Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący: Sędzia WSA Joanna Kube Sędzia WSA Anna Mierzejewska Sędzia WSA Ewa Pisula-Dąbrowska (spr.) Protokolant Aleksandra Weiher po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 22 stycznia 2009 r. sprawy ze skargi [...] Fundacji [...] na bezczynność Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w przedmiocie rozpoznania wniosku o udzielenie informacji publicznej oddala skargę

[...] Fundacja [...] z siedzibą w W. zwróciła się do Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w trybie ustawy o dostępie do informacji publicznej o udzielenie informacji, które jej zdaniem stanowiły informację publiczną.

We wniosku z dnia [...] r. (k-[...]) Fundacja podała, że pracownik Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej W. S., przed Sądem Okręgowym w W. w sprawie o sygn. akt [...] wniesionej przez J. M. przeciwko G. B. o ochronę dóbr osobistych, złożył zeznania w charakterze świadka.

Wyjaśniła, że pracownik ten pełni funkcję [...]. Wskazała, że w związku z zeznaniami złożonymi przed Sądem przez W. S. w dniu [...] r. domaga się udostępnienia informacji:

1) czy Sąd Okręgowy w W., bądź któryś z uczestników postępowania lub ich pełnomocników zwrócił się do Instytutu, w związku z toczącą się sprawą, o przeprowadzenie kwerendy lub dostarczenie kopii jakichkolwiek dokumentów organów bezpieczeństwa państwa odnośnie osoby [...] J. M.,

2) na jakich zasadach i podstawie prawnej W. S. badał akta znajdujące się w Instytucie Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Warszawie i Oddziale w W. oraz udzielił informacji odnośnie ich zawartości przed Sądem Okręgowym w W. oraz złożył uwierzytelnione kopie dwóch dokumentów,

3) czy Pan W. S. zwolniony został z obowiązku zachowania tajemnicy służbowej we wskazanym wyżej zakresie,

4) jak powszechna jest praktyka udzielania w wyżej wskazany sposób, w związku z powołaniem na świadka pracownika Instytutu Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, informacji odnośnie zawartości dokumentów znajdujących się w zasobie Instytutu.

5) czy Pan G. B. składał kiedykolwiek wniosek o udostępnienie dokumentów przeciwko Narodowi Polskiemu celem przetwarzania badań naukowych, bądź przygotowania materiału do publikacji.

Pismem z dnia [...] r. (k-[...]) oraz pismem z dnia [...] r. (k-[...]) Prezes Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu poinformował Fundację, że żądane informacje nie są objęte przepisami ustawy o dostępie do informacji publicznej, bowiem nie posiadają charakteru informacji publicznej w rozumieniu art. 1 ust. 1 ustawy o dostępie do informacji publicznej. Przywołując postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego z 11.12.2002 r. sygn. akt II SAB 105/02 stwierdził, że nie mają charakteru informacji publicznej wnioski w sprawie indywidualnej. Korzystanie z informacji publicznej nie może zmierzać do dokonania innych czynności przewidzianych w procedurach, gdzie legitymacją procesową dysponuje określony podmiot, ani nie może stanowić ingerencji w działalność sądów.

Pismo Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej z dnia [...] r. stało się przedmiotem skargi [...] Fundacji [...] do tutejszego sądu.

Postanowieniem z dnia 17.04.2008 r. sygn. akt. II SA/Wa 460/08 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie odrzucił skargę Fundacji stwierdzając, że pismo Prezesa IPN z dnia [...] r. nie jest decyzją, postanowieniem ani aktem lub czynnością, o której mowa w art. 3 § 2 ppsa. Postanowieniem z dnia 3.07.2008 r. sygn. akt. I OSK 815/08 Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę Fundacji na powyższe postanowienie.

Pismem z dnia [...] r. [...] Fundacja [...] wezwała Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej do usunięcia naruszenia prawa, poprzez udostępnienie żądanych informacji. Wobec ponownej odmowy zawartej w piśmie Prezesa IPN z dnia [...] r. (k-[...]) [...] Fundacja [...] wniosła do tutejszego sądu skargę na bezczynność Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej w zakresie nierozpoznania jej wniosku z dnia [...] r. (k-[...]).

