Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Sędzia NSA Bożena Popowska po rozpoznaniu w dniu 24 stycznia 2014 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej zażalenia M. W. na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z dnia 3 grudnia 2013 r., sygn. akt II SA/Łd 1016/13 o odmowie przyznania prawa pomocy w sprawie ze skargi M. W. na postanowienie Łódzkiego Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Budowlanego w Łodzi z dnia [...] sierpnia 2013 r., nr [...] w przedmiocie grzywny w celu przymuszenia postanawia: oddalić zażalenie

M. W. zaskarżyła do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi postanowienie Łódzkiego Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Budowlanego w Łodzi z dnia [...] sierpnia 2013 r. w przedmiocie grzywny w celu przymuszenia, w treści skargi wnosząc o zwolnienie od kosztów sądowych.

Ze złożonego oświadczenia o stanie rodzinnym i majątkowym, uzupełnionego pismem z dnia 4 listopada 2013 r., wynika iż skarżąca jest matką samotnie wychowującą dwoje dzieci w wieku szkolnym, nie pracuje, nie posiada żadnych oszczędności. Pozostaje w separacji faktycznej z mężem (nie orzeczonej przez sąd), który prowadzi oddzielne gospodarstwo domowe. Utrzymuje się z dobrowolnych alimentów od męża w łącznej kwocie 1000 złotych, po 500 złotych na każde dziecko. Nie posiada informacji o dochodach i majątku męża. Posiada dom o powierzchni ok. 120 m2, zlokalizowany na należącej do niej nieruchomości o powierzchni 1800 m2. Nie posiada rachunków bankowych.

Postanowieniem z dnia 3 grudnia 2013 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi odmówił przyznania prawa pomocy. W ocenie Sądu wnioskodawczyni nie wykazała dostatecznie, że jej sytuacja świadczy o spełnieniu przesłanek do przyznania prawa pomocy we wnioskowanym zakresie. Wprawdzie w nadesłanych wyjaśnieniach wskazała, że jest bezrobotna, ale nie udzieliła żadnych szczegółowych informacji dotyczących sytuacji majątkowej swojego męża (poza tym, iż nie prowadzi z nim wspólnego gospodarstwa domowego), jednakże powyższe okoliczności nie zwalniają wnioskodawczyni od wykazania szczegółowej sytuacji finansowej własnej oraz małżonka. Wnioskodawczyni powinna wykazać nie tylko swoją sytuację majątkową, ale również sytuację majątkową innych członków rodziny, którzy pozostają z nią we wspólnym gospodarstwie domowym bądź są zobowiązani do alimentacji (art. 252 p.p.s.a). Bezspornym jest że skarżąca jest z mężem w relacji powinności alimentacyjnych. Obowiązek wzajemnej pomocy małżonków wygasa dopiero w momencie rozwiązania związku małżeńskiego przez rozwód (poza wyjątkiem przewidzianym w art. 60 k.r.o.) i sądowego orzeczenia separacji (art. 614 § 1 k.r.o.). Zatem faktyczna separacja małżonków nie może wpłynąć na przyznanie jednemu z nich prawa pomocy. Konkludując, Sąd podkreślił fakt pozostawania skarżącej w związku małżeńskim, którego jedną z konsekwencji jest wzajemna pomoc i obowiązek alimentacyjny. Istnienie tego obowiązku pozostaje przy tym bez związku z małżeńskim ustrojem majątkowym. Tym samym Sąd uznał, iż brak ujawnienia sytuacji materialnej męża, nie pozwala na ocenę rzeczywistej sytuacji materialnej skarżącej pod kątem spełniania przesłanek koniecznych do przyznania prawa pomocy w żądanym zakresie.

Na powyższe postanowienie skarżąca wniosła zażalenie, podnosząc że z mężem przebywa w separacji od 2007 r. i nie jest zorientowana w jego sytuacji materialnej. Jest samotna i nie pozostaje we wspólnym gospodarstwie domowym z żadnym członkiem rodziny. Powyższe, w jej ocenie, wskazuje że spełnia warunki do zwolnienia jej od ponoszenia kosztów sądowych.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 246 § 1 pkt 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn. Dz.U. z 2012 r. poz. 270 ze zm.) - przyznanie prawa pomocy osobie fizycznej następuje w zakresie częściowym – gdy osoba ta wykaże, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny.

Z konstrukcji tego przepisu wynika, że to na wnioskodawcy ciąży obowiązek wykazania, iż znajduje się w sytuacji materialnej uprawniającej do przyznania prawa pomocy. W tym stanie rzeczy należy przyjąć, że rozstrzygnięcie sądu w tej kwestii będzie zależało od tego, co zostanie udowodnione przez stronę.

Należy podnieść przy tym, iż jeżeli w ocenie Sądu oświadczenie strony zawarte we wniosku okazałoby się niewystarczające do oceny jej rzeczywistego stanu majątkowego i możliwości płatniczych oraz stanu rodzinnego lub budziłoby wątpliwości to zgodnie z art. 255 powołanej wyżej ustawy strona na wezwanie Sądu jest obowiązana złożyć, w zakreślonym terminie, dodatkowe oświadczenie lub przedłożyć dokumenty źródłowe dotyczące jej stanu majątkowego, dochodów lub stanu rodzinnego.

W niniejszej sprawie Sąd z tego uprawnienia skorzystał, pismem z dnia 23 października 2013 r., wzywając skarżącą do przedłożenia stosownych dokumentów źródłowych i wyjaśnień, tj. m.in.: nadesłania orzeczenia o separacji, a w przypadku jego braku informacji o dochodach i majątku męża, wyciągów z rachunków bankowych oraz informacji o posiadanym gospodarstwie rolnym. W odpowiedzi skarżąca podała, że z mężem jest w separacji nieformalnej i nie prowadzi z nim wspólnego gospodarstwa domowego. Nie udzieliła jednak skarżąca jakichkolwiek informacji dotyczących sytuacji materialnej swojego męża. Poza tym podała, że nie posiada konta bankowego.

W takiej sytuacji uznać należało, że skarżąca nie wykazała w przekonujący sposób, iż znajduje się w sytuacji materialnej, która kwalifikowałaby ją do przyznania jej prawa pomocy w zakresie zwolnienia od obowiązku ponoszenia kosztów sądowych. Z powodu braku odpowiedzi skarżącej dotyczącej sytuacji materialnej jej męża, niemożliwe okazało się bowiem ustalenie tym samym rzeczywistej sytuacji materialne samej skarżącej. Przy czym należało podzielić pogląd Sądu I instancji, że okoliczność, iż skarżąca, jak sama podaje, pozostaje w faktycznej separacji z mężem, nie znosi obowiązku prawnego wzajemnej pomocy małżonków. Ponadto, kierując się logiką i doświadczeniem życiowym, łatwo stwierdzić, że kwota 1000 zł jaką zadeklarowała skarżąca, jest niewystarczająca na pokrycie całkowitych kosztów utrzymania trzyosobowej rodziny, w tym domu o powierzchni 120 m2.

Tym samym przyjąć należało, że Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi miał uzasadnione podstawy do uznania, że z przyczyn leżących po stronie skarżącej, niemożliwa była ocena jej rzeczywistej sytuacji materialnej, co w konsekwencji musiało prowadzić do braku uwzględnienia jej wniosku o przyznanie prawa pomocy w zakresie częściowym.

Mając powyższe na uwadze Naczelny Sąd Administracyjny w oparciu o art. 184 w związku z art. 197 § 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn. Dz.U. z 2012 r. poz. 270 ze zm.) postanowił zażalenie oddalić.