Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Dnia 26 maja 2022 r. Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: sędzia NSA Mirosław Wincenciak (spr.) Sędziowie: sędzia NSA Rafał Stasikowski sędzia del. NSA Grzegorz Jankowski po rozpoznaniu w dniu 26 maja 2022 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej M.F. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 19 marca 2019 r. sygn. akt II SA/Wa 2191/18 w sprawie ze skargi M.F. na decyzję Szefa Krajowej Administracji Skarbowej z dnia [...] października 2018 r. nr [...] w przedmiocie zwolnienia ze służby 1) uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Warszawie do ponownego rozpoznania; 2) zasądza od Szefa Krajowej Administracji Skarbowej na rzecz M.F. kwotę 377 (słownie: trzysta siedemdziesiąt siedem) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wyrokiem z dnia 19 marca 2019 r. sygn. akt II SA/Wa 2191/18 oddalił skargę M.F. na decyzję Szefa Krajowej Administracji Skarbowej z dnia [...] października 2018 r. nr [...] w przedmiocie zwolnienia ze służby.

Wyrok został wydany w następującym stanie faktycznym i prawnym sprawy.

Szef Krajowej Administracji Skarbowej decyzją z dnia [...] października 2018 r. nr [...], na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (t.j.: Dz. U. z 2017 r., poz. 1257, ze zm., dalej w skrócie "k.p.a.") oraz art. 180 ust. 1 pkt 8 ustawy z dnia 16 listopada 2016 r. o Krajowej Administracji Skarbowej (t.j.: Dz. U. z 2018 r., poz. 508 ze zm., dalej w skrócie "ustawa o KAS"), po rozpoznaniu odwołania M.F. od decyzji Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w [...] z dnia [...] lipca 2018 r. nr [...] w sprawie zwolnienia ze służby, utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję.

W uzasadnieniu rozstrzygnięcia wskazał, że wyrokiem z dnia [...] grudnia 2017 r., sygn. akt [...] Sąd Okręgowy [...] zmienił wyrok Sądu Rejonowego [...] z dnia [...] sierpnia 2016 r., sygn. akt [...], dokonując zmiany kwalifikacji prawnej i przyjmując, że popełniony przez M.F. czyn wyczerpuje znamiona wskazane w art. 231 § 1 Kodeksu karnego (dalej w skrócie "k.k.") w zb. z art. 271 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. i w zw. z art. 101 § 1 k.k. w zb. z art. 102 k.k. w brzmieniu obowiązującym do dnia 1 marca 2016 r. w zw. z art. 4 § 1 k.k. i umorzył postępowanie karne w trybie art. 17 § 1 pkt 6 Kodeksu postępowania karnego (dalej w skrócie "k.p.k."), a więc z powodu przedawnienia karalności czynu.

W ocenie organu odwoławczego, zarzucany funkcjonariuszowi czyn z art. 231 § 1 k.k. w zb. z art. 271 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k., tj. przestępstwo umyślne ścigane z oskarżenia publicznego, polegający na przekroczeniu uprawnień i niedopełnieniu obowiązków w zakresie dokonywania odpraw celnych i prawidłowej weryfikacji zgłoszeń celnych pod kątem kompletności i autentyczności dokumentów oraz ustalenia niewłaściwej wartości celnej podczas odprawy tranzytowej oraz potwierdzenie ich w toku postępowania karnego powoduje, że funkcjonariusz traci nieposzlakowaną opinię, której wymaga ustawa o KAS.

