Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie w składzie następującym: Przewodnicząca sędzia WSA Katarzyna Matczak Sędziowie sędzia WSA Marzenna Glabas (spr.) asesor WSA Grzegorz Klimek po rozpoznaniu w trybie uproszczonym w dniu 23 lutego 2023 r. sprawy ze skargi J. M. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Elblągu z dnia [...] nr [...] w przedmiocie zasiłku celowego I. oddala skargę; II. przyznaje adwokat K. A. K. od Skarbu Państwa – Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie kwotę 240 zł (słownie: dwieście czterdzieści złotych) powiększoną o należny podatek VAT, tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu.

Decyzją z 17 sierpnia 2022 r. Kierownik Działu Świadczeń Socjalnych Elbląskiego Centrum Usług Społecznych, działając z upoważnienia Prezydenta Miasta (dalej jako: "organ I instancji"), na podstawie art. 8 ust. 1 pkt 1, art. 3 ust. 3 i 4 i art. 41 pkt 1 oraz art. 106 ust. 1 ustawy z dnia 12 marca 2004 r.

o pomocy społecznej (t. j. Dz. U. z 2021 poz. 2268), odmówił przyznania J. M. (dalej jako: "skarżąca") specjalnego zasiłku celowego na zakup odzieży, obuwia i środków czystości.

W uzasadnieniu organ I instancji podał, że na podstawie przeprowadzonego

w dniu 29 lipca 2022 r. rodzinnego wywiadu środowiskowego ustalono, że skarżąca prowadzi jednoosobowe gospodarstwo domowe. Dochód w miesiącu poprzedzającym złożenie wniosku, tj. w czerwcu 2022 r. wyniósł 1061,20 zł. Skarżąca otrzymuje świadczenie emerytalne w wysokości 997,21 zł i korzysta z pomocy w formie dodatku mieszkaniowego przyznanego na okres od 01.07.2022 r. do 31.12.2022 r. w wysokości 63,99 zł miesięcznie. Ustalono, że strona choruje przewlekle. Wskazano, że zgodnie

z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 14 lipca 2021 r. w sprawie zweryfikowanych kryteriów dochodowych oraz kwot świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej, kryterium dochodowe dla osoby samotnie gospodarującej wynosi 776,00 zł. Zgodnie

z art. 41 pkt 1 ustawy o pomocy społecznej w szczególnie uzasadnionych przypadkach osobie albo rodzinie o dochodach przekraczających kryterium dochodowe określone przez ustawę może być przyznany specjalny zasiłek celowy, który nie podlega zwrotowi. Użyty w niniejszym przepisie zwrot, iż "może być przyznany" czyni tę formę pomocy świadczeniem o charakterze fakultatywnym (uznaniowym). Zaznaczono, że specjalny zasiłek celowy ma charakter wyjątkowy i nie może służyć do zaspakajania każdej potrzeby życiowej. Podniesiono, że Centrum Usług Społecznych dysponuje ograniczonymi środkami finansowymi i w pierwszej kolejności musi udzielić wsparcia osobom i rodzinom, których dochody są poniżej kryterium dochodowego. Nie może bowiem dochodzić do sytuacji, że osoby spełniające kryterium dochodowe spotkają się z odmową przyznania im świadczenia, z uwagi na rozdysponowanie środków finansowych na rzecz osób, które kryterium przekraczają.

Reasumując, organ I instancji stwierdził, że wniosek skarżącej nie może zostać uwzględniony, gdyż konieczność zakupu odzieży, obuwia czy środków czystości nie jest okolicznością uzasadniającą uznanie sytuacji skarżącej w tym zakresie jako szczególnej, wyjątkowej i okazjonalnej. Organ I instancji podał, że z uwagi na trudną sytuację zdrowotną wspierał już skarżącą w 2022 roku pomocą w formie specjalnego zasiłku celowego: w marcu 2022 r. na dofinansowanie do zakupu leków

w kwocie 100,00 zł i na zakup żywności w kwocie 100,00 zł oraz w sierpniu 2022 r. na pokrycie części koszów leków w kwocie 50,00 zł i na zakup żywności w kwocie 100 zł. Uwzględniono też, że skarżąca korzysta także z pomocy w formie nieodpłatnych posiłków - obiadów w stołówce [...] w okresie od 03.01.2022 r. do 31.12.2022 r., co w znacznym stopniu wpływa na odciążenie jej budżetu.

