Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie w składzie następującym: Przewodniczący WSA Elżbieta Kremer (spr.) Sędziowie WSA Bożenna Blitek WSA Halina Jakubiec Protokolant Katarzyna Dydaś po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 20 sierpnia 2008 r. sprawy ze skargi D. S. na orzeczenie dyscyplinarne Dyrektora Izby Celnej z dnia [...] Nr. [...] w przedmiocie wydalenia ze służby I. uchyla zaskarżone orzeczenie dyscyplinarne oraz poprzedzające je orzeczenie organu pierwszej instancji, II. orzeka, że uchylone orzeczenia nie mogą być wykonane, III. zasądza od Dyrektora Izby Celnej na rzecz skarżącego kwotę 257 zł (dwieście pięćdziesiąt siedem złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Dyrektor Izby Celnej orzeczeniem dyscyplinarnym z dnia [...], po rozpatrzeniu odwołania D. S., utrzymał w mocy orzeczenie dyscyplinarne wydane przez Naczelnika Urzędu Celnego z dnia [...], którym wymierzono D. S. karę dyscyplinarną wydalenia ze Służby Celnej.

Wydanie powyższych orzeczeń poprzedzone zostało następującymi ustaleniami faktycznymi i prawnymi:

Naczelnik Urzędu Celnego, postanowieniem z dnia [...] wszczął postępowanie dyscyplinarne przeciwko kontrolerowi celnemu, mł.dyspozytorowi celnemu D. S. zarzucając mu naruszenie obowiązków funkcjonariusza celnego opisanych w art.32 ust.1 pkt 1 i 5 ustawy o Służbie Celnej.

W dniu [...] w C. funkcjonariusze celni z Referatu [...], Izby Celnej zatrzymali do kontroli samochód osobowy marki [...] nr. rej. [...], który prowadził D. S. W czasie kontroli zatrzymanego samochodu funkcjonariusze celni ujawnili łącznie 100 litrów alkoholu tj.100 szt.butelek o poj. 1 litra z etykietą Spirytus Rektyfikowany o mocy 95%., bez polskich znaków akcyzy. D. S. wyjaśnił wówczas, że jest właścicielem tego alkoholu i zakupił go w C. C. na bazarze na potrzeby własne. I w tym dniu przez przejście graniczne w C. przewiózł go jednorazowo na teren Polski. Wobec popełnienia przez D. S. przestępstwa karnego skarbowego opisanego w art.63 § 2i 4 kks, Urząd Celny pod nadzorem Prokuratury (sygn. [...]) prowadził postępowanie karno skarbowe. W takich okolicznościach organ I instancji postanowieniem z dnia [...] zawiesił postępowanie dyscyplinarne.

W toku postępowania karnego D. S. złożył wniosek o udzielenie mu zezwolenia na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności. Wyrokiem z dnia [...] Sąd Rejonowy, Sąd Grodzki (syg.akt [...]) udzielił zezwolenia na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności. W dniu [...] do organu I instancji wpłynął prawomocny wyrok Sądu Rejonowego, Sądu Grodzkiego.

Postanowieniem z dnia [...] organ I instancji podjął zawieszone postępowanie dyscyplinarne. Po zakończeniu postępowania organ I instancji orzeczeniem dyscyplinarnym z dnia [...] wydanym na podstawie art.62, art.63 ust. 1 pkt 7, art.64 ust.5 i art.69 ustawy z dnia 24.07.1999r. o Służbie Celnej (Dz.U. z 2004r. Nr 156, poz.1641 ) oraz § 11 Rozporz. Ministra Finansów z dnia 29.08.2003r. w sprawie trybu przeprowadzania postępowania wyjaśniającego, dyscyplinarnego i dyscyplinarnego przyśpieszonego oraz sposobu wykonywania kar dyscyplinarnych w stosunku do funkcjonariuszy celnych (Dz.U. Nr 156, poz.1520 ) uznał D. S. za winnego popełnienia zarzucanych czynów i wymierzył karę dyscyplinarną wydalenia ze Służby Celnej.

W uzasadnieniu orzeczenia podniesiono, że dokonując oceny postawy D. S., którego zachowanie zgodnie ze złożonym ślubowaniem winno kształtować autorytet organów państwa, zaufanie do ich funkcjonariuszy, uznać należy za wysoce naganne, nie licujące z wykonywanym przez niego zawodem celnika, funkcjonariusza państwowego i skutkować winno brakiem miejsca w służbie dla ludzi godzących swym zachowaniem w dobro służby. Podkreślono, że D. S. jako funkcjonariusz celny z długoletnim stażem pełniący w tym czasie służbę w referacie [...] wiedział, że alkoholu będącego w legalnym obrocie nie sprzedaje się na bazarach tym bardziej bez znaków akcyzy.

