Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach w składzie następującym : Przewodniczący Sędzia WSA Elżbieta Kaznowska Sędziowie Sędzia WSA Stanisław Nitecki (spr.) Asesor WSA Edyta Żarkiewicz Protokolant Starszy referent Magdalena Kurpis po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 12 lutego 2008 r. sprawy ze skargi D.B. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w K. z dnia [...] nr [...] w przedmiocie zasiłku okresowego oddala skargę.

Prezydent Miasta G. decyzją z dnia [...] Nr [...] wydaną na podstawie art. 3 ust. 3 i 4, art. 9 ust. 8, art. 11 ust. 2, art. 17 ust. 1 pkt 4, art. 38 ust. 1, art. 106 ust. 4 i art. 110 ust. 7 i 8 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. Nr 64, poz. 593 ze zm.) oraz art. 104 Kodeksu postępowania administracyjnego odmówił D.B. przyznania zasiłku okresowego za [...] i [...]. W motywach rozstrzygnięcia wskazał, że odmowa przyznania wskazanego świadczenia spowodowana została brakiem współdziałania w rozwiązywaniu trudnej sytuacji życiowej. Organ pierwszej instancji podniósł, że z dniem [...] utracił [...] z uwagi na odmowę [...]. Dodatkowo organ ten zaznaczył, że skarżący nie wywiązuje się z postanowień kontraktu, ponieważ w okresie zawieszonego postępowania w sprawie świadczeń z pomocy społecznej nie zgłaszał się do pracownika socjalnego w celu zapoznania się z [...], a był do tego zobowiązany. Z tego też powodu zdaniem organu deklarowana chęć [...] pozostaje jedynie w sferze deklaracji, natomiast w rzeczywistości nie zamierza takiego [...] podjąć. Nadto zaznaczył, że z uwagi na [...] nie może wykonywać [...], a w sprawie [...] może się wypowiedzieć dopiero po analizie przedłożonej mu [...] a z zaświadczenia wystawionego przez [...] nie wynikają przeciwwskazania do [...]. W konsekwencji organ pierwszej instancji doszedł do przekonania, że wziąwszy pod uwagę potencjał jakim dysponuje, wynikający z posiadanego wykształcenia, prezentowana przez niego postawa jest niezrozumiała.