W złożonym odwołaniu skarżąca wskazała, że decyzja jest błędna, nieprawidłowo oceniono jej sytuację życiową, dokonano powierzchownej analizy sprawy, ponadto nie zostały przeanalizowane możliwości finansowe organu. Wniosła o przyznanie zasiłku celowego w kwocie 700 zł na zaspokojenie potrzeb bytowych, tj. zakup żywności, leków, chemii, odzieży (kurtka, spodnie, nakrycie głowy), obuwie na jesień. Oświadczyła, że jest w bardzo trudnej sytuacji materialnej w związku z galopującą inflacją, stałym wzrostem cen i niskimi dochodami. Wymaga specjalistycznej opieki medycznej, stałego leczenia, specjalnego żywienia. Skarżąca wymieniła schorzenia, na które cierpi. Podała, że za mieszkanie płaci 200 zł, a za media 100 zł. Posiada orzeczenie o niepełnosprawności w stopniu umiarkowanym. Nie ma wsparcia od osób trzecich i rodziny.

W wykonaniu wezwania organu II instancji Centrum Usług Społecznych,

w piśmie z dnia 5 października 2022 r. poinformowało, iż w 2022 r. budżet

z przeznaczeniem na wypłatę zasiłków celowych (w tym specjalnych) ogółem wynosi 970 000 zł, z czego wyodrębniono 526 410 zł na wypłatę zasiłków celowych na zakup opału. Zatem budżet przeznaczony na wypłatę zasiłków celowych, innych niż na zakup opału, wynosi 443 590 zł, co w skali miesiąca daje kwotę 36 965,83 zł. W okresie od stycznia do lipca 2022 r. na wypłatę zasiłków celowych wydatkowano kwotę 259 642,74 zł (w tym na zakup opału 17 800 zł). Środki wydatkowane na wypłatę zasiłków celowych innych niż na zakup opału w powyższym okresie wyniosły 241 842,74 zł, w skali miesiąca daje kwotę 34 548,96 zł. W powyższym okresie pomocą w formie zasiłku celowego objęto 722 środowisk, wypłacono 2 489 świadczeń (w tym 65 zasiłków na zakup opału). Średnia wysokość zasiłku celowego od stycznia do lipca 2022 r. wynosi 104,32 zł (259 642,74 zł : 2 489 świadczeń = 104,32 zł). Średnia wysokość zasiłku celowego z wyłączeniem zasiłku celowego na zakup opału wynosi 99,77 zł (241 842,74 : 2 424 = 99,77 zł).

W wyniku rozpatrzenia odwołania, decyzją z 17 października 2022 r.,

nr Rep. 1688/PS/22, Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Elblągu (dalej jako: "Kolegium", "organ odwoławczy") utrzymało w mocy decyzję organu I instancji. Organ odwoławczy podzielił w całości ustalenia faktyczne organu I instancji. Przytoczył treść art. 39 ust. 1 i ust. 2 ustawy o pomocy społecznej. Wskazał, że zasiłek celowy ma charakter uznaniowy, a to oznacza, że organ nie musi, ale może przyznać tego rodzaju świadczenie, jak też może kształtować jego wysokość. Podniesiono, że rola Kolegium w sprawach o przyznanie świadczeń o charakterze uznaniowym sprowadza się przede wszystkim do zbadania poprawności przeprowadzonego postępowania oraz zbadania, czy decyzja wydana w wyniku tegoż postępowania nie nosi cech dowolności (tj. oceny, czy organ pierwszoinstancyjny działał w ramach przysługującego mu uznania administracyjnego).