Szef Krajowej Administracji Skarbowej zaznaczył, że funkcjonariusze, aby móc wykonywać skutecznie swoje zadania muszą pozostawać poza jakimikolwiek podejrzeniami. Oznacza to zatem, że już samo wszczęcie przeciwko funkcjonariuszowi postępowania karnego, dotyczącego popełnienia tzw. przestępstw urzędniczych, ściganych z oskarżenia publicznego, sprawia, że traci on nie tylko zaufanie organu, ale również autorytet i wiarygodność w odbiorze społecznym. Natura zarzucanych M.F. przestępstw stoi w sprzeczności z charakterem służby pełnionej w [...] Urzędzie Celno-Skarbowym w [...] – Oddział celny w [...] oraz specyfiką powierzonych zadań i obowiązków, uniemożliwiając tym samym dalsze utrzymywanie stosunku służbowego z wyżej wymienionym funkcjonariuszem. Podkreślenia wymaga, że wizerunek służby tworzą jej funkcjonariusze, którzy składając ślubowanie, zobowiązują się wiernie służyć Rzeczypospolitej Polskiej, przestrzegać Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej i obowiązującego porządku prawnego, rzetelnie wykonywać powierzone im zadania oraz strzec dobrego imienia służby, honoru i godności funkcjonariusza, a także przestrzegać zasad etyki zawodowej. Funkcjonariusz jako osoba powołana do egzekwowania przepisów prawa musi sam tego prawa w najwyższym stopniu przestrzegać. Funkcjonowanie Służby Celno-Skarbowej, jako formacji służącej społeczeństwu, jest możliwe wyłącznie wtedy, gdy jej funkcjonariusze będą darzeni społecznym zaufaniem. Zaufaniem takim nie mogą być obdarzone osoby, których postawa i zachowanie w służbie oraz poza nią nie znajduje akceptacji społecznej. Przedstawienie zarzutów popełnienia przestępstw ściganych z oskarżenia publicznego i potwierdzenie ich w postępowaniu karnym, jest niewątpliwe negatywnie postrzegane w odbiorze społecznym i nie licuje z honorem, godnością i dobrym imieniem służby. Zważywszy, że funkcjonariuszy Służby Celno-Skarbowej obowiązują szczególnie rygorystyczne wymagania w zakresie przestrzegania prawa, sam fakt podejrzenia naruszenia obowiązującego porządku prawnego może być uznany za sprzeniewierzenie się obowiązkom funkcjonariusza i skutkować zwolnieniem ze służby.

Organ odwoławczy stwierdził, że z wyroku Sądu Okręgowego [...] z dnia [...] grudnia 2017 r. jednoznacznie wynika, że Sąd drugiej instancji przyjął, iż zarzucony wymienionemu czyn wyczerpuje znamiona art. 231 § 1 k.k. w zb. z art. 271 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k., tj. przestępstw umyślnych ściganych z oskarżenia publicznego, a prowadzone postępowanie karne we wskazanym zakresie umorzył wobec przedawnienia karalności czynu, co stanowi bezwzględną przeszkodę dla dalszego prowadzenia takiego postępowania. Spowodowało to zatem utratę nieposzlakowanej opinii oraz zaufania niezbędnego do wykonywania przez funkcjonariusza obowiązków służbowych.

Wyjaśnił, że dla zastosowania art. 180 ust. 1 pkt 8 ustawy o KAS nie ma znaczenia wynik postępowania karnego, a tym samym ustalenie, czy funkcjonariusz popełnił zarzucany mu czyn. Wprowadzając do ustawy o KAS tę szczególną regulację prawną przewidującą możliwość zwolnienia ze służby w przypadku zaistnienia "innej ważnej przyczyny", w szczególności, gdy wymaga tego dobro KAS lub gdy nastąpiła utrata zaufania do funkcjonariusza, ustawodawca umożliwił eliminowanie ze struktur tej formacji funkcjonariuszy, w stosunku do których pojawił się cień podejrzenia czynu nielicującego z pełnioną funkcją, powodującego ujemne skutki w postaci utraty zaufania do funkcjonariusza. Ponadto podał, że procedura dotycząca skargi na przewlekłość postępowania karnego także nie miała wpływu na treść wyroków, zarówno w pierwszej, jak i w drugiej instancji. W przedmiotowej sprawie przeszkodą do uwzględnienia słusznego interesu funkcjonariusza był interes społeczny, tzn. dobro KAS, który musi być oceniany przez pryzmat pełnionej służby.

Powyższa decyzja stała się przedmiotem skargi M.F. do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, który wniósł o uchylenie zaskarżonej decyzji oraz utrzymanej nią w mocy decyzji organu pierwszej instancji, a także o zasądzenie zwrotu kosztów postępowania. Zaskarżonemu rozstrzygnięciu zarzucił naruszenie:

1) przepisów prawa materialnego, tj. art. 180 ust. 1 pkt 8 ustawy o KAS, poprzez jego niewłaściwe zastosowanie,

2) przepisów postępowania, tj. art. 80 k.p.a., poprzez nienależyte zebranie i dokonanie oceny materiału dowodowego.

