drukuj    zapisz    Powrót do listy

6329 Inne o symbolu podstawowym 632, Pomoc społeczna, Samorządowe Kolegium Odwoławcze, uchylono zaskarżoną decyzję i poprzedzającą decyzję I instancji, III SA/Kr 1785/21 - Wyrok WSA w Krakowie z 2022-04-29, Centralna Baza Orzeczeń Naczelnego (NSA) i Wojewódzkich (WSA) Sądów Administracyjnych, Orzecznictwo NSA i WSA

III SA/Kr 1785/21 - Wyrok WSA w Krakowie

Data orzeczenia
2022-04-29 orzeczenie prawomocne
Data wpływu
2021-12-16
Sąd
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie
Sędziowie
Elżbieta Czarny-Drożdżejko
Hanna Knysiak-Sudyka /przewodniczący/
Jakub Makuch /sprawozdawca/
Symbol z opisem
6329 Inne o symbolu podstawowym 632
Hasła tematyczne
Pomoc społeczna
Skarżony organ
Samorządowe Kolegium Odwoławcze
Treść wyniku
uchylono zaskarżoną decyzję i poprzedzającą decyzję I instancji
Powołane przepisy
Dz.U. 2019 poz 2407 4 ust. 1, art. 25 ust. 2 pkt 6
Ustawa z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci
Sentencja

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Hanna Knysiak-Sudyka Sędzia WSA Elżbieta Czarny-Drożdżejko Sędzia WSA Jakub Makuch (spr.) po rozpoznaniu w dniu 29 kwietnia 2022 r. na posiedzeniu niejawnym sprawy ze skargi A. B. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia [...] 2021 r. znak: [...] w przedmiocie ustalenia zwrotu kwoty nienależnie pobranego świadczenia wychowawczego uchyla zaskarżona decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję organu I instancji.

Uzasadnienie

Przedmiotem skargi jest decyzja Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia 15 października 2021 r. (znak: [...]) utrzymująca w mocy decyzję Prezydenta Miasta z dnia [...] 2021 r. (nr [...]) w sprawie określenia, jako nienależnie pobranych przez A. B., świadczeń wychowawczych wypłaconych na podstawie informacji wydanej z upoważnienia Prezydenta Miasta z dnia 10 września 2019 r. (nr [...]) za okres od 1 czerwca 2020 r. do 31 maja 2021 r. oraz zobowiązania do zwrotu tych świadczeń w wysokości 6.232,91 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie.

Decyzje te zapadły w następujących okolicznościach faktycznych i prawnych sprawy:

Prezydent Miasta decyzją z dnia [...] 2021 r. (nr [...]) powołując się w szczególności na art. 25 ust. 2 pkt 6 ustawy z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci (Dz. U. 2019 r., poz. 2407) określił wypłacone A. B. świadczenie wychowawcze w okresie od 1.06.2020 r. do 31.05.2021 r. - jako nienależnie pobrane oraz zobowiązał A. B. do zwrotu tego świadczenia wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie. W uzasadnieniu decyzji wskazał, że w dniu 1.08.2019 r. A. B. złożyła wniosek o ustalenie prawa do świadczenia wychowawczego na dziecko – I. B. Informacją z dnia 10.09.2019 r. (nr [...]) Prezydent Miasta poinformował A. B. o przyznaniu świadczeń wychowawczych na okres od lipca 2019 r. do maja 2021 r., w wysokości 500 zł miesięcznie. W dniu 20.08.2021 r. A. B. złożyła oświadczenie, z treści którego wynikało, że jej córka od 30.05.2020 r. nie mieszka razem z nią, tylko z ojcem A. B., w domu przy ul. S w T. Okoliczność tę potwierdził także przeprowadzony w dniu 10.08.2021 r. wywiad środowiskowy. Organ I instancji podał, że matka nie sprawuje osobistej opieki nad córką oraz nie łoży na utrzymanie dziecka. Tym samym nie zaspokaja potrzeb życiowych córki. W związku z powyższym, świadczenie wychowawcze na dziecko jej nie przysługiwało. O wskazanych wyżej, istotnych okolicznościach, A. B. nie poinformowała organu, do czego była zobowiązana.