Wskazano, że z akt sprawy wynika, iż na podstawie ostatniej decyzji z dnia 17 sierpnia 2022 r. (niezaskarżonej) przyznana została skarżącej pomoc w formie zasiłku celowego na pokrycie części kosztów leków w wysokości 50 zł i na zakup żywności w kwocie 100 zł. Wcześniej w marcu 2022 r. strona również otrzymała wsparcie odpowiednio na zakup leków 100 zł i na zakup żywności 100 zł. Ponadto należy mieć na uwadze, że skarżąca korzysta w 2022 r. z pomocy w formie nieodpłatnych posiłków - obiadów w stołówce. Jak wynika z pisma z dnia 5 października 2022 r., średnia wysokość zasiłku celowego w okresie od stycznia do lipca 2022 r. wypłacana przez Centrum Usług Społecznych kształtuje się na poziomie 104,32 zł (wraz z zasiłkiem celowym na zakup opału) oraz 99,77 zł - wysokość zasiłku celowego z wyłączeniem zasiłku celowego na zakup opału. W ocenie Kolegium, mając na uwadze okoliczności faktyczne przedmiotowej sprawy, słusznie organ I instancji wskazał w skarżonej decyzji, iż pomoc społeczna ma charakter pomocniczy, nie może stanowić stałego źródła utrzymania, zaś specjalny zasiłek celowy ma charakter wyjątkowy i nie może służyć do zaspokajania każdej potrzeby życiowej. Dodatkowo należy uwzględnić, iż organy pomocy społecznej w pierwszej kolejności zobligowane są do zabezpieczenia niezbędnych potrzeb życiowych osób i rodzin.

W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego skarżąca wniosła

o uchylenie obu decyzji instancyjnych oraz o przyznanie zasiłku w wysokości adekwatnej do jej potrzeb, tj. 550 zł i zasądzenie na jej rzecz zwrotu kosztów postępowania oraz ustanowienie pełnomocnika. Zarzuciła naruszenie art. 7 i art. 77 k.p.a. przez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów, powierzchowną analizę sprawy i złożonego przez nią wniosku i odwołania, a także jej sytuacji materialnej oraz potrzeb. Stwierdziła, że możliwości finansowe organu przyznającego pomoc zostały nieprzeanalizowane. Podniosła, że nie wskazano żadnych konkretnych

i merytorycznych argumentów obrazujących sytuację finansową organu przyznającego pomoc, która uzasadniałaby podstawę przyznania świadczenia jedynie w kwocie

150 zł. Zdaniem skarżącej, przyznanie jej wsparcia, o jakie wnioskuje, nie uniemożliwiłoby przyznania go innym osobom potrzebującym. Zarzuciła, że uzasadnienie decyzji zawiera jedynie ogólnikowe stwierdzenia nieodnoszące się bezpośrednio do sytuacji skarżącej. W przekonaniu skarżącej nie podano żadnych racjonalnych argumentów przemawiających za odmową przyznania jej środków.

W odpowiedzi na skargę Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Elblągu wniosło o jej oddalenie i skierowanie sprawy do rozpoznania w trybie uproszczonym. Podtrzymało stanowisko i argumenty wyrażone w zaskarżonej decyzji.

W piśmie z dnia 28 listopada 2022 r. skarżąca oświadczyła, że nie sprzeciwia się rozpoznaniu sprawy w trybie uproszczonym.

