Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Halina Betta po rozpoznaniu w dniu 18 sierpnia 2008 r. na posiedzeniu niejawnym wniosku o przyznanie prawa pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych na skutek sprzeciwu od postanowienia referendarza sądowego z dnia 9 czerwca 2008 r., sygn. akt I SA/Wr 397/08 w sprawie ze skargi "A" Sp. z o. o. w L. na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej we W. Ośrodek Zamiejscowy w L. z dnia [...] Nr [...] w przedmiocie podatku od towarów i usług za listopad i grudzień 2004 r. postanawia 1. przyznać stronie skarżącej prawo pomocy w zakresie częściowym obejmującym zwolnienie od wpisu sądowego od skargi; 2. w pozostałym zakresie wniosek oddalić.

W rozpoznawanej sprawie "A" Spółka z o. o. z siedzibą w L. wniosła o przyznanie prawa pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych. Uzasadniając wniosek skarżąca podniosła, iż bardzo trudna sytuacja finansowa spółki uniemożliwia jej poniesienie wskazanych powyżej kosztów. Ponadto oświadczyła, iż prowadzona przez nią działalność gospodarcza przynosi straty. Opisując swoją sytuację majątkową skarżąca dodała, iż zajęto rachunek bankowy spółki, zaś posiadane przez nią nieruchomości obciążone zostały hipoteką przymusową na rzecz Skarbu Państwa reprezentowanego przez Naczelnika Urzędu Skarbowego w L. Ponadto skarżąca wskazała, iż długotrwała kontrola Urzędu Kontroli Skarbowej w L. trwająca od 2004 r. spowodowała wycofanie się partnerów handlowych, a w konsekwencji utratę rynków zbytu i dostaw. Stosownie do oświadczenia skarżącej, spółka podejmowała próby zmiany profilu jej działalności, co jednak nie przyniosło pozytywnych rezultatów.

Kontynuując, strona wskazała, iż wysokość kapitału zakładowego spółki wynosi 50. 000 zł, wartość środków trwałych - 147.004 zł, natomiast na rachunku bankowym strony (według stanu konta na koniec miesiąca poprzedzającego złożenie wniosku) zgromadzono środki pieniężne w wysokości 5,59 zł.

Na poparcie wskazanych okoliczności skarżąca przedłożyła zawiadomienia z ksiąg wieczystych, wyciąg z rachunku w [...], bilans oraz rachunek zysków i strat za 2006 r. W rozpatrywanej sprawie Sąd uwzględnił ponadto materiał dowodowy przedłożony do wniosku o przyznanie prawa pomocy w sprawie ze skargi "A" Spółka z o. o., o sygn. akt I SA/Wr 1/08, w postaci aktu założycielskiego spółki z o. o., umowy sprzedaży udziałów w spółce, listy wspólników, oświadczenia prokurenta i wspólnika spółki, zawiadomienia organu podatkowego o zajęciu rachunku bankowego w [...], pisma z ZUS o wysokości zobowiązań Spółki oraz wyroku sądu gospodarczego dotyczący wierzytelności Spółki.

W świetle przedłożonych zawiadomień o wpisach w księgach wieczystych środki trwałe należące do spółki obciążone są hipoteką przymusową, zaś zgodnie z informacją z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z [...] r. w płatności składek na ubezpieczenia społeczne strona ma zaległości w kwocie 73.131,04 zł, która stanowi należność główną. Z przedłożonych przez stronę zeznań podatkowych wynika, iż w roku 2006 r. przychód spółki wyniósł 7.092.871,08 zł, koszty jego uzyskania 7.282.240,57 zł, co skutkowało stratą w wysokości 189.369,49 zł. Zaś w 2007 r., zgodnie z przedstawionym zeznaniem podatkowym, strona uzyskała przychód w kwocie 238.925,26 zł, poniosła koszty jego uzyskania w kwocie 283.819,10 zł w rezultacie czego poniosła stratę w wysokości 44.893,84 zł.

Postanowieniem referendarza sądowego Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dnia 9 czerwca 2008 r. odmówiono skarżącej przyznania prawa pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych. W uzasadnieniu postanowienia stwierdzono, że skarżąca nie wykazała, iż nie jest w stanie zgromadzić wystarczających środków na opłacenie kosztów sądowych. Ponadto zwrócono uwagę na rozbieżności w składanych przez stronę oświadczeniach, wskazując na nieujawnienie przez stronę wszystkich posiadanych rachunków bankowych oraz na fakt, iż z zeznania podatkowego za 2007 r. wynika, że spółka pomimo twierdzenia o trudnej sytuacji finansowej, uzyskała w minionym roku podatkowym znaczny przychód. W postanowieniu wskazano, iż wprawdzie w 2006 r. przychód ten był wielokrotnie wyższy, jednakże nadal nie można twierdzić, że spółka jest w kondycji finansowej, która uzasadniałby obciążenie Skarbu Państwa kosztami sądowymi związanymi z jej udziałem w sprawie. Fakt uzyskiwania jednocześnie straty jest natomiast związany z ponoszeniem przez spółkę wysokich kosztów uzyskania przychodu.

