Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA Andrzej Kisielewicz (spr.) Sędzia NSA Urszula Raczkiewicz Sędzia del. WSA Ludmiła Jajkiewicz Protokolant Michał Stępkowski po rozpoznaniu w dniu 1 września 2011 r. na rozprawie w Izbie Gospodarczej skargi kasacyjnej Krajowej Rady Rzeczników Patentowych od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w W. z dnia 11 lutego 2010 r. sygn. akt VI SA/Wa 1713/09 w sprawie ze skargi J. B. na uchwałę Krajowej Rady Rzeczników Patentowych z dnia [...] maja 2009 r. nr [...] w przedmiocie odmowy wpisu na listę aplikantów rzecznikowskich oddala skargę kasacyjną

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 11 lutego 2010 r. sygn. akt VI SA/Wa 1713/09 Wojewódzki Sąd Administracyjny w W. po rozpoznaniu sprawy ze skargi J. B. na uchwałę Krajowej Rady Rzeczników Patentowych z dnia [...] maja 2009 r. nr [...] w przedmiocie odmowy wpisu na listę aplikantów rzecznikowskich uchylił zaskarżoną uchwałę, stwierdził, że nie podlega ona wykonaniu oraz zasądził na rzecz skarżącej zwrot kosztów postępowania.

Ze stanu faktycznego sprawy przyjętego przez Sąd I instancji wynika, że skarżąca przystąpiła w dniu [...] lipca 2008 r. do konkursu o wpis na listę aplikantów rzecznikowskich. Uwzględniając wniosek Komisji Konkursowej o odmowę wpisu skarżącej na listę aplikantów rzecznikowskich Krajowa Rada Rzeczników Patentowych uchwałą z dnia [...] lipca 2008 r. Nr [...] na podstawie art. 29 ust. 6 oraz art. 38 ustawy z dnia 11 kwietnia 2001 r. o rzecznikach patentowych (Dz. U. Nr 49, poz. 509), zwanej dalej: ustawą o rzecznikach patentowych oraz § 6 ust. 3 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 9 maja 2002 r. w sprawie przeprowadzenia konkursu o wpis na listę, organizacji szkolenia, wzoru listy i legitymacji aplikantów rzecznikowskich (Dz. U. Nr 56, poz. 505), zwanego dalej: rozporządzeniem z dnia 9 maja 2002 r. stwierdziła, że skarżąca uzyskała negatywny wynik konkursu i odmówiła jej wpisu na listę aplikantów rzecznikowskich.

Po rozpoznaniu skargi J. B. Wojewódzki Sąd Administracyjny w W. wyrokiem z dnia 14 stycznia 2009 r., sygn. akt VI SA/Wa 2223/08 uchylił powyższą uchwałę uznając, że w sprawie doszło do naruszenia art. 107 § 3 k.p.a. poprzez brak faktycznego i prawnego uzasadnienia uchwały. Sąd stwierdził, że dopiero właściwe uzasadnienie faktyczne uchwały, w tym wskazanie podstaw punktacji za wiedzę skarżącej (m.in. za wiedzę ogólną o przedmiocie własności przemysłowej i zadaniach rzecznika patentowego), a także wyjaśnienie zasad oceny za ukończony kierunek studiów skarżącej, jej staż pracy i predyspozycje do wykonywania zawodu rzecznika patentowego, pozwoli na skontrolowanie uchwały. To samo dotyczy wyjaśnienia podstawy prawnej. Zdaniem Sądu, uzasadnienie podjętej uchwały (odmownej) musi "wyjść poza punktację zawartą w kartach przebiegu rozmów kwalifikacyjnych w konkursie".

