Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Izabela Ostrowska, Sędzia WSA Jolanta Augustyniak-Pęczkowska, Asesor WSA Justyna Wtulich-Gruszczyńska (spr.), , Protokolant sekretarz sądowy Grażyna Dmitruk po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 8 marca 2024 r. sprawy ze skargi M. Z. D. i M. w B. na decyzję Głównego Inspektora Nadzoru Budowlanego z dnia 26 maja 2023 r. znak: DON.7100.28.2023.MMS w przedmiocie nałożenia obowiązku wykonania określonych czynności oddala skargę

Zaskarżoną decyzją z dnia 26 maja 2023 r., znak: DON.7100.28.2023.MMS Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego, dalej jako: "GINB", "organ odwoławczy", "organ II instancji", po rozpatrzeniu odwołania Miejskiego Zarządu Dróg i Mostów

w B., dalej jako: "skarżący", utrzymał w mocy decyzję S. Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Budowlanego, dalej jako: "[...]" z [...] stycznia 2023 r. nr [...] w przedmiocie nałożenia obowiązku wykonania określonych czynności wynikających z nieodpowiedniego stanu technicznego wiaduktu drogowego w ciągu ul. K. nad linią kolejową nr [...] B. na działkach nr [...] i [...]

Zaskarżona decyzja została wydana w następującym stanie faktycznym i prawnym.

Decyzją z dnia 19 stycznia 2023 r. nr [...] [...] nakazał Miejskiemu Zarządowi Dróg i Mostów w B., dalej jako: "MZDiM" usunięcie nieprawidłowości stanu technicznego wiaduktu drogowego w ciągu ul. K. w B. nad linią kolejową nr [...] B. , poprzez wykonanie w terminie do 31 października 2023 r.:

1) w zakresie balustrad: uciąglenie i zamontowanie nowych balustrad

o wysokości co najmniej 1,3 m;

2) w zakresie przyczółków: wykonanie reprofilacji i antykorozji powierzchni betonowych, uzupełnienie ubytków;

3) w zakresie przęsła: oczyszczenie i zabezpieczenie antykorozyjne stali konstrukcyjnej, uzupełnienie ubytków;

4) w zakresie osłon przeciwporażeniowych: wymiany na nowe skorodowanych i uszkodzonych osłon przeciwporażeniowych.

W trakcie czynności kontrolnych przeprowadzonych przez inspektorów organu w dniu 22 lutego 2022 r. oraz dzięki dokumentacji fotograficznej dołączonej do protokołu z kontroli stwierdzono, że wiadukt posiada na powierzchniach betonowych podpór i przęsła widoczne ubytki betonu wraz ze skorodowanymi elementami zbrojenia, balustrady o wysokości 1,23 m (brak uciąglenia) oraz skorodowane i dziurawe osłony przeciwporażeniowe. Uznano zatem, że nieprawidłowości te miały wpływ w sposób bezpośredni na stan techniczny wiaduktu, gdyż ich nieusunięcie we wskazanym terminie, spowodowałoby jego pogorszenie się, tj.: powstanie nowych ognisk korozji betonu i stali zbrojeniowej. Ponadto zły stan balustrad oraz osłon przeciwporażeniowych mógłby zagrażać życiu lub zdrowiu ludzi bądź bezpieczeństwu mienia. Zgodnie z § 3 Rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie przepisów techniczno-budowlanych dotyczących dróg publicznych (Dz. U. z 2022 r., poz. 1518) do balustrad i osłon przeciwporażeniowych należało zastosować wytyczne rekomendowane, dotyczące drogowych obiektów inżynierskich, przeznaczone do stosowania na każdym etapie cyklu życia drogowego obiektu inżynierskiego (mostu, wiaduktu, estakady, tunelu, przepustu lub konstrukcji oporowej), tj. planowania, projektowania, wykonywania robót budowlanych (remoncie, przebudowie, rozbudowie, budowie, odbudowie i rozbiórce), a także utrzymania obiektu. Wzorce i standardy rekomendowane przez Ministra właściwego ds. transportu WR-M-71 wskazywały, że wysokość balustrady powinna wynosić przy chodnikach dla pieszych nad liniami kolejowymi - nie mniej niż 1,3 m (ppkt 11.3). Ponadto balustrady powinny być ciągłe za wyjątkiem rejonów przerw dylatacyjnych obiektu. Balustrada przewidziana nad torami kolejowymi lub tramwajowymi, zasilanymi z napowietrznej sieci energetycznej, powinna być uzupełniona osłonami zabezpieczającymi przed porażeniem prądem sieci trakcyjnych.

