Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Referendarz sądowy Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie - Małgorzata Klimek po rozpoznaniu w dniu 11 marca 2008r. na posiedzeniu niejawnym wniosku Spółki A o przyznanie prawa pomocy w postaci zwolnienia od kosztów sądowych w sprawie ze skargi Spółki A na decyzję Dyrektora Izby Celnej z dnia "[...]" Nr "[...]" w przedmiocie: uznania zgłoszenia celnego za nieprawidłowe, określenia uzupełniającej kwoty długu celnego oraz podatku od towarów i usług postanawia : odmówić przyznania prawa pomocy

Strona skarżąca złożyła formularz wniosku o przyznanie prawa pomocy osobie prawnej, w którym zwróciła się o zwolnienie od kosztów sądowych. Argumentując wniosek wskazała, że spółka nie posiada żadnych środków, które mogłyby zostać wykorzystane do uiszczenia wpisu od skargi. Z jednej strony prowadzona jest wobec spółki egzekucja na podstawie decyzji będących przedmiotem zaskarżenia wymierzającym spółce zobowiązania publicznoprawne w kwocie kilkudziesięciu milionów złotych, z drugiej zaś wszystkie rachunki bankowe spółki zostały zablokowane. Podniosła, że nie jest w stanie spieniężyć posiadanego towaru, majątku ruchomego i nieruchomego ani praw majątkowych gdyż są one przedmiotem egzekucji, jak również brakiem osób zainteresowanych zakupem składników przedsiębiorstwa, na którym ciążą zobowiązania. Z przedłożonego wniosku wynika, że wysokość kapitału zakładowego Spółki A wynosi 1.650.000 zł., wartość środków trwałych na grudzień 2007r. 798.903,67 zł. Odnośnie zysków i strat za ostatni rok obrotowy spółka wykazała stratę w wysokości 148.065,76 zł za rok 2007. Skarżąca wskazała osiem rachunków w różnych bankach, które zostały zablokowane.

W sprawach uprzednio zawisłych przed tut. sądem, w których toczyło się postępowanie w zakresie prawa pomocy (sygn. I SA/Ol 354/07 - I SA/Ol 400/07, I SA/Ol 448/07- I SA/481/07, I SA/Ol 493/07- I SA/Ol 520/07) wystosowano do skarżącej spółki na podstawie art. 255 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.), zwanej dalej p.p.s.a., wezwanie z dnia 25.10.2007r. do złożenia dodatkowych oświadczeń oraz dokumentów źródłowych dotyczących jej stanu majątkowego. W wyniku uzupełnienia złożonych wniosków w wyżej wskazanych sprawach, ustalono, iż umowa spółki przewiduje możliwość nałożenia na wspólników w drodze uchwały wspólników dopłat w wysokości 10-krotności wartości posiadanych udziałów, jednakże umowa nie przewiduje obowiązku podjęcia takiej uchwały w jakimkolwiek przypadku. Sami zaś wspólnicy w obecnej sytuacji spółki nie zdecydowali się na podjęcie takiej uchwały z uwagi na brak wystarczających środków finansowych. Wspólnicy nie podjęli również uchwały w przedmiocie kontynuacji działalności spółki w związku z treścią art. 233 ustawy z dnia 15 września 2000r. Kodeks spółek handlowych (Dz. U nr 94, poz. 1037 ze zm.). Złożono także dokumenty źródłowe, z których wynika, iż w okresie od 1 stycznia 2007r. do 30 września 2007r. spółka uzyskała przychód ze sprzedaży netto w kwocie 1.669.509,62 zł, przy czym koszt działalności operacyjnej samego zużycia materiałów i energii wyniósł 1.606.134,68 zł - co daje dochód 63.374,94 zł. Z analizy przedstawionego bilansu wynika także, że na dzień 30 września 2007r. skarżąca posiada aktywa obrotowe w postaci zapasów na łączną kwotę 1.345.674,56 zł, należności krótkoterminowe na kwotę 6.885.275,25 zł oraz udziały i akcje w innych jednostkach o wartości 22.206.137,63 zł.