W piśmie z 20 lutego 2023 r. pełnomocnik skarżącej ustanowiony z urzędu podtrzymał skargę i wnioski w niej zawarte. Dodatkowo wniósł o przyznanie kosztów nieopłaconej ani w całości, ani w części pomocy prawnej. Wywiódł, że rozstrzygając tę sprawę należy przede wszystkim kierować się interesem skarżącej, gdyż jej sytuacja bytowa jest bardzo trudna. Skarżąca nie jest w stanie przezwyciężyć trudnej sytuacji życiowej i zapewnić sobie odzieży, obuwia i środków czystości. W związku z tym powinna zostać jej udzielona pomoc w tym zakresie, w szczególności że organ ma możliwość udzielenia pomocy.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie zważył, co następuje:

Na wstępie wyjaśnienia wymaga, iż sądowa kontrola działalności administracji publicznej ogranicza się co do zasady do oceny zgodności zaskarżonej decyzji

z prawem. Wynika to z art. 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 roku Prawo o ustroju sądów administracyjnych (t. j. Dz. U z 2022 r. poz. 2492) i art. 145 § 1 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz.U. z 2023 r. poz. 259, dalej jako: "p.p.s.a."). Sąd administracyjny, kontrolując zgodność zaskarżonej decyzji z prawem, orzeka na podstawie materiału sprawy zgromadzonego w postępowaniu administracyjnym (art. 133 p.p.s.a.). Obowiązek dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego i prawnego sprawy oraz zebrania i wyczerpującego rozpatrzenia w tym zakresie całego materiału dowodowego spoczywa na organie orzekającym. Na zasadzie art. 106 § 3 p.p.s.a sąd może z urzędu lub na wniosek stron przeprowadzić dowody uzupełniające z dokumentów, jeżeli jest to niezbędne do wyjaśnienia istotnych wątpliwości i nie spowoduje nadmiernego przedłużenia postępowania w sprawie. Oznacza to, że to rolą organu administracji jest rozstrzygnięcie o prawach czy obowiązkach strony stosunku administracyjnego na podstawie norm prawa materialnego i w ustalonym w tym postępowaniu stanie faktycznym. Zadaniem zaś sądu administracyjnego jest sprawdzenie, czy postępowanie organu odpowiadało wymogom prawa. Badaniu w postępowaniu sądowym podlega prawidłowość zastosowania przez organy administracji publicznej przepisów prawa

w odniesieniu do istniejącego w sprawie stanu faktycznego oraz trafność zastosowanej wykładni tych przepisów. Sąd administracyjny nie przyznaje uprawnień ani nie nakłada obowiązków, a jedynie w przypadku stwierdzenia, iż zaskarżony akt został wydany

z naruszeniem przepisów prawa materialnego lub prawa procesowego, mającym wpływ na wynik sprawy, uchyla go lub stwierdza jego nieważność. Dodatkowo sąd może także umorzyć postępowanie administracyjne, gdy stwierdzi podstawy ku temu (art. 145 § 3 p.p.s.a.), a także jest władny wskazać sposób rozstrzygnięcia w przypadku, o którym mowa w art. 145a § 1 p.p.s.a.

Zgodnie z art. 134 § 1 p.p.s.a., Sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną. Na zasadzie tego przepisu Sąd analizuje całokształt sprawy objętej zaskarżonym aktem i ma obowiązek z urzędu uwzględnić wszelkie naruszenie prawa, które mogłoby mieć znaczenie dla rozstrzygnięcia. Z drugiej strony, będąc związany granicami skargi, Sąd nie może wypowiadać się w sprawie, która może podlegać odrębnemu rozstrzygnięciu

i zaskarżeniu do Sądu.

Stosownie do art. 106 ust. 4 ustawy o pomocy społecznej organ pomocy społecznej ma obowiązek orzec w decyzji o przyznaniu lub odmowie przyznania świadczenia. Z unormowania tego wynika, że każda zgłoszona organowi pomocy społecznej potrzeba powinna być rozpatrzona w procesowej formie decyzji administracyjnej. Żaden przepis nie wymaga jednak, aby zgłoszone przez stronę

w zbieżnym czasie różne potrzeby musiały zostać rozpatrzone łącznie jedną decyzją. Każda potrzeba może podlegać odrębnej analizie co do jej celowości oraz możliwości organu pomocowego w jej zaspokojeniu. Organ orzekający może więc zdecydować czy rozstrzygnie wnioski strony łącznie czy odrębnie.