W konsekwencji powyższych okoliczności sprawy organ I instancji zastosował art. 66 ust. 1 pkt 3 Prawa budowlanego, zgodnie z którym, w przypadku stwierdzenia, że obiekt budowlany znajduje w nieodpowiednim stanie technicznym, właściwy organ nakazuje, w drodze decyzji, usunięcie stwierdzonych nieprawidłowości, określając termin wykonania tego obowiązku. Charakter związany takiej decyzji, przy występowaniu przesłanek, określonych w treści ust. 1 powołanego artykułu oznaczał, że, organ nadzoru budowlanego był obowiązany do wydania decyzji nakazującej usunięcie stwierdzonych nieprawidłowości.

Od powyższej decyzji, w ustawowym terminie, odwołanie złożył Miejski Zarząd Dróg i Mostów w B..

Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego (zwany dalej: GINB) decyzją z dnia 26 maja 2023 r., znak: [...] utrzymał w mocy decyzję [...]

z 19 stycznia 2023 r. nr [...].

W uzasadnieniu swojego rozstrzygnięcia GINB wyjaśnił, że z analizy zgromadzonego w sprawie materiału wynikało, że strona w pierwszej kolejności zakwestionowała uznanie jej za zobowiązaną do obciążenia obowiązkiem wykonania niezbędnych prac remontowych. W dalszej kolejności dopiero zarzuciła zakres tego obciążenia.

Organ odwoławczy, powołując się na normę prawną art. 61 w zw. z art. 66 Prawa budowlanego, przewidującego możliwość nałożenia określonego w nim obowiązku na właściciela lub zarządcę obiektu budowlanego, a także stanowisko orzecznictwa administracyjnego w tym zakresie przyjął, iż obowiązki należało nałożyć na Miejski Zarząd Dróg i Mostów w B., który wykonywał zadania w imieniu zarządcy drogi - Prezydenta Miasta B.. Zgodnie bowiem z art. 19 ust. 5 ustawy o drogach publicznych w granicach miast na prawach powiatu zarządcą wszystkich dróg publicznych, z wyjątkiem autostrad i dróg ekspresowych oraz dróg, o których mowa w przepisach wydanych na podstawie art. 5 ust. 2a, jest prezydent miasta. B. jest miastem na prawach powiatu. Stosownie zaś do § 3 ust. Statutu Miejskiego Zarządu Dróg i Mostów w B. uchwalonego uchwałą Rady Miejskiej w B. z [...] grudnia 2019 r., nr [...], w sprawie połączenia jednostek budżetowych Gminy B.: Miejskiego Zarządu Dróg i Mostów w B. i Miejskiego Zarządu Zieleni i Gospodarki Komunalnej w B. oraz nadania nowego Statutu Miejskiego Zarządu Dróg i Mostów w B.(zmienionej uchwałą Rady Miejskiej w B. z [...] grudnia 2020 r., nr [...] przedmiotem działalności Miejskiego Zarządu jest realizacja zadań własnych Gminy B. w zakresie: sprawowania funkcji zarządcy drogi na wszystkich drogach publicznych oraz na drogach wewnętrznych, placach i ciągach pieszych stanowiących własność gminy lub Skarbu Państwa nieoddanych we władanie innym podmiotom, znajdujących się w granicach gminy Bytom, z wyjątkiem autostrad i dróg ekspresowych, wynikających z ustawy o drogach publicznych. GINB uznał za dodatkowy argument przemawiający za tym, że skarżący został wskazany jako adresat nałożonych obowiązków, było brzmienie art. 5 ust. 1 pkt 2 lit. a) i b) ustawy o transporcie kolejowym, zgodnie z którym do zadań zarządu kolei należy utrzymywanie infrastruktury kolejowej. W skład tej infrastruktury nie wchodzi bowiem wiadukt, który jest obiektem drogowym.