Odwołanie od opisanej wyżej decyzji wniosła A. B. Podała m.in., że od 30.05.2020 r. nie mieszka w domu rodzinnym przy ul. S w T z przyczyn od niej niezależnych. Po 3 miesiącach od wyprowadzenia się, złożyła pozew o rozwód z żądaniem orzeczenia o winie męża. Podała, że mimo zamiany swojego miejsca zamieszkania, przebywała w miejscu zamieszkania dziecka "przez całe dni" oraz brała czynny udział w pokrywaniu wydatków związanych z wychowaniem córki (zaspokajaniu jej potrzeb życiowych). Zdaniem odwołującej się, pobrane świadczenia wychowawcze nie mogły zostać uznane za nienależnie pobrane, gdyż zostały w całości spożytkowane na utrzymanie córki, zaspokojenie jej potrzeb bytowych oraz edukacyjnych, rozwojowych i wychowawczych. Zaprzeczyła okoliczności braku sprawowania opieki nad dzieckiem. Opiekę tę sprawowała bowiem w takim zakresie, na ile pozwalał na to ojciec dziecka. Podkreślała, że pieniądze trafiały tam, gdzie przebywała jej córka. Wskazała też, że pobieranie przez nią świadczenia 500 plus, odbywało się za zgodą i aprobatą męża. Wraz z odwołaniem A. B. przedłożyła także rachunki z ostatniego roku, które jak podnosiła, potwierdzają dokonywanie zakupów dla rzecz jej dziecka.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze decyzją z dnia 15.10.2021 r. (znak [...]) utrzymało w mocy decyzję organu l instancji. Powołało mające w sprawie zastosowanie przepisy. Wskazało, że bezsporne w sprawie było, iż od dnia 30.05.2021 r. córka odwołującej się, z nią nie mieszka. O tym fakcie A. B. nie poinformowała organu wypłacającego świadczenie wychowawcze, co skutkować musiałoby powstaniem świadczeń nienależnie pobranych, tj. wypłaconych, mimo braku prawa do tego świadczenia (art. 25 ust. 2 pkt 6 ustawy o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci). Kolegium zwróciło uwagę, że w art. 20 ust. 1 ustawy został ustanowiony obowiązek informowania, co do okoliczności mających wpływ na prawo do świadczenia wychowawczego. W ocenie organu II instancji, podnoszone w odwołaniu okoliczności nie mogły odnieść skutku. Wskazywało Kolegium Odwoławcze, że ustawowa przesłanka warunkująca przyznanie świadczenia opiera się o dwa elementy: wspólne zamieszkiwanie i utrzymywanie dziecka (dzieci). Istnienie tylko jednego z nich, tj. np. utrzymywania dzieci, nie jest wystarczające do uznania, że przesłanka przyznania świadczenia została spełniona. Warunkiem posiadania prawa do świadczenia wychowawczego jest – w ocenie SKO - faktyczne zamieszkiwanie, czyli przebywanie dziecka u jednego z rodziców zamieszkujących aktualnie oddzielnie. Jeśli odwołująca się zdecydowała się na wynajęcie innego mieszkania, gdzie spędza noce, odwiedzając w ciągu dnia dom, w którym przebywa jej dziecko - w celu sprawowania opieki czy uczestniczenia w jego życiu codziennym, to wg Kolegium, przesłanka wspólnego zamieszkania rodzica z dzieckiem - nie została spełniona. Organ odwoławczy przywołał przepis mówiący, że "celem świadczenia wychowawczego jest częściowe pokrycie wydatków związanych z wychowywaniem dziecka, w tym z opieką nad nim i zaspokojeniem jego potrzeb życiowych; świadczenie wychowawcze przysługuje matce albo ojcu, jeżeli dziecko wspólnie zamieszkuje i pozostaje na utrzymaniu matki albo ojca, z zastrzeżeniem art. 5 ust. 2a; świadczenie wychowawcze przysługuje osobom, o których mowa w art. 4 ust. 2, w wysokości 500 zł miesięcznie na dziecko". Na gruncie tych przepisów, do relewantnie prawnych okoliczności należy zaliczyć "opiekę nad dzieckiem", "wydatki związane z wychowaniem dziecka", "zaspakajanie potrzeb życiowych dziecka", "wspólne zamieszkiwanie z dzieckiem" oraz "pozostawanie dziecka na utrzymaniu". Jak wywodziło Kolegium Odwoławcze, świadczenie wychowawcze na dziecko jest ściśle powiązane z faktycznym organizowaniem i realizowaniem procesu wychowawczego dziecka oraz sprawowaniem opieki nad nim i oddziaływaniem przez to na dziecko, nie zaś z samym faktem bycia rodzicem dziecka. Jest przy tym ściśle i wyłącznie związane z rzeczywistym sprawowaniem opieki nad dzieckiem i ma służyć częściowemu pokryciu wydatków związanych z jego wychowywaniem, z tego względu wprowadzono regulację, która uniemożliwia uzyskanie świadczenia, gdy dziecko przestaje podlegać tym procesom (tak też wyrok NSA z dnia 9 lipca 2020r., l OSK 2763/19, wyrok WSA w Gliwicach z dnia 30 października 2019r., II SA/GI 1087/19). SKO zwróciło też uwagę, że wyznacznikiem uzyskania prawa do świadczenia wychowawczego przez podmioty uprawnione jest sprawowanie opieki nad małoletnim dzieckiem utożsamiane z jego wychowaniem. Skoro bowiem świadczenie wychowawcze ma stanowić wsparcie państwa w wychowywaniu dzieci, to istotne dla ustalenia prawa do świadczenia jest, czy matka, ojciec, opiekun faktyczny albo opiekun prawny dziecka faktycznie sprawują opiekę nad dzieckiem i utrzymują je. Organ II instancji, powołując orzecznictwo sądowoadministracyjne przyjął "nie każdy (...) opiekun sprawujący pieczę nad dzieckiem może otrzymać świadczenie wychowawcze, a tylko taki, który sprawuje nad nim rzeczywistą opiekę, uczestniczy w jego wychowaniu i zaspokajaniu potrzeb", i zamieszkuje faktycznie z dzieckiem. Natomiast rodzic, który nie zamieszkuje z dzieckiem, nie uczestniczy w tym procesie i nie rozwiązuje wszelkich problemów logistycznych związanych ze zorganizowaniem tego procesu. Koszty utrzymania dziecka, w tym zapewnienie mu warunków bytowych, są też odrębne od kosztów związanych z ich opieką i wychowaniem, w tym organizowaniem zajęć rozwojowych dziecka i ponoszeniem z tym związanych wydatków.

Skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie na opisaną wyżej decyzję SKO z dnia 15.10.2021 r. wniosła A. B. Zarzuciła naruszenie następujących przepisów:

art. 7, art. 77 i art. 80 k.p.a., polegające nie niewystarczającym zebraniu i rozpatrzeniu całego materiału dowodowego i niepodjęciu wszelkich kroków niezbędnych do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego i załatwieniu sprawy, w tym niewyjaśnienie okoliczności podnoszonej w toku postępowania, tj. okoliczności i dowodów potwierdzających wydatkowanie świadczenia wychowawczego na utrzymanie córki oraz zabezpieczenie jej potrzeb życiowych;

art. 7, art. 76 § 1, art. 77 § 1 i art. 80 k.p.a. polegające na niewyczerpującym

rozpatrzeniu materiału dowodowego oraz na jego dowolnej ocenie, wyrażającej się zwłaszcza w odmówieniu mocy dowodowej i wiarygodności dokumentów w sprawie rozdysponowania świadczeń 500 plus, co w konsekwencji doprowadziło do uznania za nieudowodnioną okoliczności pobierania świadczenia w sposób należny;

art. 7, art. 77 § 1 i art. 78 § 1 k.p.a., poprzez nieuwzględnienie wniosku dowodowego o przesłuchanie strony, przez co nie zebrano w sposób wyczerpujący materiału dowodowego i nie ustalono wszystkich okoliczności faktycznych, na których powinno być oparte rozstrzygnięcie;

art. 4 ust. 1 ustawy o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci, poprzez nieuwzględnienie celu świadczenia wychowawczego pobieranego przez stronę jakim jest pokrycie wydatków związanych z wychowaniem dziecka, w tym z opieką nad nim i zaspokojeniem jego potrzeb życiowych, co w konsekwencji doprowadziło do niewłaściwego zastosowania tego przepisu.

Skarżąca podkreśliła m.in., że nie miała świadomości, iż pobierane świadczenie wychowawcze jej się nie należy i że może być ono pobierane bez podstawy prawnej, jak przyjęły orzekające organy administracji publicznej. Akcentowała, że z przedmiotowego świadczenia opłacała wszystkie opłaty związane z utrzymaniem córki oraz domu, w którym ona zamieszkuje. Zwróciła uwagę, że ojciec córki, akceptował taką sytuację, gdyż sam nie posiadał rachunku bankowego ani poczty elektronicznej. Nie miałby przez to nawet fizycznej możliwości pobierania przedmiotowego świadczenia. Skarżąca zwracała także uwagę, iż celem świadczenia wychowawczego jest częściowe pokrycie wydatków związanych z wychowaniem dziecka, w tym z opieką nad nim i zaspokajaniem jego potrzeb życiowych. W konsekwencji okoliczność, na co zostało przeznaczone wypłacone świadczenie, ma wpływ na to, czy było ono nienależne. W ocenie skarżącej, organ administracji winien zatem zbadać, czy córka była faktyczną beneficjentką tego świadczenia. W tym zakresie skarżąca akcentowała, że na wskazaną okoliczność przedstawiła stosowne dowody, które nie zostały ocenione przez organy administracji.

W dniu 16 listopada 2021 r. A. B. przedłożyła do organu II instancji dodatkowe dokumenty w postaci kserokopii opłaconych faktur oraz rachunków.

W odpowiedzi na skargę, SKO domagało się jej oddalenia, podtrzymując dotychczas wyrażone w sprawie stanowisko.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie zważył, co następuje:

Skarga okazała się zasadna i skutkowała uchyleniem obu kontrolowanych decyzji. Naruszają one bowiem przepisy prawa materialnego, jak i postępowania w stopniu, nakazującym wyeliminowanie tych aktów z obrotu prawnego (art. 145 par. 1 pkt 1 lit. a oraz lit. c ustawy z dnia 30.08.2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi; Dz. U. 2022 r., poz. 329; dalej p.p.s.a.).

Zasadniczą kwestią sporną w sprawie było to, czy w realiach ocenianego przypadku dopuszczalne było uznanie, że skarżąca nienależnie pobrała świadczenie wychowawcze za okres od 1.06.2020 r. do 31.05.2021 r., przyznane jej na córkę. Jak wynika bowiem z uzasadnień decyzji organów obu instancji, przyjęły one, że skarżąca utraciła prawo do świadczenia wychowawczego z uwagi na stwierdzony w sprawie fakt braku zamieszkiwania z córką. Ta okoliczność powstała 30.05.2020 r. W ocenie organów administracji publicznej orzekających w kontrolowanej sprawie, wskazany fakt przemawiać miał za uznaniem, iż skarżącej wypłacono świadczenie wychowawcze mimo, iż nie miała ona prawa do tego świadczenia – co jest przesłanką uznania świadczenia za pobranego nienależnie.

Wg sądu, stanowisko to jednak, w realiach kontrolowanej sprawy, nie było trafne.