Odwołanie od orzeczenia dyscyplinarnego złożył D. S. wnosząc o jego uchylenie w całości oraz umorzenie postępowania w sprawie, względnie o wymierzenie mniej dotkliwej kary dyscyplinarnej. W uzasadnieniu odwołania przyznaje, że dopuścił się zachowania, które z punktu widzenia pracy w Służbie Celnej winno zasługiwać na krytykę. Jednakże wymierzając karę należy brać pod uwagę ocenę całokształtu zachowania się pracownika wobec pracodawcy, współpracowników, wypełnianych obowiązków, a zatem kara winna być adekwatna do stopnia zawinienia. Podnosił, że Dyrektor Izby Celnej na kilka dni przed wydaniem orzeczenia dyscyplinarnego pozytywnie ocenił jego służbę. Nadto wskazywał, ze popełniony przez niego czyn miał miejsce poza wykonywaną działalnością zawodową, tym samym ogólna klauzula wynikająca z niedochowania obowiązków nie może mieć zastosowania. Odwołujący się podnosił także swoją trudna sytuację rodzinną.

Organ II instancji orzeczeniem dyscyplinarnym z dnia [...], po rozpatrzeniu odwołania, utrzymał w mocy orzeczenie organu I instancji.

W uzasadnieniu orzeczenia podkreślono, że bezspornym jest popełnienie przez D. S. przestępstwa karno skarbowego, którego rodzaj jest ściśle związany z zadaniami wykonywanymi przez organy administracji celnej i stoi w sprzeczności z ich wykonywaniem przez funkcjonariuszy celnych. Wskazano, że odwołujący się jest funkcjonariuszem z wieloletnim stażem, opiniowany pozytywnie w zakresie nabytych umiejętności zawodowych oraz posiadanej wiedzy z zakresów obowiązujących przepisów prawa w Służbie Celnej z pełna świadomością dopuścił się przestępstwa przewożąc nielegalny alkohol. Tym samym orzeczona kara dyscyplinarna jest współmierna do popełnionego czynu.

Od powyższego orzeczenia skargę złożył D. S. wnosząc o: stwierdzenie nieważności zaskarżonej decyzji oraz poprzedzającej ją decyzji, zasądzenie kosztów, względnie o uchylenie zaskarżonej decyzji oraz poprzedzającej ją decyzji i zasądzenie kosztów postępowania.

W uzasadnieniu skargi zarzucił naruszenie art. 69 ustawy o Służbie Celnej, który stanowi, że orzeczenie wydaje się po wysłuchaniu rzecznika dyscyplinarnego i obwinionego oraz jego obrońcy, a także po rozpatrzeniu innych dowodów. Zarzucił naruszenie art.63 ust.1 ustawy, który stanowi enumeratywne wyliczenie kar począwszy od najłagodniejszej do najsurowszej. A nadto organ wydając orzeczenie zobowiązany jest kierować się § 21 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 29.08.2003r., który wskazuje, co należy uwzględniać przy wymiarze kary dyscyplinarnej.

Obecny na rozprawie pełnomocnik skarżącego podtrzymując skargę wskazał, że organ nie ustosunkował się do takiego zagadnienia, czy delikt popełniony w życiu prywatnym może stanowić naruszenie obowiązków służbowych, a nadto organ II instancji winien kompleksowo rozpoznać sprawę i w postępowaniu przed tym organem również powinien być zachowany przepis art.69 ustawy o Służbie Celnej.

Strona przeciwna w odpowiedzi na skargę wniosła o jej oddalenie. W uzasadnieniu odpowiedzi na skargę podtrzymano argumenty zawarte w uzasadnieniu orzeczenia dyscyplinarnego.

Mając na uwadze powyższe, Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Stosownie do art. 1 § 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. z 2002 r., nr 153, poz.1269 ze zm.) sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej pod względem zgodności z prawem. Oznacza to, że przedmiotem kontroli Sądu jest zgodność z prawem zaskarżonej decyzji, przy czym w sprawowaniu tej kontroli nie jest związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną rozstrzygając w granicach danej sprawy (art. 134 §1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2002 r., nr 153, poz.1270 ze zm.). Usunięcie z obrotu prawnego decyzji może nastąpić tylko wtedy, gdy postępowanie sądowe dostarczy podstaw do uznania, że przy wydawaniu zaskarżonej decyzji organy administracji publicznej naruszyły prawo w zakresie wskazanym w art.145 § 1 ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.

Zgodnie z zakresem ustawowych kompetencji Sąd badał, czy treść zaskarżonych orzeczeń dyscyplinarnych jest zgodna z prawem i czy postępowanie prowadzące do ich wydania było niewadliwe i rzetelne.

Skarga zasługują na uwzględnienie.

