Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Sebastian Michalski – referendarz sądowy w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym w Poznaniu po rozpoznaniu w dniu 25 kwietnia 2008r. przy udziale na posiedzeniu niejawnym wniosku o przyznanie prawa pomocy w zakresie całkowitym w sprawie ze skargi Z. T. na decyzję Dyrektora Oddziału Regionalnego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa z dnia [...] Nr [...] w przedmiocie odmowy przyznania płatności bezpośrednich do gruntów rolnych; postanawia odmówić przyznania prawa pomocy.

Skarżący, w odpowiedzi na wezwanie do uiszczenia wpisu od skargi w kwocie 200,00zł (k. 39), wniósł o przyznanie prawa pomocy w zakresie całkowitym poprzez zwolnienie od obowiązku uiszczenia kosztów sądowych i ustanowienie adwokata (k. 52-53). W uzasadnieniu wniosku wskazał, że prowadzi gospodarstwo domowe z konkubiną i pełnoletnią córką. Zajmuje dom o powierzchni 100m² oraz posiada grunty rolne o powierzchni 12,30ha. Nie określił wysokości osiąganego dochodu.

Wezwany do złożenia dodatkowych wyjaśnień oraz udokumentowania przekazanych informacji złożył pisemne oświadczenie. Podał, że konkubina pozostaje na jego utrzymaniu, a córka studiuje. Oświadczył, że nie posiada teraz żadnych dochodów, bo spłaca długi; zaciągnął kredyt w wysokości 20.000,00zł. Miesięczne koszty utrzymania rodziny określił na około 1.500,00zł (woda, energia elektryczna, studenckie dla córki oraz własne utrzymanie). Ma 20 sztuk trzody chlewnej oraz 10ha żyta i 10ha pszenicy. Posiada ciągnik (rok produkcji 1964) o wartości około 5.000,00zł oraz samochód osobowy marki Opel o wartości około 2.000,00zł.

Realizację prawa do sądu często warunkuje uiszczenie kosztów postępowania (koszt sądowe, wynagrodzenie zawodowego pełnomocnika). Jednak ustawa nie może nikomu zamykać drogi sądowej dochodzenia naruszonych wolności lub praw - art. 77 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 02 kwietnia 1997r. (Dz.U. nr 78, poz. 483 ze zm.). Prawo do sądu przysługuje każdemu bez względu na jego sytuację majątkową. Dlatego nie ma obowiązku uiszczania kosztów sądowych strona, której prawo pomocy przyznano w postępowaniu przed sądem administracyjnym, w zakresie określonym w prawomocnym postanowieniu o przyznaniu tego prawa – art. 239 pkt 4 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. Nr 153, poz. 1270 ze zm. – dalej p.p.s.a.). Prawo pomocy oprócz zwolnienia od kosztów sądowych obejmuje ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego, rzecznika patentowego – art. 244 §1 p.p.s.a.

Jednak przyznanie prawa pomocy osobie fizycznej w zakresie całkowitym następuje, gdy wykaże ona, że nie jest w stanie ponieść jakichkolwiek kosztów postępowania - art. 246 §1 pkt 2 p.p.s.a. Korzystne dla wnioskodawcy rozstrzygnięcie warunkuje rzeczywista sytuacja majątkowa, która nie pozwala mu uiścić ciążących na nim kosztów postępowania oraz wykazanie, należyte udokumentowanie, okoliczności potwierdzających zasadność zwolnienia od kosztów sądowych lub ustanowienie pełnomocnika, którego wynagrodzenie ma być pokryte przez Skarb Państwa. Rozdysponowywanie środków publicznych musi być zawsze należycie udowodnione, czyli wynikać z materiałów zgromadzonych w aktach sprawy. Ciężar wykazania zasadności wniosku spoczywa na osobie ubiegającej się o prawo pomocy. Rola sądu, w zakresie zbierania materiału dowodowego, została sprowadzona przez ustawodawcę do nakładania na wnioskodawcę obowiązku przekazania dodatkowych wyjaśnień i dokumentów źródłowych, gdy oświadczenie majątkowe zwarte na urzędowym formularzu jest niewystarczające lub budzi wątpliwości – art. 255 p.p.s.a. Dokumentami, które mogą potwierdzać dane o majątku, dochodach oraz stanie rodzinnym są w szczególności: wyciągi i wykaz z posiadanych rachunków bankowych, odpisy zeznań podatkowych, zaświadczenia o wysokości wynagrodzeń i innych pobieranych świadczeń, a także wypisy z rejestrów urzędowych – §4 pkt 1,2,3,5 rozporządzenia Rady Ministrów z 16 grudnia 2003r. w sprawie określenia wzoru i sposobu udostępniania urzędowego formularza wniosku o przyznanie prawa pomocy w postępowaniu przed sądami administracyjnymi oraz sposobu dokumentowania stanu majątkowego, dochodów lub stanu rodzinnego wnioskodawcy (Dz.U. nr 227, poz. 2245).

Wskazać należy, że dla potrzeb postępowania w sprawie przyznania płatności z tytułu wspierania działalności rolniczej Wnioskodawca zdeklarował obszar o powierzchni 117,22ha. Wyniki kontroli Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa wskazały, że gospodarował on na powierzchni 84,78ha (zaskarżona decyzja). Z protokołu oszacowania strat spowodowanych suszą (k. 27 akt sądowych) wynika, że Wnioskodawca prowadził działalność rolniczą na areale obejmującym 12.30ha gruntów własnych oraz 80,00ha gruntów dzierżawionych, a Komisja stwierdziła zniszczenia w uprawach sięgające od 60 do 90 procent na powierzchni 80,00ha. Umowa dzierżawy gruntów rolnych o łącznej powierzchni 84,96ha (umowa z dnia 07 lipca 2005r. w aktach administracyjnych) została rozwiązana na skutek wypowiedzenia z dnia 16 lutego 2007 roku (k. 28 akt sądowych).

Niemniej na gruncie niniejszej sprawy ocena rzetelności danych zawartych w oświadczeniu majątkowym oraz tych udzielonych na skutek wezwania w trybie art. 255 p.p.s.a. okazała się niemożliwa. Nadal nie wiadomo czy Skarżący posiada rachunki bankowe. Nieznana pozostaje wysokość obrotów na rachunkach przez ostatnie 10 miesięcy, czy wysokość zgromadzonych na nich środków. Przy czym ubiegając się o płatności z ARiMR powinien posiadać rachunek bankowy, bo w ten sposób przekazywane są środki z tytułu dopłat. Wnioskodawca nie określił także wielkości przychodu ze sprzedaży wytworzonych produktów rolnych w latach 2006-2007. Tym samym nie udzielił podstawowej informacji koniecznej dla określenia jego zdolności płatniczych; uniemożliwił porównanie jego koniecznych kosztów utrzymania, których również nie udokumentował, z wysokością osiąganych przychodów. W konsekwencji ciężar wykazania zasadności wniosku obejmujący przekazanie pełnych informacji dotyczących sytuacji majątkowej oraz należyte udokumentowanie treści złożonego oświadczenia majątkowego nie został spełniony.

Z tych powodów na podstawie art. 258 §1 i §2 oraz art. 246 §1 pkt 1 ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi orzeczono jak w sentencji postanowienia.

/-/ S. Michalski

D.W.d