Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA Andrzej Skoczylas Sędzia NSA Zbigniew Czarnik Sędzia del. WSA Urszula Wilk (spr.) Protokolant Monika Majak po rozpoznaniu w dniu 5 lipca 2022 r. na rozprawie w Izbie Gospodarczej skarg kasacyjnych 1) H. Sp. z o.o. Sp. k. we W. 2) Urzędu Patentowego Rzeczypospolitej Polskiej od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 9 października 2018 r. sygn. akt VI SA/Wa 446/18 w sprawie ze skargi S. w Z., S. na decyzję Urzędu Patentowego Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 4 grudnia 2017 r. nr Sp. 304.2016 w przedmiocie wygaśnięcia prawa ochronnego na znak towarowy 1) uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Warszawie; 2) zasądza od S. w Z., S. na rzecz H. Sp. z o.o. Sp. k. we W. 1400 zł (jeden tysiąc czterysta złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego; 3) zasądza od S. w Z., S. na rzecz Urzędu Patentowego Rzeczypospolitej Polskiej 1700 zł (jeden tysiąc siedemset złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

Wyrokiem z 9 października 2018 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie po rozpoznaniu sprawy ze skargi S. z siedzibą w Z., S. na decyzję Urzędu Patentowego Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 4 grudnia 2017 r. nr Sp. 304.2016 w przedmiocie wygaśnięcia prawa ochronnego na znak towarowy, uchylił zaskarżoną decyzję oraz zasądził od Urzędu Patentowego Rzeczypospolitej Polskiej na rzecz S. z siedzibą w Z., S. kwotę 2217 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Z uzasadnienia wyroku wynika, że Sąd pierwszej instancji za podstawę rozstrzygnięcia przyjął następujące ustalenia:

2 sierpnia 2016 r. H. Spółka z o.o. Spółka komandytowa we W. wniosła o stwierdzenie wygaśnięcia prawa ochronnego na znak towarowy ACARD o numerze [...] udzielonego na rzecz S. z siedzibą w Z., S.

Wnioskodawca podniósł, że sporny znak towarowy nie jest używany na terytorium Polski i żądał stwierdzenia wygaśnięcia spornego prawa z dniem 29 czerwca 2001r.

Uprawniony wniósł o oddalenie wniosku, twierdząc że sporny znak jest używany dla jednego z najpopularniejszych w Polsce produktów leczniczych. Wskazał również, że znak ten jest używany za zgodą uprawianego przez powiązane z nim spółki tj. przez: W. S.A. oraz Z. S.A. Na okoliczność rzeczywistego używania spornego znaku towarowego uprawniony przedłożył materiał dowodowy.

Decyzją z 4 grudnia 2017 r. Urząd Patentowy RP na podstawie art. 169 ust. 1 pkt. 1 ustawy z dnia 30 czerwca 2000r. Prawo własności przemysłowej (Dz. U. z 2017 r., poz. 776; dalej p.w.p.) stwierdził z dniem 29 czerwca 2001r. wygaśnięcie prawa ochronnego na znak towarowy ACARD o numerze [...].

W uzasadnieniu organ wskazał, że udzielenie ochrony na znak towarowy wiąże się z obowiązkiem używania znaku towarowego dla towarów (usług) do oznaczania, których znak został przeznaczony. Nieużywanie znaku towarowego może skutkować, w określonych sytuacjach, stwierdzeniem wygaśnięcia prawa ochronnego.

Zgodnie z art. 169 ust. 6 p.w.p. ciężar przeprowadzenia dowodu w sprawie o stwierdzenie wygaśnięcia prawa ochronnego spoczywa na uprawnionym z rejestracji znaku, który powinien wykazać, że znaku używał lub, jeśli znaku nie używał, miał ku temu ważne powody. Organ, odwołując się do orzecznictwa wskazał, że aby używanie znaku towarowego wyłączało skuteczność zarzutu niewykonywania obowiązku używania znaku, musi mieć miejsce na obszarze Polski, mieć niedwuznaczny charakter, być rzeczywiste oraz powinno dotyczyć znaku zarejestrowanego dla towarów i usług objętych ochroną. Organ podkreślił, że rzeczywiste używanie znaku towarowego polega na nakładaniu znaku na towar i wprowadzaniu tak oznaczonych towarów do obrotu w określonym przez wnioskodawcę przedziale czasowym. Odwołując się do art. 154 i art. 169 ust. 4 p.w.p. organ wskazał, jak rozumie używanie znaku towarowego. Stwierdził, że skuteczne wykazanie używania znaku towarowego możliwe jest przez dowiedzenie używania go także przez inny niż uprawniony do znaku podmiot, za zgodą uprawnionego.