W ocenie GINB nie było podstaw do tego, aby uznać, że zarządcą przedmiotowego wiaduktu była spółka Polskie Koleje Państwowe S.A. z siedzibą w W. wyłącznie z tego tytułu, że była użytkownikiem wieczystym działek nr [...] i [...] , na których znajdował się obiekt. Gmina B. była właścicielem działki nr [...] , a Prezydent Miasta B. właścicielem działki nr [...] oraz użytkownikiem wieczystym działki nr [...]. Działki te znajdowały się po obu stronach wiaduktu i były wykorzystywane jako droga. Zgodnie uchwałą Rady Miejskiej w B. z [...] listopada 2022 r. nr [...] , w sprawie zaliczenia ulicy K. do Kategorii dróg gminnych oraz ustalenia jej przebiegu, ulica K. zlokalizowana na działce nr [....] zaliczona została do kategorii dróg gminnych. Natomiast znajdująca się po drugiej stronie wiaduktu działka nr [...] , zgodnie z KW nr [...] stanowiła działkę drogową - drogę wewnętrzną, tak jak i działka nr [...] ([...] ). Jednocześnie drogę gminną od nieruchomości, na których znajduje się przedmiotowy wiadukt oddzielały działki o nr [...] i [...] , stanowiące własność Prezydenta Miasta B. i będące w użytkowaniu wieczystym PKP S.A. Działki te wykorzystywane były jednak jako droga - połączenie pomiędzy drogą gminną na działce nr [...] a drogą wewnętrzną na działkach nr [...] i [...] Tym samym funkcjonalnie stanowiły one jedną drogę w zarządzie Miejskiego Zarządu Dróg i Mostów w B. Organ uznał przy tym, że nie miało znaczenia, że krótki odcinek drogi na działkach nr [...] i [...] oraz droga po drugiej stronie wiaduktu nie została zaliczona do kategorii dróg gminnych. Zgodnie z art. 8 ust. 2 ustawy o drogach publicznych uznać trzeba, że leżący w ciągu dróg wewnętrznych obiekt inżynierski (wiadukt) jest częścią tych dróg. Tym samym podmiotem odpowiedzialnym za utrzymanie tak usytuowanego wiaduktu jest zarządca drogi w ciągu, której wiadukt jest położony. To zatem na jakim gruncie znajduje się wiadukt nie jest przesądzające dla zaliczenia drogi znajdującej się na takim wiadukcie do części drogi gminnej nawet w sytuacji, gdy taka droga jest drogą wewnętrzną.

Ostatecznie, w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji GINB potwierdził, że stan faktyczny w sprawie co do zasady nie był kwestionowany przez stronę i nie budził też wątpliwości organu. Natomiast zgromadzony materiał dowodowy (w tym znajdująca się w aktach sprawy dokumentacja fotograficzna oraz protokół z kontroli przeprowadzonej 22 lutego 2022 r.) w pełni potwierdzał nieodpowiedni stan techniczny wiaduktu, co dało uprawnienie do nałożenia obowiązku usunięcia stwierdzonych nieprawidłowości związanych z nieodpowiednim stanem technicznym wiaduktu drogowego na Miejski Zarząd Dróg i Mostów w B..

Skargę na decyzję GINB z dnia 26 maja 2023 r., znak: [...] wniósł Miejski Zarząd Dróg i Mostów w B.

Zaskarżonej decyzji zarzucił naruszenie przepisów postępowania, które mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy, tj.:

1. art. 7, art. 77 § 1 i art. 80 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego, poprzez nieprawidłowe ustalenie, że wiadukt drogowy usytuowany nad linią kolejową nr [...] B. znajdował się w ciągu ul. K. w B., podczas gdy:

1) z § 1 uchwały nr [...] Rady Miejskiej w B. z dnia [...] listopada 2022 r. w sprawie zaliczenia ulicy K. do kategorii dróg gminnych oraz ustalenia jej przebiegu, a także z mapy stanowiącej załącznik do tej uchwały wynikało, że droga gminna jaką była ulica K. przebiegała wyłącznie do granic działek nr [...] i [...] ;

2) działki nr [...] i [...] oddzielały drogę gminną od wiaduktu drogowego usytuowanego nad linią kolejową nr [...] B.;

3) z działu II ksiąg wieczystych prowadzonych dla nieruchomości, w skład których wchodziły działki nr [...] i [...] tj.: odpowiednio KW

nr [...] oraz [...] wynikało, że właścicielem tych nieruchomości pozostawał Skarb Państwa, a użytkownikiem wieczystym spółka Polskie Koleje Państwowe S.A. z siedzibą w W.