Skarżący wskazał, że przepis art. 185 ust. 1 ustawy o KAS umożliwia w przypadku prawomocnego umorzenia postępowania karnego ze względu na okoliczności wymienione w art. 17 § 1 pkt 6 k.p.k. złożenie wniosku o przywrócenie do służby na poprzednich warunkach. Zwrócił uwagę na wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 7 kwietnia 2016 r., sygn. akt P 2/14, w którym stwierdzono, że nie można utożsamiać decyzji procesowej o umorzeniu postępowania na podstawie art. 17 § 1 pkt 6 K.p.k. z przypisaniem oskarżonemu sprawstwa czy też ustaleniem, że popełniony przez niego czyn zrealizował znamiona czynu zabronionego. Tym samym dokonana przez Sąd Okręgowy [...] z dnia [...] grudnia 2017 r. zmiana opisu i kwalifikacji czynu nie stanowi przypisania mu sprawstwa, czy też popełnienia tego czynu. W ocenie skarżącego, utrata zaufania, o której mowa w zaskarżonej decyzji, wynika z faktu prowadzenia przeciwko niemu postępowania, które nie zakończyło się skazaniem, bądź z błędnego przekonania organu, że zmiana kwalifikacji w wyroku przesądza o jego winie. Skarżący zaznaczył, że przypadek utraty zaufania do funkcjonariusza musi mieć oparcie w przesłankach natury obiektywnej i nie może wynikać z samowoli, czy też wyłącznie z subiektywnych uprzedzeń organu. Stwierdził, że utrata zaufania wobec niego jako funkcjonariusza nastąpiła w dniu przywrócenia go do służby na skutek w/w wyroku z dnia [...] grudnia 2017 r. Nie dano mu zatem nawet możliwości wykazania się w po przywróceniu go do służby, oceniając go przez pryzmat zarzutów, które nie zostały potwierdzone prawomocnym wyrokiem skazującym.

Szef Krajowej Administracji Skarbowej w odpowiedzi na skargę wniósł o jej oddalenie, podtrzymując argumentację przedstawioną w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w powołanym na wstępie wyroku uznał, że skarga nie zasługuje na uwzględnienie.

W uzasadnieniu wyroku podał, że podstawę materialnoprawną zaskarżonej decyzji o zwolnieniu M.F. ze służby stanowił art. 180 ust. 1 pkt 8 ustawy o KAS, zgodnie z którym funkcjonariusza celnego można zwolnić ze służby, w przypadku zaistnienia innej, niż określone w pkt 1-7, ważnej przyczyny, jeżeli dalsze pozostawanie w służbie nie gwarantuje należytego wykonywania obowiązków służbowych, w szczególności gdy wymaga tego dobro KAS lub gdy nastąpiła utrata zaufania niezbędnego do wykonywania obowiązków służbowych. Zwolnienie funkcjonariusza ze służby może nastąpić w tym przypadku po zasięgnięciu opinii związku zawodowego funkcjonariuszy. Niewątpliwie rozstrzygnięcie wydane na tej podstawie ma charakter uznaniowy, którego granice wyznaczają z jednej strony materialne przesłanki zwolnienia zawarte w powołanym wyżej przepisie, z drugiej zaś reguły postępowania administracyjnego zobowiązujące do: przestrzegania zasady dochodzenia do prawdy materialnej (art. 7 k.p.a.), a więc do podejmowania wszelkich kroków niezbędnych do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz do załatwienia sprawy, należytego i wyczerpującego informowania strony o okolicznościach faktycznych i prawnych mogących mieć wpływ na ustalenie ich praw i obowiązków, będących przedmiotem postępowania administracyjnego (art. 9 k.p.a.), a także wyczerpującego zebrania, rozpatrzenia i oceny całego materiału dowodowego (art. 77 § 1 i art. 80 k.p.a.) oraz uzasadnienia rozstrzygnięcia stosownie do wymogów określonych w art. 107 § 3 k.p.a. Dla zastosowania art. 180 ust. 1 pkt 8 ustawy o KAS niezbędne jest ponadto wykazanie, że rozwiązania z funkcjonariuszem stosunku służbowego wymaga dobro służby. Pojęcie to nie zostało zdefiniowane w ustawie. Zgodnie z powszechnie przyjętym w doktrynie poglądem użycie w tekście pojęcia niedookreślonego zobowiązuje organ do jego doprecyzowania. Organ obowiązany jest zatem używać uznanych reguł i metod wykładni prawa oraz uwzględniać wszelkiego rodzaju okoliczności faktyczne i normatywne, które są prawnie doniosłe.