Odwołanie od tej decyzji do Samorządowego Kolegium Odwoławczego w K. wniósł D.B. Należy zaznaczyć, że odwołanie to odnosi się także do innych decyzji podejmowanych przez organ pierwszej instancji w dniu [...] jak również [...]. W motywach odwołania wskazał, że akcentowany brak występowania przesłanki wymienionej w art. 7, a uzasadniającej przyznanie świadczenia pieniężnego z pomocy społecznej nie znajduje umocowania w materiale dowodowym, ponieważ od dnia złożenia wniosku o przyznanie świadczenia pozostawał osobą [...], tym bardziej, że kluczowe znaczenie posiada stan faktycznej [...], a nie tylko [...] i legitymowanie się [...]. Odnosząc się do zarzutu podania nieprawdziwej informacji o wykształceniu jako przesłanki odmawiającej przyznania świadczenia, to zarzut ten jest niepoważny, ponieważ wykształcenie nie wiąże się z przesłankami przyznania świadczenia z pomocy społecznej. Zaznaczył przy tym, że Polska jest demokratycznym państwem prawnym, a zatem organ administracji może nakładać jedynie takie obowiązki, które wynikają z postanowień prawa. W odwołaniu tym stwierdził, że decyzja organu pierwszej instancji zawiera szereg uchybień, które uzasadniają jej uchylenie. W szczególności zaś podkreślił, że uchybiono w niej obowiązkowi wyczerpującego zebrania i rozparzenia całego materiału dowodowego; uchybiono obowiązkowi uzasadnienia faktycznego i prawnego poprzez brak wskazania dowodów, na których organ oparł się podejmując rozstrzygnięcie oraz tym, którym odmówił mocy dowodowej. Nadto wskazał na nie powołanie podstawy prawnej podejmowanych działań, co stanowi naruszenie art. 6 i art. 7 Kodeksu postępowania administracyjnego. Zarzucił organowi pierwszej instancji naruszenie zasady prawdy obiektywnej, pogłębiania zaufania obywatela do organów państwa, wysłuchania strony, a dodatkowo pracownicy i kierownictwo organu pierwszej instancji narzucają skarżącemu obowiązki, które nie wynikają z przepisów prawa, a są przejawem ich uprzedzenia do niego. Pismem z dnia [...] skierowanym do organu wyższego stopnia, a zatytułowanym załącznik skarżący uzupełnił wniesione odwołanie, przy czym pismo to odnosi się do wszystkich decyzji podjętych przez organ pierwszej instancji w dniach [...] i [...], zatem nie wszystkie sformułowane w nim zarzuty odnoszą się do każdej wymienionej decyzji. Zdaniem odwołującego się nie podanie informacji o wyższym wykształceniu nie miało żadnego wpływu na pracę socjalną, ponieważ sumiennie wykonywał w [...] wszelkie zalecenia i podejmował [...] zgodnie ze wskazaniami uprawnionych organów. Podniósł także, że to z winy organów pomocy nie był w stanie wypełnić wszystkich zobowiązań związanych z [...], ponieważ odmówiono mu przyznania świadczenia na dojazdy do pracy. Kolejnym pismem z dnia [...] także zatytułowanym załącznik, D.B. odniósł się do pisma organu pierwszej instancji z dnia [...]. W piśmie tym podtrzymał wszystkie wcześniej zgłaszane zarzuty pod adresem organu pierwszej instancji oraz przyjmowanej przez niego argumentacji, określając je absurdalnymi i kłamliwymi. Natomiast w piśmie z dnia [...] zatytułowanym oświadczenie odniósł się do rozprawy, jaką zorganizowało Samorządowe Kolegium Odwoławcze w K. w dniu [...]. W piśmie tym ponownie przedstawił swoją ocenę zdarzeń, jakie stanowiły podstawę podejmowanych rozstrzygnięć i podtrzymał dotychczas prezentowane stanowisko o wadliwości działań prowadzonych przez organy administracji i słuszności prezentowanej przez niego oceny zdarzeń.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze w K. decyzją z dnia [...] nr [...] wydaną na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 Kodeksu postępowania administracyjnego utrzymało w mocy decyzję organu pierwszej instancji. W uzasadnieniu decyzji wpierw przedstawiło dotychczasowy przebieg postępowania oraz główne motywy uzasadnienia organu pierwszej instancji, a następnie przybliżyło wniesione odwołanie od tej decyzji oraz pisma procesowe strony stanowiące załącznik do odwołania. W dalszej części uzasadnienia organ odwoławczy przytoczył treść obowiązujących przepisów ustawy o pomocy społecznej dotyczących podstawowych zasad i celów pomocy społecznej, jak również unormowania dotyczące przyznawania zasiłku okresowego, w tym kryteria dochodowe uprawniające do otrzymania świadczenia pieniężnego. W końcowej części uzasadnienia prawnego organ przywołał postanowienia art. 11 i art. 12 ustawy o pomocy społecznej, a zatem przepisów określających przesłanki uzasadniające odmowę przyznania świadczenia z pomocy społecznej. W uzasadnieniu faktycznym organ odwoławczy zaznaczył, że sytuacja gospodarstwa domowego strony jest bardzo dobrze znana organowi pierwszej instancji z uwagi na zakres oraz okres objęcia pracą socjalną. Strona na rozprawie zorganizowanej przez organ odwoławczy zapoznała się z całym materiałem dowodowym przesłanym przez organ pierwszej instancji, w tym o zatajeniu posiadania wyższego wykształcenia oraz o odmowie przyjęcia [...]. Zdaniem organu odwoławczego takie zachowanie nie może zasługiwać na usprawiedliwienie, albowiem organ pierwszej instancji aktywizując zawodowo stronę oraz ukierunkowując pracę socjalną nie mógł skutecznie pomóc stronie. Skarżący informował organ pierwszej instancji o posiadaniu wykształcenia podstawowego, a jednocześnie nigdy nie zgłaszał w [...] niezdolności do [...] spowodowanej chorobą, a takie okoliczności podał uzasadniając odmowę przyjęcia [...]. Nadto organ odwoławczy przyznał moc dowodową notatce służbowej Konsultanta do spraw aktywizacji osób bezrobotnych i doradztwa zawodowego organu pierwszej instancji z dnia [...] dotyczącej aktywności zawodowej skarżącego w okresie od [...] do [...]. Organ wyższego stopnia zaznaczył, że skarżący na przeciąg [...] dni utracił [...] z uwagi na [...], jednakże już w trakcie rozpatrywania odwołania jest ponownie [...], utrzymująca się jedynie ze wsparcia uzyskiwanego w Gminie G. oraz pomocy ze strony znajomych, jednocześnie odmówił podania źródeł dochodu, gdyż jego wierzyciele nie życzą sobie ujawniania ich personaliów. Zdaniem organu odwoławczego zgromadzony w sprawie materiał dowodowy wskazuje na brak sporu co do ustaleń stanu faktycznego, natomiast sporną kwestią jest weryfikacja przedłożonego materiału dowodowego w zakresie naruszenia przez organ pierwszej instancji zasad ogólnych Kodeksu postępowania administracyjnego oraz innych przepisów procesowych oraz przepisów ustawy o pomocy społecznej. Według organu odwoławczego posiadane wykształcenie przez skarżącego pozwala mu na prawidłowe uczestnictwo w prowadzonym postępowaniu, w tym na formułowanie wniosków procesowych, umożliwiających ochronę swoich praw jak i znajomość obowiązków, jakie wynikają z ubiegania się o wsparcie finansowe z pomocy społecznej. Skarżący jest osobą zdrową zdolną do [...], nie tylko zgodnej z wykształceniem. W konkluzji swoich rozważań organ odwoławczy stwierdził, że odmowa przyznania świadczenia spowodowana została ustaleniami stanu faktycznego, przy czynnym udziale skarżącego. Przeprowadzono z nim analizę wydatków, jednocześnie organ odwoławczy przyjął założenia, że odmowa ujawnienia przez skarżącego danych osób udzielających mu wsparcia spowodowana jest tym, że pomoc ta jest w wyższej wysokości, niż występuje niezbędność przyznania zasiłku okresowego, a działania organu pierwszej instancji były wystarczające, przeprowadzone z obowiązującymi przepisami prawa, a ustalenia prawidłowo udokumentowane. Nadto organ ten zaznaczył, że organ pierwszej instancji nie naruszył granic uznania administracyjnego, jak również organ ten zaapelował do strony, aby podpisała kontrakt socjalny.

