Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu w składzie następującym: Przewodniczący : Sędzia WSA Lidia Serwiniowska (sprawozdawca) Sędziowie : Sędzia WSA Wanda Wiatkowska – Ilków Sędzia WSA Alojzy Wyszkowski Protokolant : Aneta Januszkiewicz po rozpoznaniu w Wydziale IV na rozprawie w dniu 16 listopada 2011 r. sprawy ze skargi M. K. na bezczynność Prezesa Sądu Okręgowego w Ś. w przedmiocie udostępnienia informacji publicznej I. zobowiązuje Prezesa Sądu Okręgowego w Ś. do załatwienia wniosku M. K. z dnia [...] w terminie czternastu dni od dnia otrzymania prawomocnego wyroku wraz z aktami administracyjnymi sprawy; II. zasądza od Prezesa Sądu Okręgowego w Ś. na rzecz M.K. kwotę 100 (słownie: sto złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowoadministracyjnego.

Pismem z dnia 19 stycznia 2010 r. M. K., działając na podstawie art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej, wystąpił do Prezesa Sądu Rejonowego w D. o udostępnienie informacji publicznej poprzez udostępnienie kopi/skanów wyroków wyłożonych w sekretariacie Wydziału Karnego do wglądu publicznego.

Wiceprezes Sądu Rejonowego w D. w piśmie z dnia 2 lutego 2010 r. poinformował M. K., że zgodnie z treścią art. 418 a k.p.k. w wypadku wyrokowania poza rozprawą, treść wyroku udostępnia się publicznie przez złożenie jego odpisu na okres 7 dni w sekretariacie sądu, o czym należy uczynić wzmiankę w protokole posiedzenia. Przepis ten, dodany ustawą nowelizującą z dnia 10 stycznia 2003 r. realizuje ustawowy obowiązek publicznego ogłoszenia wyroku (art. 418 § 1 k.p.k.) i dotyczy sytuacji, gdy sąd wydaje wyrok poza rozprawą, a więc na posiedzeniu także bez udziału stron. W doktrynie uważa się, że nie jest to w istocie ogłoszenie wyroku, a jedynie stworzenie możliwości zapoznania się z dokumentem zawierającym wydany już wyrok sądu w danej sprawie (por. T. Grzegorczyk, Kodeks postępowania karnego, Komentarz, Zakamycze 2003 r.). Tym bardziej, że brak jest w ogóle publicznie dostępnej informacji o takim wyroku, skoro wzmiankę o "wyłożeniu" czyni się tylko z protokołu posiedzenia.

W ocenie organu właśnie przez wyłożenia odpisu wyroku w sekretariacie realizuje się prawo obywatela do uzyskiwania informacji o działalności organów władzy publicznej (art. 61 Konstytucji RP) i dostępu do informacji publicznej w ujęciu ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (Dz.U. Nr 112, poz. 1198 ze zm.).

W dniu 3 września 2010 r. M. K. skierował do Prezesa Sądu Rejonowego w D. pismo, w którym podał, że jest to odwołanie od decyzji Prezesa Sądu Rejonowego w D. z dnia [...] lutego 2010 r.

W odpowiedzi Wiceprezes Sądu Rejonowego w D., pismem z dnia [...] października 2010 r. znak [...], wskazała wnioskodawcy, że odnośnie żądanych przez niego informacji wyłączane jest zastosowanie ustawy o dostępie do informacji publicznej. Dlatego nie wydała decyzji w przedmiocie odmowy udostępnienia informacji publicznej.

W dniu 30 września 2010 r. M. K. złożył do Prezesa Sądu Okręgowego zażalenie na nie załatwienie sprawy w terminie i wnosi o wyznaczenie Prezesowi Sądu Rejonowego w D. w terminu do przesłania odwołania z dnia 3 września 2010 r., ponadto złożył 18 października 2010 r. w Sądzie Okręgowym w Ś. pismo skierowane do Prezesa Sądu, w którym podtrzymał swe stanowisko.

