Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

W art. 34 par. 3 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji ustawodawca wskazał na dwie przesłanki, z których jedna tyczy się zawieszenia

postępowania egzekucyjnego, druga zaś jego podjęcia. Przesłanką do zawieszenia postępowania jest sytuacja, w której wierzyciel w terminie 14 dni od dnia

powiadomienia go przez organ egzekucyjny o wniesionych zarzutach nie wyraził swego stanowiska. Natomiast przesłanką do podjęcia zawieszonego z tego

powodu postępowania jest wydanie przez wierzyciela ostatecznego postanowienia.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku w składzie następującym: Przewodniczący sędzia WSA Wojciech Stachurski (spr.), Sędziowie asesor WSA Piotr Pietrasz, sędzia WSA Urszula Barbara Rymarska, Protokolant Katarzyna Luto, po rozpoznaniu w Wydziale I na rozprawie w dniu 30 stycznia 2008 r. sprawy ze skargi Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. na postanowienie Dyrektora Izby Skarbowej w B. z dnia [...] października 2007 r. nr [...] w przedmiocie zawieszenia postępowania egzekucyjnego 1. uchyla zaskarżone postanowienie, 2. stwierdza, że zaskarżone postanowienie nie może być wykonane w całości, 3. zasądza od Dyrektora Izby Skarbowej w B. na rzecz skarżącego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. kwotę 240 zł (słownie: dwieście czterdzieści złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.

Postanowieniem z [...] października 2007 r., nr [...], Dyrektor Izby Skarbowej w B. utrzymał w mocy postanowienie Naczelnika Pierwszego Urzędu Skarbowego w B. z [...] sierpnia 2007 r., nr [...], o zawieszeniu postępowania egzekucyjnego prowadzonego wobec P. K. z wniosku wierzyciela Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w B. Rozstrzygnięcia organów skarbowych zapadły w następującym stanie faktycznym.

Naczelnik Pierwszego Urzędu Skarbowego w B. wszczął postępowanie egzekucyjne w stosunku do majątku Pana P. K. na podstawie tytułów wykonawczych wystawionych przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. Podstawę wystawienia tych tytułów stanowiła decyzja Dyrektora ZUS O/B. z [...] listopada 2003 r. nr [...] o przeniesieniu odpowiedzialności na Pana P. K., jako spadkobiercy syna A. H. K., z tytułu niezapłaconych składek ZUS. Doręczenie tej decyzji nastąpiło zdaniem wierzyciela w tzw. trybie zastępczym - zgodnie z art. 44 k.p.a., tj. z upływem 14 dnia od daty "awizowania", tj. od 13 listopada 2003 r.

W złożonych w toku postępowania egzekucyjnego zarzutach P. K. stwierdził, iż nie otrzymał decyzji ZUS o przeniesieniu odpowiedzialności za nieuregulowane przez syna składki ZUS, stąd nie ciąży na nim obowiązek ich zapłaty.

W postanowieniu z [...] września 2004 r. nr [...], wierzyciel - ZUS O/B. zajął negatywne stanowisko w przedmiocie tych zarzutów.

Po otrzymaniu powyższego postanowienia wierzyciela, organ egzekucyjny w postanowieniu z [...] października 2004 r. nr [...] w sprawie zarzutów stwierdził wadliwość doręczenia przedmiotowej decyzji i w konsekwencji uznał za zasadny zarzut dotyczący braku wymagalności obowiązku zapłaty. W związku z tym orzekł o umorzeniu toczącego się postępowania egzekucyjnego.

W wyniku rozpatrzenia wniesionego przez ZUS zażalenia, Dyrektor Izby Skarbowej w B. postanowieniem z [...] grudnia 2004 r. nr [...] uchylił powyższe postanowienie organu pierwszej instancji i orzekł o bezpodstawności podniesionych przez Stronę zarzutów.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku w wyroku z 18 marca 2005 r., sygn. akt I SA/Bk 24/05 uchylił zaskarżone postanowienie organu odwoławczego

z przyczyn formalnych.

Organ odwoławczy rozpoznał ponownie zażalenie i uchylił w całości zaskarżone postanowienie Naczelnika Pierwszego Urzędu Skarbowego

w B. z [...] października 2004 r. i orzekł o bezpodstawności zarzutów.

Na w/w postanowienie Pan P. K. wniósł skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku, który w wyroku z 22 grudnia 2005 r., sygn. akt I SA/Bk 355/05 uchylił je i stwierdził, że nie może być wykonane w całości. Sąd uznał m.in., że postanowienie wierzyciela z [...] września 2004 r. zawierało błędne pouczenie o braku możliwości jego zaskarżenia do organu wyższego stopnia.

W wyroku z 28 marca 2007 r. sygn. akt II FSK 453/06, Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną ZUS O/Białystok.

W związku z powyższym, organ odwoławczy - Dyrektor Izby Skarbowej

w B., postanowieniem z [...] czerwca 2007 r. nr [...] uchylił postanowienie Naczelnika Pierwszego Urzędu Skarbowego w B. z [...] października 2004 r. nr [...] w sprawie zarzutów na prowadzenie postępowania egzekucyjnego i przekazał sprawę do ponownego rozpatrzenia przez organ pierwszej instancji.