W ocenie Sądu pierwszej instancji, w rozpoznawanej sprawie, wbrew zarzutom skargi, organy obu instancji zasadnie uznały, że zwolnienie skarżącego ze służby mieści się w pojęciu "dobra służby", które należy rozumieć z uwzględnieniem zadań nałożonych na Służbę Celno-Skarbową, jej specyfiki oraz obowiązków funkcjonariusza. Bezsporne jest, że wyrokiem z dnia [...] sierpnia 2016 r., sygn. akt [...] Sąd Rejonowy [...] w sprawie prowadzonej przeciwko M.F. i innym uznał go za winnego zarzuconego w akcie oskarżenia czynu z art. 271 § 3 i 1 k.k. w zb. z art. 231 § 2 k.k. w zb. z art. 18 § 3 k.k. w zw. z art. 291 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w brzmieniu przepisów obowiązujących przed dniem 1 lipca 2015 r. Na skutek wniesionej apelacji Sąd Okręgowy [...] wyrokiem z dnia [...] grudnia 2017 r., sygn. akt [...] zmienił kwalifikację prawną czynu eliminując przepis art. 18 § 3 k.k. w zb. z art. 291 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. i przyjął, że czyn wyczerpuje znamiona art. 231 § 1 k.k. w zb. z art. 271 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k., tj. przestępstw umyślnych ściganych z oskarżenia publicznego, polegającego na przekroczeniu swoich uprawnień i niedopełnieniu obowiązków w zakresie dokonywania odpraw celnych i prawidłowej weryfikacji zgłoszeń celnych pod kątem kompletności i autentyczności dokumentów oraz ustalenia niewłaściwej wartości celnej podczas odprawy tranzytowej i postępowanie karne umorzył na podstawie art. 17 § 1 pkt 6 k.p.k. w zw. z art. 101 § 1 pkt 3 k.k. w zw. z art. 102 k.k. w brzmieniu przepisów obowiązujących do dnia 1 marca 2016 r., tj. wobec przedawnienia karalności czynu. Z zebranych materiałów wynika zatem bezspornie, że Sąd drugiej instancji przyjął w wyroku z dnia [...] grudnia 2017 r., iż zarzucany skarżącemu czyn wyczerpuje znamiona art. 231 § 1 k.k. w zb. z art. 271 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k., tj. przestępstw umyślnych ściganych z oskarżenia publicznego, a prowadzone postępowanie karne we wskazanym zakresie umorzył wobec przedawnienia karalności czynu, co stanowi bezwzględną przeszkodę dla dalszego prowadzenia tego postępowania. Biorąc powyższe pod uwagę, nie sposób uznać, aby skarżący, któremu postawiono zarzut popełnienia umyślnego przestępstwa ściganego z urzędu, dawał rękojmię prawidłowego i rzetelnego wypełniania obowiązków służbowych nałożonych na Służbę Celno-Skarbową, skoro sam prawa nie przestrzegał. Zachowanie takie stanowi sprzeniewierzenie się ślubowaniu, jakie funkcjonariusz składa przed przyjęciem do służby zobowiązując się m.in. wiernie służyć RP, przestrzegać zasad Konstytucji RP i obowiązującego porządku prawnego, strzec dobrego imienia służby, honoru i godności, a także przestrzegać zasad etyki zawodowej.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie podzielił pogląd organu odwoławczego, że nałożenie na funkcjonariusza szczególnych obowiązków uzasadnia społeczna rola tej formacji, charakter powierzonych zadań i kompetencji oraz związane z jej działalnością zaufanie społeczne, które swoim postępowaniem M.F. podważył. Pozostawanie pod zarzutem popełnienia tego rodzaju czynu jest negatywnie postrzegane w odbiorze społecznym i nie licuje z honorem, godnością i dobrym imieniem służby, które obejmuje nie tylko należyte wykonywanie obowiązków, ale także sposób zachowania się, czy też postępowania oraz rodzaj utrzymywanych przez funkcjonariusza kontaktów osobistych poza służbą, który może wpłynąć na postrzeganie tej formacji przez obywateli. Prawidłowe jest zatem stanowisko organu wskazujące, że już sam fakt podejrzenia naruszenia obowiązującego porządku prawnego może być uznany za sprzeniewierzenie się obowiązkom funkcjonariusza i skutkować zwolnieniem go ze służby.