4) co doprowadziło organy I i II instancji do błędnego uznania skarżącej za stronę niniejszego postępowania i adresata wydanej w sprawie decyzji;

2. art. 61 pkt 1 w zw. z art. 66 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane w zw. z art. 28 k.p.a., poprzez nieprawidłowe ustalenie, że skarżąca była zarządcą wiaduktu drogowego usytuowanego nad linią kolejową nr [...] B., co doprowadziło organy I i II instancji do błędnego uznania skarżącej za stronę niniejszego postępowania i adresata wydanej w sprawie decyzji;

3. art. 138 § 2 k.p.a., poprzez utrzymanie przez organ II instancji w mocy decyzji organu I instancji, w sytuacji gdy decyzja ta została wydana z naruszeniem przepisów postępowania, a konieczny do wyjaśnienia zakres sprawy,

w szczególności jeśli chodzi o prawidłowe ustalenie podmiotu odpowiedzialnego za utrzymywanie wiaduktu drogowego usytuowanego nad linią kolejową nr [...] B. w należytym stanie technicznym, miał istotny wpływ na jej rozstrzygnięcie, co oznaczało, że organ odwoławczy powinien był uchylić zaskarżoną decyzję w całości i przekazać sprawę do ponownego rozpatrzenia organowi I instancji.

Z ostrożności procesowej, zaskarżonej decyzji Miejski Zarząd Dróg i Mostów w B. zarzucił również naruszenie prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy, tj.: art. 28 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych w zw. z art. 61 pkt 1 i 2 w zw. z art. 66 ust. 1 pkt 3 Prawa budowlanego, poprzez ich błędne zastosowanie i nakazanie skarżącej usunięcie nieprawidłowości stanu technicznego dolnych części konstrukcji wiaduktu drogowego znajdujących się nad skrajnią kolejową, podczas gdy zgodnie z art. 28 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych, to do zarządów kolei należy konserwacja znajdującej się nad skrajnią kolejową dolnej części konstrukcji wiaduktów drogowych, łącznie z urządzeniami zabezpieczającymi.

Mając na uwadze, m. in. treść art. 145 § 1 pkt 1 lit. a) i c) oraz art. 135 p.p.s.a. skarżący wniósł przy tym o uchylenie zaskarżonej decyzji w całości, jak również poprzedzającej ją decyzji organu I instancji.

Na podstawie art. 200 p.p.s.a., wniósł ponadto o zwrot od organu na rzecz skarżącego kosztów postępowania niezbędnych do celowego dochodzenia praw, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu skargi Miejski Zarząd Dróg i Mostów w B. wskazał,

że wiadukt drogowy usytuowany nad linią kolejową nr [...] B.

nie znajdował się w ciągu drogi gminnej, jaką jest ul. K. w B., ponieważ droga gminna może znajdować się jedynie na gruntach, które stanowią własność gminy, co wynika z treści art. 2a ust. 2 ustawy o drogach publicznych. Przedmiotowy wiadukt oddzielony był natomiast od drogi gminnej nieruchomościami stanowiącymi własność Skarbu Państwa i oddanymi w użytkowanie wieczyste spółce Polskie Koleje Państwowe S.A. z siedzibą w W. Ulica K. została zaliczona na podstawie uchwały nr [...] Rady Miejskiej w B. z dnia [...] listopada 2022 r. do kategorii dróg gminnych w oparciu o art. 7 ust. 2 ustawy o drogach publicznych. Zgodnie z art. 7 ust. 3 ustawy o drogach publicznych, w uchwale tej ustalony został przebieg ww. ulicy. Z § 1 przedmiotowej uchwały, a także z mapy stanowiącej załącznik do tej uchwały wynikało natomiast, że droga gminna jaką była ulica K. przebiegała wyłącznie do granic działek nr [...] i [...]. Działki te oddzielały drogę gminną od wiaduktu drogowego usytuowanego nad linią kolejową nr [...] B.. Z treści działu II ksiąg wieczystych prowadzonych dla nieruchomości, w skład których wchodzą ww. działki,

tj.: odpowiednio KW nr [...] oraz [...] wynikało,

że właścicielem tych nieruchomości pozostawał Skarb Państwa, a użytkownikiem wieczystym spółka Polskie Koleje Państwowe S.A. z siedzibą w W..

