Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Marek Zalewski, Sędziowie Sędzia NSA Jerzy Marcinowski (sprawozdawca),, Sędzia WSA Jadwiga Pastusiak, Protokolant Maria Filipek, po rozpoznaniu w Wydziale III na rozprawie w dniu 26 października 2006r. sprawy ze skargi Prokuratora Rejonowego na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia [...] nr [...] w przedmiocie uchylenia decyzji w sprawie umorzenia postępowania rozgraniczeniowego oddala skargę

Wójt Gminy decyzją z dnia [...] umorzył jako bezprzedmiotowe postępowanie dotyczące rozgraniczenia nieruchomości położonych w obrębie geodezyjnym W., tj. działki nr 928 stanowiącej własność M. S. z działką nr 932 stanowiącą własność L. M.

Jako podstawę rozstrzygnięcia wskazał art. 105 § 1 k.p.a. w związku z art. 29 ust. 3 i art. 30 ust. 1 i ust. 2 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. Prawo geodezyjne i kartograficzne (Dz. U. z 2000 r. Nr 100, poz. 1086 ze zm.).

W uzasadnieniu tej decyzji podniesiono, że postępowanie rozgraniczeniowe zostało wszczęte na wniosek M. S.

Wnioskodawca nie zadośćuczynił żądaniu organu i nie wpłacił zaliczki w kwocie 1000 zł na pokrycie kosztów postępowania rozgraniczeniowego, a w szczególności kosztów wynagrodzenia uprawnionego geodety.

Na skutek odwołania wniesionego od powyższej decyzji przez M. S., Samorządowe Kolegium Odwoławcze decyzją z dnia [...] działając na podstawie art. 138 § 2 k.p.a. oraz art. 29 ust. 3, art. 30 ust. 1,art. 31 ust. 1 Prawa geodezyjnego i kartograficznego – uchyliło zaskarżoną decyzję w całości i przekazało sprawę do ponownego rozpatrzenia organowi I instancji.

W uzasadnieniu tej decyzji organ II instancji podniósł, że żadna ze stron postępowania nie może być obciążona kosztami ustalenia przebiegu granic dokonywanego przez upoważnionego geodetę.

Z przepisów art. 263 i art. 262 § 1 k.p.a. wynika, że tylko niektóre koszty postępowania administracyjnego obciążają strony tego postępowania. Stronę obciążają jedynie te koszty postępowania, które wynikły z jej winy albo zostały poniesione w interesie lub na żądanie strony, a nie wynikają z ustawowego obowiązku organów prowadzących postępowanie.

Kompetencje do przeprowadzenia postępowania rozgraniczeniowego – wszczętego z urzędu lub na wniosek strony ma wójt. Jego ustawowym obowiązkiem jest m.in. przeprowadzenie czynności ustalenia przebiegu granic. Nie zmienia tego faktu okoliczność, że ustawodawca zobowiązał organ administracji do powierzenia dokonania powyższych czynności upoważnionemu geodecie.

Możliwość obciążenia stron kosztami postępowania byłaby dopuszczalna tylko wtedy, gdyby tak stanowił przepis szczególny – w tym wypadku przepisy Prawa geodezyjnego i kartograficznego oraz rozporządzenia Ministrów Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 14 kwietnia 1999 r. w sprawie rozgraniczenia nieruchomości (Dz. U. z 1999 r. Nr 45, poz. 453). Powyższe przepisy nie określają zryczałtowanych kosztów postępowania rozgraniczeniowego ani też nie statuują obowiązku poniesienia kosztów biegłego przez stronę.

W przedmiotowej sprawie obowiązek powołania geodety wynikał z art. 31 ust. 1 Prawa geodezyjnego i kartograficznego.

Model postępowania rozgraniczeniowego, w którym to organ administracji wybiera, upoważnia i finansuje koszty związane z uczestnictwem w postępowaniu uprawnionego geodety, wzmacnia pozycję geodety jako podmiotu bezstronnie wybranego i niezależnie działającego, co w konsekwencji zwiększa prawdopodobieństwo zakończenia postępowania administracyjnego – rozgraniczeniem nieruchomości.

Obowiązek powołania geodety wynikał z ustawy, a zatem i koszty z tym związane obciążają organ administracji.

Skargę sądową na powyższą decyzją złożyła Prokuratura Rejonowa wnosząc o jej uchylenie i zarzucając obrazę art. 138 § 2 k.p.a. w związku z art. 262 § 1 i 2 kpa polegającą na wydaniu decyzji kasacyjnej w sytuacji, gdy wobec braku wpłaty przez stronę wnoszącą o rozgraniczenie nieruchomości zaliczki na pokrycie kosztów pracy biegłego geodety w postępowaniu rozgraniczeniowym, niemożliwe jest przeprowadzenie dalszego postępowania wyjaśniającego.