Pisma te zostały uznane za skargę na postępowanie Wiceprezesa Sądu Rejonowego w D., na którą to skargę Prezes Sądu Okręgowego w Ś. udzielił pismem z dnia 18 listopada 2010 r. nr [...], wyrażając pogląd że Prezes Sądu Rejonowego w D. w przedmiotowej sprawie nie wydał decyzji. Stwierdził, że Wiceprezes Sądu Rejonowego w D., odmawiając pismem z dnia 2 lutego 2010 r. udostępnienia M. K. odpisów (skanów) wyroków złożonych na podstawie art. 418 a k.p.k. nie wydał decyzji, uznając, że informacja w postaci wskazanych odpisów nie jest objęta zakresem ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej.

W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego na bezczynność Prezesa Sądu Okręgowego w Ś., M. K. wniósł o zobowiązanie Prezesa Sądu Okręgowego w Ś. do rozpatrzenia odwołania w sprawie udostępnienia informacji publicznej o jaką wystąpił skarżący.

W odpowiedzi na skargę Prezes Sądu Okręgowego w Ś. wniósł o jej oddalenie w całości ewentualnie odrzucenie.

Wyrokiem z dnia 16 lutego 2011 r. sygn. akt IV SAB/Wr 68/10 Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu oddalił skargę M. K. na bezczynność Prezesa Sądu Okręgowego w Ś. w przedmiocie udostępnienia informacji publicznej.

W uzasadnieniu orzeczenia sąd podniósł, że w myśl art. 1 ust. 2 u.d.i.p. "przepisy ustawy nie naruszają innych ustaw określających odmienne zasady i tryb dostępu do informacji będących informacjami publicznymi". Wykładnia funkcjonalna, systemowa i językowa tego przepisu prowadzi do wniosku, że jeżeli obowiązują odmienne regulacje ich udostępniania, będą one miały pierwszeństwo przed ustawą o dostępie do informacji publicznej. Istota odesłania, o którym jest mowa w art. 1 ust. 2 u.d.s.p. dotyczy takiej sytuacji, że odrębna ustawa precyzuje zarówno zasady, jak i tryb dostępu do informacji publicznej, których zastosowanie wyłączać będzie zasadność ich realizacji na podstawie u.d.i.p. Zdaniem Sądu w przedmiotowej sprawie taką szczególną regulację w zakresie udostępniania treści wyroków są przepisy art. 418 a k.p.k. W sprawie udostępniania treści wyroków w przypadku wyrokowania poza rozprawą, z uwagi na zbieg zakresu ochrony wynikający z przepisów k.p.k. i u.d.i.p. to przepisy k.p.k. jako lex specialis, winny znaleźć pierwszeństwo w zastosowaniu. Przepis art. 418 a k.p.k. jest przepisem szczególnym w stosunku do ustawy o dostępie do informacji publicznej. Zawarte w art. 1 u.d.i.p. sformułowanie "nie naruszają" należy rozumieć, że przepisy ustawy o dostępie do informacji publicznej nie mogą naruszać, a wręcz powinny uwzględniać ograniczenia dostępu do informacji wynikające z lex specialis.

Przepis art. 418 § 1 k.p.k., dotyczy sytuacji, gdy sąd wydaje wyrok poza rozprawą, a więc na posiedzeniu, także bez udziału stron. Nie jest to w istocie ogłoszenie wyroku, lecz stworzenie możliwości zapoznania się z dokumentem zawierającym wydany już wyrok sądu w danej sprawie. Tym bardziej, że brak jest w ogólne publicznie dostępnej informacji o takim wyroku, skoro wzmiankę o "wyłożeniu" czyni się tylko w protokole posiedzenia. Właśnie poprzez udostępnienie publiczne przez wyłożenie odpisu wyroku na okres 7 dni w sekretariacie sądu, realizuje się prawo obywatela do uzyskiwania informacji o działalności organów władzy publicznej i dostępu do informacji publicznej.