Zgodnie z 4 ust. 1 ustawy z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci (Dz. U. 2019 r., poz. 2407) celem świadczenia wychowawczego jest częściowe pokrycie wydatków związanych z wychowywaniem dziecka, w tym z opieką nad nim i zaspokojeniem jego potrzeb życiowych. Stosownie do art. 4 ust. 2 pkt 1 świadczenie wychowawcze przysługuje matce albo ojcu, jeżeli dziecko wspólnie zamieszkuje i pozostaje na utrzymaniu matki albo ojca, z zastrzeżeniem art. 5 ust. 2a (przepis dotyczy opieki naprzemiennej i nie ma znaczenia dla oceny tej sprawy). Zgodnie natomiast z art. 25 ust. 2 pkt 6 ustawy, za "nienależnie pobrane świadczenia wychowawcze" uważa się świadczenie wypłacone mimo braku prawa do tego świadczenia. Art. 25 ust. 1 pkt 1 stanowi zaś, że osoba, która pobrała nienależnie świadczenie wychowawcze, jest obowiązana do jego zwrotu.

Z powołanego na wstępie art. 4 ust. 1 wynika podstawowy cel cytowanej ustawy. Celem tym jest zapewnienie przez Państwo pomocy w wychowywaniu dziecka, w postaci faktycznego dostarczenia środków pieniężnych dla częściowego pokrycia wydatków związanych z jego wychowywaniem, w tym z opieką nad dzieckiem i zaspokojeniem jego potrzeb życiowych. Dokonując więc wykładni przepisów regulujących kwestię zwrotu nienależnie pobranego świadczenia wychowawczego należy mieć na uwadze przedstawioną wyżej aksjologię przepisów powoływanej ustawy. W związku z powyższym podkreślić trzeba, że skoro celem przedmiotowego świadczenia jest częściowe pokrycie wydatków związanych z wychowywaniem dziecka, to przy ocenie tej sprawy, brak jest podstaw, aby nie uwzględniać tej istotnej w sprawie okoliczności, jaką jest przeznaczenie (sposób wydatkowania) środków pochodzących z otrzymanego od Państwa świadczenia. Chociaż bowiem świadczenie wychowawcze przysługuje matce, ojcu czy opiekunowi, to w istocie świadczenie to ma służyć dziecku. W konsekwencji więc okoliczność, na co faktycznie (rzeczywiście) zostało przeznaczone wypłacone świadczenie, ma istotny wpływ na ocenę, czy świadczenie to było nienależne (por. wyrok WSA w Krakowie z dnia 17 marca 2022 r., sygn. akt III SA/Kr 604/21, wyrok WSA w Łodzi z 24 czerwca 2021, II SA/Łd 668/20, wyrok WSA w Gliwicach z dnia 7 lipca 2021 r., II SA/Gl 47/21). W toku kontrolowanego postępowania administracyjnego skarżąca zwracała uwagę orzekających organów, iż otrzymywane świadczenie wychowawcze przeznaczała w całości na poczet kosztów utrzymania córki, z którą, co w sprawie bezsporne, nie mieszkała od 30.05.2020 r. Wydatkowanie tych środków przejawiać się miało w postaci m.in.: w opłacania rachunków za media zużywane w domu, w którym zamieszkuje córka skarżącej, jak również w zapewnieniu córce szeregu potrzeb, w tym edukacyjnych i bytowych (por. protokół z dnia 10.08.2021 r., k. 7, wywiad z tej samej daty k. 8b, k. 8cv, oświadczenie