2008 r. o sygn. akt II FZ 61/08, publ. www.cbois.nsa.gov.pl oraz postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 31 stycznia 2011 r. o sygn. akt K 3/09, publ. "Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego" 2011, seria A, nr 1, poz. 5).

Biorąc powyższe pod uwagę, należy stwierdzić, iż Sąd pierwszej instancji prawidłowo oddalił wniosek B.F. o wyłączenie sędziów.

W tym stanie rzeczy, Naczelny Sąd Administracyjny, na podstawie art. 184 z związku z art. 197 § 2 p.p.s.a., orzekł jak w postanowieniu.