Dalej sąd wskazał, iż ustawa o dostępie do informacji publicznej przewiduje dwie formy reakcji organu na wniosek strony. Z jednej strony jest to udzielenie żądanych informacji, które należy traktować, jako czynność materialno - techniczną, z drugiej zaś, w przypadku odmowy ich udostępnienia jest to decyzja administracyjna. Jeżeli żądanie strony nie stanowi żądania udostępnienia informacji publicznej to nie ma podstaw do wydawania decyzji, lecz należy wnioskodawcę poinformować pismem, że sprawa nie dotyczy informacji publicznej.

W świetle powyższego sąd podzielił stanowisko organu, że żądanie skarżącego o udostępnienie, na podstawie art. 418 a k.p.k. kopi/skanów wyroków wyłożonych w sekretariacie wydziału karnego, nie stanowi informacji publicznej udostępnianej na podstawie przepisów u.d.i.p.

W takiej sytuacji organ miał podstawy do poinformowania wnioskodawcy, że sprawa nie dotyczy informacji publicznej, o której mowa w u.d.i.p. Nie można zatem uznać, że organ w jakikolwiek sposób pozostał bezczynny wobec wniosku strony skarżącej. Wskazuje na to szereg pism skierowanych do skarżącego, w których organ wyraźnie informuje o braku podstaw prawnych do udzielenia żądanych informacji. Niewątpliwie stanowi to przejaw aktywności organu wobec żądania skarżącego.

Skargę kasacyjną od powyższego wyroku wniósł M. K. zarzucając mu naruszenie przepisów prawa materialnego tj. art. 61 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, art. 2 ust. 1 ustawy o dostępie do informacji publicznej w zw. z art. 31 ust. 3 Konstytucji poprzez błędną ich wykładnię polegającą na przyjęciu, iż prawo do uzyskiwania informacji publicznej może być wyłączona w oparciu o przepisy określające czasowy dostęp do określonych informacji, co prowadzi do naruszenia zasady proporcjonalności, art. 1 ust. 2 ustawy powyższej i art. 418a kodeksu postępowania karnego, poprzez błędną ich wykładnię polegającą na odmowie stosowania przepisów ustawy o dostępie (...) po okresie wskazanym w art. 418a k.p.k. /.../

Skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu we Wrocławiu.

Wyrokiem z dnia 11 sierpnia 2011 r. sygn. akt 933/11 Naczelny Sąd Administracyjny uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu we Wrocławiu.

Na wstępie uzasadnienia Sąd pokreślił, że w sprawie wymagają rozstrzygnięcia dwa podstawowe problemy.

Pierwszy z nich dotyczy kwestii czy wyrok sądu karnego po zakończeniu postępowania bez względu na formę jego upublicznienia, jest informacją publiczną w rozumieniu art. 1 ust. 1 i art. 6 ust. 2 u.d.i.p.

Drugi element, którego rozstrzygnięcie jest niezbędne dla wyjaśnienia sprawy dotyczy odpowiedzi na pytanie czy art. 418 a k.p.k. określa odmienne zasady dostępu do informacji publicznej w rozumieniu art. 1 ust. 2 u.d.i.p.

Sąd wskazał, że art. 6 ust. 1 pkt 4 lit. a u.d.i.p. stanowi, że udostępnieniu podlega informacja publiczna o danych publicznych w tym treść i postać dokumentów urzędowych. Ustawodawca w ust. 2 art. 6 ustawy zawarł legalną definicję i stwierdził, że dokumentem urzędowym w rozumieniu ustawy jest treść oświadczenia woli lub wiedzy utrwalona i podpisana w dowolnej formie przez funkcjonariusza publicznego w rozumieniu przepisów kodeksu karnego w ramach jego kompetencji, skierowana do innego podmiotu lub złożona do akt sprawy. W świetle tej definicji wyrok sądu wydany w sprawie karnej jest ponad wszelką wątpliwość dokumentem urzędowym w rozumieniu art. 6 ust. 2 u.d.i.p.