Z decyzją tą nie zgodził się D.B., który wniósł skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach. W skardze tej zarzucił organowi odwoławczemu wydanie decyzji z rażącym naruszeniem prawa. Zdaniem skarżącego organ odwoławczy zadziwiająco wiele miejsca poświęcił tym elementom postępowania dowodowego, które zostały wykorzystane przeciwko skarżącemu, jako uzasadnienie odmowy przyznania pomocy społecznej. Takie podejście do sprawy stanowi przejaw tendencyjnej oceny materiału dowodowego, tym bardziej, że zostały one przez niego opisane i wyjaśnione. Jego zdaniem zarzuty te są bezpodstawne ponieważ wykreślenie przez organ [...] z [...] spowodowane było wstrzymaniem się strony z przyjęciem stanowiska w sprawie skierowania przez ten organ strony do [...], do czasu rozpatrzenia przez [...] wniosku o skierowanie na inne szkolenie bardziej odpowiednie dla skarżącego ze względu na stan zdrowia czy predyspozycje zawodowe. Jednakże niezależnie od wykreślenia skarżącego z [...] pozostawał przez cały ten czas osobą [...]. Zarzut nie wywiązywania się z postanowień kontraktu socjalnego jest bezpodstawny, a organ pierwszej instancji nie przedstawił żadnych dowodów na jego poparcie. Jego zdaniem w sposób wzorowy wywiązywał się z postanowień kontraktu, kontaktując się z pracownikiem socjalnym 2-3 razy w miesiącu szczegółowo omawiając kwestie aktywizacji zawodowej. Czasowe wstrzymanie się z oceną kontraktu socjalnego wynikało z faktu zawieszenia postępowania administracyjnego i zostało uzgodnione z pracownikiem socjalnym, który nie zgłaszał sprzeciwu. Skarżący zakwestionował także twierdzenia organu, iż nie precyzował kierunku jej aktywności zawodowej, ponieważ zagadnienie to było wielokrotnie analizowane z konsultantem do spraw bezrobocia i kierownikiem działu świadczeń. Zdaniem skarżącego organ pierwszej instancji już od [...] wiedział o jego wyższym wykształceniu, a więc przez szereg miesięcy organ ten miał pełną wiedzę o wykształceniu skarżącego i w tym kierunku skierowana została aktywizacja zawodowa i praca socjalna, co znajduje umocowanie w kontrakcie socjalnym. Natomiast w zakresie odmowy przyjęcia przez skarżącego [...] rozstrzygające znaczenie mają przyczyny odmowy i ich ilość oraz czas zdarzenia. Zdaniem skarżącego odmówił przyjęcia [...] jedynie dwa razy, za każdym razem szczegółowo to wyjaśniając. W pierwszym przypadku było to [...] a w drugim brak wymaganych uprawnień do [...]. Przy czym obie odmowy miały miejsce w [...] i [...], a decyzje zostały wydane w [...] i [...]. Skarżący zakwestionował twierdzenia organu odwoławczego, że nie ujawnienie danych osób udzielających mu pomocy, przemawia za tym, że pomoc ta była w wyższej wysokości. Jego zdaniem szczegółowo podawał wysokość pożyczonych kwot i daty zaciągniętych pożyczek od osób bliskich, jednakże z uwagi na brak zgody pożyczkodawców nie mógł ujawnić ich danych, jednocześnie występował do organu administracji o podanie mu podstawy prawnej ujawnienia takiej informacji i jej nie uzyskał. Zaznaczył także, że oświadczenia w tym zakresie składał pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań. Nadto skarżący zaznaczył, że aby odrzucić jakiś dowód należy przedstawić kontr dowód oparty na podstawach prawnych, a nie na insynuacjach i spekulacjach. Dodatkowo skarżący zaakcentował nieprzychylne stanowisko organu wyższego stopnia w trakcie rozprawy, która miała miejsce w dniu [...], które uzewnętrzniło się w tendencyjnej ocenie materiału dowodowego oraz pominięciem zarzutów podnoszonych przez skarżącego, a dotyczących skandalicznych błędów proceduralnych popełnianych przez organ pierwszej instancji sprowadzających się do naruszenia wszystkich zasad ogólnych Kodeksu postępowania administracyjnego, a przecież naruszenie choćby jednej zasady uzasadnia uwzględnienie wniesionego odwołania, a brak odniesienia do tej kwestii tłumaczy jako chęć obrony organu pierwszej instancji. Podsumowując swoją skargę stwierdził, że organ odwoławczy dopuścił się wyraźnej aprecjacji dowodów, na które powołał się organ pierwszej instancji i deprecjacji dowodów i zarzutów zgłoszonych przez skarżącego; nie wyjaśnił wszystkich okoliczności faktycznych mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, szczególnie tych w stosunku, do których pojawiają się odmienne oceny; nie uwzględnił dowodów przedłożonych przez skarżącego takich jak zaciągnięcie pożyczek, co sprawia, że decyzja oparta jest na domniemaniach i spekulacjach, co rażąco narusza postanowienia art. 75 i art. 77 Kodeksu postępowania administracyjnego, w uzasadnieniu faktycznym brak jest odwołania się do wszystkich faktów, które organ odwoławczy uznał za udowodnione i na których oparł się podejmując decyzję, jak również winien zmierzać do wyjaśnienia wszystkich rozbieżności, a ograniczył się do lakonicznych stwierdzeń. Organ odwoławczy skarżącego obciążył nieznajomością przepisów prawa i niedopełnieniem obowiązków, czym dopuścił się naruszenia art. 6 i art. 8 Kodeksu postępowania administracyjnego. Dodatkowo organ ten ograniczył skarżącemu możliwość wypowiedzenia się w sprawie, czym naruszył zasadę czynnego udziału strony w postępowaniu administracyjnym. W konkluzji uznał, że ilość popełnionych błędów jest tak duża, że uzasadnia uwzględnienie wniesionej skargi.