W uzasadnieniu skargi Fundacja podniosła, że w toczącej się przed Sądem Okręgowym w W. sprawie o ochronę dóbr osobistych z powództwa J. M. ani Prezes IPN, ani Fundacja nie byli stroną postępowania. Twierdziła, że posiada interes prawny żądając powyższych informacji albowiem prowadzi badania programu tzw. dzikiej lustracji, przecieków z zasobów IPN. Fundacja wywodziła, że w toku postępowania przed Sądem Okręgowym w. W. doszło do ujawnienia informacji z zasobów IPN w drodze powoływania świadków – pracowników IPN, którzy z własnej inicjatywy przedkładali sądowi poświadczone urzędowo odpisy dokumentów organów bezpieczeństwa państwa. Twierdziła, że chce zbadać podstawy prawne takiego działania oraz skalę zjawiska. Nadto podnosiła, że informacje z zasobów IPN mogą być udostępniane osobie, której dane dotyczą (art. 30 ust. 1 ustawy o IPN) oraz w celu wykonywania zadań ustawowych, prowadzenia badań naukowych, bądź publikacji materiału prasowego (art. 36 ust. 1 ustawy o IPN). Wskazała, iż pracownicy IPN zobowiązani są do zachowania tajemnicy informacji powziętych w związku z zatrudnieniem także po ustaniu zatrudnienia z wyjątkiem informacji uzyskanych w toku badań naukowych (art. 20 ustawy o IPN).

Fundacja podkreślała, że przepis art. 61 ust. 1 Konstytucji RP statuuje prawo do uzyskiwania informacji o działalności organów władzy publicznej oraz osób pełniących funkcje publiczne. Twierdziła, iż w stosunku do przepisu art. 1 i art. 6 ustawy o dostępie (...) zastosowanie w razie wątpliwości winna znaleźć wykładnia rozszerzająca, na korzyść konstytucyjnie gwarantowanego prawa do uzyskania informacji stosownie do zasady in dubio pro libertate.

Powołując się na uzasadnienie postanowienia WSA w Warszawie z 17.04 2008 r. sygn. akt II SA/Wa 460/08 oraz postanowienia NSA z 3.07.2008 r. sygn. akt I OSK 815/08 Fundacja twierdziła, iż Prezes IPN pozostaje w bezczynności odmawiając jej udostępnienia żądanych informacji oraz narusza art. 61 ust. 1 Konstytucji RP, art. 1 ust. 1, art. 2 ust. 1 i art. 13 ust.1 ustawy o dostępie do informacji publicznej.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje:

Skarga na bezczynność Prezesa IPN w przedmiocie nieudzielenia Fundacji żądanych informacji nie zasługiwała na uwzględnienie.

Nie można było uznać, że Prezes IPN zobowiązany był do udzielenia żądanych informacji w trybie ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (Dz. U. Nr 112, poz. 1198 z późn. zm.).

Warunkiem wstępnym udzielenia informacji publicznej w trybie cyt. ustawy jest zakwalifikowanie żądanej informacji jako informacji publicznej. Artykuł 1 i art. 6 ww. ustawy precyzuje jakie informacje należy uznać za informacje publiczne. Katalog określony w art. 6 ustawy nie jest katalogiem zamkniętym.

W ocenie Sądu informacji, których domagała się Fundacja, nie można było zakwalifikować jako informacje publiczne.

Żądane przez Fundację informacje dotyczą postępowania cywilnego, które toczy się przed Sądem Okręgowym w W. w sprawie o sygn. akt [...]. Powyższa sprawa cywilna o ochronę dóbr osobistych jest sprawą indywidualną, prywatną, toczącą się pomiędzy osobami fizycznymi, tj. J. M. a G. B. Reguły i zasady dostępu do akt tego postępowania określają przepisy ustawy – Kodeks postępowania cywilnego i według tych reguł Fundacja może pozyskiwać informacje na temat zeznań świadków, dowodów z dokumentów, zwolnienia z tajemnicy służbowej itd. Postępowanie dowodowe, zakres dopuszczonych przez Sąd dowodów w sprawie indywidualnej o ochronę dóbr osobistych nie jest sprawą publiczną, lecz częścią postępowania sądowego. To, że zeznający w sprawie w charakterze świadka pracownik IPN jest osobą publiczną nie oznacza automatycznie, że jego zeznania złożone w postępowaniu cywilnym o ochronę dóbr osobistych mają charakter informacji publicznej. Zgodnie z art. 261 kpc osoba wezwana przez Sąd w charakterze świadka nie ma prawa odmówić złożenia zeznań, chyba że zeznanie byłoby połączone z pogwałceniem istotnej tajemnicy zawodowej. Złożone przez pracownika IPN zeznania w tym zeznania dotyczące funkcji, upoważnienia do badania dokumentów w IPN nie można zakwalifikować jako informacji publicznej (choć złożone zostały przez osobę publiczną). O informacje w przedmiocie toczącego się postępowania cywilnego Fundacja winna zwrócić się do Prezesa Sądu Okręgowego w W., a nie do Prezesa IPN.