Powyższe okoliczności, w ocenie strony skarżącej, nie dawały zatem podstawy do uznania obowiązku wynikającego z art. 61 pkt 1 Prawa budowalnego, zgodnie z którym właściciel lub zarządca obiektu budowlanego jest utrzymywać i użytkować obiekt zgodnie z zasadami, o których mowa w art. 5 ust. 2. Na podstawie art. 66 ust. 1 pkt 3 Prawa budowlanego, w przypadku stwierdzenia, że obiekt budowlany jest w nieodpowiednim stanie technicznym organ nadzoru budowlanego nakazuje, w drodze decyzji, usunięcie stwierdzonych nieprawidłowości, określając termin wykonania tego obowiązku. Wedle interpretacji tych przepisów przez stronę skarżącą, skoro wiadukt drogowy usytuowany nad linią kolejową nr [...] B.nie stanowił elementu drogi gminnej, jaką była ul. K. w B., to nie było jakichkolwiek podstaw prawnych, aby uznać skarżącą za zarządcę ww. wiaduktu. Miejski Zarząd Dróg i Mostów w B. nie zgodził się przy tym z poglądem wyrażonym w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji, zaprezentowanym przez organ odwoławczy, że charakter prac nakazanych w decyzji organu I instancji nie mieścił się w pojęciu konserwacji. Takie czynności jak oczyszczanie czy zabezpieczanie antykorozyjne stanowiły bowiem typowe działania konserwacyjne, mające na celu zachowanie konstrukcji przęseł w należytym stanie. Biorąc pod uwagę treść art. 28 ust. 2 pkt 1 ustawy o drogach publicznych brak było tym samym argumentów, aby tego rodzaju pracami obciążać skarżącego, albowiem pozostawały one w gestii zarządu kolei.

W odpowiedzi na skargę GINB podtrzymał swoje stanowisko zawarte w zaskarżonej decyzji i wniósł o oddalenie skargi. W jego ocenie przesłanki podjętego rozstrzygnięcia zostały wyczerpująco przedstawione w jego uzasadnieniu, a więc nie dawały podstaw do odmiennej, od przyjętej przez skarżącego, oceny rozstrzygnięcia.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje:

Stosownie do treści art. 1 § 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. z 2022 r., poz. 2492), sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej oraz rozstrzyganie sporów kompetencyjnych i o właściwość między organami jednostek samorządu terytorialnego, samorządowymi kolegiami odwoławczymi

i między tymi organami a organami administracji rządowej. Przy czym kontrola

ta sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej. Stosownie natomiast do art. 145 § 1 pkt 1 lit. a-c ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2023 r., poz. 1634 ze zm., dalej: "p.p.s.a.") uwzględnienie przez sąd administracyjny skargi następuje, gdy sąd stwierdzi naruszenie prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy, naruszenie prawa dające podstawę do wznowienia postępowania, inne naruszenie przepisów postępowania, jeśli mogło mieć ono istotny wpływ na wynik sprawy.

Zgodnie z art. 134 § 1 p.p.s.a. sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy, nie będąc związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą w rozpoznawanej sprawie, niezależnie od żądań i wniosków podniesionych w skardze - w granicach sprawy, wyznaczonych przede wszystkim rodzajem i treścią zaskarżonego aktu.

Podstawę materialnoprawną zaskarżonej decyzji stanowiły przepisy art. 61 w zw. z art. 66 ustawy z 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz. U. z 2023 r., poz. 682 ze zm.), który przewiduje możliwość nałożenia określonego w nim obowiązku na właściciela lub zarządcę obiektu budowlanego.

Zgodnie z art. 61 ustawy z 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz. U. z 2023 r., poz. 682 ze zm.), właściciel lub zarządca obiektu budowlanego jest obowiązany utrzymywać i użytkować obiekt zgodnie z zasadami, o których mowa w art. 5 ust. 2, jak również zapewnić, dochowując należytej staranności, bezpieczne użytkowanie obiektu w razie wystąpienia czynników zewnętrznych oddziaływujących na obiekt, związanych z działaniem człowieka lub sił natury [...], w wyniku których następuje uszkodzenie obiektu budowlanego lub bezpośrednie zagrożenie takim uszkodzeniem, mogące spowodować zagrożenie życia lub zdrowia ludzi, bezpieczeństwa mienia lub środowiska. Stosownie zaś do dyspozycji art. 66 ust. 1 pkt 3 Prawa budowlanego - w przypadku stwierdzenia, że obiekt budowlany jest w nieodpowiednim stanie technicznym, organ nadzoru budowlanego nakazuje usunięcie stwierdzonych nieprawidłowości, określając termin wykonania tego obowiązku.