W celu ponownego rozpatrzenia sprawy, organ egzekucyjny wezwał ponownie wierzyciela - ZUS O/ B. do zajęcia stanowiska w przedmiotowej sprawie.

W odpowiedzi na pismo z [...] lipca 2007 r. nr [...] wierzyciel wyjaśnił, iż zajął już w przedmiotowej sprawie negatywne stanowisko, w przywoływanym wcześniej postanowieniu z [...] września 2004 r. nr [...]. W uzasadnieniu wierzyciel ponownie argumentował, iż od wydanych w trakcie postępowania egzekucyjnego postanowień ZUS w sprawie stanowiska wierzyciela, zażalenie nie przysługuje.

W konsekwencji Naczelnik Pierwszego Urzędu Skarbowego w B., postanowieniem z [...] sierpnia 2007 r., nr [...] zawiesił postępowanie egzekucyjne, wskazując na przepis art. 34 § 3 ustawy egzekucyjnej.

Dyrektor Izby Skarbowej w B. utrzymując w mocy powyższe postanowienie stwierdził, że w tej sprawie wiążące jest stanowisko zawarte w prawomocnym wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku z 22 grudnia 2005 r. w sprawie sygn. akt I SA/Bk 355/05. Według tego wyroku wcześniejsze postanowienie wierzyciela z [...] września 2004 r. nr [...] nie spełnia warunków określonych w art. 34 § 2 i § 4 ustawy egzekucyjnej. Nie jest ono ostateczne i zawiera błędne pouczenie o braku zaskarżalności.

W związku z powyższym, postanowienie Naczelnika Pierwszego Urzędu Skarbowego w B. z [...] sierpnia 2007 r. nr [...] w sprawie zawieszenia postępowania egzekucyjnego jest zgodne z art. 34 § 3 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Jeżeli wierzyciel nie wyraził stanowiska w terminie 14 dni od dnia powiadomienia go przez organ egzekucyjny o wniesionych zarzutach, organ egzekucyjny wydaje postanowienie o zawieszeniu postępowania egzekucyjnego do czasu wydania postanowienia, o którym mowa w § 4 tejże ustawy, tj. ostatecznego postanowienia w sprawie stanowiska wierzyciela.

W skardze na postanowienie Dyrektora Izby Skarbowej w B. pełnomocnik Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. wniósł o uchylenie go w całości, wskazując, że zgodnie z przepisami prawa, postanowienie w sprawie stanowiska wierzyciela jest postanowieniem ostatecznym. Prawidłowość postanowienia w sprawie stanowiska wierzyciela z [...] września 2004 r. nr [...] wynika z treści art. 83c ust. 2 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. Nr 11, poz. 74 ze zm.), wyłączającego zastosowanie art. 17 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Błędne są zatem twierdzenia organów egzekucyjnych, iż pomimo istnienia w sprawie stanowiska wierzyciela zachodziły przesłanki do zawieszenia postępowania egzekucyjnego.

Na uzasadnienie swojego stanowiska, Strona skarżąca powołała wyrok NSA

z 6 kwietnia 2006 r. w sprawie sygn. akt II FSK 474/05 oraz wyrok WSA we Wrocławiu z 9 lutego 2006 r. w sprawie sygn. akt III SA/Wr 517/04.

W odpowiedzi na skargę Dyrektor Izby Skarbowej w B. wniósł o jej oddalenie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku zważył, co następuje.

Skarga zasługuje na uwzględnienie.

W świetle przepisów art. 1 § 1 i 2 ustawy z 25 lipca 2002 r. Prawo

o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269), sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej, a kontrola ta - jeżeli ustawy nie stanowią inaczej - sprawowana jest pod względem zgodności z prawem. Zadaniem sądu administracyjnego jest zbadanie legalności decyzji, czyli jej zgodności z przepisami prawa materialnego i prawidłowości zastosowanej przez organ procedury, która doprowadziła do wydania decyzji.

Tak dokonana kontrola rozstrzygnięć organów administracji publicznej może doprowadzić do uwzględnienia skargi, gdy zostanie stwierdzone naruszenie przepisów prawa materialnego lub naruszenie przepisów prawa procesowego, jeżeli naruszenia te mogły mieć istotny wpływ na wynik sprawy, a także dające podstawę do wznowienia postępowania - art. 145 § 1 pkt 1 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.).

W ocenie Sądu, w niniejszej sprawie naruszono przepis art. 34 § 3 ustawy

z 17 czerwca 1966 r. – o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (tekst jednolity Dz. U. z 2005 r., Nr 229, poz.1954) – dalej: "u.p.e.a.", poprzez błędne jego zastosowanie w ustalonym stanie faktycznym.