W uzasadnieniu skargi podniesiono, że istotnie przepisy Prawa geodezyjnego i kartograficznego oraz przepisy rozporządzenia wykonawczego przywołanego przez Samorządowe Kolegium Odwoławcze nie określają zryczałtowanych kosztów postępowania, ani też nie zawierają rozstrzygnięcia, kto ma ponieść koszty tego postępowania. Postępowanie rozgraniczeniowe prowadzone jest na podstawie k.p.a., którego przepisy dotyczące kosztów postępowania powinny mieć zastosowanie.

Zgodnie z art. 262 § 1 k.p.a. koszty postępowania administracyjnego obciążają stronę, gdy wynikły z jej winy lub zostały poniesione w jej interesie lub na jej żądanie. W tych okolicznościach słuszne jest stanowisko organu I instancji, że wnioskodawcę obciążają koszty postępowania rozgraniczeniowego. Wójt Gminy mógł zatem skorzystać z uprawnienia przewidzianego w art. 262 § 2 k.p.a. Działanie organu w tym zakresie oparte jest o kryterium uznaniowe.

Wcześniejsze orzecznictwo nie zawiera poglądów, w świetle których organ administracji jest zobowiązany do ponoszenia kosztów postępowania rozgraniczeniowego. Wyrażany był natomiast pogląd, że koszty te powinny obciążać stosownie do przepisów kodeksu cywilnego strony postępowania, a więc właścicieli sąsiadujących nieruchomości.

Tak więc pogląd zaprezentowany w zaskarżonej decyzji, że organy gminy są obowiązane do ponoszenia kosztów postępowania rozgraniczeniowego, w tym także ustanowienia upoważnionego geodety jest błędny i może w tym zakresie utrwalić niesłuszną praktykę. Poza szczególnie uzasadnionymi przypadkami nie ma podstaw, aby koszty spowodowane sprawami sąsiedzkimi ponosiły organy administracji prowadzące postępowanie na wniosek strony i w jej interesie.

W odpowiedzi na skargę Samorządowe Kolegium Odwoławcze wnosiło o jej oddalenie, podtrzymując argumentację przytoczoną w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji. W sytuacji, gdy w badanej sprawie obowiązek powołania geodety wynikał z ustawy, to koszty z tym związane obciążają organ administracji. Z podobną sytuacją faktyczną mamy do czynienia na gruncie przepisów ustawy z dnia 26 marca 1982 r. o scalaniu i wymianie gruntów (Dz. U. z 2003 r. Nr 178, poz. 1749 ze zm.). W myśl art. 3 ust. 1 tej ustawy koszty postępowania obciążają środki budżetu państwa bez względu na to czy postępowanie wszczęte było z urzędu, czy też na wniosek strony.

Sąd zważył, co następuje:

Wniosek skargi nie jest zasadny.

Stosownie do art. 145 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.) zwanej dalej p.p.s.a. Sąd uwzględnia skargę na decyzję lub postanowienie w ściśle określonych przypadkach. W szczególności Sąd obowiązany jest uchylić decyzję lub postanowienie w całości albo w części, jeżeli stwierdzi naruszenie prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy, bądź też, gdy nastąpiło inne naruszenie przepisów postępowania, jeżeli mogło ono mieć istotny wpływ na wynik sprawy (art. 145 § 1 pkt 1 lit.a), c) p.p.s.a.).

W przedmiotowej sprawie nie nastąpiło tego rodzaju naruszenie prawa, które uzasadniałoby wydanie wyroku kasacyjnego.

Za trafne uznać należy samo rozstrzygnięcie zawarte w decyzji Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia [...], które zostało oparte na podstawie art. 138 § 2 k.p.a. Zaistniały bowiem przesłanki do uchylenia zaskarżonej decyzji w całości i przekazania sprawy do ponownego rozpatrzenia przez organ pierwszej instancji, ponieważ rozstrzygnięcie sprawy (co do jej istoty) wymagało uprzedniego przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego w całości.

Wprawdzie organ odwoławczy nie podniósł tej kwestii w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji, to jednak brak było normatywnej podstawy do umorzenia postępowania administracyjnego przez organ pierwszoinstancyjny z powodu jego rzekomej bezprzedmiotowości w sytuacji, gdy strona nie złożyła zaliczki na pokrycie kosztów postępowania.

Przepisy ustawy z dnia 17 maja 1989 r. Prawo geodezyjne i kartograficzne (Dz. U. z 2005 r. Nr 240, poz. 2027) zwanej dalej Prawem geodezyjnym oraz rozporządzenia Ministrów Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 14 kwietnia 1999 r. w sprawie rozgraniczenia nieruchomości (Dz. U. z 1999 r. Nr 45, poz. 453) nie regulują kwestii związanych ze zryczałtowanymi kosztami tego postępowania, ani też dotyczących obowiązku ponoszenia kosztów biegłego przez stronę.