Organ wskazał, że sporny znak towarowy jest znakiem słownym, składającym się z jednego słowa ACARD i został przeznaczony do oznaczania towaru: produkt farmaceutyczny z klasy 5. Zdaniem organu analiza materiału dowodowego przedłożonego przez uprawnionego prowadzi do wniosku, że uprawiony nie dowiódł rzeczywistego używania tego oznaczenia. Organ wywodził, że przedłożony przez uprawnionego materiał dowodowy w większości dotyczy innego niż sporny znaku towarowego tj. słowno-graficznego oznaczenia Acard Acidum acetylsalicylicum zarejestrowanego na rzecz uprawnionego pod numerem [...], który nie jest przedmiotem niniejszego postępowania. Ponadto, część materiałów dowodowych (np. oświadczenie członków zarządu P. SA) jest niejednoznaczna, nie można na podstawie ich treści ustalić jakiego znaku towarowego dotyczą. Organ wskazywał też, że materiał dowodowy przedłożony przez uprawnionego to w znacznej mierze różnego rodzaju reklamy: telewizyjna, w prasie. na plakatach czy billboardach o tożsamym wydźwięku w aspekcie rodzaju informacji tam zawartych. Nieliczne z nich w których pojawia się słowo ACARD (np. opakowanie) nie niosą treści umożliwiających stwierdzenie rzeczywistego używania spornego oznaczenia. Odwołując się do art. 169 ust. 5 p.w.p., organ stanął na stanowisku, że nie uważa się za używanie w sposób rzeczywisty znaku w reklamie towaru, który nie jest dostępny na rynku, zatem materiał ten mógłby mieć wartość wśród dowodów świadczących o dostępności produktów oznaczanych znakiem spornym na rynku polskim. Takich dowodów uprawiony nie przedłożył. Zapewnienia zaś pełnomocników oprawionego o dostępności towarów oznaczanych znakiem spornym nie mogą stanowić wyłącznej podstawy wydania decyzji administracyjnej oddalającej wniosek o stwierdzenie wygaśnięcia przedmiotowego prawa ochronnego. Zdaniem organu materiał dowodowy przedłożony przez uprawnionego może dowodzić jedynie przedsięwzięcia działań przygotowawczych takich jak kampania reklamowa, sporządzenie ulotek z informacjami o leku, czy przygotowanie opakowań mających na celu używanie spornego znaku, nie zaś jego rzeczywistego używania. Również wydruki z internetu stanowiące oferty sprzedaży produktu o nazwie ACARD nie mogą świadczyć o wprowadzeniu na rynek tych towarów.

Reasumując organ stwierdził, że uprawniony w przedmiotowej sprawie nie przedłożył dowodów, z których wynikałoby, że towary oznaczane znakiem spornym są używane w sposób determinowany zarzutem stwierdzenia wygaśnięcia prawa ochronnego. Żaden z poszczególnych materiałów dowodowych ani kompleksowy całokształt wszystkich tych dowodów nie wykazał rzeczywistego używania znaku spornego.

Organ odkreślił, że w sprawach o stwierdzenie wygaśnięcia prawa ochronnego ciężar dowodowy wykazania rzeczywistego używania znaku spoczywa wyłącznie na uprawnionym, oraz że dokonał oceny jedynie tych materiałów, które zostały przedłożone przez strony postępowania do akt sprawy.

S. w Z. wniosła skargę na tę decyzję.

Opisanym na wstępie wyrokiem Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie uchylił zaskarżoną decyzję na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. c ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (obecnie tekst jedn. Dz.U. z 2022 r. poz. 329; dalej: p.p.s.a.).

Uznając, że skarga jest zasadna, Sad pierwszej instancji wskazał, że prawo do korzystania z monopolu jaki daje udzielone na dany znak towarowy prawo ochronne, ze względu na zagrożenie jakie stwarza art. 169 ust. 1 pkt 1 p.w.p., nie jest tylko uprawnieniem podmiotu, na rzecz którego udzielono ochrony, lecz jest równocześnie jego obowiązkiem.

Odwołując się do art. 169 ust. 1 i 6 p.w.p. oraz obowiązku wykazania używania znaku towarowego spoczywającego na uprawnionym do prawa ochronnego, Sąd pierwszej instancji stwierdził, że organ dokonał analizy całego materiału dowodowego i na podstawie tej analizy dokonał prawidłowego ustalenia, że przedłożony w postępowaniu administracyjnym przez skarżącą spółkę materiał dowodowy, nie pozwalał na przyjęcie twierdzenia o rzeczywistym używaniu oznaczenia ACARD.