z tej samej daty, k. 9 a.a.). Okoliczności te podnoszone były również w odwołaniu od wydanej w sprawie decyzji, przy czym w piśmie tym wskazano dodatkowo na takie wydatki związane z wychowaniem córki skarżącej, jak: kurs komputerowy, zakupy ubraniowe, higieniczne, szkolne, żywieniowe. Z akt sprawy wynika też, że skarżąca, na dowód podnoszonych twierdzeń i argumentów, przedłożyła szereg dowodów, które jednak pozostały poza uwagą orzekających organów administracji, gdyż uznały one, że wyłączną przesłanką uprawniającą do nakazania zwrotu nienależnie pobranego świadczenia jest fakt braku zamieszkiwania skarżącej z córką. Stanowisko to ocenić należało jako niesłuszne i nieuprawnione. Jak bowiem wyżej już wskazano - w ocenie sądu - sposób wydatkowania środków podchodzących z otrzymanego świadczenia wychowawczego ma znaczenie dla oceny tego, czy w sprawie możemy mieć w ogóle do czynienia z "nienależnie pobranym świadczeniem", w rozumieniu ustawy. W orzecznictwie sądowoadministracyjnym (ukształtowanym na tle przepisów ustawy o świadczeniach rodzinnych, zachowującym jednak aktualność także na gruncie ustawy o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci) podkreśla się, że skoro racjonalny ustawodawca posłużył się pojęciem "nienależnie pobranego świadczenia", które odnosi się do cechy czynności ("pobrania"), a nie cechy świadczenia ("nienależnego"), to należy rozróżnić pojęcie "nienależnego świadczenia" od "świadczenia nienależnie pobranego". Przyjmuje się więc, że "nienależne świadczenie" jest pojęciem obiektywnym, występującym wówczas, gdy świadczenie zostaje wypłacone bez podstawy prawnej lub gdy podstawa taka odpadła. Natomiast "świadczenie nienależnie pobrane", to świadczenie pobrane przez osobę, której można przypisać określone cechy dotyczące stanu świadomości (woli) lub określone działania (zaniechania). Przepis art. 25 ust. 1 ustawy o pomocy państwa w wychowaniu dzieci, posługuje się właśnie pojęciem "świadczenia nienależnie pobranego". Powyższe oznacza, że obowiązek zwrotu takiego świadczenia obciąża tylko tego, kto przyjął świadczenie w złej wierze, wiedząc, że mu się ono nie należy. O świadczeniu nienależnie pobranym można więc mówić wówczas, gdy nie tylko doszło do jego wypłaty, mimo braku podstaw ustawowych do takiego działania, ale przy zaistnieniu świadomości osoby, która świadczenie pobiera - iż świadczenie jej nie przysługuje. Nawet zatem ustalenie przez organ administracji, że wypłacone świadczenie, w świetle dowodów ujawnionych po jego przyznaniu, okazało się świadczeniem nienależnym, nie przesądza jeszcze o tym, że było ono "świadczeniem nienależnie pobranym" i można orzec obowiązek jego zwrotu wraz z odsetkami na podstawie art. 25 cytowanej ustawy (zob. np. WSA w Olsztynie w wyroku z dnia 11 stycznia 2022 r., sygn. akt II SA/Ol 826/21).

