Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Eugeniusz Wasilewski (spr.), Sędzia WSA Przemysław Szustakiewicz, Asesor WSA Jarosław Trelka, Protokolant Bartosz Piwoński, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 2 czerwca 2008 r. sprawy ze skargi A. B. na decyzję Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia [...] stycznia 2008 r. nr [...] w przedmiocie odmowy przyznania świadczenia w drodze wyjątku oddala skargę

Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych decyzją z dnia [...] grudnia 2007 r. nr [...], po rozpatrzeniu wniosku A. B. z dnia [...] września 2007 r., powołując się na art. 83 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t. j.: Dz. U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353 z późn. zm.), odmówił wnioskodawcy przyznania renty z tytułu niezdolności do pracy w drodze wyjątku.

W uzasadnieniu podał, iż świadczenie w drodze wyjątku może być przyznane ubezpieczonym oraz pozostałym po nich członkom rodziny, którzy wskutek szczególnych okoliczności nie spełniają warunków wymaganych w ustawie do uzyskania prawa do emerytury lub renty, nie mogą - ze względu na całkowitą niezdolność do pracy lub wiek - podjąć pracy lub działalności objętej ubezpieczeniem społecznym i nie mają niezbędnych środków utrzymania. Organ zaznaczył, że powyższe warunki muszą być spełnione łącznie, a niespełnienie choćby jednego z nich wyklucza możliwość przyznania tego rodzaju świadczenia.

W toku postępowania ustalono, iż wnioskodawca, orzeczeniem komisji lekarskiej ZUS z dnia [...] listopada 2007 r., został uznany za zdolnego do pracy, a zatem nie spełniał wymogu całkowitej niezdolności do pracy, o którym mowa w art. 83 ustawy. Organ dodał, iż przy rozpatrywaniu uprawnień do renty z tytułu niezdolności do pracy ocenie podlegała również trudna sytuacja materialna, jednak nie stanowi ona jedynego kryterium przesądzającego o przyznaniu świadczenia w drodze wyjątku.

W dniu [...] stycznia 2008 r. A. B. skierował do Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy, motywując go trudną sytuacją zdrowotną. Stwierdził, iż nigdy nie otrzymał orzeczenia komisji lekarskiej ZUS, na które powołuje się organ, zaś wydane poprzednio orzeczenie Sądu Okręgowego w P. jednoznacznie potwierdza jego całkowitą niezdolność do pracy. Dodał, iż objawy chorobowe pojawiły się u niego już w 1999 r. i od tego czasu nastąpiło trwałe pogorszenie jego stanu zdrowia.

Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, po ponownym rozpatrzeniu sprawy, na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 ustawy - Kodeks postępowania administracyjnego, decyzją z dnia [...] stycznia 2008 r. nr [...] utrzymał w mocy swoje poprzednie rozstrzygnięcie. W uzasadnieniu organ ponownie wskazał, iż orzeczeniem komisji lekarskiej ZUS z dnia [...] listopada 2007 r. wnioskodawca nie został uznany za całkowicie niezdolnego do pracy, zatem nie spełnia on wymogu, o którym mowa w art. 83 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, co wyklucza możliwość przyznania świadczenia w drodze wyjątku. Jednocześnie wyjaśnił, iż zgodnie z art. 14 ust. 3 tej ustawy, podstawę do wydania decyzji w sprawie świadczeń przewidzianych w ustawie, do których prawo uzależnione jest od stwierdzenia niezdolności do pracy, stanowi orzeczenie lekarza orzecznika, od którego nie wniesiono sprzeciwu lub co do którego nie zgłoszono zarzutu wadliwości, albo orzeczenie komisji lekarskiej. Orzeczenie lekarza orzecznika ZUS albo komisji lekarskiej ZUS jest zatem wiążące dla organu rentowego, jak również dla Prezesa ZUS, co oznacza, że ta przesłanka nie podlega uznaniu administracyjnemu.

