Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Andrzej Matan, Sędziowie Sędzia WSA Stanisław Nitecki,, Sędzia WSA Rafał Wolnik (spr.), Protokolant specjalista Anna Koenigshaus, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 7 grudnia 2021 r. sprawy ze skargi S. C. (C.) na czynność Starosty [...] w przedmiocie wydania prawa jazdy 1. stwierdza bezskuteczność czynności wpisu daty ważności uprawnień kategorii AM, B1 i B w rubryce 11 dokumentu prawa jazdy nr [...], wydanego w dniu [...] r.; 2. uchyla decyzję Starosty [...] z dnia [...] r. o wydaniu uprawnienia do kierowania pojazdami w części określającej datę ważności uprawnień kategorii AM, B1 i B; 3. zasądza od Starosty [...] na rzecz skarżącego S. C. kwotę 200 (dwieście) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Wnioskiem z dnia 28 sierpnia 2020 r., złożonym na standardowym formularzu, skarżący S.C. zwrócił się do Starosty [...] o wydanie prawa jazdy kategorii A. Do wniosku dołączono m. in. orzeczenie lekarskie z dnia [...]r., w którym stwierdzono brak przeciwwskazań zdrowotnych do kierowania pojazdami, do których jest wymagane prawo jazdy kategorii AM, A1, A2, A, B1, B, B+E oraz T.

Z części oznaczonej literą B wspomnianego powyżej formularza wynika, że wnioskodawca posiadał już wcześniej wydany w dniu [...]r. dokument prawa jazdy kategorii B o numerze [...].

W dniu 30 lipca 2021 r. skarżący odebrał dokument prawa jazdy. Z części oznaczonej literą H wniosku o wydanie prawa jazdy wynika, iż w dniu 24 czerwca 2021 r. na podstawie art. 10 ust. 1 – 3, art. 124 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami (Dz. U. z 2015 r., poz. 155 z późn. zm), art. 150 ust. 1 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 2012 r., poz. 1137 z późn. zm.) oraz art. 104 k.p.a., została wydana decyzja administracyjna o wydaniu uprawnień do kierowania pojazdami. Zgodnie z tą decyzją nowe prawo jazdy jest ważne do dnia 13 sierpnia 2035 r. W zamieszczonej tabeli wskazano kategorie posiadanych przez wnioskodawcę uprawnień, datę ich uzyskania oraz datę ich ważności. Co do kategorii AM wskazano datę uzyskania uprawnień - 19 stycznia 2013 r., odnośnie kategorii A1, A2 oraz A wskazano datę 24 czerwca 2021 r., natomiast co do kategorii B1 i B wskazano 29 grudnia 2011 r. W kolumnie dotyczącej daty ważności wszystkich kategorii uprawnień posiadanych przez stronę wskazano datę 13 sierpnia 2035 r.

Pod opisaną powyżej tabelą wskazano ponadto, iż na podstawie 107 § 4 k.p.a. odstępuje się od uzasadnienia decyzji ze względu na fakt, iż uwzględnia ona w całości żądanie strony.

Odbiór osobisty wspomnianej powyżej decyzji w dniu 30 lipca 2021 r. został przez skarżącego poświadczony podpisem na końcu złożonego formularza.

Pismem z dnia 11 sierpnia 2021 r. skarżący wniósł do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach skargę na czynność Starosty [...] z dnia [...] r., polegającą na wpisaniu terminu ważności uprawnień do kierowania pojazdami kategorii B, B1 oraz AM do dnia 13 sierpnia 2035 r.

W skardze zarzucono naruszenie:

- art. 7, art. 77 § 1 w zw. z art. 80 k.p.a. poprzez brak dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego sprawy, w szczególności orzeczenia lekarskiego nr [...] z dnia [...] r., w sytuacji gdy prawidłowo przeprowadzona weryfikacja tych akt powinna prowadzić do wniosku, że uprawnienia w zakresie kierowania pojazdami kategorii B, B1 oraz AM nie zostały ograniczone w czasie;

- art. 18 w zw. z art. 13 ust 1 ustawy o kierujących pojazdami oraz § 29 ust. 1 rozporządzenia Ministra Infrastruktury i Budownictwa z dnia 24 lutego 2016 r. w sprawie wydawania dokumentów stwierdzających uprawnienie do kierowania pojazdami poprzez jego niezastosowanie i dokonanie wadliwej czynności materialno-technicznej w postaci wpisania w dokumencie prawa jazdy daty ważności uprawnień do kierowania pojazdami kategorii B, B1 oraz AM;

- art. 6 w zw. z art. 156 § 1 k.p.a. poprzez dokonanie czynności materialno-technicznej wydania prawa jazdy z rażącym naruszeniem prawa;

- art. 16 k.p.a. poprzez dokonanie powtórnej weryfikacji posiadanych uprawnień, co stanowi naruszenie zasady trwałości decyzji ostatecznych.