Sąd pierwszej instancji podzielił stanowisko organu, co do oceny dowodów przedstawionych przez uprawnionego. M.in. wskazał, że przedłożony przez uprawnionego materiał dowodowy w większości dotyczy innego niż sporny znaku towarowego tj. słowno-graficznego oznaczenia Acard Acidum acetylsalicylicum zarejestrowanego na rzecz uprawnionego pod numerem [...]. Nieliczne z nich w których pojawia się słowo ACARD (np. opakowanie) nie niosą treści umożliwiających stwierdzenie rzeczywistego używania spornego oznaczenia. Materiał dowodowy w różnego rodzaju reklam mógłby mieć wartość wśród dowodów świadczących o dostępności produktów oznaczanych znakiem spornym na rynku polskim. Zapewnienia pełnomocników oprawionego o dostępności towarów oznaczanych znakiem spornym nie mogą stanowić wyłącznej podstawy wydania decyzji oddalającej wniosek o stwierdzenie wygaśnięcia przedmiotowego prawa ochronnego. Sąd pierwszej instancji wskazał też, że skarżąca dopiero w piśmie procesowym z 18 września 2018r. wniosła o przeprowadzenie dowodu uzupełniającego z dokumentów w postaci przykładowych faktur (od 1998r.) na okoliczność rzeczywistego i poważnego wprowadzania do obrotu i używania leku ACARD. Wniosek został przez Sąd oddalony, albowiem sąd administracyjny nie prowadzi postępowania dowodowego.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie uznał jednak za zasadne uchylenie zaskarżonej decyzji, albowiem podzielił zarzut skargi dotyczący naruszenia art. 170 ust. 1 p.w.p.

Odwołując się do treści tego przepisu, Sąd pierwszej instancji wskazał, iż skarżąca podkreśla, że organ prowadząc postępowanie zupełnie pominął, że skarżący wykazał rzeczywiste używanie ww. znaku "ACARD" w okresie pięciu lat poprzedzających datę złożenia wniosku o wygaszenie.

Zdaniem Sądu organ w ogóle nie rozważał okoliczności o których mowa w art. art. 170 ust.1 p.w.p., nie przeprowadził w tym zakresie postępowania wyjaśniającego.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie podniósł, że nie bez znaczenia dla rozpoznania niniejszej sprawy pozostaje fakt, że w toczącej się niemal równolegle sprawie o unieważnienie prawa ochronnego na znak towarowy "ANACARD PRO", organ wydając w dniu 4 grudnia 2017r. decyzję nr Sp.211.2016 przyjął, że znak ACARD [...] był w dniu 4 marca 2013r. znakiem renomowanym. Wskazuje to bezspornie na rzeczywiste używanie znaku.

Dalej, Sąd pierwszej instancji wywodził, że sąd administracyjny nie czyni własnych ustaleń w sprawie, a jedynie ocenia zaskarżony akt pod względem jego zgodności z prawem materialnym i przepisami procesowymi, taka kontrola jest jednak możliwa tylko w warunkach wyczerpujących istotę zagadnień ustaleń faktycznych i prawnych dokonanych przez organ administracyjny rozstrzygający sprawę. Za niezbędne Sąd uznał zatem uchylenie zaskarżonej decyzji i przekazanie sprawy Urzędowi Patentowemu.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wskazał, że w ponownie przeprowadzonym postępowaniu organ winien uwzględnić wyrażone powyżej stanowisko Sądu.

Skargi kasacyjne od tego wyroku zostały wywiedzione przez Urząd Patentowy RP oraz H. Sp. z o.o. Sp. k. we W.

H. Sp. z o.o. Sp. k. we W., zaskarżyła wyrok w całości i wniosła o jego uchylenie i przekazanie sprawydo ponownego rozpoznania, a także o zasądzenie od S. na jej rzecz kosztów zastępstwa procesowego oraz kosztów postępowania przed NSA. W trybie art. 179 a. p.p.s.a. wniosła o dokonanie przez WSA samokontroli i uchylenie zaskarżonego wyroku, z uwagi na oczywiście usprawiedliwione podstawy skargi kasacyjnej, ponowne rozpoznanie na tym samym posiedzeniu skargi przez WSA. Ponadto, wniosła o rozpoznanie sprawy na rozprawie.

Zaskarżonemu wyrokowi, na podstawie art. 174 pkt. 1 i 2 p.p.s.a., zarzuciła naruszenie przepisów postępowania, które mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy, tj.:

a) art. 145 § 1 pkt 1 lit. c p.p.s.a. w zw. z art. 170 p.w.p, poprzez bezzasadne przyjęcie, że Urząd Patentowy zaniechał zbadania zaistnienia przesłanek, o których mowa w art. 170 § 1 p.w.p., tj. ewentualnego rozpoczęcia lub wznowienia używania spornego znaku towarowego, gdy organ dokonał analizy całego materiału dowodowego i na tej podstawie dokonał ustalenia, że przedłożony przez S. materiał dowodowy nie pozwala na przyjęcie twierdzenia o rzeczywistym używaniu oznaczenia ACARD, a powyższe zostało potwierdzone przez WSA;