Kwestią sporną w niniejszej sprawie jest to czy prawidłowo został nałożony na Skarżącą obowiązek wykonania określonych czynności wynikających z nieodpowiedniego stanu technicznego wiaduktu drogowego w ciągu ul. K. nad linią kolejową nr [...] B., na działkach nr [...] i [...].

Wskazać należy, że zgodnie z art.19 ust. 5 ustawy z 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (Dz. U. 2024, 320 t.j.), dalej jako: "u.o.p." w granicach miast na prawach powiatu zarządcą wszystkich dróg publicznych, z wyjątkiem autostrad i dróg ekspresowych oraz dróg, o których mowa w przepisach wydanych na podstawie art. 5 ust. 2a, jest prezydent miasta. Bytom jest miastem na prawach powiatu.

Stosownie do § 3 ust. Statutu Miejskiego Zarządu Dróg i Mostów w B. uchwalonego uchwałą Rady Miejskiej w B. z [...] grudnia 2019 r., nr [...], w sprawie połączenia jednostek budżetowych Gminy B.: Miejskiego Zarządu Dróg i Mostów w B. i Miejskiego Zarządu Zieleni i Gospodarki Komunalnej w B. oraz nadania nowego Statutu Miejskiego Zarządu Dróg i Mostów w B. (zmienionej uchwałą Rady Miejskiej w B. z [...] grudnia 2020 r., nr [...]) przedmiotem działalności Miejskiego Zarządu jest realizacja zadań własnych Gminy B. w zakresie: sprawowania funkcji zarządcy drogi na wszystkich drogach publicznych oraz na drogach wewnętrznych, placach i ciągach pieszych stanowiących własność gminy lub Skarbu Państwa nieoddanych we władanie innym podmiotom, znajdujących się w granicach gminy B., z wyjątkiem autostrad i dróg ekspresowych, wynikających z ustawy o drogach publicznych.

Natomiast zgodnie z art. 4 pkt 2 u.d.p. jako drogę należy rozumieć budowlę składającą się z części i urządzeń drogi, budowli ziemnych, lub drogowych obiektów inżynierskich, stanowiącą całość techniczno-użytkową.

Zdaniem Sądu, GINB prawidłowo ustalił, że wiadukt drogowy w ciągu ul. K. nad linią kolejową nr [...] B., nad działkami nr [...] i [...] jest drogowym obiektem inżynieryjnym.

Wyjaśnienia wymaga, że drogowymi obiektami inżynierskimi są obiekty mostowe, tunele, przepusty i konstrukcje oporowe (art. 4 pkt 12 ustawy o drogach publicznych). Natomiast przez obiekt mostowy należy natomiast rozumieć most i wiadukt zdefiniowany w przepisach szczególnych (art. 4 pkt 13 ustawy).

Zgodnie z orzecznictwem sądowo-administracyjnym wiadukt (zgodnie z art. 3 pkt. 3 Prawa budowlanego) jest budowlą, ale droga przebiegająca po nim (niezależnie od tego czy jest drogą publiczną, czy wewnętrzną) jest stosownie do art. 3 pkt. 3a Prawa budowlanego obiektem budowlanym liniowym (por. wyroki Naczelnego Sądu Administracyjnego: z 23 kwietnia 2015 r., sygn. akt:

II OSK 2270/13; z 4 października 2012 r., sygn. akt: II OSK 1061/11; z 16 września 2009 r., sygn. akt: II OSK 1330/08; z 14 maja 2013 r., sygn. akt: II OSK 93/12).

Zgodnie z art. 8 ust. 2 u.d.p. uznać trzeba, że leżący w ciągu dróg wewnętrznych obiekt inżynierski (wiadukt) jest częścią tych dróg. Tym samym podmiotem odpowiedzialnym za utrzymanie tak usytuowanego wiaduktu jest zarządca drogi w ciągu, której wiadukt jest położony (por. wyroki NSA z 4 października 2012 r., sygn. akt II OSK 1061/11, z 16 września 2009 r., sygn. akt II OSK 1330/08, z 14 maja 2013 r., sygn. akt II OSK 93/12). To na jakim gruncie znajduje się wiadukt nie jest przesądzone dla zaliczenia drogi znajdującej się na takim wiadukcie do części drogi gminnej nawet w sytuacji gdy taka droga jest drogą wewnętrzną.

