Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie : Przewodniczący Sędzia WSA Jacek Fronczyk po rozpoznaniu w dniu 11 czerwca 2008 r. na posiedzeniu niejawnym sprawy ze skargi J. T. i S. T. na bezczynność Ministra Sprawiedliwości w przedmiocie dostępu do informacji publicznej p o s t a n a w i a odrzucić skargę.

Przedmiotem skargi wniesionej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie J. T. i S. T. uczynili bezczynność Ministra Sprawiedliwości, polegającą na nierozpatrzeniu ich wniosku z dnia 4 grudnia 2007 r., złożonego w trybie dostępu do informacji publicznej, którym zwrócili się o udostępnienie całości posiadanej przez Ministra Sprawiedliwości dokumentacji odnoszącej się do korespondencji prowadzonej pomiędzy nimi a Ministrem.

Natomiast w piśmie precyzującym skargę z dnia 27 marca 2008 r. skarżący podali, że prowadzili z Biurem Ministra Sprawiedliwości obszerną korespondencję o różnym zakresie przedmiotowym, na którą, z jednej strony, składały się kierowane do Ministra wnioski (np. o pociągnięcie do odpowiedzialności, wszczęcie postępowania przeciwko określonej osobie, czy wniosek o kasację wyroku), a z drugiej zaś - udzielane im przez Ministra odpowiedzi, które, jak zaznaczyli, nie były dla nich satysfakcjonujące.

Z akt sprawy wynika, iż wnioski te dotyczyły konkretnych kwestii związanych z postępowaniami sądowymi, w których skarżący brali udział.

I tak, wniosek, nadesłany do Ministerstwa w dniu 25 stycznia 2007 r., dotyczył zasadności odmowy zwolnienia J. T. od kosztów sądowych w postępowaniu komorniczym, a wcześniejszy wniosek z dnia 22 maja 2006 r., skierowany do Prokuratora Generalnego, nawiązywał do uprzednio złożonych skarg na działania biegłego sądowego, podobnie zresztą jak wymieniony w treści skargi, obok wniosku z dnia 25 stycznia 2007 r., wniosek datowany na 5 marca 2007 r. Ten ostatni, co należy zauważyć, został przesłany Ministrowi Sprawiedliwości wyłącznie do wiadomości, a jako głównego adresata wymieniał Prezesa Sądu Okręgowego w B.

Z uwagi na postawiony przez skarżących zarzut naruszenia przez Ministra Sprawiedliwości przepisów ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (Dz. U. Nr 112, poz. 1198 z późn. zm.) w pierwszej kolejności należy wyjaśnić, czym jest informacja publiczna.

Pojęcie informacji publicznej ustawodawca określił w art. 1 ust. 1 i art. 6 ustawy o dostępie do informacji publicznej. W ich świetle informacją publiczną jest każda informacja o sprawach publicznych, a w szczególności o sprawach wymienionych w art. 6 ustawy. Ponieważ sformułowania te nie są zbyt jasne, należy przy ich wykładni kierować się art. 61 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, zgodnie z którym prawo do informacji jest publicznym prawem obywatela, realizowanym na zasadach skonkretyzowanych w ustawie o dostępie do informacji publicznej.

Uwzględniając wszystkie te aspekty można zatem uznać, że informacją publiczną będzie każda wiadomość wytworzona lub odnoszona do władz publicznych, a także wytworzona lub odnoszona do innych podmiotów wykonujących funkcje publiczne w zakresie wykonywania przez nie zadań władzy publicznej i gospodarowania mieniem komunalnym lub mieniem Skarbu Państwa. Informacja publiczna odnosi się więc do sfery faktów.

Zgodnie z art. 4 ust. 3 ustawy, podmioty, o których mowa w ust. 1 i 2, obowiązane są do udostępnienia informacji publicznej będącej w ich posiadaniu. Podmiotami zobowiązanymi do udostępniania informacji publicznych są zatem szeroko pojęte władze publiczne, a także podmioty dysponujące majątkiem publicznym oraz inne podmioty wykonujące zadania publiczne.

Nie ulega zatem wątpliwości, że Minister Sprawiedliwości mieści się w zakresie podmiotowym stosowania ustawy o dostępie do informacji publicznej i jako organ władzy publicznej zobowiązany jest do udostępniania posiadanych informacji, mających charakter informacji publicznych.

Minister Sprawiedliwości jest więc organem władzy publicznej w świetle art. 4 ust. 1 pkt 1 ustawy, zaś akta prowadzonych przez niego spraw, bez względu na ich rodzaj i charakter, zawierają informację o jego działalności, a tym samym mają walor informacji publicznej, w rozumieniu ustawy o dostępie do informacji publicznej (co wypełnia dyspozycję art. 61 Konstytucji RP). Trzeba przy tym zaznaczyć, że nie wszystkie jednak dokumenty znajdujące się w aktach sprawy mają walor informacji publicznej. Charakter taki mają znajdujące się w aktach sprawy dokumenty pochodzące od organu (dokumenty urzędowe). Nie stanowią zaś informacji publicznej wnioski i inne pisma stron znajdujące się w aktach postępowania.

Skarżący w swym wniosku z dnia 4 grudnia 2007 r. domagali się udostępnienia całości materiałów znajdujących się w dyspozycji Ministra Sprawiedliwości, na które składały się kierowane do Ministra wnioski i udzielane przez niego odpowiedzi.