Zdaniem Sądu pierwszej instancji, w rozpoznawanej sprawie organy w sposób wyczerpujący zebrały i prawidłowo oceniły materiał dowodowy, a także wykazały konieczność niezwłocznego rozwiązania stosunku służbowego. Interes społeczny, pojmowany jako troska o dobro wspólne, wymaga zapewnienia prawidłowej realizacji zadań nałożonych na Służbę Celno-Skarbową w przepisie art. 1 ust. 1 ustawy o KAS. Niewątpliwie zatem słuszny interes skarżącego, jako funkcjonariusza, musiał być w tej sprawie oceniany przez pryzmat wykonywanej przez niego służby. Pozostawanie natomiast w służbie funkcjonariusza, który nie legitymuje się przymiotem nieposzlakowanej opinii narusza interes tej służby. Funkcjonariusz musi się znajdować poza wszelkimi podejrzeniami o to, że miałyby łamać prawo. Taka sytuacja wpływa bowiem demoralizująco na pozostałych funkcjonariuszy, a także rzutuje na powstanie negatywnego wizerunku służby w odbiorze społecznym co przekłada się na utratę zaufania do organów Państwa. Podkreślić należy, że "poszlaka" w języku polskim oznacza podejrzenie, natomiast "nieposzlakowany" to ten, któremu nie można nic zarzucić, przypisać, nieskazitelny. Powyższe pojęcie odnosi się zarówno do sfery życia prywatnego, jak i zawodowego. Zatem utratą przymiotu "nieposzlakowanej opinii" jest nie tylko karalność danej osoby. Może ją bowiem spowodować także – w konkretnych okolicznościach – znalezienie się tej osoby w kręgu podejrzeń bądź insynuacji. Samo objęcie funkcjonariusza aktem oskarżenia dotyczącym popełnienia przestępstwa ściganego z urzędu oraz charakter takiego czynu, może zatem uzasadniać stanowisko organu o utracie przez funkcjonariusza powyżej wskazanego przymiotu. To z kolei – do czasu ostatecznego oczyszczenia funkcjonariusza ze stawianych zarzutów – dyskwalifikuje go jako osobę zdolną do prawidłowego wykonywania obowiązków służbowych. Każdy kto decyduje się na dobrowolne podjęcie służby w Służbie Celnej musi zdawać sobie z tego sprawę. Składa on bowiem ślubowanie, w którym zobowiązuje się między innymi do godnego zachowania w służbie i poza nią oraz należytej dbałości o dobro formacji, do której przystępuje. Musi mieć on także świadomość tego, że sprawowanie funkcji publicznej łączy się nie tylko z pewnymi przywilejami, ale i ze zwiększonymi obowiązkami oraz pewnymi ograniczeniami nieznanymi innym grupom zawodowym. Funkcjonariuszom tej służby przysługuje zwiększona ochrona trwałości stosunku służbowego, jednak nie ma ona charakteru bezwzględnego. Skoro zatem zaistniały, wynikające z art. 180 ust. 1 pkt 8 ustawy o KAS, przesłanki zwolnienia skarżącego ze służby, a organy wykazały, że interes służby, który w rozpoznawanej sprawie jest tożsamy z interesem społecznym, przemawia za koniecznością niezwłocznego rozwiązania stosunku służbowego, to zaskarżonej decyzji nie można postawić zarzutu naruszenia prawa. Organy administracji publicznej nie są uprawnione do orzekania o winie czy niewinności, w tym zakresie rozstrzyga wyłącznie sąd karny. Nie mogą one zatem ustalać prawdopodobieństwa skazania funkcjonariusza za zarzucany mu czyn ani oceniać wartości zgromadzonego materiału dowodowego, w tym odnosić się do winy. Dla zastosowania art. 180 ust. 1 pkt 8 ustawy o KAS nie ma zatem znaczenia wynik postępowania karnego, a tym samym ustalenie, czy funkcjonariusz popełnił zarzucany mu czyn. Należy podkreślić, że umorzenie postępowania karnego wobec skarżącego na podstawie art. 174 § 1 pkt 6 k.p.k., z czym mamy do czynienia w niniejszej sprawie, nie oznacza, że zarzucany mu czyn nie został popełniony. Świadczy o tym treść wyroku Sądu Okręgowego [...] z dnia [...] grudnia 2017 r., sygn. akt [...], w którym stwierdzono, że czyn skarżącego wyczerpuje znamiona art. 231 § 1 k.k. w zb. z art. 271 § 1 kk. w zw. z art. 11 § 2 k.k. Jednocześnie trzeba zwrócić uwagę na orzecznictwo Sądu Najwyższego, który w postanowieniu z dnia 2 lipca 2002 r., sygn. akt IV KKN 264/99 (publ. Lex nr 54407) wyraził pogląd, iż "postępowanie należy umorzyć w sytuacji, gdy nastąpiło przedawnienie karalności, ale tylko wtedy, gdy nie ma od razu podstaw do uniewinnienia oskarżonego z braku czynu lub braku znamion czynu jako wykroczenia albo braku winy. Umorzenie z racji przedawnienia wchodzi też zawsze w rachubę, gdyby kwestia istnienia czynu, jego znamion i odpowiedzialności wymagały dalszego dowodzenia, gdyż postępowaniu w tej materii stoi już na przeszkodzie przedawnienie karalności".