Sąd zwrócił uwagę, że przepis art. 6 ust. 1 pkt 4 lit. a u.d.i.p. mówi o udostępnianiu nie tylko treści ale i postaci dokumentów urzędowych, co oznacza, że wnioskodawca może domagać się zapoznania go nie tylko z merytoryczną treścią wydanego w sprawie karnej wyroku ale też z jego postacią czyli papierowym nośnikiem, na którym wyrok ten został sporządzony. Nie oznacza to wcale, że adresat wniosku jest bezwzględnie zobowiązany do umożliwienia zapoznania się z wyrokiem przez jego okazanie lub przekazanie jego kserokopii lub elektronicznych skanów. Jeżeli w sprawie nie orzeczono kary dodatkowej w postaci przekazania wyroku do publicznej wiadomości osoba w nim wskazana i jej dane osobowe chronione sią przepisami ustawy o ochronie danych osobowych.

Przepis art. 6 ust. 1 i 2 u.d.i.p. o ochronie danych osobowych stanowi, że za dane osobowe uważa się wszelkie informacje dotyczące zidentyfikowanej lub możliwej do zidentyfikowania osoby fizycznej.

Za osobę możliwą do zidentyfikowania uważa się z kolei osobę, której tożsamość można określić bezpośrednio lub pośrednio, w szczególności przez powołanie się na numer identyfikacyjny albo jeden lub kilka specyficznych czynników określających jej cechy fizyczne, fizjologiczne, umysłowe, ekonomiczne, kulturowe lub społeczne. Adresat wniosku o udostępnienie wyroku sądu winien rozważyć zatem indywidualnie w każdej sprawie, czy charakter przypisanego skazanemu czynu, okoliczności i czas jego popełnienia, nawet po usunięciu imienia i nazwiska osoby skazanej nie pozwalają na identyfikację. Podmiot zobowiązany winien wówczas w oparciu w art. 16 ust. 1 ustawy wydać decyzje odmawiającą udostępnienia informacji publicznej powołując się na ograniczenia zawarte w art. 5 ust. 1 i 2 u.d.i.p.

W świetle przedstawionych rozważań sąd stwierdził, że wyrok sądu w sprawie karnej bez względu na formę jego upublicznienia (ogłoszenia czy też wyłożenia w sekretariacie Wydziału Karnego według art. 418a k.p.k.) stanowi informację publiczną i odmowa jego udostępnienia winna nastąpić w formie decyzji administracyjnej wydanej w oparciu o art. 16 ust. 1 u.d.i.p.

Organ w niniejszej sprawie odpowiadając na wniosek pismem pozostawał zatem w bezczynności i skargę na bezczynność co do zasady należało uznać za usprawiedliwioną.

Ponadto sąd rozważył czy art. 418 a k.p.k. określa w rozumieniu art. 1 ust. 2 u.d.i.p. odmienne zasady i tryb dostępu do informacji publicznej.

Art. 45 ust. 2 Konstytucji RP ustanawia zasadę jawności rozprawy, wskazując na okoliczności, które mogą doprowadzić do jej wyłączenia. Ze zdania drugiego tej normy wynika jednak, że bez względu na sposób prowadzenia rozprawy wyrok ogłaszany jest publicznie.

Przepis art. 418 a k.p.k. dodany ustawą nowelizującą z 10 stycznia 2003 r. realizuje zatem w sytuacjach gdy sąd wydaje wyrok poza rozprawą bez udziału stron, ustawowy obowiązek (wynikający również z art. 418 § 1 k.p.k.) publicznego ogłaszania wyroku.

Nie ustanawia on wobec tego odmiennego trybu dostępu do tego wyroku, jako informacji publicznej w odróżnieniu od art. 156 k.p.k., który określa zasady dostępu do akt sprawy stron i innych osób w postępowaniu karnym. Zasady te dotyczą jednak toczącego się postępowania i są zróżnicowane ze względu na stadium postępowania oraz osoby występujące z wnioskiem w tym zakresie.