W odpowiedzi na skargę organ odwoławczy wniósł o jej oddalenie i przywołał analogiczną argumentację do tej, jaką zamieścił w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji. Odnosząc się do skargi organ ten doszedł do przekonania, że nie jest ona zasadna, a zawarte w niej zarzuty nie znajdują umocowania w zgromadzonym materiale dowodowym.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach zważył, co następuje:

Skarga nie zasługuje na uwzględnienie.

Kontrola legalności zaskarżonej decyzji przeprowadzona w oparciu o postanowienia art. 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269) nie wykazała, aby zaskarżona decyzja naruszała wymogi prawa, a zgodnie z treścią art. 145 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. nr 153, poz. 1270 ze zm.) sąd administracyjny uwzględnia skargę na decyzję lub postanowienie, jeżeli stwierdzi naruszenie prawa materialnego lub naruszenie przepisów postępowania, które miało istotny wpływ na wynik sprawy jak również naruszenie prawa dające podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego. Z treści przywołanych przepisów wynika, że nie każde naruszenie prawa daje podstawę Sądowi do uwzględnienia wniesionej skargi, lecz jedynie takie naruszenie przepisów postępowania, które mogłoby mieć wpływ na wynik sprawy, a tym samym naruszenia tego typu przepisów, które nie miałyby wpływu na wynik sprawy nie mogą stanowić podstawy jej uwzględnienia. W rozpatrywanej sprawie Sąd zetknął się z tego typu sytuacją, że w trakcie prowadzonego postępowania organy administracji dopuściły się pewnych uchybień, jednakże nie miały one wpływu na wynik sprawy, a wręcz przeciwnie spowodowane zostały one z winy strony ubiegającej się o świadczenie z pomocy społecznej.

W pierwszej kolejności przyjdzie zauważyć, że przedmiotowe postępowanie wszczęte zostało wnioskiem skarżącego z [...] o przyznanie zasiłku okresowego oraz szeregu innych świadczeń. W następstwie złożenia tego wniosku organ pierwszej instancji w dniu [...] przeprowadził prawem przewidziany wywiad środowiskowy a następnie wydał decyzję mocą, której odmówił skarżącemu przyznania tego świadczenia. W motywach rozstrzygnięcia wskazał na brak współpracy w rozwiązywaniu trudnej sytuacji życiowej spowodowany odmową przyjęcia oferty udziału w szkoleniu jak również na nie wywiązywanie się z postanowień kontraktu socjalnego polegające na nie zgłaszaniu się u pracownika socjalnego w celu [...]. W następstwie wniesionego odwołania organ wyższego stopnia utrzymał w mocy kwestionowane rozstrzygnięcie podtrzymując stanowisko prezentowane przez organ pierwszej instancji.