W ocenie Sądu pierwszej instancji, z akt sprawy jednoznacznie wynika, że zarówno Szef Krajowej Administracji Skarbowej, jak i Dyrektor Izby Administracji Skarbowej w [...], podjęli wszelkie niezbędne kroki do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego. Organy w sposób wyczerpujący zebrały, rozpatrzyły i oceniły istotny dla rozstrzygnięcia materiał dowodowy oraz wyjaśniły zasadność przesłanek, którymi kierowały się przy załatwieniu sprawy. Organy nie przekroczyły granic uznania administracyjnego. Podejmując decyzję o zwolnieniu funkcjonariusza ze służby w należyty sposób wyważyły interes społeczny i słuszny interes strony (art. 7 k.p.a.), prawidłowo wskazując na interes społeczny, który pojmowany jako troska o dobro wspólne, wymaga zapewnienia prawidłowej realizacji zadań nałożonych na Służbę Celno-Skarbową.

Z tych względów Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, na podstawie art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j.: Dz. U. z 2018 r., poz. 1302 ze zm., dalej w skrócie "p.p.s.a."), orzekł, jak w sentencji wyroku.

Skargę kasacyjną od powyższego wyroku do Naczelnego Sądu Administracyjnego wniósł M.F. Zaskarżając wyrok w całości, na podstawie art. 174 pkt 1 i 2 p.p.s.a. zarzucił naruszenie:

1) art. 180 ust. 1 pkt 8 w zw. z art. 185 ust. 1 pkt 1 ustawy o KAS, poprzez niezasadne zwolnienie skarżącego ze służby na mocy art. 180 ust. 1 pkt 8 tej ustawy, w sytuacji, w której przepis art. 185 ust. 1 pkt 1 jako okoliczność nakazującą przyjęcie z powrotem do służby wskazuje bezpośrednio umorzenie postępowania karnego z powodu przedawnienia (art. 17 § 1 pkt 6 k.p.k), a zatem ta sama okoliczność nie powinna być – wbrew intencji ustawodawcy – powodem represji prawnych wobec skarżącego, mających w tym przypadku postać zastosowania wobec niego przepisu art. 180 ust. 1 pkt 8 ustawy o KAS i zwolnienia z służby, co jest swoistym i niedozwolonym "obchodzeniem" przepisów prawa przez organy KAS i zjawisko to nie powinno być zaakceptowane przez Sąd pierwszej instancji, tym bardziej iż postępowanie w sprawie zwolnienia skarżącego ze służby wszczęto w dniu rozpoczęcia przez niego z służby na skutek przywrócenia do służby, a to świadczy o swoistej fikcji prawnej stosowania art. 180 ust. 1 pkt 8 ustawy o KAS oraz o wadliwości jego zastosowania w niniejszej sprawie;

2) art. 180 ust. 1 pkt 8 ustawy o KAS, poprzez zastosowanie tego przepisu wobec skarżącego w sytuacji, gdy nie zachodzi żadna z przesłanek w nim wskazanych, tj. nie zachodzi w sprawie tzw. "inna ważna przyczyna zwolnienia skarżącego", a zatem wadliwe jest uznanie Sądu pierwszej instancji, że pozostawanie skarżącego w służbie nie gwarantuje należytego wykonywania obowiązków służbowych, jak również że zwolnienia skarżącego ze służby wymaga dobro KAS, a po stronie organów zaistniały okoliczności zasadnie i realnie powodujące utratę zaufania niezbędnego do wykonywania obowiązków służbowych przez skarżącego;