W ocenie Sądu, prawidłowo zatem organ ustalił, że skoro most/wiadukt jako drogowy obiekt inżynierski stanowi część drogi, to odpowiedzialnym za jego utrzymywanie jest zarządca tej drogi (tj. strona skarżąca).

Nałożony na stronę skarżącą obowiązek wynika z art. 20 u.d.p. który stwierdza, że do zarządcy drogi należy w szczególności opracowywanie projektów planów finansowania budowy, przebudowy, remontu, utrzymania i ochrony dróg oraz drogowych obiektów inżynierskich (pkt 2), utrzymanie części drogi, urządzeń drogi, budowli ziemnych, drogowych obiektów.

Słusznie zatem organ stwierdził, że brak jest podstaw do uznania, że zarządcą przedmiotowego wiaduktu była spółka PKP S.A. z siedzibą w Warszawie ze względu na fakt, że była użytkownikiem wieczystym działek nr [...] i [...], na których znajdował się obiekt.

Wyjaśnienia wymaga, że ww. spółka została utworzona do prowadzenia działalności w zakresie kolejowych przewozów pasażerskich oraz kolejowych przewozów towarowych - zarządza liniami kolejowymi oraz pozostałą infrastrukturą kolejową, określoną w przepisach ustawy o transporcie kolejowym, z wyłączeniem budynków i budowli przeznaczonych do obsługi przewozu osób i rzeczy wraz z zajętymi pod nie gruntami.

Podnieść należy, iż zgodnie z art. 4 ustawy z 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym (Dz. U. z 2023 r., 1786 t.j.) w skład infrastruktury kolejowej wchodzą obiekty inżynieryjne: mosty, wiadukty, przepusty i inne konstrukcje mostowe, ale pod warunkiem że tworzą część linii kolejowej, bocznicy kolejowej lub innej drogi kolejowej, lub są przeznaczone do zarządzania nimi, obsługi przewozu osób lub rzeczy, lub ich utrzymania.

Z tego względu nie można zakwalifikować wiaduktu drogowego jako elementu infrastruktury kolejowej, bowiem nie pełni on żadnej z wyżej wymienionych funkcji.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 2 ustawy z 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym do zadań zarządu kolei należy utrzymywanie infrastruktury kolejowej. Skoro zatem wiadukt drogowy, nie wchodzi w skład infrastruktury kolejowej to brak jest podstaw do nakładania obowiązków na spółkę PKP S.A.

Sąd zauważa, iż ogólną zasadą jest, że w przypadku obiektów takich jak droga i obiekty inżynierskie w jej ciągu, odpowiedzialnym za ich utrzymywanie jest zarządca drogi. Zasada ta dotyczy całej długości obiektu drogowego i wszystkich elementów wchodzących w jego skład. Natomiast nie jest istotne, kto jest właścicielem gruntu, na którym znajduje się wiadukt drogowy, bowiem zobowiązanym do utrzymywania go w należytym stanie technicznym jest jego zarządca.

Jak wynika z akt sprawy właścicielem tych nieruchomości pozostaje Skarb Państwa, a użytkownikiem wieczystym spółka Polskie Koleje Państwowe S.A. z siedzibą w W..

W ocenie Sądu, brak jest podstaw do tego, aby uznać, że zarządcą przedmiotowego wiaduktu jest PKP S.A. wyłącznie z tego tytułu, że jest użytkownikiem wieczystym działek nr [...] i [...], na których znajduje się obiekt.

Sąd zauważa, iż Gmina B. jest właścicielem działki nr [...], a Prezydent Miasta B. właścicielem działki nr [...] oraz użytkownikiem wieczystym działki nr [...]. Działki te znajdują się po obu stronach wiaduktu i są wykorzystywane jako droga.