Prezes IPN nie będąc stroną tego postępowania i nie znając treści zeznań pracownika IPN złożonych w sprawie cywilnej o ochronę dóbr osobistych nie posiada informacji czy zeznania pracownika IPN miały charakter prywatny, służbowy czy dotyczyły wiadomości powziętych przez świadka w związku z wykonywanymi zadaniami służbowymi czy też nie.

Nie sposób też przyjąć, że pracownik IPN miał obowiązek informować pracodawcę Prezesa IPN na jaką okoliczność i jakiej treści złożył zeznania w charakterze świadka w postępowaniu cywilnym o ochronę dóbr osobistych.

Pytania Fundacji o to czy Sąd Okręgowy w W. zwrócił się do Prezesa IPN o dokumenty w związku z toczącym się postępowaniem o ochronę dóbr osobistych należało skierować do Sądu, przed którym toczy się postępowanie dowodowe, a nie do podmiotu – Prezesa IPN, który nie jest stroną tego postępowania. Reasumując informacje na temat czy Sąd zażądał od Prezesa IPN dowodów z dokumentów, jaka była teza dowodowa, na jaką okoliczność były one ewentualnie złożone itd., nie mogły zostać zakwalifikowane jako informacje publiczne w rozumieniu ustawy o dostępie (...). Pozostałe pytania Fundacji, również ściśle powiązane z toczącym się postępowaniem cywilnym, nie mogły być uznane za informacje publiczne w rozumieniu ustawy o dostępie do informacji publicznej. Zgodnie z art. 1 ust. 2 ustawy o dostępie (...) przepisy omawianej ustawy nie mogą naruszać innych ustaw. Dostęp do akt postępowania cywilnego, co już było podkreślane, regulują przepisy kpc. Reasumując według tych reguł Fundacja winna pozyskać wiedzę na temat czynności podejmowanych przez Sąd Okręgowy w W. w sprawie o ochronę dóbr osobistych. Wskazać należy, iż Fundacja żądaną wiedzę mogła posiąść przystępując do toczącego się sporu cywilnego na podstawie reguł określonych w kpc. O nieprawidłowościach (o ile wystąpiły) w przedmiocie naruszenia tajemnicy służbowej przez świadka pracownika IPN Fundacja mogła powiadomić odpowiednie organy ścigania. Tymczasem Fundacja dla potrzeb indywidualnego postępowania o ochronę dóbr osobistych ,,w związku z toczącym się postępowaniem sądowym o ochronę dóbr osobistych", uruchomiła postępowanie zastrzeżone do pozyskiwania informacji publicznych (a nie spornych prywatnych) od podmiotu Prezesa IPN, który nie jest stroną tego postępowania.

Prezentowany przez Sąd pogląd znajduje potwierdzenie w orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego. A mianowicie w uzasadnieniu postanowienia Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 11 grudnia 2002 r. sygn. akt. II SAB 105/02, Lex 137863 stwierdzono, że nie mają charakteru informacji publicznej wnioski w sprawie indywidualnej czy polemiki z dokonanymi ustaleniami. Korzystanie z informacji publicznej nie może zmierzać do dokonania innych czynności przewidzianych w procedurach, gdzie legitymacją procesową dysponuje określony podmiot, ani nie może stanowić ingerencji w działalność sądów.

Reasumując, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie uznał, że żądane przez Fundację informacje nie można było zakwalifikować jako informacje publiczne w rozumieniu ustawy o dostępie do informacji publicznej. Zakres przedmiotowy ustawy wytycza i obejmuje dostęp tylko do informacji publicznej, a nie publiczny dostęp do wszelkich (w tym prywatnych) informacji.

Z uwagi na powyższe Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie oddalił skargę jako bezzasadną – art. 151 ustawy z dnia 30.08.2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2002 r. Nr 153, poz. 1270 ze zm.).