Po przedstawieniu przebiegu postępowania niezbędne jest przybliżenie stanu normatywnego. Stosownie do postanowień art. 2 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej, pomoc społeczna jest instytucją polityki społecznej państwa, mającą na celu umożliwienie osobom lub rodzinom przezwyciężenie trudnych sytuacji życiowych, których nie są w stanie przezwyciężyć wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości. Instytucja ta wspiera osoby i rodziny w wysiłkach zmierzających do zaspokojenia niezbędnych potrzeb i umożliwia im życie w warunkach odpowiadających godności człowieka (art. 3 ust. 1 wyżej wymienionej ustawy), a jej zadaniem jest zapobieganie trudnym sytuacjom życiowym poprzez podejmowanie działań zmierzających do życiowego usamodzielnienia osób i rodzin oraz do ich integracji ze środowiskiem (art. 3 ust. 2 tej ustawy). Z kolei osoby i rodziny korzystające z pomocy społecznej obowiązane są do współdziałania w rozwiązywaniu trudnej sytuacji życiowej (art. 4). Natomiast po myśli art. 11 ust. 2 tej ustawy brak współdziałania osoby lub rodziny z pracownikiem socjalnym w rozwiązywaniu trudnej sytuacji życiowej, odmowa zawarcia kontraktu socjalnego, niedotrzymanie jego postanowień, nieuzasadniona odmowa podjęcia zatrudnienia, innej pracy zarobkowej przez osobę bezrobotną lub wykonywania prac społecznie użytecznych lub nieuzasadniona odmowa podjęcia leczenia odwykowego może stanowić podstawę do odmowy przyznania świadczenia, uchylenia decyzji o przyznaniu świadczenia lub wstrzymania świadczeń pieniężnych. Według art. 14 tej ustawy w sprawach nieuregulowanych w ustawie stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego. W celu określenia sposobu współdziałania w rozwiązywaniu problemów osoby lub rodziny znajdującej się w trudnej sytuacji życiowej pracownik socjalny może zawrzeć kontrakt socjalny z tą osobą lub rodziną (art. 108 ust. 1), a osoby i rodziny korzystające ze świadczeń z pomocy społecznej są obowiązane niezwłocznie poinformować organ, który przyznał świadczenie, o każdej zmianie w ich sytuacji osobistej, dochodowej i majątkowej, która wiąże się z podstawą przyznania świadczenia (art. 109). Stosownie do postanowień art. 38 ustawy o pomocy społecznej zasiłek okresowy przysługuje w szczególności ze względu na długotrwałą chorobę, niepełnosprawność, bezrobocie czy możność utrzymania lub nabycia uprawnień do świadczeń z innych systemów zabezpieczenia społecznego przy spełnieniu kryterium uprawniającym do otrzymania świadczenia pieniężnego, a czasokres jego przyznania uzależniony jest od okoliczności faktycznych sprawy. Przywołany powyżej stan normatywny pozwala stwierdzić, że świadczenie z pomocy społecznej jest prawem, które przysługuje osobie spełniającej wymogi do jego otrzymania, jednakże otrzymanie tego świadczenia nie jest bezwarunkowe, ponieważ osoba lub rodzina ubiegająca się o jego przyznanie zobowiązana jest do wypełnienia określonych obowiązków wynikających z unormowań prawnych, a postępowanie prowadzone jest w oparciu o unormowania zamieszczone w ustawie o pomocy społecznej i w Kodeksie postępowania administracyjnego.

Jak zostało to powyżej zaznaczone podstawowym celem pomocy społecznej jest umożliwienie osobie życie w warunkach odpowiadających godności człowieka. Aby osiągnąć ten cel organy administracji podejmują szereg działań, wśród których kluczową funkcję pełni praca socjalna, ponieważ to jest ten instrument, który umożliwia usamodzielnienie osoby i wyprowadzenie z systemu pomocy społecznej. Zatem umożliwienie życia w warunkach odpowiadających godności człowieka będzie możliwe dopiero wówczas, gdy usamodzielni się daną osobę. W tym miejscu przyjdzie zauważyć, że przyznanie świadczenia z pomocy społecznej nie jest celem pomocy społecznej, ponieważ celem tej instytucji jest umożliwienie życia w warunkach odpowiadających godności człowieka, natomiast poszczególne świadczenia pełnią funkcję środka do osiągnięcia tego celu, co oznacza, że świadczenie nie jest przyznawane dla samego zaspokojenia zgłoszonej potrzeby, lecz ma być ono wkomponowane w system działań opracowanych przez pracownika socjalnego a zmierzających do wyprowadzenia osoby z systemu pomocy społecznej i umożliwienia mu życia w warunkach odpowiadających godności człowieka.