W konsekwencji wniesiono o stwierdzenie bezskuteczności czynności wpisu daty ważności uprawnień do kierowania pojazdami kategorii B w rubryce 11 dokumentu prawa jazdy oraz wymianę prawa jazdy na koszt organu wydającego, ewentualnie o stwierdzenie bezskuteczności wpisu daty uprawnień do kierowania pojazdami B1 oraz AM w rubryce 11 dokumentu prawa jazdy oraz wymianę prawa jazdy na koszt organu wydającego.

W uzasadnieniu skarżący zrelacjonował dotychczasowy przebieg postępowania wskazując, że w dniu [...] r. uzyskał bezterminowo uprawnienia do kierowania pojazdami kategorii B, natomiast w dniu 28 sierpnia 2020 r. złożył wniosek do organu o wydanie dokumentu prawa jazdy w związku z poszerzeniem uprawnień do kierowania pojazdami o kategorię A. Zaakcentował, iż do wniosku załączył m. in. orzeczenie lekarskie z dnia [...] r., wskazujące na brak przeciwwskazań do kierowania pojazdami kategorii AM, A1, A2, A, B1, B, B+E z terminem kolejnego badania lekarskiego – 13 sierpnia 2035 r. Skarżący nadto wskazał, iż w dniu [...] r. przyznano mu uprawnienia do kierowania pojazdami kategorii A1, A2 oraz A, a nowe prawo jazdy odebrał w dniu 30 lipca 2021 r., natomiast w polu nr 11 "ważne do" wpisano dzień 13 sierpnia 2035 r. dla wszystkich w nim wymienionych uprawnień do kierowania pojazdami.

Zdaniem skarżącego nie sposób się zgodzić z czynnością wpisu na dokumencie prawa jazdy daty ważności uprawnień do kierowania pojazdami w zakresie kategorii B, B1 oraz AM, gdyż wspomniany wpis jest niezgodny z decyzją przyznającą mu uprawnienia do kierowania pojazdami kategorii B bezterminowo. Zaakcentował, że wniosek o wydanie nowego prawa jazdy był związany jedynie z uzyskaniem dodatkowych uprawnień, tj. kategorii A i tym samym nie ubiegał się on o dokonanie wpisu potwierdzającego już posiadane przez niego uprawnienia. Nadmienił, że od wydania zaświadczenia lekarskiego z dnia [...] r. potwierdzającego zdolność do kierowania pojazdami kategorii B nie zobowiązano go do odbycia ponownego badania przewidującego terminową ważność tych uprawnień, ani też na podstawie innej decyzji administracyjnej nie odebrano mu wskazanego uprawnienia. Zdaniem skarżącego również w zakresie uprawnień do kierowania pojazdami kategorii B1 oraz AM wskazano błędnie ich datę ważności. Strona skarżąca wyraziła pogląd, że w polu nr 11 prawa jazdy dla kategorii B, B1 oraz AM powinien być umieszczony znak "–" , jak to miało miejsce w poprzednim dokumencie prawa jazdy. Wskazano również, że ustawodawca rozróżnia pojęcie ważności uprawnień do kierowania daną kategorią pojazdów oraz pojęcie ważności prawa jazdy jako samego dokumentu potwierdzającego te uprawnienia. Skarżący na poparcie swoich twierdzeń powołał szereg orzeczeń sądów administracyjnych oraz wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 12 grudnia 2013 r., sygn. akt K 5/13.