W świetle art. 1 ust. 2 ustawy o dostępie do informacji publicznej przepisy ustawy nie naruszają przepisów innych ustaw, określających odmienne zasady i tryb dostępu do informacji, będących informacjami publicznymi. Oznacza to, że niedopuszczalne jest stosowanie przepisów ustawy o dostępie do informacji publicznej wówczas, gdy żądane informacje, mające charakter informacji publicznych, osiągalne są w innym trybie. W dalszej konsekwencji daje to podstawę do stwierdzenia, że o ile prawo do informacji jest zasadą, to jednak wyjątki od niej powinny być ściśle interpretowane. Nie tylko bowiem sama ustawa o dostępie do informacji publicznej zawiera ograniczenia w jej stosowaniu, ale również nie uchybia w tym względzie przepisom innych ustaw odmiennie regulującym te kwestie (art. 1 ust. 2).

Taka sytuacja ma miejsce w niniejszej sprawie, ponieważ zarówno analiza treści wniosku z dnia 4 grudnia 2007 r., jak też pozostałych przekazanych przez Ministra dokumentów dowodzi, że złożony przez skarżących wniosek dotyczył w istocie udostępnienia akt postępowania skargowo - wnioskowego regulowanego działem VIII ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 z późn. zm.) oraz przepisami rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 8 stycznia 2002 r. w sprawie organizacji przyjmowania i rozpatrywania skarg i wniosków (Dz. U. Nr 5, poz. 46).

Postępowanie skargowo - wnioskowe przewidziane w ww. przepisach stanowi instrument społecznej kontroli administracji, będąc zarazem realizacją przyznanego każdemu prawa składania petycji, wniosków i skarg do organów władzy publicznej oraz organizacji i instytucji społecznych (art. 63 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej).

Postępowanie to ma charakter odrębny od postępowania administracyjnego, a do czynności podejmowanych w postępowaniu skargowo - wnioskowym nie stosuje się przepisów działu II Kodeksu postępowania administracyjnego, ponieważ w odróżnieniu od postępowania administracyjnego postępowanie skargowo - wnioskowe nie kończy się wydaniem decyzji administracyjnej, ale czynnością materialno - techniczną, tzn. zawiadomieniem o załatwieniu sprawy (art. 238 § 1 Kpa), które nie zostało zaliczone przez ustawodawcę do aktów i czynności podlegających kontroli sądów administracyjnych.

Tryb skargowo - wnioskowy (art. 221 i następne kpa) jest jednocześnie jednoinstancyjnym postępowaniem o charakterze uproszczonym, którego zakończenie, czyli zawiadomienie o sposobie załatwienia skargi, nie daje podstaw do uruchomienia dalszego trybu instancyjnego, a więc nie tylko postępowania odwoławczego, ale także postępowania sądowoadministracyjnego. Tryb ten ze swej istoty wymaga udziału podmiotu zainteresowanego i to nie tylko z uwagi na podejmowane w trakcie procedowania czynności sprawdzające, ale zwłaszcza ze względu na rezultaty tegoż postępowania. Wprawdzie żaden z przepisów działu VIII kpa, czy wymienionego rozporządzenia Rady Ministrów, nie formułuje wprost takiego uprawnienia wnoszących skargi i wnioski, niemniej jednak możliwość zapoznania się z aktami postępowania skargowo - wnioskowego wynika z zastosowania reguł wykładni celowościowej i systemowej.

Zarówno przepisy kpa, jak i przepisy rozporządzenia Rady Ministrów przyznały składającym skargi i wnioski prawo do informacji w postaci kierowanych do nich zawiadomień, czy to w zakresie właściwości organu (art. 231, 243 kpa, § 10 rozporządzenia), czy to o sposobie załatwienia skargi (art. 237 § 3 kpa). Wnoszącemu skargę zapewniono dodatkową gwarancję co do terminu załatwienia skargi, wyposażając go w prawo do wniesienia zażalenia do organu wyższego stopnia (art. 237 § 4 kpa), ewentualnie wniesienia kolejnej skargi (art. 227 in fine), tym razem będącej wyrazem niezadowolenia z załatwienia wcześniej złożonej skargi, czy też wniosku (por. J. Borkowski [w:] B. Adamiak/J. Borkowski KPA. Komentarz, 8. wyd., Warszawa 2006, str. 856). Trudno zatem wyobrazić sobie sytuację, w której składający skargę ma możliwość wniesienia zażalenia, czy kolejnej skargi bez uprzedniej możliwości zapoznania się z aktami postępowania i dokonania na ich podstawie ustaleń w zakresie wywiązywania się przez podmiot rozpatrujący skargę z nałożonych na niego obowiązków. Przyjęcie odmiennego stanowiska czyniłoby uprawnienia składających skargi iluzorycznymi.

Dokonując konkluzji, w sytuacji, gdy wnioskodawca ma zapewniony dostęp do żądanych informacji publicznych w innym trybie, wyłączone jest stosowanie trybu z ustawy o dostępie do informacji publicznej (art. 1 ust. 2 ustawy). W takim przypadku skarga na bezczynność organu w przedmiocie dostępu do informacji publicznej jest niedopuszczalna i podlega odrzuceniu.

Z uwagi na powyższe, na podstawie art. 58 § 1 pkt 6 i § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.), Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie orzekł, jak w sentencji postanowienia.