Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Monika Nowicka Sędziowie WSA Joanna Skiba Asesor WSA Mirosław Gdesz (spr.) Protokolant Ewa Nieora po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 27 listopada 2008 r. sprawy ze skargi J. A. oraz W. K. na decyzję Krajowej Komisji Uwłaszczeniowej z dnia [...] sierpnia 2007 r. nr [...] w przedmiocie nabycia z mocy prawa własności nieruchomości przez gminę oddala skargę.

Zaskarżoną decyzją z dnia [...] sierpnia 2007 r. nr [...] Krajowa Komisja Uwłaszczeniowa, po rozpatrzeniu odwołania J. A. i W. K. od decyzji Wojewody [...] dnia [...] maja 2007 r. nr [...], o odmowie uchylenia ostatecznej decyzji Wojewody [...] z dnia [...] października 1991 r. nr [...], stwierdzającej nabycie z mocy prawa przez gminę miejską M. prawa własności nieruchomości położonej w obrębie ewidencyjnym M. na karcie mapy [...], uregulowanej w księdze wieczystej nr [...] i opisanej w karcie inwentaryzacyjnej nr [...], utrzymała w mocy powołaną decyzję Wojewody.

W uzasadnieniu zaskarżonej decyzji został przedstawiony następujący stan faktyczny i prawny:

Wojewoda [...] powołując art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 10 maja 1990 r. - Przepisy wprowadzające ustawę o samorządzie terytorialnym i ustawę o pracownikach samorządowych (Dz. U. Nr 32 poz. 191 ze zm.), ostateczną decyzją z dnia [...] października 1991 r. nr [...], stwierdził nabycie z mocy prawa przez gminę M. prawa własności przedmiotowej nieruchomości.

Następnie wnioskiem z dnia 21 kwietnia 2006 r. uzupełnionym pismem z dnia 3 grudnia 2006 r. J. A. i W. K. powołując art. 145 § 1 pkt 4 Kpa wystąpili o wznowienie postępowania zakończonego powyższą ostateczną decyzją Wojewody [...] z dnia [...] października 1991 r.

Wojewoda [...] postanowieniem z dnia [...] lutego 2007 r. wznowił to postępowanie i po zbadaniu w trybie art. 149 § 2 Kpa zarówno statusu odwołujących w postępowaniu zwykłym zakończonym decyzją z dnia [...] października 1991 r., oraz przesłanek odnoszących się do przyczyn wznowieniowych i rozstrzygnięcia o istocie sprawy, zakwestionowaną decyzją z dnia [...] maja 2007 r. podjętą z powołaniem art. 151 § 1 pkt 1 w zw. z art. 145 § 1 pkt 4 Kpa, odmówił uchylenia ostatecznej decyzji Wojewody [...] z dnia [...] października 1991 roku.

Uzasadniając takie rozstrzygnięcie Wojewoda podał iż przedłożone przez odwołujących kopie: zaświadczenia Urzędu Miejskiego w M. z dnia 19 września 1986 r. nr [...], dotyczącego nie zalegania z podatkiem, oraz dowodu ubezpieczeniowego nr [...] wystawionego przez Powszechny Zakład Ubezpieczeń w roku 1947, nie stanowią dowodu uzyskania przez odwołujących lub ich poprzedników prawnych, tytułu prawnego przed dniem 27 maja 1990 r. do nieruchomości objętej kwestionowaną ostateczną decyzją komunalizacyjną Wojewody [...] z dnia [...] października 1991 r., iw związku z tym nie przysługiwał im przymiot strony postępowania zakończonego tą ostatnio wymienioną decyzją - w rozumieniu art. 28 Kpa. Nie było także w tamtym czasie obowiązku pisemnego powiadamiania innych podmiotów o wszczęciu postępowania komunalizacyjnego, poza właściwą gminą i reprezentantem Skarbu Państwa.

J. A. i W. K. wnieśli odwołanie od tej decyzji do Krajowej Komisji Uwłaszczeniowej.

Komisja utrzymując w mocy decyzję Wojewody stwierdziła, że wydanie decyzji odmawiającej na podstawie art. 151 § 1 pkt 1 Kpa, uchylenia decyzji dotychczasowej (w postępowaniu zakończonym ostateczną decyzją podjętą w trybie zwykłym) jest dopuszczalne między innymi wtedy gdy organ stwierdzi brak podstaw do uchylenia dotychczasowej decyzji na podstawie art. 145 § 1 Kpa, lub art. 145a Kpa, oraz gdy wniosek o wznowienie postępowania zgłosiła osoba nie będąca stroną postępowania zakończonego decyzją ostateczną w postępowaniu zwykłym.