W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej odrzucenie, względnie oddalenie w całości. W uzasadnieniu zrelacjonowano przebieg sprawy wskazując, że decyzją z dnia [...] r. wydano skarżącemu prawo jazdy kategorii AM, A1, A2, A, B1, B, ustalając termin ważności prawa jazdy zgodnie z dołączonym orzeczeniem lekarskim na dzień [...] r. Powyższą decyzję strona odebrała w dniu 30 lipca 2021 r. i nie wniosła od niej odwołania. Nadto wskazano, że uprawniony lekarz 13 sierpnia 2020 r. stwierdził, że skarżący powinien do dnia 13 sierpnia 2035 r. poddać się ponownej kontroli stanu zdrowia pod kątem zarówno kategorii AM, A1, A2, A, jak również B1, B, B+E. Zdaniem organu lekarz nie rozdzielił, że badanie dotyczy jedynie kategorii, o które ubiega się strona, dlatego należy uznać, iż ocenił całokształt stanu zdrowia skarżącego. Powyższe, zdaniem organu, jest działaniem zgodnym z zasadą czuwania nad bezpieczeństwem ruchu drogowego, która jest nadrzędna nad tą dotyczącą praw nabytych, a poza tym stan zdrowia kierowcy na przestrzeni dziewięciu lat (okres jaki upłynął od poprzedniego badania) mógł ulec zmianie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach zważył, co następuje:

Skarga zasługuje na uwzględnienie.

Istota problemu prawnego w niniejszej sprawie sprowadza się do konieczności wyjaśnienia, czy słusznie organ w nowo wydanym dokumencie prawa jazdy wpisał skarżącemu tożsamą datę ważności dla wszystkich posiadanych przez niego uprawnień, nawet tych przyznanych wcześniej.

Zgodnie z treścią art. 10 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami (obecnie: Dz.U. z 2021 r., poz. 1212), zwanej dalej u.k.p., prawo jazdy jest wydawane przez starostę, w drodze decyzji administracyjnej, na wniosek osoby zainteresowanej. W oparciu o ten przepis, organ po rozpatrzeniu wniosku skarżącego o wydanie prawa jazdy kategorii A wydał decyzję administracyjną posługując się typowym drukiem wniosku o wydanie prawa jazdy. W części H tego wniosku znajduje się treść sentencji decyzji administracyjnej, zgodnie z którą organ przyznaje osobie, o której mowa w części A wniosku, uprawnienia do kierowania pojazdami i wydaje jej "prawo jazdy ważne do dnia 20 stycznia 2035 r." Tak sformułowana treść decyzji oznacza, że rozstrzygnięcie w niej zawarte jest pozytywne dla skarżącego, inaczej mówiąc uwzględnia w całości jego wniosek zawarty w części C. Z tego względu w znajdującym się w części H uzasadnieniu decyzji zawarta jest wyłącznie informacja, że na podstawie art. 107 § 4 k.p.a. organ odstępuje od uzasadnienia, ze względu na fakt, że decyzja uwzględnia w całości żądanie strony. Część H druku, na którym wydawana jest decyzja o wydaniu uprawnienia do kierowania pojazdami zawiera również tabelę opatrzoną tytułem "Prawo jazdy". W pierwszej kolumnie tej tabeli znajdują się wszystkie możliwe kategorie prawa jazdy. Druga kolumna dotyczy natomiast daty uzyskania uprawnień, trzecia daty ważności, a czwarta ograniczeń. Tabela jest zbieżna z tabelą zawartą w obowiązującym wzorze prawa jazdy stanowiącym załącznik nr 1 do rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 20 maja 2016 r. w sprawie wzorów dokumentów stwierdzających uprawnienia do kierowania pojazdami (Dz. U. z 2016 r., poz. 702 ze zm.), dalej rozporządzeniem w sprawie wzoru dokumentów. Wpisanie danych do tej tabeli znajdującej się w części H wniosku, a także do wydawanego dokumentu prawa jazdy odbywa się zaś według zasad określonych w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 24 lutego 2016 r. w sprawie wydawania dokumentów stwierdzających uprawnienia do kierowania pojazdami (Dz.U. z 2016 r., poz. 231 ze zm.), zwanego dalej rozporządzeniem w sprawie wydawania dokumentów. Zgodnie z § 10 ust. 1 pkt. 5 lit. a) tego rozporządzenia, w celu wydania prawa jazdy w wyniku pozytywnej weryfikacji dokumentów, należy wypełnić wniosek o wydanie prawa jazdy w części H, a zatem także i wspomnianą tabelę – jeżeli wydaje się decyzję administracyjną. Natomiast w § 10 ust. 3 rozporządzenia wskazano szczegółowy sposób wypełnienia wniosku oraz prawa jazdy, w tym m.in. w zakresie dotyczącym ważności uprawnienia według zasad szczegółowo opisanych w § 10 ust. 3 pkt. 10 rozporządzenia w sprawie wydawania dokumentów.