Bezspornym w sprawie są okoliczności faktyczne dotyczące nabycia przez skarżącego w dniu [...] na terenie C. C. wyrobów alkoholowych nie oznaczonych znakami akcyzy i wprowadzenie ich na terytorium Polski. Również bezspornym jest, że Sąd Rejonowy, Sąd Grodzki prawomocnym wyrokiem z dnia [...] zezwolił D. S. na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności za zarzucane mu przestępstwo skarbowe z art.63 §2 i 4 kks. Zgodnie zaś art.18 § 2 kodeksu karnego skarbowego, prawomocny wyrok o zezwoleniu na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności nie podlega wpisowi do Krajowego Rejestru Karnego. Konsekwencją tego przepisu jest, że skarżący nie jest traktowany jako osoba skazana prawomocnym wyrokiem sądu za przestępstwo popełnione umyślnie.

Przedmiotem sporu pomiędzy skarżącym a organami jest ocena powyższego zdarzenia z punktu widzenia regulacji dotyczącej postępowania dyscyplinarnego.

Stosownie do treści art.62 ustawy o Służbie Celnej funkcjonariusze celni ponoszą odpowiedzialność dyscyplinarną za naruszenie obowiązków służbowych. Zgodnie z art.32 ust.1 pkt 1 i 5 powołanej ustawy , do obowiązków funkcjonariusza celnego należy m.in. dochowanie obowiązków wynikających ze złożonego ślubowania, a także godne zachowanie w służbie i poza nią. Niewątpliwie odpowiedzialność dyscyplinarna funkcjonariusza celnego stanowi dodatkową dolegliwość, niezależną od odpowiedzialności karnej. W ramach odpowiedzialności dyscyplinarnej mieści się także odpowiedzialność za czynny niemające znamion przestępstw, czy też czyny, co do których Sąd zezwolił na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności, ale są to czyny które uchybiają regułom wykonywania tego zawodu, godności. Ta niezależność postępowania dyscyplinarnego od odpowiedzialności karnej jest powszechnie stosowana w regułach odnoszących się do postępowania dyscyplinarnego dotyczącego pracowników mianowanych. W wyroku z dnia 8 grudnia 1998r. Trybunał Konstytucyjny przyjął, że nawiązanie szczególnego stosunku pracy właściwego tylko dla niektórych grup zawodowych spełniających ważne z punktu widzenia interesu publicznego role w państwie powoduje konieczność określenia szczególnego trybu dyscyplinowania takich osób, gdy ich zachowanie uchybia obowiązkom lub godności wykonywanego zawodu ( sygn.akt K.41/97. OTK ZU 1998/7/117).

Stąd też zdaniem Sądu nietrafny jest zarzut skargi, że czyn skarżącego z uwagi, że popełniony został poza służbą nie może stanowić naruszenia obowiązków, które uzasadniałoby wszczęcie postępowania dyscyplinarnego. Właśnie w przedmiotowej sprawie z uwagi na charakter popełnionego czynu tj przywiezienia na terytorium kraju niezgodnie z przepisami wyrobów akcyzowych przez skarżącego, będącego funkcjonariuszem celnym stanowi okoliczność uzasadniającą wszczęcie postępowania dyscyplinarnego.

Sąd nie podziela również zarzutu skargi dotyczącego naruszenia art.69 ustawy o Służbie Celnej. W postępowaniu przed organem I instancji orzeczenie zostało wydane po wysłuchaniu rzecznika dyscyplinarnego, obwinionego i jego obrońcy, a więc zgodnie z przepisem art.69 ( karta 100 i 101 akt administracyjnych). Zarzut, iż powyższy przepis powinien być bezwzględnie stosowany również przez organ II instancji nie znajduje potwierdzenia w obowiązującym stanie prawnym. O ewentualnym obowiązku stosowania przez organ II instancji przepisu art.69 ustawy, można by mówić tylko wtedy, gdyby w postępowaniu odwoławczym pojawiły się nowe okoliczności i dowody, które mogłyby sprawić, że stanowisko osób, które zostały już przez organ I instancji mogłoby ulec zmianie. W przedmiotowej sprawie takie okoliczności nie zachodziły.

Natomiast zdaniem Sądu trafny jest zarzut skargi dotyczący nieuwzględnienia przez organ wszystkich okoliczności przy wymiarze kary, a w konsekwencji naruszenia § 21ust.2 rozporz. Ministra Finansów z dnia 29.08.2003r.