3) art. 145 § 1 pkt 1 lit c w zw. z art. 151 p.p.s.a. w zw. z art. 7, art. 77 § 1 oraz art. 80 k.p.a., poprzez zaakceptowanie przez Sąd pierwszej instancji błędnej i dowolnej oceny materiału dowodowego w sprawie zebranego przez organy, skutkującego wadliwym uznaniem, że wobec skarżącego zachodzi "inna ważna przyczyna" jego zwolnienia oraz że dalsze pozostawanie skarżącego w służbie nie gwarantuje należytego wykonywania obowiązków służbowych, a zwolnienia go ze służby wymaga dobro KAS, jak również, że w sprawie zaistniały okoliczności powodujące utratę zaufania niezbędnego do wykonywania obowiązków służbowych;

4) art. 145 § 1 pkt 1 lit c w zw. z art. 151 p.p.s.a. w zw. z art. 7, art. 77 § 1 oraz art. 80 k.p.a., poprzez zaakceptowanie przez Sąd pierwszej instancji błędnej tezy organów co do tego, iż zapadłe wobec skarżącego w sprawie karnej orzeczenia wskazują na fakt popełnienia przez niego zarzucanych mu czynów;

5) art. 1 § 1, § 2 i § 3 pkt 1 oraz art. 141 § 4 p.p.s.a., poprzez niewłaściwą (bo niepełną, niedokładną) kontrolę administracji publicznej i przez to zaakceptowanie wadliwych ustaleń faktycznych organów co do istnienia rzekomo ważnego powodu zwolnienia skarżącego ze służby, a przede wszystkim uznania, że wyniki prowadzonego wobec niego postępowania karnego przesądzają fakt, że popełnił zarzucane mu czyny (pomimo braku wyroku skazującego).

Wskazując na powyższe zarzuty, skarżący kasacyjnie wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Warszawie do ponownego rozpoznania oraz o zasądzenie zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych. Ponadto wniósł o rozpoznanie skargi kasacyjnej na rozprawie.

W uzasadnieniu skargi kasacyjnej przedstawił argumentację mającą wykazać zasadność podniesionych w niej zarzutów.

W pismach procesowych z dnia 11 i 31 stycznia 2022 r. strony postępowania wyraziły zgodę na rozpoznanie sprawy na posiedzeniu niejawnym.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

W świetle art. 174 p.p.s.a. skargę kasacyjną można oprzeć na następujących podstawach:

1) naruszeniu prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie,

2) naruszeniu przepisów postępowania, jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy.

Naczelny Sąd Administracyjny jest związany podstawami skargi kasacyjnej, ponieważ w świetle art. 183 § 1 p.p.s.a. rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej, biorąc z urzędu pod rozwagę jedynie nieważność postępowania. Jeżeli zatem nie wystąpiły przesłanki nieważności postępowania wymienione w art. 183 § 2 p.p.s.a., a w rozpoznawanej sprawie przesłanek tych brak, to Sąd związany jest granicami skargi kasacyjnej. Oznacza to, że Sąd nie jest uprawniony do samodzielnego dokonywania konkretyzacji zarzutów skargi kasacyjnej, a upoważniony jest do oceny zaskarżonego orzeczenia wyłącznie w granicach przedstawionych we wniesionej skardze kasacyjnej.

Skarga kasacyjna zawiera usprawiedliwioną podstawę, bowiem zasadny okazał się zarzut naruszenia art. 180 ust. 1 pkt 8 w zw. z art. 185 ust. 1 pkt 1 ustawy o KAS.

Zgodnie z art. 180 ust. 1 pkt 8 ustawy o KAS, funkcjonariusza można zwolnić ze służby w przypadku zaistnienia innej, niż określone w pkt 1-7, ważnej przyczyny, jeżeli dalsze pozostawanie w służbie nie gwarantuje należytego wykonywania obowiązków służbowych, w szczególności gdy wymaga tego dobro KAS lub gdy nastąpiła utrata zaufania niezbędnego do wykonywania obowiązków służbowych.