W rozpoznawanej sprawie, wg twierdzeń i stanowiska skarżącej, świadczenie wychowawcze miało zostać w całości przeznaczone na zaspokajanie potrzeb córki skarżącej, a okoliczność ta (cel wydatkowania uzyskanych środków) w ocenie sądu miała kluczowe znaczenie zarówno dla poprawnego ustalenia stanu faktycznego sprawy, jak i nastąpienie rozstrzygnięcia w przedmiocie tego, czy świadczenie to można oceniać w kategoriach "nienależnie pobranego". Jeżeli bowiem było tak, jak wskazywała skarżąca, iż całość tegoż świadczenia przekazywała na zaspokajanie potrzeb małoletniej córki, to trudno przypisać skarżącej, iż wypłacone jej świadczenie mogło być świadczeniem nienależnie pobranym, w rozumieniu powyżej przedstawionym. Mogło być ono bowiem postrzegane jako wydatkowane zgodnie z celem ustawy (przyświecającej jej aksjologią). Podkreślić przy tym trzeba, że zespół czynności składających się na wychowanie dziecka (art. 4 ust. 1 ustawy) stanowi kategorię niezwykle pojemną i obejmuje całe spektrum różnych działań i zachowań, z którymi związana jest konieczność ponoszenia określonych kosztów. Wbrew zatem twierdzeniom SKO wyrażonym w zaskarżonej decyzji, spośród kosztów obejmujących wychowanie dziecka nie sposób wykluczać, w ramach danego przypadku także tych, które odnoszą się do zapewnienia małoletniemu minimalnych warunków bytowych (np. prąd, woda, czy internet). Przemawia za tym ratio legis przepisów powoływanej ustawy, a także konstytucyjna zasada ochrony praw dziecka (art. 72 ust. 1 zd. 1 Konstytucji RP). W tej sprawie skarżąca wskazywała, że ojciec dziecka pozostawał bezrobotny, przez co zapewnienie małoletniej tych podstawowych, wskazanych wyżej dóbr, mogło nie być oczywiste. Nie sposób jest więc podzielić zapatrywania organu odwoławczego, że zapewnienie dziecku elementarnych warunków bytowych, stanowi koszt odrębny od kosztu związanego z opieką i wychowaniem dziecka. Wszak przepis art. 4 ust. 1 ustawy jasno wskazuje na zaspokajanie m.in. potrzeb życiowych dziecka, a te, w zależności od ocenianego przypadku, mogą się różnie kształtować.