Gdyby uznać za prawidłowe stanowisko sądu wojewódzkiego i przyjąć, że wyrok w sprawie karnej wyłożony w sekretariacie sądu na okres 7 dni zgodnie z art. 418 a k.p.k. został już upubliczniony i nie podlega rygorom z ustawy o dostępie do informacji publicznej, len sam mechanizm należałoby zastosować do wyroków ogłaszanych na rozprawach. Tymczasem w orzecznictwie sądów administracyjnych utrwalony jest pogląd, że wyrok sądu po jego ogłoszeniu jest, jako dokument urzędowy, informacją publiczną i może być udostępniany w oparciu o przepisy ustawy o dostępie do informacji publicznej z zachowaniem ograniczeń przewidzianych w art. 5 tej ustawy.

Reasumując sąd stwierdził, że przepis art. 418 a k.p.k. nie określa, w rozumieniu art. 1 ust. 2 ustawy o dostępie do informacji publicznej odmiennych zasad i trybu dostępu do informacji publicznej, jaką jest wyrok sądu w sprawie karnej.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył co następuje:

Zgodnie z art. 190 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.) "Sąd któremu sprawa została przekazana, związanych jest wykładnią prawa dokonaną w tej sprawie przez Naczelny Sąd Administracyjny (...)".

W uzasadnieniu wyroku Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził – co już wcześniej odnotowano, że w świetle definicji zawartej w art. 6 ust. 2 ustawy o dostępie do informacji publicznej wyrok sądu wydany w sprawie karnej jest ponad wszelką wątpliwość dokumentem urzędowym w rozumieniu tego przepisu. Z kolei art. 6 ust. 1 pkt 4 lit. a u.d.i.p. mówi o udostępnianiu nie tylko treści ale i postaci dokumentów urzędowych, co oznacza, że wnioskodawca może domagać się zapoznania go nie tylko z merytoryczną treścią wydanego w sprawie karnej wyroku ale też z jego postacią. Nie świadczy to wcale, że adresat wniosku jest bezwzględnie zobowiązany do umożliwienia zapoznania się z wyrokiem przez jego okazanie lub przekazanie jego kserokopii lub elektronicznych skanów.

W sytuacji gdy nie orzeczono kary dodatkowej w postaci przekazania wyroku do publicznej wiadomości osoba w nim wskazana i jej dane osobowe chronione są przepisami ustawy o ochronie danych osobowych.

W tym stanie rzeczy adresat wniosku o udostępnienie wyroku sądu winien rozważyć zatem indywidualnie w każdej sprawie, czy charakter przypisanego skazanemu czynu, okoliczności i czas jego popełnienia nawet po usunięciu imienia i nazwiska osoby skazanej nie pozwalają na identyfikację. Podmiot zobowiązany winien wówczas na podstawie art. 16 ust. 1 ustawy wydać decyzję odmawiającą udostępnienia informacji publicznej powołując się na ograniczenie zawarte w art. 5 ust. 1 i 2 u.d.i.p.

Jak wykazał zatem Naczelny Sąd Administracyjny wyrok sądu w sprawie karnej bez względu na formę jego upublicznienia (ogłoszenie czy też wyłożenie w sekretariacie Wydziału Karnego według art. 418a k.p.k.) stanowi informację publiczną i odmowa jego udostępnienia winna udostępnić w formie decyzji administracyjnej wydanej w oparciu o art. 16 ust. 1 u.d.i.p. Organ w niniejszej sprawie odpowiadając na wniosek pismem pozostawał zatem w bezczynności.

Niezależnie od powyższego sąd stwierdził że przepis art. 418 a k.p.k. nie określa w rozumieniu art. 1 ust. 2 ustawy o dostępie do informacji publicznej odmiennych zasad i trybu dostępu do informacji publicznej, jaką jest wyrok sądu w sprawie karnej.

Powyższe motywy wyroku powinny stać się wytycznymi do dalszego postępowania posądowego jakie będzie się toczyć w tej sprawie.

W tym stanie rzeczy, na podstawie art. 149 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.) należało orzec jak w sentencji.

Podstawą orzeczenia kosztów jest art. 200 powyższej ustawy.