W ocenie Sądu, skoro w przypadku wydania decyzji prawodawca nakazuje organowi "wypełniać wniosek oraz prawo jazdy", to w istocie oznacza nałożenie na ten organ dodatkowego obowiązku dotyczącego dokonania określonej czynności materialno-technicznej. Czynność ta sprowadza się do wpisania w dokumencie prawa jazdy danych, którymi zgodnie z § 10 ust. 1 pkt. 5 lit. a i § 10 ust. 3 rozporządzenia w sprawie wydawania dokumentów "wypełniono wniosek" w części H. Czynność ta stanowi konsekwencję wydania decyzji administracyjnej uwzględniającej wniosek o wydanie prawa jazdy określonej kategorii wskazanej w części C wniosku. Treść tej czynności, tj. treść dokonywanych wpisów do tabeli w części H wniosku oraz dokumentu prawa jazdy będzie wykraczać poza zakres rozstrzygnięcia zawarty w wydawanej decyzji administracyjnej, jeżeli jej adresat posiadał już wcześniej prawo jazdy innych kategorii (co ma miejsce w niniejszej sprawie). Skoro bowiem decyzją organ "przyznaje osobie, o której mowa w części A wniosku, uprawnienia do kierowania pojazdami" to oznacza, że przyznaje nią tylko uprawnienia objęte wnioskiem. Podkreślenia w tym miejscu wymaga, że wbrew stanowisku organu skarżący wyraźnie sprecyzował w części C swoje żądanie, wskazując, iż ubiega się o wydanie prawa jazdy kat. A. Stąd też decyzja nie może obejmować uprawnień już posiadanych. Nie można bowiem przyznać uprawnień, które strona już posiada.

W realiach rozpoznawanej sprawy oznacza to, że kwestionowane przez skarżącego daty ważności poszczególnych kategorii prawa jazdy wpisane do części H wniosku oraz do dokumentu prawa jazdy nie stanowią elementu rozstrzygnięcia zawartego w wydanej, zgodnie z jego wnioskiem, decyzji administracyjnej, lecz stanowią one wyłącznie czynność materialno-techniczną. Stąd też twierdzenia organu, iż decyzją Starosty [...] z dnia [...] r. zostały skarżącemu nadane uprawnienia AM, A1, A2, A, B1 oraz B należy uznać za chybione, gdyż wydaną decyzją administracyjną są objęte jedynie uprawnienia w kategorii A (A1, A2), których skarżący nie posiadał wcześniej. Tym samym wniosek organu o odrzucenie skargi z powodu niewniesienia przez skarżącego odwołania w zaskarżonym w niniejszej sprawie zakresie jest nieadekwatny do zaistniałych okoliczności.

Wskazać również przyjdzie, że nowo wydany dokument prawa jazdy udostępniany osobie wnioskującej o jej wydanie z powodu zmiany danych w nim zawartych powinien poza wnioskowaną zmianą jedynie powtarzać zapisy zawarte w dokumencie poprzednim, a dokonane zmiany nie mogą dotyczyć posiadanych wcześniej uprawnień do kierowania pojazdami (por. m.in. wyrok WSA w Krakowie z dnia 13 września 2019 r., sygn. akt III SA/Kr 572/19).

Należy w tym miejscu odwołać się również do stanowiska organu zawartego w odpowiedzi na skargę, a dotyczącego załączonego do wniosku zaświadczenia lekarskiego. Zdaniem organu lekarz nie rozdzielił, że badanie dotyczy jedynie kategorii, o które ubiega się strona, dlatego należy uznać, iż ocenił całokształt stanu zdrowia skarżącego, które mogło ulec zmianie od czasu wydania poprzedniego badania lekarskiego. Powyższe twierdzenia należy uznać za błędne, gdyż pozostają one w sprzeczności z § 29 rozporządzenia w sprawie wydawania dokumentów. Wspomniana regulacja rozróżnia bowiem pojęcie "data ważności prawa jazdy" i "data ważności uprawnienia". Zgodnie z ust. 1 ww. przepisu w przypadku osób, które posiadały w dniu wejścia w życie ustawy uprawnienia do kierowania pojazdami, których data ważności nie była ograniczona badaniem lekarskim lub psychologicznym, w pozycji "data ważności uprawnienia" umieszcza się symbol " – " jako informację, że dana kategoria prawa jazdy jest ważna bezterminowo. O ważności prawa jazdy jest zaś mowa w ust. 2 przepisu, zgodnie z którym w przypadku osób, o których mowa w ust. 1, data ważności prawa jazdy, o której mowa w § 10 ust. 3 pkt 4 lit. a) nie może być dłuższa niż 15 lat. Powyższy przepis odnosi się do uregulowań zawartych w ustawie o kierujących pojazdami, która rozróżnia przysługujące stronie prawo podmiotowe – uprawnienie do kierowania danego rodzaju pojazdem od samego dokumentu prawa jazdy – blankietu, który jedynie potwierdza posiadanie przez daną osobę tego uprawnienia.