W tych warunkach należy sięgnąć do przepisów działu IX k.p.a.

Istotnym elementem kosztów postępowania rozgraniczeniowego jest wynagrodzenie należne geodecie.

Skoro przepisy Prawa geodezyjnego nie przewidują obowiązku wpłacenia przez stronę z góry należności tytułem kosztów postępowania, brak było podstaw do zastosowania art. 261 § 2 w zw. z § 1 k.p.a.

W tym miejscu podnieść trzeba, że nie wytrzymuje krytyki pogląd zawarty w uzasadnieniu decyzji organu odwoławczego, iż koszty postępowania rozgraniczeniowego (niezależnie od tego czy postępowanie zostało wszczęte z urzędu, czy na wniosek) nie mogą obciążać stron tego postępowania. Okoliczność, że kompetencje do przeprowadzenia postępowania rozgraniczeniowego ma wójt (art. 30 ust. 1 i art. 31 ust. 1 Prawa geodezyjnego) nie upoważnia do twierdzenia, iż koszty postępowania ponosi tenże organ.

Skład orzekający w niniejszej sprawie wyraża pogląd, że w sytuacji gdy postępowanie rozgraniczeniowe zostało wszczęte na wniosek strony, to stronę (strony) obciążają koszty tego postępowania, gdyż owe koszty są ponoszone w interesie strony (stron), nie wynikają zaś z ustawowego obowiązku organów prowadzących postępowanie (art. 262 § 1 k.p.a.).

Ma natomiast rację skarżący, że w postępowaniu rozgraniczeniowym wójt może zażądać od strony złożenia zaliczki na pokrycie kosztów wynagrodzenia należnego biegłemu. Taką możliwość stwarza art. 262 § 2 k.p.a. Rzecz w tym, że powołany przepis nie przewiduje żadnych negatywnych konsekwencji procesowych w wypadku zignorowania przez stronę żądania organu. W sytuacji zatem, gdy strona nie wyłoży zaliczki, obowiązkiem organu jest dalsze kontynuowanie postępowania, łącznie z przeprowadzeniem dowodu z opinii biegłego geodety. Wójt powinien w takim przypadku tymczasowo wyłożyć ze środków budżetowych kwotę niezbędną do zapłaty wynagrodzenia należnego geodecie. Nie oznacza to oczywiście, że strona (strony) zostanie automatycznie zwolniona z ciążącego na niej (na nich) obowiązku. Stosownie bowiem do art. 264 § 1 k.p.a. – jednocześnie z wydaniem decyzji organ administracji publicznej ustali w drodze postanowienia wysokość kosztów postępowania, osoby zobowiązane do ich poniesienia oraz termin i sposób ich uiszczenia. W myśl zaś art. 265 k.p.a. – nie uiszczone w terminie opłaty i koszty postępowania oraz inne należności wynikłe z tego postępowania podlegają ściągnięciu w trybie przepisów o egzekucji administracyjnej świadczeń pieniężnych.

Nie ma natomiast umocowania normatywnego pogląd wyrażony w decyzji pierwszoinstancyjnej, że w przypadku nie uiszczenia przez stronę zaliczki na pokrycie kosztów wynagrodzenia biegłego geodety, postępowanie staje się bezprzedmiotowe i jako takie powinno zostać umorzone na podstawie art. 105 § 1 k.p.a.

Reasumując, za trafne należy uznać samo rozstrzygnięcie zawarte w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji organu odwoławczego i oparcie jej na przepisie art. 138 § 2 k.p.a. Wadliwe jest natomiast uzasadnienie owej decyzji w kwestiach, o których była wcześniej mowa.

Aczkolwiek dopuszczalne jest uchylenie przez Sąd zaskarżonej decyzji w części dotyczącej samego uzasadnienia (por. m.in. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie z dnia 19 października 2004 r. sygn. akt II SA/Lu 161/2004 – OSP 2006/2, poz. 15), to tego rodzaju wyrok nie mógł być w przedmiotowej sprawie wydany, skoro wady uzasadnienia nie stanowią same przez się o naruszeniu przepisów postępowania w stopniu mogącym mieć istotny wpływ na wynik sprawy. W myśl zaś art. 153 p.p.s.a. ocena prawna i wskazania co do dalszego postępowania zawarte w niniejszym wyroku będą wiążące dla organów decyzyjnych (łącznie z organem pierwszej instancji).

Z tych względów oraz na podstawie art. 151 p.p.s.a. należało orzec jak w sentencji.