Od powyższego postanowienia spółka wniosła sprzeciw, wnioskując o przyznanie prawa pomocy zgodnie ze złożonym wnioskiem. W ocenie skarżącej wskazane przez nią okoliczności potwierdzają brak możliwości poniesienia przez spółkę jakichkolwiek kosztów postępowania sądowego. Zarzuciła postanowieniu błędną ocenę stanu faktycznego, poprzez przyjęcie iż spółka nieujawniła posiadanych przez siebie rachunków bankowych. Skarżąca wyjaśniła, iż powszechną praktyką komorników jest zawiadamianie banków o zajęciu prawa majątkowego stanowiącego wierzytelność z rachunku bankowego dłużnika bez wskazywania numeru tego rachunku i bez posiadania sprawdzonych informacji o faktycznych rachunkach dłużnika w danym banku. Przedłożone przez Spółkę zawiadomienie zostało złożone jedynie w celu uwiarygodnienia, iż spółka znajduje się w sytuacji, w której nie ma możliwości otrzymania kredytu. Ponadto skarżąca podniosła, iż w związku z tym, że koszty działalności w 2007 r. przewyższyły osiągany przychód spółka była zmuszona zamknąć nierentowną stację paliw, czego skutkiem jest prowadzenie przez skarżącą działalności w minimalnym zakresie. Kontynuując strona wskazała, że drugi z jej wspólników – A. K. – nie posiada środków finansowych wystarczających na pokrycie kosztów sądowych.

Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 260 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.), zwanej dalej p. p. s. a., w razie wniesienia sprzeciwu, który nie został odrzucony, zarządzenie lub postanowienie przeciwko któremu został on wniesiony traci moc, a sprawa będąca przedmiotem sprzeciwu podlega rozpoznaniu przez sąd na posiedzeniu niejawnym.

W świetle powyższego, Sąd mając na uwadze zebrany materiał dowodowy ponownie rozpoznał wniosek strony o przyznanie jej prawa pomocy.

Stosownie do brzmienia art. 245 § 1 p. p. s. a. prawo pomocy może być przyznane w zakresie całkowitym lub częściowym. Prawo pomocy w zakresie całkowitym obejmuje zwolnienie od kosztów sądowych oraz ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego (§ 2), natomiast prawo pomocy w zakresie częściowym obejmuje zwolnienie tylko od opłat sądowych w całości lub w części albo tylko od wydatków albo od opłat sądowych i wydatków lub obejmuje tylko ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego (§ 3).

Z wniosku spółki jednoznacznie wynika, iż wnosi ona o przyznanie prawa pomocy w zakresie częściowym, obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych.

W przypadku osób prawnych i innych jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej prawo pomocy może być przyznane w zakresie całkowitym - gdy osoba lub jednostka ta wykaże, iż nie ma żadnych środków na poniesienie jakichkolwiek kosztów postępowania (art. 246 § 2 pkt 1) a w zakresie częściowym - gdy osoba ta wykaże, że nie ma dostatecznych środków na poniesienie pełnych kosztów postępowania (pkt 2 cyt. wyżej przepisu).

Regulacja ta stanowi odstępstwo od zasady ustanowionej w art. 199 p. p. s. a., zgodnie z którą strony ponoszą koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. A zatem przytoczone we wniosku okoliczności, jak i przedstawione przez wnioskodawcę dokumenty powinny uzasadniać jego żądanie. Oznacza to, iż na wnioskodawcy spoczywa ciężar dowodu, że znajduje się w sytuacji uprawniającej do skorzystania z tego prawa, przy czym do Sądu należy uznanie tych dowodów za dostateczne do zwolnienia od kosztów.

Należy również podkreślić, iż koszty sądowe zasługują na traktowanie na równi z innymi obciążeniami finansowymi przedsiębiorców. Zwolnienie z kosztów sądowych – będących dochodem budżetu państwa – stanowiłoby swoistą formę kredytowania podmiotów gospodarczych i naruszałoby zasadę równoważnego traktowania powinności finansowych. Orzekając zatem w zakresie przyznania prawa pomocy, powinnością Sądu jest wyważenie zarówno interesu Państwa, a więc ogółu obywateli, jak i skarżącej.

Wobec powyższego Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu uznał, iż okoliczności wykazane przez skarżącą uzasadniają przyznanie jej prawa pomocy w zakresie obejmującym zwolnienie od wpisu sądowego od skargi. Nie sposób zaś przyjąć, że spółka, która pomimo trudnej sytuacji finansowej nadal prowadzi działalność gospodarczą, nie będzie mogła w przyszłości partycypować w kosztach postępowania sądowego.

Z tych też względów, na podstawie art. 260 p. p. s. a., Sąd orzekł jak w sentencji.