Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący sędzia WSA Maria Tarnowska po rozpoznaniu w dniu 14 lutego 2008 r. na posiedzeniu niejawnym wniosku W. W. o przyznanie prawa pomocy w zakresie całkowitym, obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych oraz ustanowienie adwokata w sprawie ze skargi W. W. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w W. z dnia [...] września 2007 r. nr [...] w przedmiocie odmowy wszczęcia postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji postanawia: odmówić przyznania prawa pomocy w zakresie obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych oraz ustanowienie adwokata.

W. W. wnioskiem z dnia 16 października 2007 r. (zawartym w skardze), uzupełnionym wnioskiem z dnia 28 listopada 2007 r., wystąpił o przyznanie prawa pomocy w zakresie obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych oraz ustanowienie adwokata w sprawie ze swojej skargi na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w W. z dnia [...] września 2007 r., nr [...] utrzymującą w mocy własną decyzję z dnia [...] czerwca 2007 r., nr [...] odmawiającą wszczęcia postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji dotyczących ustalenia opłaty adiacenckiej.

W uzasadnieniu wniosku skarżący powołał się na "złą sytuację finansowo-gospodarczo-materialno-zdrowotną" swoją i rodziny. Dodatkowo wyjaśnił, że uzyskiwane dochody w całości wydaje na opłaty, zakup żywności i leków dla siebie i całej rodziny. Jako miesięczne dochody wspólnego gospodarstwa domowego W. W. wskazał swoją rentę w kwocie około [...] zł i emeryturę żony w kwocie około [...] zł. Nadto z treści pisma wnioskodawcy z dnia 20 grudnia 2007 r. wynika, że syn skarżącego otrzymuje rentę socjalną, która "jest przedłużona bez zmiany z tą samą grupą – stopniem, w wysokości jak dotychczas". Skarżący posiada, zgodnie z oświadczeniem, mieszkanie o pow. [...] m2 i nieruchomość rolną o powierzchni [...] ha przeliczeniowego.

Postanowieniem referendarza sądowego z dnia 3 stycznia 2008 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie odmówił przyznania prawa pomocy w zakresie obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych oraz ustanowienie adwokata.

Od powyższego postanowienia W. W., pismem z dnia 14 stycznia 2008 r., wniósł sprzeciw. W złożonym sprzeciwie skarżący powtórzył argumenty podniesione w pierwotnym wniosku o przyznanie prawa pomocy.

Wskutek wniesienia sprzeciwu postanowienie Sądu z dnia 3 stycznia 2008 r. utraciło moc i dlatego sprawa będąca przedmiotem sprzeciwu podlega ponownemu rozpoznaniu.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje:

Stosownie do treści przepisu art. 259 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.) od postanowienia referendarza sądowego wnosi się do właściwego wojewódzkiego sądu administracyjnego sprzeciw – w niniejszej sprawie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie.

Zgodnie z art. 260 powołanej ustawy, w razie wniesienia sprzeciwu, który nie został odrzucony, zarządzenie lub postanowienie, przeciwko któremu został on wniesiony, traci moc, a sprawa będąca przedmiotem sprzeciwu podlega rozpoznaniu przez sąd na posiedzeniu niejawnym.

W niniejszej sprawie taka sytuacja ma miejsce.

Prawo pomocy, zgodnie z art. 243 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, może być przyznane osobie fizycznej na jej wniosek.

Zgodnie z art. 252 § 1 i 2 tej ustawy, wniosek o przyznanie prawa pomocy powinien zawierać oświadczenie strony obejmujące dokładne dane o stanie majątkowym i dochodach, a jeżeli wniosek składa osoba fizyczna, ponadto dokładne dane o stanie rodzinnym oraz oświadczenie strony o niezatrudnieniu lub niepozostawaniu w innym stosunku prawnym z adwokatem, radcą prawnym, doradcą podatkowym lub rzecznikiem patentowym. Wniosek składa się na urzędowym formularzu według ustalonego wzoru. Stosownie do treści art. 255 powołanej ustawy, jeżeli oświadczenie strony zawarte we wniosku, o którym mowa w art. 252, okaże się niewystarczające do oceny jej rzeczywistego stanu majątkowego i możliwości płatniczych oraz stanu rodzinnego lub budzi wątpliwości, strona jest obowiązana złożyć na wezwanie, w zakreślonym terminie, dodatkowe oświadczenie lub przedłożyć dokumenty źródłowe dotyczące jej stanu majątkowego, dochodów lub stanu rodzinnego.