W wyniku ponownego rozpatrzenia wniosku i zapoznaniu się z oceną wyników konkursu Krajowa Rada Rzeczników Patentowych uchwałą z dnia [...] maja 2009 r. nr [...] stwierdziła negatywny wynik konkursu skarżącej oraz odmówiła jej wpisu na listę aplikantów rzecznikowskich. W uzasadnieniu organ powołał przepisy i zasady, w oparciu o które prowadzony był nabór na aplikację rzecznikowską. Podkreślił, że studia na kierunku filozofia, które ukończyła skarżąca są nieprzydatne do wykonywania zawodu rzecznika patentowego, wobec czego otrzymała z tego tytułu 0 punktów. Wskazał również na zasady przyznawania punktacji za staż pracy i stwierdził, że w tym zakresie skarżąca uzyskała 1,4 punktów. Organ przedstawił ponadto zasady przyznawania punków z rozmów kwalifikacyjnych, podczas których członkowie Komisji Konkursowej wypełniali karty ocen uwzględniające siedem kryteriów, zgodnie z przyjętą punktacją od 1 do 10 pkt. Każdy członek Komisji otrzymał kartę oceny, w którą wpisywał swoją indywidualną punktację dla danego kandydata. Punkty otrzymane przez kandydata u poszczególnych członków Komisji były następnie sumowane, uśredniane i wpisywane w zbiorczą kartę oceny, pod którą podpisywali się wszyscy członkowie Komisji. Każdy kandydat wybierał losowo numer pytania z każdego zagadnienia, numer ten wpisywany był do karty oceny. Pytania z zakresu ustawy – Prawo własności przemysłowej oraz z ustawy o rzecznikach patentowych dotyczyły podstawowych zagadnień z tych dziedzin. Za udzielenie odpowiedzi na te pytania oraz tłumaczenie tekstu skarżąca otrzymała 31 punktów na 40 możliwych. Predyspozycje (kultura osobista, swoboda formułowania i argumentowania wypowiedzi oraz logicznego rozumowania i zdolność koncentracji) oceniana była przez każdego z członków Komisji indywidualnie na podstawie przebiegu rozmowy. W tej części skarżąca uzyskała 5,2 punktu. W sumie skarżąca otrzymała 38 punktów, podczas gdy dla pozytywnego przebiegu rozmowy należało uzyskać 40 punktów.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w W. po rozpoznaniu skargi J. B. uchylił powyższą uchwałę na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. c ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.), zwanej dalej: p.p.s.a. Sąd stwierdził, że zaskarżona uchwała, wydana po ponownym rozpoznaniu sprawy, nie została prawidłowo uzasadniona, zgodnie ze wskazaniami, zawartymi w wyroku WSA w Warszawie z dnia 14 stycznia 2009 r. sygn. akt VI SA/Wa 2223/08. Sąd w tym wyroku uznał kryteria punktacji za niejasne albo niejawne. Wobec powyższego organ sporządzając uzasadnienie zaskarżonej uchwały nie mógł ograniczyć się tylko do podania ilości punktów, jakie uzyskała skarżąca za poszczególne zagadnienia, ale był zobowiązany wyjaśnić dlaczego taką, a nie inną ilość punktów przyznano skarżącej. O ile zasada przyznawania punktów za wykształcenie została przez organ prawidłowo uzasadniona, o tyle co do pozostałych zagadnień pozostały nadal niejasności, gdyż organ podał jedynie samą liczbę punktów otrzymanych przez skarżącą. Wyjaśnienia nadal wymaga okoliczność, dlaczego skarżąca od większości członków Komisji otrzymała 0 punktów za staż pracy, skoro legitymuje się pracą w kancelarii adwokackiej ojca od 2003 r., polegającą na przygotowywaniu i tłumaczeniu pism procesowych, poza tym jako dziennikarka od 2008 r. współpracuje z "[...]", czego dowodem są przedłożone przez nią artykuły dotyczące zagadnień własności przemysłowej. Organ powinien też wyjaśnić, dlaczego na pytanie "Jakie lekarstwa otrzymuje się z pleśni", na które skarżąca podała odpowiedź "Antybiotyki, zwłaszcza penicylinę" uzyskała maksymalną liczbę 10 pkt od większości członków Komisji Konkursowej, a tylko 3 pkt od jednego z nich – J. G. Taki "rozrzut" punktów jest zastanawiający tym bardziej, że za znajomość języka obcego ten sam członek Komisji przyznał skarżącej tylko 4 punkty, natomiast pozostali członkowie po 10 punktów. W konkluzji Sąd stwierdził, że organ naruszył art. 153 p.p.s.a. w zw. z art. 107 § 3, art. 7 i art. 8 k.p.a., co skutkowało uchyleniem zaskarżonej uchwały w celu ponownego wyjaśnienia sprawy zgodnie ze wskazaniami Sądu.