b) art. 145 § 1 pkt 1 lit. c p.p.s.a. w zw. z art. 7, art. 77 § 1, art. 107 § 3 art. 80 k.p.a. w zw. z art. 170 p.w.p., poprzez wydanie zaskarżonego wyroku z pominięciem wszechstronnej analizy stanowiska organu przedstawionego w uzasadnieniu decyzji, skutkującej naruszeniem zaufania uczestników postępowania do władzy publicznej, od której należy oczekiwać przeprowadzenia rzetelnej analizy stanu faktycznego, na skutek błędnego przyjęcia, że organ nie rozważył okoliczności, o których mowa w art. 170 p.w.p., podczas gdy Sąd wskazał, że organ prawidłowo dokonał analizy materiału dowodowego, a tym samym na jego podstawie dokonał prawidłowego ustalenia, że materiał ten nie pozwala na przyjęcie twierdzenia o rzeczywistym używaniu znaku ACARD oraz poprzez wskazanie jako podstawy uchylenia decyzji organu pominięcia oceny przesłanek zastosowania art. 170 p.w.p., w sytuacji gdy S. nie podnosiła w toku postępowania przed organem, że S. rozpoczęła lub wznowiła rzeczywiste używanie znaku;

c) art. 141 § 4 p.p.s.a. w zw. z art. 7, art. 8 i art. 107 § 3 k.p.a. w zw. z art. 170 ust. 1 p.w.p., poprzez brak wyjaśnienia, dlaczego zdaniem Sądu Urząd Patentowy nie przeprowadził postępowania wyjaśniającego w zakresie wznowienia używania znaku ACARD (art. 170 ust. 1 p.w.p.), gdy zadaniem Sądu postępowanie dowodowe zostało prawidłowo przeprowadzone, a jego konkluzją było, że uprawniony do znaku nie wykazał w żaden sposób rzeczywistego używania tego znaku w żadnym okresie czasowym.

W uzasadnieniu skargi kasacyjnej przedstawiono argumenty na poparcie przytoczonych zarzutów.

Urząd Patentowy RP zaskarżył wyrok w całości i wniósł o jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i rozpoznanie sprawy co do istoty, a także o zwrot niezbędnych kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych. Ponadto, wniósł o rozpoznanie sprawy na rozprawie.

Zaskarżonemu wyrokowi zarzucono naruszenie prawa procesowego mogące mieć istotny wpływ na wynik postępowania tj.:

a) art. 141 § 4 p.p.s.a., poprzez sporządzenie uzasadnienia z naruszeniem wskazanego przepisu, tj. zawarcie w uzasadnieniu sprzecznych twierdzeń odnośnie dokonanej przez Urząd oceny przesłanki rzeczywistego używania spornego znaku towarowego, tj. z jednej strony Sąd uznał, że "organ dokonał analizy całego materiału dowodowego i na podstawie tej analizy dokonał prawidłowego ustalenia, że przedłożony w postępowaniu administracyjnym przez skarżącą spółkę materiał dowodowy, nie pozwalał na przyjęcie twierdzenia o rzeczywistym używaniu oznaczenia ACARD" (s. 17 wyroku), po czym "uznał za zasadne uchylenie zaskarżonej decyzji, albowiem podzielił zarzut skargi dotyczący naruszenia art. 170 ust. 1 p.w.p. (...) Zdaniem Sądu organ w ogóle nie rozważył okoliczności, o których mowa w art. 170 ust. 1 p.w.p., nie przeprowadził w tym zakresie postępowania wyjaśniającego." (s. 18 wyroku), przy czym Sąd poza stwierdzeniem, że skarżąca podkreślała, że w toku postępowania "wykazała rzeczywiste używanie ww. znaku "ACARD" w okresie pięciu lat poprzedzających datę złożenia wniosku o wygaszenie" (s. 18 wyroku) i nie bez znaczenia jest ustalenie renomy spornego znaku, gdyż "wskazuje to bezspornie na rzeczywiste używanie znaku" (s. 18 wyroku), nie wyjaśnił w czym upatruje błędów Urzędu i jakie działania powinien podjąć Urząd, w sytuacji gdy postępowanie o stwierdzenie wygaśnięcia prawa ochronnego na znak towarowy jest postępowaniem kontradyktoryjnym, ciężar dowodu rzeczywistego używania znaku spoczywa na uprawnionym do spornego znaku towarowego, a Sąd uznał za prawidłową przeprowadzoną przez Urząd ocenę materiału dowodowego i wyciągnięte zeń wnioski, a wytyczne co do dalszego postępowania ograniczył do obowiązku uwzględnienia stanowiska Sądu, powyższe nie pozwala na odtworzenie rozumowania Sądu, poznanie rzeczywistych motywów rozstrzygnięcia i sprawia, że przedmiotowy wyrok nie poddaje się kontroli instancyjnej oraz wprowadza niepewność Urzędu, co do kierunku dalszych czynności postępowania podejmowanych przy ponownym rozpoznawaniu sprawy, a tym samym uniemożliwia realizację zasady wyrażonej w art. 153 p.p.s.a.;

b) art. 145 § 1 pkt 1 lit. c) p.p.s.a. w zw. z art. 7, art. 8, art. 77, art. 80 i art. 107 § 3 k.p.a. w zw. z art. 169 ust. 1 pkt 1 i art. 170 p.w.p., poprzez bezzasadne przyjęcie, że Urząd zaniechał zbadania zaistnienia przesłanek, o których mowa w art. 170 ust. 1 p.w.p., tj. ewentualnego rozpoczęcia lub wznowienia używania spornego znaku towarowego przed złożeniem wniosku o stwierdzenie wygaśnięcia spornego prawa ochronnego, chociaż:

– Sąd uznał, iż "organ dokonał analizy całego materiału dowodowego i na podstawie tej analizy dokonał prawidłowego ustalenia, że przedłożony w postępowaniu administracyjnym przez skarżącą spółkę materiał dowodowy, nie pozwalał na przyjęcie twierdzenia o rzeczywistym używaniu oznaczenia ACARD" (s. 17 wyroku), tym samym prawidłowo oceniony przez Urząd materiał dowodowy nie pozwalał na przyjęcie poglądu, że sporny znak towarowy był kiedykolwiek używany w sposób rzeczywisty, co z kolei jest równoznaczne z uznaniem, że nie doszło do rozpoczęcia używania znaku, ani do wznowienia jego używania, jak również prowadzi do wniosku, że w istocie przesłanka ta została przez Urząd zbadana,

– ciężar dowodu rzeczywistego używania spornego znaku towarowego, w tym zaistnienia okoliczności, o których mowa w art. 170 ust. 1 p.w.p., spoczywa na uprawnionym z prawa ochronnego na znak towarowy, a przepis ten został przez skarżącego wskazany w skardze celem zakwestionowania poczynionych przez Urząd ustaleń odnośnie rzeczywistego używania spornego znaku towarowego, które Sąd uznał za prawidłowe;

a także naruszenie prawa materialnego poprzez błędną wykładnię tj. art. 169 ust. 1 pkt 1 i ust. 6 w zw. z art. 170 ust. 1 p.w.p., polegające na przyjęciu, że ustalenie w innym postępowaniu, że sporny znak towarowy cieszy się renomą "wskazuje (...) bezspornie na rzeczywiste używanie znaku" (s. 18 wyroku), podczas gdy kwestia ewentualnej renomy znaku towarowego nie ma wpływu na ocenę przesłanek wygaśnięcia prawa ochronnego na znak towarowy, gdyż renoma nie jest przesłanką uniemożliwiająca zastosowanie art. 169 ust. 1 pkt 1 p.w.p., a stwierdzenie wygaśnięcia prawa ochronnego na znak towarowy następuje w przypadku, gdy uprawniony z prawa ochronnego nie wykaże, że sporny znak towarowy był używany w sposób rzeczywisty.

W uzasadnieniu skargi kasacyjnej przedstawiono argumenty na poparcie przytoczonych zarzutów.

S. w piśmie z 25 lutego 2019 r. wniosła o oddalenie skargi kasacyjnej organu, zaś w piśmie z 21 czerwca 2022 r. oddalenie skargi kasacyjnej wywiedzionej przez H. Sp. z o.o. Sp. k..

W piśmie procesowym z 27 czerwca 2022 r. H. Sp. z o.o. Sp. k. przedstawiła stanowisko odnoszące się do pism S.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 183 § 1 p.p.s.a., Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej, bierze jednak z urzędu pod rozwagę nieważność postępowania. W niniejszej sprawie nie występują przesłanki nieważności postępowania sądowoadministracyjnego enumeratywnie wyliczone w art. 183 § 2 p.p.s.a. Z tego względu Naczelny Sąd Administracyjny przy rozpoznaniu sprawy związany był granicami skargi kasacyjnej. Granice te są wyznaczone wskazanymi w niej podstawami, którymi może być naruszenie prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie (art. 174 pkt 1 p.p.s.a.) albo naruszenie przepisów postępowania, jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy (art. 174 pkt 2 p.p.s.a.). Naczelny Sąd Administracyjny bada bowiem legalność wyroku Sądu pierwszej instancji jedynie w zakresie zakwestionowanym w skardze kasacyjnej, a nie rozpoznaje sprawy ponownie w jej całokształcie.