Przywołane powyżej przepisy prawa jak również przeprowadzona ich analiza stanowią punkt odniesienia dla oceny prawidłowości zaskarżonej decyzji jak również poprzedzającej ją decyzji organu pierwszej instancji.

Przeprowadzona przez Sąd analiza akt administracyjnych pozwala stwierdzić, że skarżący w trakcie prowadzonego postępowania administracyjnego przyjął postawę roszczeniową, zmierzającą do bezwzględnego otrzymywania świadczeń z pomocy społecznej, a unormowania proceduralne, zwłaszcza zasady ogólne Kodeksu postępowania administracyjnego traktuje instrumentalnie, interpretując je w taki sposób, który jest dla niego korzystny. Przedstawiona ocena zachowań skarżącego wynika z tego, że w ramach prowadzonego postępowania skarżący ogranicza możliwości [...] jedynie do [...], które będą jemu odpowiadały, co w znacznym stopniu ogranicza możliwości jego usamodzielnienia. Nadto z treści wywiadów środowiskowych wynika, że skarżący wbrew ciążącemu na nim obowiązkowi nie informował organu administracji o tym, że jego ojciec żyje, jak również babcia ze strony matki, co uczynił dopiero w trakcie rozprawy przed tutejszym Sądem. W wywiadach środowiskowych z dnia [...] i z dnia [...] uchylił się od odpowiedzi na stosowne pytanie w tym zakresie i zażądał podania podstawy prawnej jej udzielenia. Analogicznie postąpił w przypadku pytania dotyczącego kontaktów z rodziną. Dodatkowym przykładem tego typu zachowań jest stosunek skarżącego do tych rozstrzygnięć organu pierwszej instancji mocą, których przyznawane mu były świadczenia, a w uzasadnieniu tych rozstrzygnięć organ zawierał niekorzystne dla niego stwierdzenia. Otóż od tych decyzji skarżący nie wnosił odwołań i nie domagał się prawidłowego ich uzasadnienia, jak również nie zarzucał im uchybień proceduralnych. Zatem nieistotne były treści zamieszczone w uzasadnieniu tych decyzji, lecz przyznanie świadczenia.

Jak zostało to już powyżej zaznaczone celem pomocy społecznej jest umożliwienie osobie lub rodzinie życie w warunkach odpowiadających godności człowieka, a cel ten osiąga się poprzez wyprowadzenie osoby z systemu pomocy społecznej.

W świetle przedstawionych powyżej rozważań przyjdzie stwierdzić, że stosownie do postanowień art. 2 ust. 1 wyżej wymienionej ustawy, pomoc społeczna jest instytucją polityki społecznej państwa mającą na celu umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężenie trudnych sytuacji życiowych, których nie są w stanie pokonać wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości. Zatem świadczenie z pomocy społecznej przysługuje wyłącznie wówczas, gdy osoba znajdująca się w trudnej sytuacji nie jest w stanie samodzielnie jej przezwyciężyć. Oznacza to zarazem, że w pierwszej kolejności osoba ubiegająca się o takie świadczenie zobowiązana jest do wykorzystania swoich możliwości, zasobów i uprawnień, czyli zgodnie z zasadą pomocniczości, wpierw jest zobowiązana wykorzystać możliwości, które stwarza rodzina mogąca przyjść z różnego rodzaju formami wsparcia oraz posiadane kwalifikacje umożliwiające znalezienie odpowiedniej pracy. Jak zostało to powyżej zaznaczone w ramach prowadzonego postępowania skarżący uchylał się od podania informacji o tych członkach rodziny, którzy zobligowani są na mocy przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego do przyjścia mu z różnego rodzaju formami wsparcia. Podawanie przez skarżącego przed długi okres czasu nieprawdziwych informacji o posiadanym wykształceniu także wpisuje się w filozofię jego podejścia do instytucji pomocy społecznej, polegającej na oczekiwaniu na przyznanie świadczenia. Okoliczności te wyczerpują znamiona wydania decyzji odmawiającej przyznania świadczenia przewidziane treścią art. 11 ust. 2 ustawy o pomocy społecznej.