W nawiązaniu do powyższych rozważań wypada podkreślić, iż na blankiecie prawa jazdy ujawnieniu powinny podlegać odrębnie data ważności dokumentu prawa jazdy, a także data ważności samego uprawnienia do kierowania pojazdami. Stosownie zaś do treści art. 13 u.k.p. dokumenty prawa jazdy według nowego wzoru mają określony termin ważności, ale nie tracą przez to bezterminowego charakteru uprawnienia do kierowania pojazdami nabytego pod rządami poprzednich przepisów dotyczących nabywania takich uprawnień (por. wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 12 grudnia 2013 r., sygn. akt K 5/13, OTK-A 2013/9/137; wyrok NSA z dnia 21 października 2021 r., sygn. akt II GSK 1421/21).

Akceptacja stanowiska organu doprowadziłoby do sytuacji, w której złożenie wniosku o wymianę dokumentu prawa jazdy z powodu zmiany danych, o których mowa w art. 18 ust. 1 i 2 u.k.p. stanowiłaby podstawę do przeprowadzenia powtórnej weryfikacji posiadanych przez wnioskodawcę uprawnień, w tym uprawnień nabytych bezterminowo, co, jak słusznie wskazał skarżący, pozostaje w sprzeczności z zasadą trwałości ostatecznych decyzji administracyjnych wyrażoną w art. 16 § 1 k.p.a.

Należy zatem stwierdzić, że organ dokonując w nowym dokumencie prawa jazdy wpisu daty ważności uprawnień do kierowania pojazdami wskazanych wyżej kategorii, uczynił to bez jakiejkolwiek podstawy prawnej. Doszło przez to do naruszenia art. 18 ust. 2 w zw. z art. 13 ust. 1 pkt 1a u.k.p. oraz § 29 rozporządzenia w sprawie wydawania dokumentów.

Mając powyższe na uwadze Sąd stwierdził bezskuteczność czynności wpisu daty ważności uprawnień kategorii B, B1 oraz AM w rubryce nr 11 dokumentu prawa jazdy, na podstawie art. 146 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2019 r., poz. 2325 z późn. zm.), zwanej dalej p.p.s.a.

Nadto, z uwagi na fakt, iż jak już była o tym mowa powyżej, organ bez podstawy prawnej w decyzji z dnia [...] o wydaniu uprawnień do kierowania pojazdami, zawarł rozstrzygnięcie dotyczące wpisania daty ważności posiadanych przez skarżącego już wcześniej uprawnień (AM, B1 i B), co miało nastąpić w drodze czynności materialno-technicznej, Sąd, na podstawie art. 135 p.p.s.a., uchylił również wspomnianą powyżej decyzję we wskazanym zakresie.

Na marginesie wskazać wypadnie, że uwzględniając skargę w powyższym zakresie Sąd nie mógł przychylić się do żądania skarżącego dotyczącego wymiany prawa jazdy na koszt organu, gdyż przepisy p.p.s.a. nie dają podstaw do tego, aby w sentencji wyroku uwzględniającego skargę na czynność organu nałożyć na ten organ obowiązek dokonania określonej czynności na koszt organu. Nie zmienia to w niczym faktu, że przy ponownym rozpoznaniu sprawy organ wymieni prawo jazdy w ramach już uiszczonych przez skarżącego opłat albowiem zostały one uiszczone na poczet tych samych czynności i w ramach tej samej sprawy.

Ponownie rozpoznając sprawę organ uwzględni wyżej poczynione rozważania Sądu.

O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 200 w zw. z art. 205 § p.p.s.a.

Wskazać jeszcze wypadnie, że powołane wyżej orzeczenia sądów administracyjnych są dostępne w internetowej bazie orzeczeń NSA na stronie: www.orzeczenia.nsa.gov.pl