W pierwszej kolejności oceną Naczelnego Sądu Administracyjnego objęty został postawiony w obydwu skargach kasacyjnych zarzut naruszenia art. 141 § 4 p.p.s.a. Zgodnie z tym przepisem uzasadnienie wyroku powinno zawierać zwięzłe przedstawienie stanu sprawy, zarzutów podniesionych w skardze, stanowisk pozostałych stron, podstawę prawną rozstrzygnięcia oraz jej wyjaśnienie. Jeżeli w wyniku uwzględnienia skargi sprawa ma być ponownie rozpatrzona przez organ administracji, uzasadnienie powinno ponadto zawierać wskazania co do dalszego postępowania. W orzecznictwie utrwalony jest pogląd, że naruszenie tego przepisu może mieć miejsce wtedy, gdy uzasadnienie nie zawiera wskazanych w tym przepisie elementów, a także wówczas, gdy uzasadnienie nie zawiera stanowiska odnośnie do przyjętego stanu faktycznego, a także gdy zaskarżony wyrok nie poddaje się kontroli instancyjnej z powodu wadliwości sporządzonego uzasadnienia (por. uchwała Naczelnego Sądu Administracyjnego z 15 lutego 2010 r. sygn. II FPS 8/09, a także wyroki NSA z: 18 września 2014 r. sygn. II GSK 1096/13, 27 listopada 2014 r. sygn. II GSK 584/13, 12 lutego 2015 r. sygn. II OSK 200/15, 3 marca 2015 r. sygn. II GSK 56/14, 11 marca 2015 r. sygn. II GSK 810/14 – te i kolejne powoływane orzeczenia dostępne na stronie internetowej w Centralnej Bazie Orzeczeń Sądów Administracyjnych pod adresem: www.orzeczenia.nsa.gov.pl). Naruszenie to, w myśl art. 174 pkt 2 p.p.s.a. musi być na tyle ważkie, aby mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy.

Oznacza to, że sąd administracyjny ma nie tylko obowiązek wskazania swojego rozstrzygnięcia (wypowiedzenia się w przedmiocie zgodności z prawem skarżonego aktu administracyjnego), ale i umotywowania swojego stanowiska w tym zakresie, tj. przedstawienia toku rozumowania, który doprowadził do podjęcia rozstrzygnięcia, w tym wskazania przyczyn zajęcia danego stanowiska, jak i powodów, dla których zarzuty i argumenty podnoszone przez stronę są lub nie są zasadne. Wymóg zawarcia w uzasadnieniu wyjaśnienia podstawy prawnej rozstrzygnięcia należy rozumieć w ten sposób, że uzasadnienie musi pozwalać na skontrolowanie przez strony i sąd wyższej instancji, czy Sąd orzekający nie popełnił w swoim rozumowaniu błędów, tj. winna zostać w nim uwidoczniona operacja logiczna, którą przeprowadził Sąd, stosując określone normy prawne w rozstrzyganej sprawie (por. np. wyrok NSA z 4 stycznia 2006 r. sygn. I FSK 372/05; T. Woś (w:) T. Woś, H. Knysiak-Molczyk, M. Romańska, Postępowanie sądowoadministracyjne, Warszawa 2004, s. 302). Motywy wyroku muszą być zatem jasne i przekonujące, stanowić konsekwentną i logiczną całość (por. wyrok NSA z 9 marca 2006 r. sygn. II OSK 632/05, czy z 4 lutego 2015 r. sygn. II GSK 2304/13).

Uzasadnienie wyroku powinno być więc tak sporządzone, aby wynikało z niego, dlaczego Sąd pierwszej instancji uznał zaskarżone orzeczenie za zgodne albo niezgodne z prawem, a zarzut uchybienia temu wymogowi jest uzasadniony w sytuacji, gdy Sąd nie wyjaśni w sposób adekwatny do celu, jaki wynika z przepisu art. 141 § 4 p.p.s.a., dlaczego stwierdził lub nie stwierdził w rozpatrywanej sprawie naruszenia przez organy administracji przepisów prawa materialnego lub przepisów procedury w stopniu, który mógłby mieć wpływ na treść rozstrzygnięcia. Powinno więc stwarzać możliwość jednoznacznej rekonstrukcji podstawy rozstrzygnięcia (por. wyroki NSA z: 21 lutego 2014 r. sygn. I OSK 2324/12, 4 stycznia 2011 r. sygn. II OSK 1985/09, 21 listopada 2012 r. sygn. II FSK 1067/11). Uzasadnienie wyroku stanowi zatem odzwierciedlenie toku badania danej sprawy przez sąd administracyjny. Argumentacja uzasadnienia musi umożliwiać stronie zrozumienie racji, jakimi kierował się Sąd pierwszej instancji badając legalność zaskarżonego działania/zaniechania organu, a w przypadku, gdy strona z wyrokiem się nie zgadza, uzasadnienie wyroku musi umożliwić jej merytoryczną polemikę z argumentacją Sądu (por. np. wyrok NSA z 15 czerwca 2012 r., I OSK 1931/11).