Stosownie jednak do treści art. 185 ust. 1 pkt 1 powołanej ustawy, w przypadku prawomocnego umorzenia postępowania karnego lub postępowania karnego skarbowego ze względu na okoliczności wymienione w art. 17 § 1 pkt 1, 2 i 6 Kodeksu postępowania karnego, funkcjonariusza, na jego wniosek, przywraca się do służby na poprzednich warunkach. W przypadkach, o których mowa w ust. 1, funkcjonariusz powinien zgłosić się do służby w terminie 7 dni od dnia uprawomocnienia się odpowiednio postanowienia o umorzeniu postępowania albo wyroku (art. 185 ust. 2). Przepis art. 184 stosuje się odpowiednio (art. 185 ust. 3). Zgodnie natomiast z art. 184 ust. 1 ustawy o KAS, w przypadku uchylenia lub stwierdzenia nieważności decyzji o zwolnieniu ze służby kierownik jednostki organizacyjnej niezwłocznie wyznacza funkcjonariuszowi stanowisko służbowe zgodne z jego kwalifikacjami i dotychczasowym przebiegiem służby oraz określa termin podjęcia służby, miejsce pełnienia służby oraz stopień służbowy i uposażenie nie niższe od dotychczasowego.

Biorąc pod uwagę treść w/w przepisów należy wskazać, iż w przypadku prawomocnego umorzenia postępowania karnego na podstawie art. 17 § 1 pkt 6 k.p.k., tj. z powodu przedawnienia karalności czynu, funkcjonariusza, na jego wniosek, przywraca się do służby na poprzednich warunkach. Taka sytuacja miała miejsce w niniejszej sprawie, bowiem z akt administracyjnych wynika, że M.F. na skutek wyroku Sądu Okręgowego [...] z dnia [...] grudnia 2017 r., sygn. akt [...] złożył wniosek o przywrócenie go do służby i został do niej przywrócony przez Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w [...] od dnia 15 czerwca 2018 r. (karta nr 14 akt administracyjnych). Jednocześnie w tym samym dniu, tj. 15 czerwca 2018 r., organ wszczął postępowanie w sprawie zwolnienia wyżej wymienionego funkcjonariusza ze służby w oparciu o art. 180 ust. 1 pkt 8 ustawy o KAS.

W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego, skoro ustawodawca w przepisie art. 185 ust. 1 pkt 1 ustawy o KAS, z uwagi na fakt prawomocnego umorzenia postępowania karnego na podstawie art. 17 § 1 pkt 6 k.p.k., przewiduje obligatoryjne (używa zwrotu "przywraca się") przywrócenie funkcjonariusza do służby w przypadku złożenia przez niego wniosku w tym zakresie, to należy rozważyć, czy organ może w ogóle – po przywróceniu funkcjonariusza do służby – ponownie wszcząć postępowanie w sprawie jego zwolnienia ze służby, powołując się na zarzuty przedstawione w postępowaniu karnym zakończonym postanowieniem o jego umorzeniu na w/w podstawie. Umieszczenie w ramach tego samego aktu prawnego, a więc ustawy o KAS, przepisu art. 185 ust. 1 pkt 1 oraz przepisu art. 180 ust. 1 pkt 8 prowadzi bowiem do wniosku, że skoro ustawodawca na wskazanej podstawie zdecydował się na przywrócenie funkcjonariusza do służby, to tym samym uznał, iż jego dalsze pozostawanie w służbie gwarantuje jednak należyte wykonywanie obowiązków służbowych, a więc w takich okolicznościach ponowne zwolnienie funkcjonariusza ze służby, niejako z tego samego powodu, stanowiłoby próbę obejścia art. 185 ust. 1 pkt 1 powołanej ustawy.

Kwestii tej Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w ogóle nie rozważył, dlatego też zaskarżony wyrok należało uchylić, a sprawę przekazać Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania.

Z uwagi na powyższe i obowiązek odniesienia się przez Sąd pierwszej instancji w pierwszej kolejności do omówionej kwestii, pozostałe zarzuty skargi kasacyjnej – jako przedwczesne – nie mogły być obecnie przedmiotem oceny Naczelnego Sądu Administracyjnego.

W tym stanie rzeczy Naczelny Sąd Administracyjny, na podstawie art. 185 § 1 p.p.s.a., orzekł, jak w pkt 1 sentencji wyroku.

O kosztach postępowania kasacyjnego orzeczono w pkt 2 sentencji wyroku na podstawie art. 203 pkt 1, art. 209 oraz art. 205 § 2 p.p.s.a. w związku z § 14 ust. 1 pkt 2 lit. b rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015 r., poz. 1800 ze zm.).

Podstawą do rozpoznania skargi kasacyjnej na posiedzeniu niejawnym był przepis art. 182 § 2 i 3 in fine p.p.s.a.