Sądowa kontrola w rozpoznawanej sprawie dotyczy wyłącznie legalności decyzji odmawiającej przyznania skarżącej pomocy w formie specjalnego zasiłku celowego na zakup odzieży, obuwia i środków czystości.

Sąd dokonując kontroli legalności zaskarżonej decyzji w świetle powołanych wyżej kryteriów oraz w oparciu o akta sprawy, zgodnie z art. 133 § 1 p.p.s.a., nie stwierdził naruszeń prawa dających podstawę do jej wyeliminowania z obrotu prawnego. Kwestionowana decyzja w przedmiocie odmowy przyznania specjalnego zasiłku celowego wydana została zgodnie z przepisami ustawy o pomocy społecznej, z poszanowaniem zasad unormowanych w Kodeksie postępowania administracyjnego. W szczególności organy wyjaśniły sprawę w stopniu pozwalającym na jej rozstrzygnięcie i swoje stanowisko przekonująco uzasadniły. Zgromadzony materiał dowodowy jest kompletny i został rozważony w całokształcie. Dokonanej przez organy orzekające ocenie poczynionych ustaleń faktycznych nie można też przypisać dowolności, gdyż jest ona zgodna z zasadami logiki, doświadczenia życiowego i obowiązującymi przepisami.

Żaden z organów orzekających nie negował trudnej sytuacji zdrowotnej

i finansowej skarżącej. Wbrew jednak stanowisku skarżącej, okoliczności te nie mogły stanowić wyłącznego kryterium uwzględnianego przy rozstrzyganiu wniosku

o przyznanie specjalnego zasiłku celowego. O możliwościach świadczenia pomocy społecznej decydują nie tylko potrzeby wnioskodawcy i cel pomocy, ale również możliwości finansowe organu pomocowego i potrzeby innych osób uprawnionych.

Obowiązujące przepisy, wbrew przekonaniu skarżącej, nie gwarantują jej prawa do zaspakajania ze środków publicznych wszystkich zgłaszanych potrzeb w żądanej wysokości. Przepisy Konstytucji RP określają jedynie ogólnie prawa obywateli do zabezpieczenia społecznego i ochrony zdrowia. Jednak konkretyzacja zasad, trybu

i sposobu przyznawania świadczeń jest określona w ustawach, w tym w ustawie

o pomocy społecznej. Zgodnie z art. 67 ust. 1 Konstytucji RP obywatel ma prawo do zabezpieczenia społecznego w razie niezdolności do pracy ze względu na chorobę lub inwalidztwo oraz po osiągnięciu wieku emerytalnego. Zakres i formy zabezpieczenia społecznego określa ustawa. W myśl ust. 2, obywatel pozostający bez pracy nie z własnej woli i nie mający innych środków utrzymania ma prawo do zabezpieczenia społecznego, którego zakres i formy określa ustawa. Art. 69 Konstytucji stanowi, że osobom niepełnosprawnym władze publiczne udzielają, zgodnie z ustawą, pomocy w zabezpieczaniu egzystencji, przysposobieniu do pracy oraz komunikacji społecznej. Stosownie zaś do art. 71 ust. 1 Konstytucji, Państwo w swojej polityce społecznej i gospodarczej uwzględnia dobro rodziny. Rodziny znajdujące się w trudnej sytuacji materialnej i społecznej, zwłaszcza wielodzietne i niepełne, mają prawo do szczególnej pomocy ze strony władz publicznych.

Powyższe unormowania wskazują wyraźnie, że to ustawy określają przesłanki

i zasady przyznawania świadczeń ze środków publicznych. Rozdział środków musi uwzględniać priorytety wynikające z przytoczonych przepisów Konstytucji, ale też wynikającą z art. 2 Konstytucji zasadę sprawiedliwości społecznej i wyrażoną w art. 32 ust. 1 Konstytucji zasadę, że wszyscy mają prawo do równego traktowania przez władze publiczne.