Przepis art.63ust.1 ustawy o Służbie Celnej wymienia rodzaje kar dyscyplinarnych zachowując pewne stopniowanie środków, które mogą być zastosowane w konkretnej sprawie. Ustawodawca nie określił jakiemu przewinieniu służbowemu odpowiada jaki rodzaj kary dyscyplinarnej, pozostawiając to właściwemu organowi, ustawodawca nie sformułował również ogólnej dyrektywy z której by wynikało, że za dany rodzaj przewinienia służbowego organy winny wymierzać ten sam rodzaj kary. W takiej sytuacji szczególnego znaczenia nabiera uzasadnienie orzeczenia dyscyplinarnego, albowiem tylko w ten sposób można poznać jakie motywy i okoliczności brał pod uwagę organ przy wymiarze rodzaju kary w danym konkretnym postępowaniu dyscyplinarnym. Nadto § 21 ust 1,2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 29.08.2003r. zawiera pewne wskazówki, które organ wymierzając karę dyscyplinarną powinien brać pod uwagę. Podstawowa zasada zawarta w § 21 ust.1 stanowi, że wymierzona kara dyscyplinarna powinna być współmierna do czynu popełnionego przez obwinionego. Natomiast zgodnie z ust.2 przy wymierzaniu kary dyscyplinarnej uwzględnia się w szczególności rodzaj i wagę czynu, skutki i okoliczności jego popełnienia, pobudki działania obwinionego, następstwa ujemne dla służby, dotychczasowe wyniki w służbie, opinię służbową, okres pozostawania w służbie oraz zachowanie się obwinionego przed i po popełnieniu zarzuconego mu czynu, a także inne okoliczności, zarówno łagodzące, jak i obciążające, istotne w sprawie.

W zaskarżonym orzeczeniu organ nie tylko nie powołał powyższego przepisu, ale przede wszystkim co jest najistotniejsze w uzasadnieniu orzeczenia nie odniósł się do kwestii w nim podnoszonych. Pominięcie w uzasadnieniu orzeczenia powyższych kwestii, nie pozwala ocenić, czy organ brał je pod uwagę przy wymiarze kary, a wręcz odwrotnie można domniemywać, że wymierzając karę organ nie rozważył wskazówek w nim zawartych.

Treść powoływanego przepisu § 21 rozporządzenia dodatkowo wskazuje, że każdy przypadek w którym dochodzi do wymierzenia kary dyscyplinarnej ma charakter indywidualny. A w konsekwencji za popełnienie tego samego rodzaju czynu przez różnych funkcjonariuszy mogą być wymierzone różne kary dyscyplinarne, właśnie z uwagi na te okoliczności o których mowa w § 21 rozporządzenia. Tym samym naruszenie przez organ powoływanego przepisu § 21, poprzez nie odniesienie się do jego treści przy wymiarze kary dyscyplinarnej , a który to przepis jest wiążący dla organów, stanowi podstawę do uwzględnienia skargi.

Równocześnie Wojewódzki Sąd Administracyjny podnosi, że może rodzić się pytanie, czy Minister Finansów określając treść przedmiotowego § 21 nie przekroczył delegacji ustawowej. Delegacja ustawowa zawarta w przepisie art.80 ustawy o Służbie Celnej stanowi " Minister właściwy do spraw finansów publicznych określi, w drodze rozporządzenia, tryb przeprowadzania postępowania wyjaśniającego, dyscyplinarnego, dyscyplinarnego przyspieszonego oraz sposób wykonania kar dyscyplinarnych". W delegacji ustawowej nie ma mowy o zasadach dotyczących wymierzania kar dyscyplinarnych. Nadto w poprzednim rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 17.04.2000r. w sprawie trybu przeprowadzania postępowania wyjaśniającego i dyscyplinarnego oraz sposobu wykonywania kar dyscyplinarnych w stosunku do funkcjonariuszy celnych wydanym na podstawie tej samej delegacji ustawowej nie było odpowiednika obecnego § 21. Jednak pomimo powyższych wątpliwości, należy podkreślić, że organy orzekając w przedmiotowej sprawie były związane treścią § 21 rozporz. , który winien znaleźć zastosowanie, albowiem organy administracyjne nie mogą samodzielnie oceniać zgodności aktu wykonawczego z ustawą, czy też z delegacją ustawową i odmówić zastosowania danego przepisu.

Dodatkowo należy podkreślić, że z samego faktu, że ustawodawca pozostawił uznaniu organom jaką wymierzą karę dyscyplinarną za naruszenie danego przewinienia służbowego wynika, obowiązek wszechstronnego uzasadnienia wyboru kary w każdym konkretnym przypadku.

Sąd działając na podstawie art.145 § 1 pkt 1 a ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - orzekł jak w sentencji.

Zgodnie z art.152 w/w ustawy zaskarżone decyzje nie mogą być wykonane. Rozstrzygnięcie to traci moc z chwilą uprawomocnienia się niniejszego wyroku.

O kosztach orzeczono na podstawie art.200 tej ustawy.