Stanowisko Sądu, co do prawidłowości ustalenia stanu faktycznego w przypadku sporu w tym zakresie pomiędzy stronami postępowania sądowoadministracyjnego powinno zawierać odniesienia do argumentów prezentowanych zarówno przez organ administracji, jak i przez skarżącego oraz wyjaśniać, dlaczego argumenty jednej ze stron uznaje za prawidłowe, a inne nie (por. uchwała NSA z 15 lutego 2010 r., II FPS 8/09; wyrok NSA z 13 stycznia 2009 r., I FSK 1904/07). Z treści uzasadnienia powinno wynikać, iż Sąd pierwszej instancji przeanalizował wszystkie zarzuty zamieszczone w skardze, konfrontując je ze stanowiskiem i ustaleniami poczynionymi przez organy, jak również z materiałem dowodowym sprawy. Tak przeprowadzona ocena stanu prawnego i faktycznego sprawy pozwala stronom postępowania sądowego poznać sposób rozumowania i argumentacji Sądu pierwszej instancji, a w dalszej perspektywie umożliwi dokonanie przez Naczelny Sąd Administracyjny oceny zarzutów zawartych w skardze kasacyjnej (por. wyrok NSA z 23 marca 2014r., sygn. II GSK 36/13).

Wadliwość uzasadnienia wyroku może zatem stanowić usprawiedliwioną podstawę skargi kasacyjnej, gdy uzasadnienie to utrudnia lub wręcz uniemożliwia kontrolę kasacyjną orzeczenia. Dzieje się tak zwłaszcza wówczas, gdy nie ma możliwości jednoznacznej oceny stanowiska Sądu pierwszej instancji co do stanu faktycznego przyjętego przezeń za podstawę rozstrzygnięcia, czy też jednoznacznej rekonstrukcji podstawy rozstrzygnięcia (por. uchwała NSA z 15 lutego 2010 r. sygn. II FPS).

Uwzględniając powyższe uwagi wstępne co do kierunku wykładni i konsekwencji obowiązywania art. 141 § 4 p.p.s.a., Naczelny Sąd Administracyjny stwierdza, że obie skargi kasacyjne zasadnie zarzucają, iż uzasadnienie zaskarżonego wyroku nie spełnia, określonych tym przepisem, warunków uznania go za prawidłowe.

Zaskarżonym wyrokiem Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie uwzględnił skargę i uchylił zaskarżoną decyzję. W uzasadnieniu wyroku Sąd pierwszej instancji zawarł jednak wewnętrznie sprzeczne opinie co do oceny prawidłowości stanowiska Urzędu Patentowego RP w rozpatrywanej sprawie.

Z jednej strony Sąd pierwszej instancji stwierdził bowiem, że "organ dokonał analizy całego materiału dowodowego i na podstawie tej analizy dokonał prawidłowego ustalenia, że przedłożony w postępowaniu administracyjnym przez skarżącą spółkę materiał dowodowy, nie pozwalał na przyjęcie twierdzenia o rzeczywistym używaniu oznaczenia ACARD", a następnie podzielił ocenę tego materiału dowodowego dokonaną przez Urząd Patentowy RP, co zasadniczo winno prowadzić do wniosku, że Sąd uznał zaskarżoną decyzję za zgodną z prawem. Jednak w dalszych rozważaniach, Sąd pierwszej instancji "uznał za zasadne uchylenie zaskarżonej decyzji, albowiem podzielił zarzut skargi dotyczący naruszenia art. 170 ust. 1 p.w.p.".

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie przywołał stanowisko uprawnionej do znaku spółki wskazując, iż podkreśla ona, że wykazała rzeczywiste używanie znaku "ACARD" w okresie pięciu lat poprzedzających datę złożenia wniosku o wygaszenie i stwierdził, że "organ w ogóle nie rozważał okoliczności o których mowa w art. art. 170 ust.1 p.w.p., nie przeprowadził w tym zakresie postępowania wyjaśniającego".

Mając na względzie wcześniej przedstawione stanowisko Sądu o tym, że "organ dokonał analizy całego materiału dowodowego i na podstawie tej analizy dokonał prawidłowego ustalenia, że przedłożony w postępowaniu administracyjnym przez skarżącą spółkę materiał dowodowy, nie pozwalał na przyjęcie twierdzenia o rzeczywistym używaniu oznaczenia ACARD" nie sposób uznać, że zaskarżony wyrok zawiera jasny przekaz i odnosi się w sposób jednoznaczny do zajętego przez organ stanowiska. Sąd pierwszej instancji nie wyjaśnił jakich błędów dopuścił się Urząd Patentowy RP w prowadzonym postępowaniu, w szczególności nie wskazał, jakie istotne dla rozstrzygnięcia wykazane przez uprawnionego okoliczności faktyczne nie zostały ocenione lub jaki materiał dowodowy przedłożony w postepowaniu administracyjnym został przez organ pominięty lub wadliwie oceniony, skoro wcześniej przeprowadzona przez organ ocena materiału dowodowego została uznana za prawidłową i wyczerpującą.