Nadto w sprzeciwach złożonych w sprawach o sygn. I SA/Ol 354/07 - I SA/Ol 400/07, I SA/Ol 448/07- I SA/481/07, I SA/Ol 493/07- I SA/Ol 520/07, spółka podniosła, że sytuacja jej stale się pogarsza, co uniemożliwia poniesienie kosztów sądowych w sprawach zawisłych przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym w Olsztynie. Fakt, że spółka początkowo została wyposażona w znaczny majątek wniesiony na kapitał zakładowy oraz że posiada udziały w innych podmiotach w żadnym stopniu nie stanowi, iż można postawić tezę, że prowadzi działalność gospodarczą w znacznym zakresie. W 2007r. skarżąca nie zainwestowała w środki trwałe w budowie kwoty 7.574.134,20 zł. Zmiany w sprawozdaniach finansowych wynikają wyłącznie z błędów księgowych popełnionych w 2006r., kiedy to zbyt wcześnie zakwalifikowano je jako środki trwałe podczas, gdy nie były one jeszcze oddane do użytku. Z zestawienia obrotów pożyczek wynika ponadto, że w 2007r. zaciągnięto tylko pożyczki w kwocie 62.951,90 zł na pokrycie kosztów administracyjnych. Wskazała także, iż w chwili składania wniosku dysponowała zapasami na kwotę 1.345.674,56 zł, które już wówczas zostały zajęte na poczet należności egzekwowanych przez organy celne i następnie zostały przez nie sprzedane, a całość uzyskanej kwoty została od razu zaliczona na poczet należności wynikających z zaskarżonych do sądu administracyjnego decyzji. Dodatkowo podniosła, że posiadane udziały o wartości ok. 22 mln złotych w spółce B nie mają już takiej wartości, gdyż spółka ta została pociągnięta do odpowiedzialności posiłkowej za zarzucane skarżącej przestępstwa skarbowe i co za tym idzie zagrożona jest egzekucją należności Skarbu Państwa. Wydatki w postaci usług różnych na kwotę 350.267,39 zł obejmują wszystkie wydatki związane z utrzymaniem siedziby spółki, a także wynagrodzenia pracownicze oraz koszty przechowywania towaru, który został zajęty przez organy celne. Ponadto spółka podniosła, że w 2007r. poniosła stratę finansową w kwocie 6.501.422,87 zł. Także sami wspólnicy spółki nie posiadają wystarczających środków finansowych, by dokonać dopłat umożliwiających pokrycie kosztów sądowych.

Mając na uwadze powyższe wskazać należy, że zgodnie z przepisami ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, generalną zasadą jest, że każdy podmiot wszczynający postępowanie przed sądami administracyjnymi musi liczyć się z koniecznością poniesienia kosztów postępowania sądowego. Zgodnie jednak z art. 246 § 2 pkt 1 i 2 p.p.s.a. osobie prawnej, a także innej jednostce organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej, prawo pomocy może być przyznane w zakresie całkowitym bądź częściowym, gdy wykaże, że nie ma żadnych środków na poniesienie jakichkolwiek środków postępowania czy dostatecznych środków na poniesienie pełnych kosztów postępowania. Zatem to na stronie spoczywa obowiązek udowodnienia zaistnienia okoliczności uzasadniających przyznanie prawa pomocy w określonym zakresie. Osoba prawna (jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej) obowiązana jest wykazać nie tylko, że nie ma adekwatnych środków na poniesienie kosztów postępowania, ale także że nie ma ich, mimo iż podjęła wszelkie niezbędne środki, aby zdobyć fundusze na pokrycie tych wydatków.

Oceniając sytuację finansową na podstawie złożonych przez wnioskodawczynię oświadczeń i dokumentów źródłowych, należy stwierdzić, iż skarżąca nie wykazała, że spełnia przesłanki warunkujące przyznanie prawa pomocy we wnioskowanym zakresie. Przedstawione bowiem dokumenty jak i złożone oświadczenia wskazują, iż spółka nie podjęła niezbędnych działań aby uzyskać fundusze na pokrycie należnych kosztów sądowych.

Na wstępie przyznać należy, że obecna sytuacja finansowa spółki wskazuje na pogorszenie kondycji finansowej podmiotu gospodarczego o czym świadczyć może m.in. poniesiona za ubiegły rok strata podatkowa (- 148.065,76 zł) jak również rosnące zobowiązania skarżącej. Jednakże stwierdzić należy, że sygnały pogarszania się jej sytuacji pojawiły się już w roku 2005, gdzie ze sprawozdania zarządu spółki wynikało, iż rok 2005 spółka zamknęła stratą finansową netto w kwocie 10.821.180,95zł. Wobec poniesionych strat zarówno za rok 2005 i 2006 spółka nie skorzystała jednak z uprawnienia w zakresie dopłat wspólników celem dofinansowania spółki, czy też nie podjęła żadnych innych formalnych kroków w celu poprawy kondycji firmy i dalszego nie pogłębiania strat. Ze sporządzonych sprawozdań zarządu za rok 2005 i 2006 wynika jedynie lakoniczne stwierdzenie, iż proponuje się pokryć straty z przyszłych zysków. W takiej sytuacji należałoby oczekiwać od zarządu spółki przedstawienia konkretnych propozycji dotyczących sposobu wyjścia z trudnej sytuacji.