Ustawa o pomocy społecznej waży i uwzględnia wszystkie te wartości. W jej świetle organ I instancji prawidłowo rozpoznał wniosek skarżącej o dofinansowanie zakupu odzieży, obuwia i środków czystości w kontekście specjalnego zasiłku celowego. Zauważyć trzeba, że zasiłek celowy i specjalny zasiłek celowy to dwa odrębne świadczenia. Błędnie organ II instancji wskazał, że przedmiotem rozstrzygnięcia był wniosek o zasiłek celowy, okoliczność ta nie miała jednak istotnego znaczenia dla rozstrzygnięcia, gdyż rozważania Kolegium były adekwatne do specjalnego zasiłku celowego, o którego przyznanie wnioskowała skarżąca

i w przedmiocie którego orzekł organ I instancji utrzymaną w mocy decyzją ostateczną.

Stosownie do art. 39 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej zasiłek celowy może być przyznany na zaspokojenie niezbędnych potrzeb bytowych. Zgodnie z art. 39 ust. 2 ustawy, zasiłek celowy może być przyznany w szczególności na pokrycie części lub całości kosztów zakupu żywności, leków i leczenia, ogrzewania, w tym opału, odzieży, niezbędnych przedmiotów użytku domowego, drobnych remontów i napraw w mieszkaniu, a także kosztów pogrzebu. Prawo do zasiłku celowego jest jednak warunkowane spełnieniem kryterium dochodowego, o czym stanowi art. 8 ust. 1 pkt 1-3 ustawy o pomocy społecznej. W dacie orzekania przez organy, kryterium dochodowe na osobę samotnie gospodarującą wynosiło 776 zł (art. 8 pkt 1 pkt 1 ustawy o pomocy społecznej, zgodnie z § 1 pkt 1 lit. a rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 14 lipca 2021 r. w sprawie zweryfikowanych kryteriów dochodowych oraz kwot świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej - Dz. U. z 2021 r., poz.1296). Jest to kryterium wciąż obowiązujące. W przypadku skarżącej niekwestionowane jest, że uzyskiwany przez nią dochód z tytułu emerytury w kwocie netto wynosił 997,21, poza tym skarżąca otrzymywała dodatek mieszkaniowy w kwocie 63,99 zł. Łączny dochód skarżącej przekraczał kryterium dochodowe osoby samotnie gospodarującej. Nie było zatem podstaw do przyznania skarżącej zasiłku celowego. Świadomość taką miała skarżąca, gdyż w zgłoszonym wniosku wyraźnie wskazała, że zwraca się o przyznanie "specjalnego zasiłku celowego". W takiej sytuacji organ I instancji prawidłowo rozważył wniosek skarżącej w kontekście art. 41 pkt 1 ustawy o pomocy społecznej, który nie wymaga spełnienia kryterium dochodowego. Zgodnie z art. 41 pkt 1 ustawy o pomocy społecznej, w szczególnie uzasadnionych przypadkach osobie albo rodzinie o dochodach przekraczających kryterium dochodowe może być przyznany specjalny zasiłek celowy w wysokości nieprzekraczającej odpowiednio kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej lub rodziny, który nie podlega zwrotowi. Zasiłek ten, tak jak zasiłek celowy przewidziany w art. 39 ustawy o pomocy społecznej, ukierunkowany jest na zaspokojenie niezbędnej potrzeby bytowej. O tym jednak czy mamy do czynienia ze "szczególnie uzasadnionym przypadkiem" w rozumieniu art. 41 pkt 1 ustawy o pomocy społecznej będą decydowały indywidualne okoliczności każdej sprawy. Dla oceny spełnienia omawianej przesłanki niezbędne jest rozważenie celu, na sfinansowanie którego przeznaczone mają być przyznane środki, w kontekście całokształtu sytuacji dochodowej, materialnej, rodzinnej, czy zdrowotnej wnioskodawcy. Sąd podziela pogląd wyrażony w orzecznictwie, że szczególnie uzasadnionym przypadkiem może być sytuacja osoby lub rodziny, w której dochód minimalnie przekracza kryterium dochodowe, a brak jest możliwości jakiegokolwiek dochodu z powodu takich okoliczności występujących jednocześnie jak niepełnosprawność, bezrobocie, niezaradność niezawiniona przez stronę, brak wsparcia ze strony środowiska (por. wyrok WSA w Szczecinie z dnia 16 lipca 2008 r., sygn. akt II SA/Sz 253/08, wyrok WSA w Gliwicach z dnia 22 października 2014r., sygn. akt IV Sa/Gl 47/14, wyrok WSA w Olsztynie z dnia 20 czerwca 2017 r., sygn. akt II SA/Ol 386/17, publ. w Centralnej Bazie Orzeczeń Sądów Administracyjnych na stronie orzeczenia.nsa.gov.pl).