Wskazać należy, iż zgodnie uchwałą Rady Miejskiej w B. z [...] listopada 2022 r., nr [...], w sprawie zaliczenia ulicy K. do Kategorii dróg gminnych oraz ustalenia jej przebiegu, ulica K. zlokalizowana na działce nr [...] zaliczona została do kategorii dróg gminnych. Zauważenia wymaga, iż znajdująca się po drugiej stronie wiaduktu działka nr [...], stanowi działkę drogową - drogę wewnętrzną, tak jak i działka nr [...]. Jednocześnie drogę gminną od nieruchomości, na których znajduje się przedmiotowy wiadukt oddzielają działki o nr [...] i [...] stanowiące własność Prezydenta Miasta B. i będące w użytkowaniu wieczystym PKP S.A. Działki te wykorzystywane są jednak jako droga - połączenie pomiędzy drogą gminną na działce nr [...] a drogą wewnętrzną na działkach nr [...] i [...]. Tym samym funkcjonalnie stanowią one jedną drogę w zarządzie Miejskiego Zarządu Dróg i Mostów w B.

W ocenie Sądu, prawidłowo zatem, organ nałożył obowiązek wykonania określonych czynności wynikających z nieodpowiedniego stanu technicznego wiaduktu drogowego w ciągu ul. K. nad linią kolejową nr [...] B. na zarządcę drogi tj. na Miejski Zarząd Dróg i Mostów w B.

Sąd odnosząc się do zarzutu dotyczącego niemożności nałożenia na Miejski Zarząd Dróg i Mostów obowiązku usunięcia nieprawidłowości stanu technicznego dolnych części konstrukcji ww. wiaduktu znajdujących się nad skrajnią kolejową zauważa, iż zgodnie z art. 28 ust. 2 pkt 1 u.d.p. do zarządów kolei należy konserwacja znajdującej się nad skrajnią kolejową dolnej części konstrukcji wiaduktów drogowych, łącznie z urządzeniami zabezpieczającymi.

Przyjęcie, że w ramach obowiązków obciążających zarządcę kolei, o których mowa w art. 28 ust. 2 pkt 1 u.d.p., mieści się coś więcej niż tylko konserwacja znajdującej się nad skrajnią kolejową dolnej części wiaduktów drogowych, łącznie z urządzeniami zabezpieczającymi, byłoby niezasadne. Wynika to z interpretacji pojęcia "konserwacja" zestawionego z zakresem nałożonych obowiązków.

Pojęcie konserwacji nie zostało zdefiniowane zarówno w ustawie o drogach publicznych, jak też w przepisach ustawy o transporcie kolejowym i prawie budowlanym. Należy jednak przyjąć, że konserwacja to bieżąca działalność zmierzająca do zachowania substancji określonego przedmiotu w niezmienionym stanie, przez co zapobiega się jego degradacji.

Zdaniem Sądu, charakter prac wymienionych w decyzji organu pierwszej instancji nie mieści się w pojęciu konserwacji, co powoduje, że z uwagi na brzmienie art. 28 ust. 2 pkt 1 u.d.p., ich adresatem jest Skarżąca.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 2 ustawy o transporcie kolejowym, do zadań zarządu kolei należy utrzymywanie infrastruktury kolejowej. W skład tej infrastruktury nie wchodzi jednak wiadukt, który jest obiektem drogowym.

W przypadku art. 28 ust. 2 pkt 1 u.d.p. chodzi o konserwację znajdującej się nad skrajnią kolejową dolnej części konstrukcji wiaduktów drogowych, łącznie z urządzeniami zabezpieczającymi, jednak zakres i charakter prac nałożonych decyzją organu I instancji nie mieści się w pojęciu konserwacji. Wobec tego wbrew twierdzeniom Skarżącego w sprawie nie będzie miał zastosowania art. 28 ust. 2 pkt 1 u.d.p. Brak jest także możliwości skierowania części zaskarżonej decyzji do zarządcy kolei, czyli PKP S.A.

W ocenie Sądu nie zasługiwały na uwzględnienie również pozostałe zarzuty Skarżącej. W szczególności, organy nie naruszyły art. 7 w zw. z art. 77 i art. 80 k.p.a. Stan faktyczny sprawy został wyjaśniony w zakresie niezbędnym do wydania kontrolowanego rozstrzygnięcia oraz w sposób wskazujący na zasadność nałożenia obowiązku na Skarżącą wykonania określonych czynności wynikających z nieodpowiedniego stanu technicznego wiaduktu drogowego. Zarzuty skargi okazały się zatem niezasadne. Sąd nie stwierdził również aby przy wydaniu zaskarżonej decyzji doszło do innych uchybień, które uzasadniałyby uchylenie zaskarżonej decyzji.

Z powyższych względów, na podstawie art. 151 p.p.s.a. Sąd skargę oddalił.