Prawo pomocy może być przyznane w zakresie całkowitym lub częściowym. Prawo pomocy w zakresie całkowitym obejmuje zwolnienie od kosztów sądowych oraz ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego. Prawo pomocy w zakresie częściowym obejmuje zwolnienie tylko od opłat sądowych w całości lub w części albo tylko od wydatków albo od opłat sądowych i wydatków lub obejmuje tylko ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego (art. 245 § 1, § 2 i § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r.).

Przyznanie prawa pomocy osobie fizycznej następuje w zakresie całkowitym – gdy osoba ta wykaże, że nie jest w stanie ponieść jakichkolwiek kosztów postępowania, natomiast przyznanie prawa pomocy w zakresie częściowym następuje – gdy wykaże, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania, bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny (art. 246 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r.).

Ze wspomnianego przepisu art. 246 § 1 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi wynika, że ciężar udowodnienia braku możliwości pokrycia kosztów postępowania sądowego spoczywa na wnioskującym o przyznanie prawa pomocy. To wnioskodawca jako osoba zainteresowana winien wykazać zasadność złożonego wniosku oraz spełnienie ustawowych przesłanek. W tym stanie rzeczy należy przyjąć, że rozstrzygnięcie sądu w tej kwestii będzie zależało od tego, co zostanie udowodnione przez stronę. W niniejszej sprawie wnioskodawca nie złożył żądanych dokumentów i oświadczenia, niezbędnych do oceny jego rzeczywistego stanu majątkowego i możliwości płatniczych, a tym samym nie wykazał zasadności wniosku o przyznanie prawa pomocy.

Ponadto należy podkreślić, iż instytucja prawa pomocy gwarantować ma osobom znajdującym się w ciężkich warunkach materialnych możliwość obrony swoich praw przed sądem, mimo braku środków finansowych potrzebnych do poniesienia należnych kosztów sądowych, a W. W., pozostający we wspólnym gospodarstwie domowym wraz z żoną i synem, uzyskując stały dochód miesięczny, nie pozostaje bez środków do życia.

W ocenie Sądu, W. W. nie wykazał, że nie jest w stanie ponieść jakichkolwiek kosztów postępowania, ani nie wykazał, iż nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania, bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny. Przeciwnie, wykazana sytuacja materialna wnioskodawcy wskazuje, że poniesienie kosztów postępowania sądowego leży w zakresie jego możliwości płatniczych.

Ponadto, zgodnie ze stanowiskiem Naczelnego Sądu Administracyjnego obowiązek niesienia pomocy spoczywa również na innych członkach rodziny –zwłaszcza rodzice i dzieci zobowiązani są wspierać się wzajemnie (art. 87 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego). W wielu orzeczeniach dotyczących wnioskodawców osiągających bardzo niskie dochody, bądź nie osiągających ich wcale, Naczelny Sąd Administracyjny twierdził, że sąd decydując o przyznaniu prawa pomocy, winien brać pod uwagę nie tylko sytuację majątkową wnioskodawcy, ale również możliwości finansowe współmałżonka oraz innych osób z rodziny zobowiązanych do alimentacji.

Wątpliwości dotyczące sytuacji majątkowej W. W. nie zostały zatem wyjaśnione w stopniu pozwalającym na przyznanie mu przez Sąd prawa pomocy.

Z powyższych względów, na podstawie art. 260 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, Sąd orzekł jak w sentencji postanowienia.