Skarżący podnosi, że przez cały okres prowadzonego postępowania występowała u niego przesłanka przyznania świadczenia pieniężnego z pomocy społecznej, jaką jest [...]. Jego zdaniem nie jest istotny fakt [...] w [...], lecz fakt nie bycia [...]. Pogląd prezentowany przez skarżącego nie może zostać uwzględniony, ponieważ wymienione w art. 7 pkt 4 ustawy o pomocy społecznej [...] wiąże się w bezpośredni sposób z osobą [...] w [...] i posiadającą [...], zatem tylko taka osoba spełnia przesłankę uzasadniającą przyznanie świadczenia pieniężnego. Jednakże należy zaznaczyć, że dla rozpatrywanej sprawy okoliczność ta aktualnie odgrywa drugoplanową rolę, ponieważ organy administracji jako podstawowy powód odmowy przyznania świadczenia określiły brak współpracy w rozwiązywaniu trudnej sytuacji życiowej. W tym miejscu przyjdzie podkreślić, że formą braku współpracy w rozwiązywaniu trudnej sytuacji życiowej była odmowa przyjęcia oferty szkolenia i [...].

Skarżący zarzucił organowi odwoławczemu, ze z faktu odmowy podania nazwisk i adresów osób, które udzielają mu pożyczek wywodzi, iż otrzymuje wyższą pomoc niż deklaruje w swoich oświadczeniach. Z podniesionym zarzutem należy się zgodzić, ponieważ obowiązujące przepisy prawa nie dają podstaw do uznania, że jeżeli ktoś odmawia podania nazwisk i adresów osób udzielających mu wsparcia to otrzymuje takie wsparcie w wyższej wysokości. Jednocześnie należy podkreślić inny aspekt tej sytuacji, który skarżący stara się przemilczeć, otóż jak sam to wielokrotnie podkreśla na organie administracji ciąży obowiązek wyjaśnienia wszystkich okoliczności sprawy, a zatem organ administracji musi dysponować instrumentem przy pomocy, którego będzie mógł zweryfikować twierdzenia strony. Skoro strona swoim postępowaniem to uniemożliwia, to tym samym organ administracji nie ma podstaw do uznania, że wysokość otrzymywanych środków jest wyższa od deklarowanej, natomiast organ nie ma możliwości ustalenia wysokości dochodu osoby ubiegającej się o świadczenie i z tego powodu może odmówić przyznania świadczenia. Zatem wadliwie zinterpretowana przez organ odwoławczy odmowa podania informacji o osobach udzielających wsparcia nie zmienia podstawowego faktu dotyczącego niemożności ustalenia faktycznej sytuacji dochodowej osoby ubiegającej się o przyznanie świadczenia.

W skardze skierowanej do tutejszego Sądu skarżący zarzuca organom administracji naruszenie wszystkich zasad ogólnych Kodeksu postępowania administracyjnego. Przyjdzie zgodzić się ze skarżącym, że naruszenie jednej zasady uzasadnia uwzględnienie wniesionej skargi. Jednocześnie należy zauważyć, że zarzut naruszenia zasady ogólnej Kodeksu nie może sprowadzać się do odmiennej oceny działań organu administracji, lecz musi znajdować umocowanie w materiale dowodowym i wynikać z określonych działań organu, mocą których dopuścił się takiego naruszenia. Nadto należy pamiętać o tym, że nie każde uchybienie będzie skutkowało uwzględnieniem skargi, ponieważ jak zostało to już powyżej zaznaczone musi to być uchybienie, które miałoby wpływ na wynik sprawy.

Skarżący zarzucił organom administracji, że przyznały moc dowodową swoim dowodom oraz odmówiły takiej mocy dowodom przedstawianym przez skarżącego. Zarzut ten w świetle przedstawionych akt administracyjnych nie może być uwzględniony, ponieważ skarżący w ramach prowadzonego postępowania w sposób skuteczny unikał wyjaśnienia wszystkich tych okoliczności, które były dla niego kłopotliwe, co znalazło odzwierciedlenie w odmowie przedstawienia adresów osób, od których otrzymuje pomoc, a następnie z faktu tego uczynił zarzut organowi, że nie wyjaśnił wszystkich okoliczności sprawy. Takie podejście do prowadzonego postępowania administracyjnego wskazuje na instrumentalne traktowanie zasad ogólnych, ponieważ nie można równocześnie uniemożliwiać wyjaśnienia jakiejś okoliczności a następnie zarzucać organowi, że tego nie uczynił.

Skarga zawiera zarzuty dotyczące uchybień w zakresie uzasadnienia faktycznego, a mianowicie brak jest rozważań dotyczących wskazania, którym dowodom organ przyznał moc dowodową, a którym odmówił, czyli lakoniczność uzasadnienia. Zarzut ten nie może być uwzględniony, ponieważ organ w rozbudowanym uzasadnieniu wskazał, którym dowodom przyznał moc dowodową, a którym odmówił. To, iż organ ten nie podzielił argumentów podnoszonych przez skarżącego nie oznacza, że wymaganej analizy nie przeprowadził. Zatem zarzut ten nie znajduje umocowania w treści uzasadnienia zaskarżonej decyzji.