Dalej, Sąd pierwszej instancji wskazał, że "nie bez znaczenia dla rozpoznania niniejszej sprawy pozostaje fakt, że w toczącej się niemal równolegle sprawie o unieważnienie prawa ochronnego na znak towarowy "ANACARD PRO", organ wydając w dniu 4 grudnia 2017r. decyzję nr Sp.211.2016 przyjął, że znak ACARD [...] był w dniu 4 marca 2013r. znakiem renomowanym. Wskazuje to bezspornie na rzeczywiste używanie znaku". Skarżący kasacyjnie organ słusznie zauważa, że powyższego stanowiska Sąd pierwszej instancji nie opatrzył żadnym komentarzem pozwalającym wyjaśnić tok rozumowania Sądu. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie nie wyjaśnił bowiem, jakie błędy w ocenianym postępowaniu popełnił Urząd Patentowy RP, jakie znaczenie winno być nadane ustaleniom w przedmiocie renomy spornego znaku poczynionym w innym postepowaniu. Sąd podniósł przy tym, że ustalenie w przedmiocie renomy "wskazuje [...] bezspornie na rzeczywiste używanie znaku". W kolejnym akapicie podkreślił jednak, że sąd administracyjny nie czyni własnych ustaleń w sprawie, nie wyjaśnił też, czy ustalenie w zakresie używania znaku związanego z ustaleniem renomy dotyczy tylko postepowania, w którym renoma była przedmiotem ustaleń organu, czy też przedmiotowego postepowania. Kwestii tych nie rozjaśniają również wskazania co do dalszego postępowania, Sąd pierwszej instancji zawarł w nich bowiem jedynie polecenie uwzględnienia stanowiska Sądu.

Mają zatem rację skarżące kasacyjnie strony podnosząc, że w oparciu o tak skonstruowane uzasadnienie nie jest możliwe zrozumienie racji jakimi kierował się Sąd pierwszej instancji uchylając decyzję Urzędu Patentowego RP, a co za tym idzie prawidłowe wykonanie zaleceń Sądu, co do dalszego procedowania. Opisana wewnętrzna sprzeczność stanowiska prezentowanego przez Sąd pierwszej instancji, brak logicznego i spójnego wyjaśnienia poglądu o naruszeniu art.170 ust.1 p.w.p. sprawia, że wyrok nie poddaje się kontroli instancyjnej. Ze względu na wskazane deficyty uzasadnienia zaskarżonego wyroku Naczelny Sąd Administracyjny ostatecznie nie miał podstaw do weryfikacji czy przesłanki, którymi kierował się Sąd pierwszej instancji uchylając zaskarżoną decyzję, są trafne.

Za w pełni usprawiedliwione należy zatem uznać zarzuty sporządzenia uzasadnienia zaskarżonego wyroku z naruszeniem art. 141 § 4 p.p.s.a. Uzasadnienie wyroku Sądu pierwszej instancji nie tylko zawiera sprzeczności dotyczące oceny wyrażonego w zaskarżonej decyzji stanowiska Urzędu Patentowego RP, ale również nie wyjaśnia przesłanek, które doprowadziły do uchylenia zaskarżonej decyzji.

Wobec uwzględnienia zarzutu naruszenia art. 141 § 4 p.p.s.a. przedwczesne byłoby odnoszenie się do pozostałych zarzutów obu skarg kasacyjnych, co zauważył też skarżący kasacyjnie organ wskazując w uzasadnieniu skargi kasacyjnej, że pozostałe zarzuty podnosi jedynie z ostrożności procesowej. Sądowa kontrola - stosownie do jej założeń ustrojowych - nie może sprowadzać się bowiem do jednej tylko instancji.

Ponownie rozpoznając sprawę Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie uwzględni powyższe uwagi co do konsekwencji obowiązywania art. 141 § 4 p.p.s.a. i skontroluje zaskarżoną decyzję w pełnym zakresie, odniesie się do zarzutów skargi, a następnie w tym świetle, a także w świetle mających zastosowanie norm procesowych dokona oceny poczynionych przez organ ustaleń faktycznych oraz ich subsumcji do norm prawa materialnego.

Wobec powyższego Naczelny Sąd Administracyjny na podstawie art. 185 § 1 p.p.s.a. uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Warszawie.

O kosztach postępowania kasacyjnego orzeczono na podstawie art. 203 pkt 2) p.p.s.a. oraz art. 205 § 2 p.p.s.a. w zw. z § 14 ust. 1 pkt 2 lit. a) w zw. z § 14 ust. 1 pkt 1 lit. b) rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (tekst jedn. Dz.U. z 2018 r. poz. 265) oraz w zw. § 11 ust. 2 pkt 1 w zw. z § 11 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 kwietnia 2017 r. w sprawie opłat za czynności rzeczników patentowych (tekst jedn. Dz.U. z 2019 r. poz. 1431). Uwzględniono przy tym, że pełnomocnik Urzędu Patentowego RP nie reprezentował go w postępowaniu przed Sądem pierwszej instancji, zaś pełnomocnik H. Sp. z o.o. Sp. k. reprezentował tę spółkę również w postępowaniu przed Sądem pierwszej instancji.