Pomimo pogorszenia się sytuacji majątkowej spółki, straty podatkowej jak i nie przedsięwzięcia kroków służących poprawie jej kondycji finansowej stwierdzić należy, że spółka nadal prowadzi działalność gospodarczą, posiada kapitał podstawowy w kwocie 1.650.000,00 zł, zaciąga zobowiązania, ma nieściągnięte wierzytelności oraz udziały w innych podmiotach. Z bilansu sporządzonego na dzień 30.09.2007r. wynika bowiem, iż w 2007r., na przestrzeni dziewięciu miesięcy, spółka zainwestowała w środki trwałe w budowie - kwotę 7.574.134,20 zł. ( 24.727.457,32 zł - 17.143.323,12 zł). Okoliczność powyższa wskazuje, zatem iż pomimo poniesionej straty i wszczętego postępowania egzekucyjnego, spółka nadal prowadzi działalność gospodarczą. Fakt, iż dane te strona kwestionuje, stwierdzając, iż są wynikiem pomyłki księgowej nie zmienia okoliczności, że strona posiada znaczny majątek, czy to w postaci środków trwałych oddanych do użytku czy też środków trwałych w budowie. Z tych też względów wątpliwości budzi konieczność występowania do sądu z wnioskiem o przyznanie prawa pomocy.

Wskazać należy, iż postępowanie kontrolne w stosunku do spółki zostało wszczęte z początkiem 2005r. W okresie tym strona mogła zatem przewidzieć konieczność zgromadzenia środków pieniężnych niezbędnych do pokrycia należnych kosztów sądowych. Skarżąca prowadząc zatem nadal działalność gospodarczą, tym bardziej w sytuacji gdy sprawa ma ścisły związek z prowadzeniem tej działalności, ponosi ryzyko prowadzenia tej działalności. Ryzyko niepowodzenia takiej działalności nie powinno obciążać dochodów budżetowych państwa związanych z działalnością sądów. W przeciwnym razie, to budżet a w konsekwencji całe społeczeństwo musiałoby kredytować działania podmiotu gospodarczego polegające na kwestionowaniu na drodze sądowej rozstrzygnięć organów podatkowych.

Godzi się zauważyć, że brak bieżących dochodów nie jest dostatecznym uzasadnieniem dla skutecznego żądania przez stronę zwolnienia od opłat sądowych i nie skutkuje automatycznie po stronie sądu obowiązkiem zwolnienia z kosztów sądowych, zwłaszcza gdy spółka nie zgromadziła dostatecznych środków na ten cel, ani też w sposób formalny nie dowiodła swojej niewypłacalności np. przez wystąpienie w odpowiednim czasie o ogłoszenie upadłości.

Dlatego też, nie znajduje uzasadnienia stanowisko że to budżet powinien kredytować w tym zakresie stronę, jako, że równie dobrze sama strona o taki kredyt bądź pożyczkę może się wystarać. Na potwierdzenie możliwości zaciągania pożyczek przez wnioskodawczynię wskazuje zestawienie sald i obrotów spółki w okresie styczeń- wrzesień 2007, z którego wynika, iż strona posiada zaciągnięte pożyczki w wysokości 456.688,58 zł, przyznała również, iż w 2007r. zaciągnęła pożyczkę w kwocie 62.951,90 zł - na pokrycie kosztów administracyjnych. Okoliczność ta świadczy o tym, iż instytucje finansowe nie uznały, iż nie posiada ona żadnej zdolności kredytowej. Nie bez znaczenia dla oceny sytuacji finansowej spółki jest fakt, że w roku 2007 spłaciła, pomimo jak twierdzi trudności finansowych, kwotę 103.048,10 zł z tytułu zaciągniętych pożyczek (odsetki).

Ponadto nadal istnieje możliwość uzyskania środków pieniężnych z posiadanych udziałów i akcji w innych jednostkach o wartości 22. 206.137,63 zł, pomimo, iż jak twierdzi skarżąca, nie mają już one takiej wartości nominalnej. Podkreślić przy tym należy, iż strona jedynie lakonicznie wyjaśniła, iż wartość udziałów uległa zmniejszeniu, nie podając bliższych informacji w tej kwestii, tj, jaka jest aktualna wartość udziałów.