W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie A. B. wyraził swoje niezadowolenie z wymienionej decyzji Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i wniósł o jej uchylenie. Wskazał, iż orzeczenie komisji lekarskiej ZUS z dnia [...] listopada 2007 r. nie zostało mu doręczone, zaś organ nie wziął pod uwagę wydanych poprzednio decyzji i orzeczenia Sądu Okręgowego w P., które jednoznacznie potwierdzają, iż skarżący jest całkowicie niezdolny do pracy. Stwierdził, iż objawy chorobowe powodujące jego całkowitą niezdolność do pracy pojawiły się w 1999 r. i od tego czasu stan jego zdrowia stale się pogarszał.

W odpowiedzi na skargę Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych wniósł o jej oddalenie, powołując się na argumenty zawarte w wydanych w sprawie decyzjach. Wskazał ponadto, iż orzeczenie komisji lekarskiej ZUS, wydane na skutek sprzeciwu skarżącego od orzeczenia lekarza orzecznika ZUS jest dla organu wiążące i nie ma żadnego znaczenia, czy skarżący takie orzeczenie otrzymał, czy też nie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 1 § 1 i 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269 z późn. zm.), sądy administracyjne, o ile przepisy ustawy nie stanowią inaczej, sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej pod względem zgodności z prawem, tj. przepisami prawa obowiązującego w dniu podjęcia zaskarżonego aktu lub czynności.

Skarga analizowana w aspekcie tych podstaw nie zasługuje na uwzględnienie, gdyż zaskarżona decyzja nie narusza prawa.

Materialnoprawną podstawę zaskarżonej decyzji stanowi art. 83 ust. 1 wymienionej ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Wprowadza on szczególną regulację prawną, pozwalającą na uzyskanie świadczenia przez osoby, które nie spełniają warunków do uzyskania renty w trybie ustawowym (zwykłym).

Wydanie takiej decyzji nie jest jednak dowolne, gdyż ograniczone jest czterema obligatoryjnymi przesłankami wymienionymi w art. 83 ust. 1 ustawy, a mianowicie: uprawniony jest lub był osobą ubezpieczoną lub jest członkiem rodziny pozostałym po ubezpieczonym, nie spełnia warunków ustawowych do uzyskania prawa do emerytury lub renty wskutek szczególnych okoliczności, nie może podjąć pracy lub działalności objętej ubezpieczeniem społecznym ze względu na całkowitą niezdolność do pracy lub wiek oraz nie ma niezbędnych środków utrzymania. Przyznanie przedmiotowego świadczenia ustawa uzależnia od łącznego spełnienia wszystkich wymienionych przesłanek. Brak choćby jednej z nich wyklucza tę możliwość.

W niniejszej sprawie bezsporne jest, iż A. B. nie spełnił jednego z obligatoryjnych warunków do uzyskania świadczenia w drodze wyjątku. Jak wynika z akt postępowania administracyjnego nie jest on bowiem osobą niezdolną do pracy z uwagi na wiek (skarżący miał w dacie wydania zaskarżonej decyzji skończone [...] lat), a także nie została stwierdzona w stosunku do niego przez komisję lekarską ZUS całkowita niezdolność do pracy. Na podstawie art. 14 ust. 3 ustawy o emeryturach i rentach z FUS Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych był związany ostatecznym orzeczeniem Komisji Lekarskiej ZUS z dnia [...] listopada 2007 r., zaś rolą Sądu jest jedynie ocena legalności wydanych w tej sprawie decyzji administracyjnych.

Należy również zaznaczyć, iż orzeczenie komisji lekarskiej ZUS jest orzeczeniem ostatecznym, a więc nie przysługuje od niego żaden środek odwoławczy. Jest ono wydawane na skutek wniesienia przez stronę sprzeciwu od orzeczenia lekarza orzecznika ZUS i jest dla organu wiążące bez względu na skuteczność jego doręczenia stronie.

Skoro zatem w sytuacji skarżącego przesłanka niemożności podjęcia pracy lub działalności objętej ubezpieczeniem społecznym, ze względu na całkowitą niezdolność do pracy lub wiek, nie zachodzi, to w myśl wcześniejszych wywodów w przedmiocie kumulatywnego charakteru przesłanek z art. 83 ust. 1 ustawy, jest to okoliczność eliminująca ją z grona osób, którym może być przyznane jakiekolwiek świadczenie w drodze wyjątku.

Z uwagi na powyższe, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, na podstawie art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.) orzekł, jak w wyroku.