Skarżący zarzucił organowi odwoławczemu uwzględnianie jedynie interesu społecznego i pomijanie interesu strony. Zarzut ten także nie może zostać uwzględniony. W toku postępowania administracyjnego organ administracji publicznej zobowiązany jest kierować się interesem społecznym i słusznym interesem strony. W sprawach z pomocy społecznej oznacza to, że jeżeli osoba spełnia wymogi do otrzymania świadczenia winna je otrzymać o ile nie wystąpią przesłanki negatywne uzasadniające podjęcie rozstrzygnięcia odmiennego. W rozpatrywanej sprawie organy obu instancji brały pod uwagę zarówno interes strony jak również interes społeczny. Z uwagi na brak współpracy skarżącego w rozwiązywaniu trudnej sytuacji życiowej, jak również wprowadzanie organów administracji w błąd w zakresie posiadanego wykształcenia organy te uznały, że interes społeczny posiada pierwszeństwo przed słusznym interesem strony. Skoro organy doszły do takiego przekonania i potrafiły go w prawidłowy sposób uzasadnić, zatem nie można twierdzić w sposób skuteczny, że organy administracji dopuściły się naruszenia zasady ogólnej sformułowanej w art. 7 kpa.

Kolejnym zarzutem kierowanym przez skarżącego pod adresem organu odwoławczego jest naruszenie postanowień art. 10 Kodeksu, a mianowicie zasady czynnego udziału strony w postępowaniu. Uchybienie organu odwoławczego miało polegać na uniemożliwieniu wypowiedzenia się w sprawie, a w szczególności w trakcie rozprawy administracyjnej w dniu [...]. Zgłoszony zarzut nie może zostać uwzględniony, ponieważ jak wynika z protokołu tej czynności prawnej, załączonego do akt administracyjnych, skarżący podpisał go i w jej trakcie nie zgłaszał żadnych zastrzeżeń. Zostały one dopiero sformułowane w piśmie z dnia [...] oraz w skardze. W tej sytuacji zarzut ten nie jest możliwy do zweryfikowania, ponieważ opiera się na subiektywnym stwierdzeniu skarżącego sformułowanym już po przeprowadzeniu danej czynności procesowej. Gdyby skarżący zgłaszał takie zastrzeżenia w trakcie jej przeprowadzania to wówczas należałoby go uwzględnić, natomiast później jest już niewiarygodny. Nadto należy zauważyć, że przez cały okres prowadzonego postępowania skarżący uczestniczył w nim aktywnie i miał możliwość wypowiadania się i zajmowania stanowiska jak również zapoznawania się z aktami sprawy, zatem zarzut naruszenia zasady zapewnienia czynnego udziału w prowadzonym postępowaniu należy uznać za chybiony.

Przedstawione powyżej rozważania pozwalają uznać, że rozstrzygnięcie organów administracji polegające na odmowie przyznania skarżącemu świadczenia w formie zasiłku okresowego znajduje umocowanie w zgromadzonym materiale. Natomiast dostrzegane niedoskonałości uzasadnienia obu zaskarżonych decyzji nie wpływają na wadliwość podjętego rozstrzygnięcia, ponieważ organy obu instancji zasadnie zwróciły uwagę na brak współpracy skarżącego z organami administracji w rozwiązywaniu trudnej sytuacji życiowej, jak również na roszczeniową postawę zmierzającą do tego, aby organy państwa w drodze świadczeń pomocy społecznej zaspokajały jego podstawowe potrzeby. Należy to z mocą podkreślić, że świadczenia te skierowane są w pierwszej kolejności do osób, które z uwagi na ich sytuację osobistą, zdrowotną nie są w stanie samodzielnie zaspokajać swoich potrzeb. W przypadku skarżącego spotykamy się z osobą młodą bardzo dobrze wykształconą, która zamiast pracować oczekuje wsparcia ze strony pomocy społecznej.

Pozostaje do rozważenia jeszcze jedno zagadnienie, a mianowicie, czy organy obu instancji nie dopuściły się naruszenia zasady pogłębiania zaufania obywatela do organów państwa poprzez odmowę przyznania przedmiotowego świadczenia w sytuacji, kiedy w miesiącach wcześniejszych i późniejszych przyznawały mu takie świadczenia. Analiza akt administracyjnych i uzasadnień decyzji mocą, których przyznawano skarżącemu świadczenia w tym, w formie zasiłku okresowego pozwala stwierdzić, że nie występuje naruszenie omawianej zasady, ponieważ w uzasadnieniach tych decyzji akcentuje się te same elementy, a zatem organ pierwszej instancji w sposób konsekwentny negatywnie oceniał postawę skarżącego.

Skoro Sąd nie znalazł podstaw prawnych do uwzględnienia skargi, to stosownie do postanowień art. 151 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi należało skargę oddalić.

SW