W ocenie organu drugiej instancji zasada ta ma zastosowanie w niniejszej sprawie bowiem ostateczna decyzja Wojewody [...] z dnia [...] października 1991 r. została podjęta na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 cyt. ustawy z dnia 10 maja 1990 r. W konsekwencji nie wystarczyło samo twierdzenie odwołujących iż taki tytuł do spornego mienia im w dniu 27 maja 1990 r. przysługiwał, lecz uzyskanie takiego tytułu winni byli udokumentować, gdyż to właśnie odwołujący wywodzą skutki prawne ze swoich żądań skierowanych do składników majątkowych objętych decyzją komunalizacyjną z dnia [...] października 1991 r. (co do zasady zob. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 3 listopada 1998 r. I SA 625/98, Lex nr 45121, oraz ostatnio wyrok NSA z dnia 1 lutego 2005 r., OSK 1040/04 nieopubl.) Organy administracji nie mogą w tym przedmiocie skutecznie zastąpić uczestników danego postępowania. Odwołujący uzyskania takiego tytułu nie wykazali, gdyż ani zaświadczenie Urzędu Miejskiego w M. z dnia 19 września 1986 r. dotyczące nie zalegania z podatkiem od nieruchomości ani poświadczenie ubezpieczenia budynku, wystawione przez Powszechny Zakład Ubezpieczeń w roku 1947, istnienia takiego tytułu nie potwierdzają. Nawet wzniesienie budynku na cudzym gruncie nie czyni automatyczne inwestora właścicielem danej nieruchomości. Wojewoda [...] miał w tej sytuacji podstawy do odmowy uchylenia ostatecznej decyzji z dnia [...] października 1991 r. (art. 151 § 1 pkt 1 Kpa.)

Odwołujący nie powiadomili nadto organów administracji o tym że wystąpili do sądu powszechnego o zasiedzenie spornego mienia. Sąd Rejonowy w M. który prowadzi to postępowanie pod sygn. [...], pismem z dnia 12 marca 2007 wystąpił do organu pierwszej instancji o poinformowanie tego Sądu o wyniku niniejszego postępowania wznowieniowego traktując tym samym niniejsze postępowanie jako zagadnienie wstępne dla postępowania o zasiedzenie, a nie odwrotnie. Po jego ostatecznym (prawomocnym) zakończeniu informacja taka przez organ pierwszej instancji winna być Sądowi w M. przekazana. Fakt wystąpienia przez odwołujących z wnioskiem o zasiedzenie jest dodatkowym wskazaniem że odwołujący nie posiadali przed dniem 27 maja 1990 r. tytułu prawnego do spornego mienia.

Nadto w kwestii istnienia lub nieistnienia czy też stwierdzenia nieważności orzeczenia Ministra Górnictwa z dnia [...] listopada 1950 r., oraz zarządzenia Ministra Górnictwa z [...] stycznia 1951 r., które stanowiły podstawę wpisu prawa własności spornego mienia na rzecz Skarbu Państwa do księgi wieczystej nr [...], organy orzekające w postępowaniu komunalizacyjnym nie są właściwe. Problem ten dotyczy postępowania wieczystoksięgowego. W jego toku odwołujący będą mogli wykazać dowody rzekomego sfałszowania dokumentów stanowiących podstawę dokonania omawianych wpisów.

Powyższe rozstrzygnięcie stało się przedmiotem skargi J. A. i W. K. do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie. W skardze zarzucono, iż znana z urzędu organom okoliczność wyeliminowania z obrotu prawnego orzeczenia Ministra Górnictwa z dnia [...] listopada 1950 r. oraz zarządzenia Ministra Górnictwa z dnia [...] stycznia 1951 r. powinna doprowadzić do rewizji całego procesu komunalizacji. Ponadto zarzucono naruszenie art. 5 ust. 1 ustawy komunalizacyjnej oraz art. 6, art. 7, art. 8, art 10, art. 57, art. 75 § 1, art. 107 § 3 i art. 145 § 1 pkt 4 Kpa. Skarżący stwierdzili, iż w analogicznej sprawie Krajowa Komisja Uwłaszczeniowa zawiesiła postępowanie.