Analizując efektywność bieżącej działalności spółki stwierdzono również, że w okresie od 01.01. do 30.09.2007r. spółka uzyskała przychód ze sprzedaży netto w kwocie 1.669.509,62 zł, przy czym koszty działalności operacyjnej samego zużycia materiałów i energii wyniosły 1.606.134,68 zł - co daje dochód 63.374,94 zł. Porównując jednakże tę wartość z innymi kosztami operacyjnymi w łącznej kwocie 2.561.799,81 prowadzi to do wniosku, iż prowadzona działalność jest nieopłacalna. Koszty znacznie przekraczają wartość dochodu. W tych okolicznościach, przy tak wysokich kosztach niewyobrażalne jest by spółka mogła prowadzić rentowną politykę finansową. Natomiast podmiot gospodarczy prowadzący w sposób racjonalny działalność gospodarczą powinien zabezpieczyć na potrzeby związane z ewentualnymi kosztami procesów odpowiednie sumy pieniężne. Zwłaszcza gdy od rozstrzygnięcia sporu pomiędzy skarżącą a organem podatkowym - na drodze sądowej, zależeć może dalsze funkcjonowanie tego podmiotu gospodarczego. Nieracjonalna zaś polityka finansowa nie może uzasadniać przerzucenia ciężaru kosztów sądowych na Skarb Państwa. I tak przykładem wydatków zwiększających koszty działalności spółki, na podstawie zestawienia sald i obrotów za 2007r ( do września), są m.in. takie wydatki jak: usługi prawne - na kwotę 113.182,83 zł, usługi łączności- na kwotę 58.313,64 zł, czynsze i dzierżawy - na kwotę 192.532,48 zł zł, usługi różne na kwotę 350. 267,39 zł, usługi pozostałe na kwotę 811.540,67 zł. Ponoszenie takich kosztów, bądź zaciąganie zobowiązań w tym zakresie, na taką skalę i w takim rozmiarze, w tak trudnej jak wskazuje skarżąca sytuacji finansowej, przy tak nieznacznych przychodach, nie uprawdopodabnia tym samym jej kłopotów finansowych. Z pewnością natomiast pozwala stwierdzić, ze koszty te nie mają pierwszeństwa przed kosztami sądowymi. A zatem skoro spółka godzi się ponosić wskazane wyżej wydatki, powinna również znaleźć środki na uiszczenie kosztów należnych Skarbowi Państwa.

Rozpoznając niniejszy wniosek o przyznanie prawa pomocy wzięto pod uwagę iż skarżąca jest stroną w 156 sprawach wniesionych do tut. sądu a suma należnych wpisów w tych sprawach wynosi 709. 834 zł. W 108 sprawach rozpoznanych uprzednio w zakresie prawa pomocy spółce przyznano częściowe zwolnienie od kosztów, ponad kwotę 2.000 zł oraz w kilku sprawach ponad kwotę 1.000 zł. Ogólna wartość wpisów w tych sprawach wynosiła 668.179,00 zł. Postanowieniami przyznającymi spółce w tych sprawach prawo pomocy w zakresie częściowym, skarżąca została zobowiązana do uiszczenia 1/3 części wymaganego wpisu, natomiast w 2/3 została zwolniona.

Wskazać należy że wartość wpisów w obecnie rozpoznawanych sprawach I SA/Ol 662/07 - I SA/Ol 709/07, nie przekracza w każdej ze spraw kwoty 2.000 zł, a łączna ich wartość wynosi 41.656, 00 zł. Zatem uznano, iż posiadany majątek umożliwia opłacenie skarżącej pełnych kosztów sądowych w przedmiotowych sprawach i nie wymaga korzystania z pomocy Państwa w postaci zwolnienia spółki od kosztów nawet w części. Stwierdzić bowiem należy, że spółka nadal posiada jak również mogła zabezpieczyć odpowiednie środki pieniężne na uiszczenie należnych kosztów sądowych lub ich część. Uzyskaniu takich środków mogłoby służyć m. in. podjęcie uchwały przez wspólników w sprawie dopłat, ograniczenie kosztów i wydatków, spieniężenie części udziałów.

Biorąc pod uwagę wysokość wpisu w niniejszej sprawie: 2000 zł, uznano, iż koszty te, jak również ewentualne przyszłe koszty, mieszczą się w możliwościach finansowych skarżącej. Spółka posiada bowiem wciąż majątek, który pozwoli jej uiścić należne koszty sądowe.

Mając na względzie przedstawione wyżej okoliczności, skoro nie są spełnione przesłanki przewidziane w art. 246§2 p.p.s.a., postanowiono jak w sentencji.