Zgodnie z tym przepisem, jeżeli wierzyciel nie wyraził stanowiska

w terminie 14 dni od dnia powiadomienia go przez organ egzekucyjny o wniesionych zarzutach, organ egzekucyjny wydaje postanowienie o zawieszeniu postępowania egzekucyjnego do czasu wydania postanowienia, o którym mowa w § 4 (tj. ostatecznego postanowienia w sprawie stanowiska wierzyciela). W uregulowaniu tym ustawodawca wskazał na dwie przesłanki, z których jedna tyczy się zawieszenia postępowania egzekucyjnego, druga zaś jego podjęcia. Przesłanką do zawieszenia postępowania jest sytuacja, w której wierzyciel w terminie 14 dni od dnia powiadomienia go przez organ egzekucyjny o wniesionych zarzutach nie wyraził swego stanowiska. Natomiast przesłanką do podjęcia zawieszonego z tego powodu postępowania jest wydanie przez wierzyciela ostatecznego postanowienia.

W przedmiotowej sprawie wierzyciel wyraził swoje stanowisko do zgłoszonych przez P. K. zarzutów w postanowieniu z [...] września 2004 r., nr [...]. Należy podkreślić, że postanowienie to nie zostało uchylone lub zmienione w toku postępowania administracyjnego. Nie uchylił go również Sąd w wydanym 22 grudnia 2005 r. wyroku w sprawie o sygn. akt I SA/Bk 355/05. W przywołanym wyroku, Sąd wyraził co prawda pogląd, że postanowienie to nie jest ostateczne (stronę błędnie pouczono o braku możliwości wniesienia zażalenia), jednak wypowiedzią tą nie wyeliminował przedmiotowego postanowienia z obrotu prawnego. Postanowienie to w dalszym ciągu istnieje. Uwzględnienie wyrażonego przez Sąd poglądu nie powinno zatem polegać na wezwaniu wierzyciela do wydania drugiego postanowienia w tej kwestii. Byłoby to bowiem drugie tego rodzaju orzeczenie w tej samej sprawie. Charakter ułomności postanowienia ZUS z [...] września 2004 r., którą dostrzegł Sąd w wyroku z 22 grudnia 2005 r., sygn. akt I SA/Bk 355/05, jest tego rodzaju, że jej negatywne skutki mogły być wyeliminowane w inny sposób. Zwrócić należy uwagę, że zgodnie z art. 111 § 1 w zw. z art. 126 k.p.a., strona może zażądać uzupełnienia postanowienia co do rozstrzygnięcia bądź co do prawa odwołania (zażalenia), wniesienia w stosunku do decyzji (postanowienia) powództwa do sądu powszechnego lub skargi do sądu administracyjnego albo sprostowania zamieszczonego w decyzji pouczenia w tych kwestiach. Przewidziany w tym przepisie 14 dniowy termin do złożenia w tej sprawie wniosku jest terminem procesowym i w przypadku jego uchybienia może być przywrócony na zasadzie art. 58 k.p.a. Należy także wskazać na przepis art. 112 w zw. z art. 126 k.p.a., z którego wynika, że błędne pouczenie w decyzji (postanowieniu) co do prawa odwołania albo wniesienia powództwa do sądu powszechnego lub skargi do sądu administracyjnego nie może szkodzić stronie, która zastosowała się do tego pouczenia.

Niezależnie od powyższego należy wskazać, że w przywołanym wyroku

z 22 grudnia 2005 r. Sąd wyraził także inną, niemniej ważną, ocenę tej sprawy. Stwierdził, że z dokumentów znajdujących się w aktach sprawy nie wynika, aby został zachowany tryb doręczenia P. K. decyzji z [...] listopada 2003 r., nr [...], o przeniesieniu na niego odpowiedzialności z tytułu niezapłaconych składek ZUS. Sąd ten stwierdził, że doręczający pismo ma obowiązek w pierwszej kolejności doręczyć pismo stosownie do art. 42 k.p.a., a w przypadku nieobecności adresata w mieszkaniu winien podjąć starania zmierzające do dokonania doręczenia zastępczego (art. 43 k.p.a.) i dopiero po wyczerpaniu opisanych możliwości powinna być podjęta czynność przewidziana w art. 44 k.p.a. Tego elementu uzasadnienia prawomocnego wyroku organy w ogóle nie uwzględniły przy ponownym rozpoznaniu tej sprawy.

Konkludując należy stwierdzić, ze stanowisko ZUS w sprawie zarzutów P. K. było elementem postępowania zainicjowanego przez stronę w zakresie zgłoszonych zarzutów na prowadzone postępowanie egzekucyjne. Nadal funkcjonuje w obrocie prawnym. Organ egzekucyjny nie był uprawniony do wzywania wierzyciela do ponownego zajęcia stanowiska i w konsekwencji zawieszenia postępowania egzekucyjnego w sprawie przy zastosowaniu art. 34 § 3 u.p.e.a.

Wobec powyższych okoliczności, orzeczono jak w sentencji wyroku przy zastosowaniu art. 145 § 1 pkt 1 lit. "c" przywołanej ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.

Na podstawie art. 152 ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi orzeczono, że zaskarżone postanowienie nie podlega wykonaniu

w całości. O kosztach postępowania Sąd orzekł zaś na podstawie art. 200 w związku

z art. 205 § 2 i § 3 tejże ustawy.