W przypadku skarżącej posiadany przez nią dochód przekraczał kryterium dochodowe o kwotę 285,20 zł. Nie jest to minimalna kwota.

Art. 8 ust. 3 ustawy o pomocy społecznej wyjaśnia co należy rozumieć przez dochód i jakie składniki mogą podlegać odliczeniu od dochodu. Zgodnie z tym unormowaniem dla ustalenia uprawnień z pomocy społecznej nie można pomniejszać dochodu o zobowiązania cywilnoprawne z innego tytułu niż alimenty świadczone na rzecz innych osób. Nie można więc uznać, że dochód jest niższy, bo skarżąca opłaca mieszkanie, media, czy też ponosi inne koszty związane z utrzymaniem. W sprawie istotnym jest, że skarżąca posiada stałe źródło dochodu w postaci emerytury, może więc wydatki zaplanować. Sąd nie kwestionuje trudnej sytuacji finansowej i zdrowotnej skarżącej. Jednak sytuacja bytowa skarżącej jest stabilna. Z wywiadu wynika, że skarżąca zamieszkuje lokal ZBK, który jest wyposażony w potrzebne sprzęty i opłaty reguluje na bieżąco. Istotnym jest też, że skarżąca regularnie korzysta z pomocy społecznej w formie dodatku mieszkaniowego, nieodpłatnych posiłków. W miarę możliwości organ I instancji udziela skarżącej dodatkowego wsparcia finansowego na pokrycie kosztów zakupu żywności, leków. W sierpniu 2022 r., czyli w okresie, którego dotyczy odmowna decyzja, skarżącej udzielona została pomoc na zakup leków i żywności w kwocie 150 zł, tj. w kwocie przekraczającej średnią wsparcia udzielonego innym beneficjentom. W takiej sytuacji, uwzględniając całokształt możliwości finansowych skarżącej w miesiącu sierpniu 2022 r., w tym udzieloną jej już pomoc w postaci nieodpłatnych posiłków i dofinansowania kosztów leków i żywności, należy zgodzić się z organami orzekającymi, że kolejny wniosek o dofinansowanie zakupu odzieży, obuwia i środków czystości, chociaż dotyczy niezbędnych potrzeby bytowych, to nie stanowi "szczególnie uzasadnionego przypadku".

Należy mieć również na uwadze, że z brzmienia art. 41 pkt 1 ustawy o pomocy społecznej wynika, że specjalny zasiłek celowy "może" być przyznany. Przepis ten nie obliguje organu do przyznania tego świadczenia. Nawet jeżeli można byłoby uznać, że skarżąca spełnia przesłanki z art. 41 pkt 1, to nie oznacza, że posiada roszczenie

o przyznanie specjalnego zasiłku celowego. Przepis ten zezwala organowi orzekającemu na miarkowanie udzielanej pomocy, a nawet odmowę jej przyznania