W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie i podtrzymał w całości stanowisko przedstawione w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje:

1. Stan faktyczny w sprawie jest bezsporny, dlatego Sąd akceptując ustalenia faktyczne dokonane przez organ w zaskarżonej decyzji dokonał kontroli zaskarżonej decyzji i poprzedzającej ją decyzji pod względem zgodności z prawem. Oznacza to, że w zakresie dokonywanej kontroli Sąd zbadał, czy organ administracji, orzekając w sprawie, nie naruszył prawa w stopniu mogącym mieć wpływ na wynik sprawy. Należy dodać, że zgodnie z treścią art. 134 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270, ze zm. dalej ppsa) Sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy, nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi.

2. W orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego utrwalone jest stanowisko, że stroną postępowania komunalizacyjnego na podstawie art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 10 maja 1990 r. - Przepisy wprowadzające ustawę o samorządzie terytorialnym i ustawę o pracownikach samorządowych (Dz. U. Nr 32, poz. 191 ze zm.) jest tylko Skarb Państwa i gmina nabywająca nieruchomość od Skarbu Państwa, zaś inne osoby tylko wówczas, gdy wykażą, że komunalizacja narusza ich prawa własności do tej nieruchomości (np. wyrok NSA z 16 września 2003 r., sygn. akt I SA 2084/01, wyrok z 25 listopada 2003 r., sygn. akt I SA 687/02, wyrok z 28 listopada 2003 r., sygn. akt I SA 708/02, wyrok z 1 grudnia 2003 r., sygn. akt I SA 804/02).

3. W przedmiotowej sprawie skarżący jako nie dysponujący jakimkolwiek tytułem prawno rzeczowym do nieruchomości zażądali wznowienia postępowania komunalizacyjnego. Jak słusznie jednak przyjęły organy, nie mają oni przymiotu strony, która byłaby uprawniona do domagania się uchylenia ostatecznej decyzji komunalizacyjnej. Okoliczność ta została ponad wszelką wątpliwość wyjaśniona w ramach postępowania wznowieniowego. Świadczy o tym m.in. to, że skarżący wystąpili z wnioskiem o zasiedzenie przedmiotowej nieruchomości. Wszystkie argumenty powoływane przez skarżących nie dają jakichkolwiek podstaw do uznania ich za stronę postępowania.

4. Do czasu udowodnienia przez skarżących nabycia praw do przedmiotowej nieruchomości w drodze np. orzeczenia sądu o zasiedzeniu nieruchomości brak jest jakichkolwiek podstaw do traktowania skarżących jako strony postępowania administracyjnego dotyczącego tej nieruchomości w rozumieniu art. 28 kpa tj. jako podmiotu, którego interesu prawnego lub obowiązku dotyczy postępowanie. Dopiero takie prawomocne postanowienie Sądu będzie mogło stanowić podstawę do wznowienia postępowania.

5. W ramach niniejszego postępowania organ nie mógł w ogóle odnosić się do zarzutów legalności komunalizacji tj. zbadania czy Skarb Państwa był do dnia 27 maja 1990 r. właścicielem przedmiotowej nieruchomości. Organ w sytuacji, kiedy ustalił że z podaniem o wznowienie postępowania wystąpiły osoby nie mające interesu prawnego nie miał prawa rozstrzygać co do istoty sprawy komunalizacyjnej.

6. W istocie w przedmiotowej sprawie organ powinien wydać decyzję o odmowie wznowienia postępowania, jednak mając wątpliwość co do istnienia interesu prawnego skarżącego oraz W. K., kwestię tą wyjaśnił w trakcie wznowieniowego postępowania. Dlatego też wydanie decyzji o odmowie uchylenia decyzji nie daje podstaw do uchylenia zaskarżonej decyzji.

7. Dlatego Sąd całkowicie podziela pogląd wyrażony w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji, o braku przymiotu strony przez skarżących i w tych okolicznościach uznając, że zaskarżona decyzja nie narusza prawa w stopniu skutkującym jej uchyleniem był zobligowany do oddalenia skargi.

Mając na uwadze powyższe Sąd uznając, iż zaskarżona decyzja nie narusza prawa, orzekł jak w sentencji wyroku z mocy art. 151 ppsa.

.