W skardze kasacyjnej Krajowa Rada Rzeczników Patentowych zaskarżyła powyższy wyrok w całości i wniosła o przyjęcie skargi do rozpoznania, uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

Zaskarżonemu wyrokowi organ zarzucił mające istotny wpływ na wynik sprawy naruszenie przepisów postępowania, to jest art. 153 p.p.s.a. polegające na przyjęciu, że organ nie zastosował się do wyroku WSA w W. z dnia 14 stycznia 2009 r. sygn. akt VI SA/Wa 2223/08 oraz art. 145 § 1 pkt 1 lit. c p.p.s.a. poprzez uwzględnienie skargi i przyjęcie, że sprawa wymaga ponownego wyjaśnienia w kierunku wskazanym przez Sąd, podczas gdy ponownie podjęta uchwała nie była dotknięta żadną z wad wymienionych w wyroku.

Uzasadniając powyższe zarzuty organ nie zgodził się ze stwierdzeniem Sądu, że zaskarżona uchwała nie została prawidłowo uzasadniona, zgodnie ze wskazówkami zawartymi w wyroku z dnia 14 stycznia 2009 r. Zdaniem organu, w uzasadnieniu zaskarżonej uchwały przeprowadzono szczegółową analizę poszczególnych etapów konkursu. WSA niezasadnie przychylił się do stanowiska skarżącej podważając przyznane punkty za staż pracy oraz znajomość języka. Zaskarżona uchwała zawiera wyczerpujące uzasadnienie faktyczne i prawne, przedstawiono w niej przebieg postępowania konkursowego, zasady przyznawania punktów za poszczególne etapy, a następnie opisano przebieg rozmowy skarżącej z Komisją Konkursową, podając treść poszczególnych pytań oraz uśrednioną ocenę za konkretną odpowiedź. Organ szczegółowo opisał przyznane punkty za wiedzę merytoryczną oraz punktację za posiadane wykształcenie. Liczba członków Komisji umożliwia zachowanie bezstronności, a Sąd nietrafnie odwołał się oceniając zaskarżoną uchwałę do oceny skarżącej przez jednego z członków Komisji, podważając przyznane przez niego punkty. Przepisy dotyczące przeprowadzania konkursów na aplikację rzecznikowską nie wskazują na konieczność sporządzania przez każdego członka Komisji odrębnego uzasadnienia, a taki obowiązek nałożył na organ Sąd I instancji. Organ stwierdził ponadto, że powtórzenie wskazań zawartych w poprzednim wyroku WSA bez odniesienia się do skutków naruszeń jest wadliwe.

W odpowiedzi na skargę kasacyjną J. B. wniosła o jej oddalenie.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga kasacyjna jest bezzasadna. Została oparta na podstawie wymienionej w art. 174 pkt 2 p.p.s.a., to jest naruszeniu przepisów postępowania mogącym mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Zarzuty skargi kasacyjnej sprowadzają się do stwierdzenia, że Sąd I instancji z naruszeniem art. 153 p.p.s.a. wadliwie przyjął, że organ nie zastosował się do oceny prawnej wyrażonej w wyroku WSA w W. z dnia 14 stycznia 2009 r., oraz że sprawa wymaga ponownego wyjaśnienia, podczas gdy ponownie podjęta uchwała nie była dotknięta żadną z wad wymienionych w wyroku.