z uwagi na obowiązujące zasady przy korzystaniu z pomocy społecznej. Prawidłowo organy orzekające argumentowały, że rozpoznając wniosek pomocowy właściwy organ musi mieć na względzie nie tylko interes osoby wnioskującej, lecz także interesy innych osób będących w trudnej sytuacji materialnej, a korzystających z pomocy społecznej. Organ pomocy musi uwzględniać fakt, że ograniczone środki finansowe, jakimi dysponuje, winny trafić do jak największej liczby osób potrzebujących. Nie może zatem swojej pomocy skoncentrować na finansowaniu potrzeb tylko jednej osoby, choćby jej sytuacja materialna, czy też zdrowotna była najtrudniejsza. Zgodnie z art. 3 ust. 4 ustawy o pomocy społecznej, potrzeby osób i rodzin korzystających z pomocy powinny zostać uwzględnione, jeżeli odpowiadają celom i mieszczą się w możliwościach pomocy społecznej. W art. 2 ust. 1 u.p.s. zawarta została też jedna z fundamentalnych zasad pomocy społecznej. Jest to zasada pomocniczości (subsydiarności). Zgodnie z tą zasadą Państwo nie może ograniczać inicjatywy obywateli, wyręczać ich, pozbawiać możliwości wyboru, ani przejmować za nich odpowiedzialności. W doktrynie wskazuje się, iż zasada subsydiarności wyraża spoczywającą na jednostce powinność pełnego wykorzystania własnych zasobów, możliwości oraz uprawnień (I. Sierpowska, Komentarz do ustawy dnia 12 marca 2004r. o pomocy społecznej, Wydawnictwo ABC 2009 r.). Z treścią powyższych przepisów koresponduje art. 7 k.p.a., w świetle którego, organ administracji publicznej działający na podstawie przepisów prawa materialnego przewidujących uznaniowy charakter rozstrzygnięcia obowiązany jest załatwić sprawę

w sposób zgodny ze słusznym interesem obywatela, jeśli nie stoi temu na przeszkodzie interes społeczny, ani nie przekracza to możliwości organu wynikających z przyznanych mu uprawnień i środków (por. wyrok NSA z 11.06.1981r., sygn. akt SA 820/81, ONSA 1981, nr 1, poz. 57, wyrok NSA z 19.01.2006 r., sygn. akt I OSK 777/05, LEX nr 194414).

W związku z tym, organ miał obowiązek dokonać oceny nie tylko sytuacji materialnej skarżącej, ale musiał także uwzględnić ilość i rodzaj skierowanych do niego form pomocy. Nie budzą wątpliwości Sądu wyjaśnienia organu I instancji załączone do akt postępowania odwoławczego o wysokości posiadanych środków na analizowany cel i sposobie ich rozdysponowywania. Środki na pomoc społeczną muszą zabezpieczyć potrzeby związane z całym rokiem i uwzględniać potrzeby wszystkich podopiecznych,

w tym tych gospodarstw domowych, gdzie na utrzymaniu są dzieci, a dochody rodziny są znacznie poniżej minimum socjalnego. W związku z tym, organ musi uwzględniać wysokość już przyznanych świadczeń i dokonywać stosownego rozdziału środków, tak aby środki wystarczyły na cały rok i z pomocy społecznej mogła skorzystać jak największa liczba podopiecznych, gdyż tylko takie postępowanie jest zgodne

z zasadami sprawiedliwości społecznej oraz zasadami wynikającymi z art. 3 ust. 3 i 4 ustawy o pomocy społecznej.

Podkreślić należy, że organ I instancji wskazał jakimi środkami finansowymi dysponuje, jak liczni są potrzebujący oraz jaka jest średnia przyznawanych świadczeń. Nie ma podstaw do negowania tych danych.

Biorąc powyższe pod uwagę, Sąd oddalił skargę, na podstawie art. 151 p.p.s.a.

Skarga rozpoznana została na posiedzeniu niejawnym w trybie uproszczonym, na podstawie art. 119 pkt 2 p.p.s.a., na wniosek organu, wobec braku żądania przeprowadzenia rozprawy przez skarżącą.

O kosztach zastępstwa procesowego z tytułu nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej skarżącej z urzędu orzeczono na podstawie art. 250 § 1 p.p.s.a. oraz § 21 ust. 1 pkt 1 lit. c i § 4 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz. U. z 2019 r. poz. 18).