Reasumując należy stwierdzić, że okoliczność na co zostało przeznaczone wypłacone świadczenie wychowawcze ma istotny wpływ na ocenę, czy świadczenie to mogło być nienależnie pobrane. W kontrolowanej sprawie, orzekające organy administracji nie sprostały obowiązkowi dokonania oceny, czy środki przyznane w ramach świadczenia wychowawczego zostały wykorzystane zgodnie z ich przeznaczeniem, czyli czy zostały spożytkowane stosownie do celu wskazanego w art. 4 ust. 1 ustawy. Jeżeli bowiem wypłacone świadczenie wychowawcze zostało spożytkowane na pokrycie wydatków związanych z zaspokojeniem potrzeb małoletniej córki skarżącej, to oznaczałoby to, że powyższe świadczenie nie zostało nienależnie pobrane. Ustalenie bowiem, czy świadczenie wychowawcze było w istocie przekazywane na częściowe pokrycie wydatków związanych z zaspokajaniem potrzeb życiowych córki skarżącej, było zasadniczym obowiązkiem organów w tej sprawie. Dopiero pewne stwierdzenie, że środki uzyskane z tytułu świadczenia wychowawczego, nie zostały przeznaczone na pokrycie wydatków związanych z wychowywaniem dziecka – mogłoby powodować uznanie ich za świadczenia nienależenie pobrane.

Biorąc powyższe pod uwagę należało stwierdzić, że organy orzekające w kontrolowanej sprawie nie dokonały prawidłowej oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, czym naruszyły przepisy postępowania, tj. art. 7, art. 77 § 1 i art. 80 k.p.a., w stopniu mającym istotny wpływ na wynik kontrolowanej sprawy. Orzekające w sprawie organy naruszyły również prawo materialne, tj. art. 26 ust. 2 pkt 6 ustawy, w sposób który miał wpływ na wynik tej sprawy.

Rozstrzygając sprawę ponownie organy administracji zastosują się do oceny prawnej wyrażonej w uzasadnieniu niniejszego wyroku i rozstrzygną sprawę w oparciu o przedstawioną przez sąd wykładnię przepisów ustawy o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci. Wyjaśnią, czy skarżąca przeznaczyła uzyskane środki świadczenia wychowawczego na cel wyżej wskazany. W tym zakresie konieczna będzie dokładana analiza dowodów przedłożonych przez skarżącą w toku postępowania oraz przy piśmie z dnia 16.11.2021 r. Organy winny też rozważyć potrzebę przeprowadzenia ewentualnie innych dowodów w postępowaniu, np. przesłuchania w charakterze świadka ojca dziecka, z którym ono ma zamieszkiwać, na kluczowe dla sprawy okoliczności.

Z powyższych względów Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie na podstawie art. 145 § 1 lit. a i c) p.p.s.a. w zw. z art. 15 zzs4 ust. 3 ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobiegniem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz.U.2020.374 ze zm.), orzekł jak w sentencji wyroku.



Powered by SoftProdukt