Wobec tak postawionych zarzutów na wstępie należy przypomnieć, że zaskarżony skargą kasacyjną wyrok został wydany na skutek ponownego rozpatrzenia sprawy przez Krajową Radę Rzeczników Patentowych i wydania uchwały z dnia [...] maja 2009 r. nr [...] odmawiającej J. B. wpisu na listę aplikantów rzecznikowskich. Do wydania tej uchwały doszło w wyniku uchylenia przez WSA poprzednio wydanej uchwały Krajowej Rady Rzeczników Patentowych z dnia [...] lipca 2008 r. Nr [...] również odmawiającej tej osobie wpisu na listę aplikantów rzecznikowskich. W uzasadnieniu tego wyroku Sąd szczegółowo omówił procedurę ubiegania się o wpis na listę aplikantów rzecznikowskich oraz wymogi, jakim ma odpowiadać rozstrzygnięcie Krajowej Rady Rzeczników Patentowych odmawiające wpisu na listę aplikantów rzecznikowskich. Odnosząc te wymagania do wydanej w sprawie uchwały z dnia [...] lipca 2008 r. Sąd stwierdził, że uchwała nie została uzasadniona w sposób określony w art. 107 § 3 k.p.a. i przez to nie może być należycie skontrolowana w postępowaniu sądowo-administracyjnym. Sąd zalecił, by uzasadnienie ponownego rozstrzygnięcia (uchwały) w tej sprawie nie było ograniczone do podania punktacji zawartej w kartach przebiegu rozmów kwalifikacyjnych w konkursie.

Zaskarżony skargą kasacyjną wyrok Sądu I instancji jest wynikiem kontroli kolejnej uchwały z dnia [...] maja 2009 r. Sąd uchylił również tę uchwałę, przyjmując,

że organ i tym razem nie uzasadnił należycie swego rozstrzygnięcia. Naruszył więc art. 153 p.p.s.a. oraz art. 107 § 3 k.p.a.

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie orzekającym w tej sprawie jest zdania, że Sąd I instancji nie dopuścił się naruszenia prawa dającego podstawę do uchylenia zaskarżonego wyroku. NSA podziela stanowisko Sądu I instancji, co do tego, że organ nie ujawnił kryteriów wystawiania ocen (przyznawania punktów) we wszystkich siedmiu "dziedzinach" stanowiących elementy składowe egzaminu dla kandydatów na aplikantów rzecznikowskich. Dostatecznie wyjaśnił zasady oceniania za kierunek ukończonych studiów wyższych i za staż pracy. W tym drugim przypadku nie podał jednak dlaczego wystawił skarżącej średnią ocenę 1,4 pkt mimo, że skarżąca legitymowała się pracą w kancelarii adwokackiej od 2003 r. oraz pracą dziennikarską obejmującą publikacje z dziedziny własności przemysłowej. Jeżeli te fakty nie zostały przez organ zakwestionowane, wystawiona ocena 1,4 pkt wyraźnie odbiega od podanych w uchwale kryteriów oceniania za staż pracy.

Organ nie podał natomiast w ogóle kryteriów wystawiania ocen za odpowiedzi z zakresu pozostałych dziedzin egzaminacyjnych. Brak jasności reguł działania komisji mógł być przyczyną znaczących rozbieżności w ocenach cząstkowych, wystawianych przez poszczególnych członków komisji. Wystawienie za tę samą odpowiedź na to samo pytanie tak znacząco różnych ocen (4 i 10, 3 i 10) może świadczyć tylko o tym, że nie wszyscy członkowie komisji działali według obiektywnych, rzetelnych reguł. W rezultacie zarzut nieobiektywnego oceniania kandydatów dotyka całą komisję egzaminacyjną. Przeciwdziałanie takim praktykom niekoniecznie wymaga żądania od poszczególnych członków komisji uzasadniania ich ocen indywidualnych. Dostateczną gwarancją poprawności działania komisji byłoby (poza osobistą rzetelnością ich członków) sformułowanie i ujawnienie jasnych kryteriów oceniania we wszystkich dziedzinach stanowiących przedmiot egzaminu.

Z uzasadnienia uchylonej przez Sąd I instancji uchwały z [...] maja 2009 r. wynika, że Krajowa Rada Rzeczników Patentowych nie posługiwała się jasnymi kryteriami oceny kandydatów na aplikantów, dając tym samym podstawę do uznania przez Sąd I instancji, że to rozstrzygnięcie narusza wymagania stawiane uzasadnieniu decyzji administracyjnej określone w art. 107 § 3 k.p.a. Organ nie uzasadniając dostatecznie swego rozstrzygnięcia dopuścił się również naruszenia art. 153 p.p.s.a.

Z powyższych względów Naczelny Sąd Administracyjny na podstawie art. 184 p.p.s.a., orzekł jak w sentencji.