Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Włodzimierz Kubik (spr.), Sędziowie Sędzia NSA Bonifacy Bronkowski, Sędzia NSA Łucja Franiczek, Protokolant sekretarz sądowy Magdalena Jankowska, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 18 kwietnia 2008r. sprawy ze skargi K. P. i S. P. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w B. z dnia [...] r. nr [...] w przedmiocie przywrócenia stosunków wodnych na gruncie oddala skargę.

Decyzją z dnia [...] r. Prezydent Miasta B. działając na podstawie art. 105 § 1 k.p.a. oraz art. 29 ust. 3 ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz. U. z 2005 r. Nr 239, poz. 2019 ze zm.) umorzył postępowanie w sprawie zmiany stanu wody na gruncie na działkach nr [...], [...], [...] i [...] obręb [...] w B. przy ul. [...] powodującego zalewanie działki nr [...]. Postępowanie w sprawie toczyło się z wniosku K. P. współwłaścicielki posesji przy ul. [...] w B. podnoszącej kwestię zalewania jej nieruchomości wodami z wyżej położonych nieruchomości.

W uzasadnieniu tej decyzji organ I instancji podał, że w ramach postępowania przeprowadzono kilka wizji terenowych w wyniku czego ustalono, że wody opadowe z obiektów budowlanych znajdujących się na działkach wskazanych w sentencji decyzji nie są odprowadzane do urządzeń melioracji szczegółowych Miejskiej Spółki Wodnej w B., lecz do dołu chłonnego. Rozwiązanie to jest zgodne z § 28 ust. 2 rozporządzenia Ministra Infrastruktury dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 75, poz. 690 ze zm.). Prezydent Miasta ustalił także, że na działce wnioskodawczyni znajduje się studzienka drenarska, do której włączony został ciąg drenarski odprowadzający wody gruntowe z wyżej położonych działek. W świetle tych ustaleń organ uznał, że sprawa nie może zostać rozstrzygnięta decyzją administracyjną opartą na przepisie art. 29 ust. 3 ustawy Prawo wodne i umorzył postępowanie z uwagi na jego bezprzedmiotowość.

Od decyzji tej odwołanie wniosła K. P. W uzasadnieniu odwołania podała, że domaga się wykonania prawomocnego wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 4 kwietnia 2003 r. sygn. akt II SA/Ka 1374/01. Podniosła, że właściciel sąsiedniej nieruchomości A. K. w [...] r. samowolnie zbudował rurociąg niszcząc poprzednio istniejący ciąg drenarski, a w wyniku tych robót jej działka oraz położony na niej dom są od tego czasu zalewane.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze w B. decyzją z dnia

[...]r. uchyliło w całości zaskarżoną decyzję i odmówiło wydania decyzji nakazującej A. K. przywrócenia stosunków wodnych w rejonie nieruchomości skarżącej do stanu poprzedniego lub wykonania urządzeń zapobiegających szkodom. W podstawie prawnej decyzji organ odwoławczy wskazał art. 138 § 1 pkt 2 k.p.a. oraz art. 29 ustawy Prawo wodne. W uzasadnieniu podał, że zaskarżona decyzja została uchylona ze względów formalnoprawnych, bowiem zgodnie z wytycznymi zawartymi w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach (z dnia 11 grudnia 2006 r. sygn. akt II SA/Gl 184/06) organ I instancji miał prowadzić postępowanie w sprawie w oparciu o art. 29 i art. 77 ust. 2 Prawa wodnego. Ponieważ w toku postępowania ustalono, że urządzenie objęte postępowaniem nie jest urządzeniem melioracji wodnych szczegółowych, stąd też należało uznać, iż sprawa nie podlegała załatwieniu w oparciu o przepisy art. 77 ust. 2 Prawa wodnego. Zdaniem SKO rozważając zaś możliwość wydania w oparciu o przepis art. 29 ust. 3 Prawa wodnego nakazu przywrócenia stosunków wodnych na gruncie organ I instancji winien orzec merytorycznie, a mianowicie nakazać bądź odmówić przywrócenia tych stosunków do stanu poprzedniego, a nie umarzać postępowania z powodu jego bezprzedmiotowości. Kolegium podzieliło jednocześnie stanowisko Prezydenta Miasta B., że w przedmiotowej sprawie brak było podstaw do nałożenia – w oparciu o art. 29 Prawa wodnego – na właściciela sąsiedniej nieruchomości (A. K.) obowiązku przywrócenia stosunków wodnych na gruncie lub wykonania stosownych urządzeń zapobiegających szkodom. Z akt sprawy wynikało bowiem, że studzienka, której usunięcia domagała się K. P. znajduje się na jej gruncie, a zatem nie można było uznać, że w sprawie doszło do zmiany stanu wody na sąsiednim gruncie polegającej na zmianie kierunku odpływu znajdującej się na tym gruncie wody opadowej. Tym samym zdaniem organu nawet gdyby działania sąsiada powodowały niekorzystny stan na nieruchomości odwołującej się, to sprawa nie podlegała załatwieniu w trybie art. 29 ust. 3 Prawa wodnego, natomiast skarżąca może dochodzić swoich praw przed sądem cywilnym w drodze powództwa opartego na przepisie art. 222 § 2 k.c. W tej kwestii organ odwoławczy powołał się także na stanowisko Sądu Najwyższego zajęte w uchwale z dnia 29 czerwca 2007 r. sygn. akt II CZP 39/07.

Skargę na omawianą decyzję wnieśli K. i S. P. Podnieśli, że nie występowali o usunięcie studzienki znajdującej się na ich działce, bowiem spotęgowałoby to zalewanie ich nieruchomości. Natomiast całe zło spowodowane zostało samowolnym wybudowaniem w [...] r. przez sąsiada [...] rurociągów odwaniających [...] domy i działkę. Rurociągami tymi wody są odprowadzane do granicy ich działki, gdzie został zamontowany jeden krąg betonowy bez dalszego odpływu. Mimo wielokrotnych interwencji Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego w B. nie podjął środków zmierzających do usunięcia skutków tej samowoli. W skardze zakwestionowane zostało także stanowisko zajęte przez organ nadzoru budowlanego w sprawie odrzucenia przez WSA w Gliwicach postanowieniem z dnia 7 września 2005 r. (sygn. akt II SA/Gl 225/05) skargi na niewykonanie przez Prezydenta Miasta B. wyroku NSA z dnia 4 kwietnia 2003 r. (sygn. akt II SA/Gl 1374/01). Reasumując swoje żądania skarżący wnieśli o likwidację samowolnie wybudowanego przez A. K. na granicy z ich działką rurociągu i studzienki, z której w czasie opadów przelewają się wody na ich działkę, ewentualnie wydania nakazu przeniesienia tej studzienki w inne oddalone od ich nieruchomości miejsce.

W odpowiedzi na skargę Samorządowe Kolegium Odwoławcze w B. wniosło o jej oddalenie. Kolegium podtrzymało w całości swoje stanowisko zajęte w jej uzasadnieniu zaskarżonego aktu oraz podkreśliło, że rozstrzygnięcie to uwzględnia wytyczne zamieszczone w wyroku WSA w Gliwicach. W odpowiedzi tej SKO zajęło stanowisko wyłącznie w kwestii związanej z zalewaniem nieruchomości skarżących ze studzienki melioracyjnej usytuowanej na ich działce nie odnosząc się w żaden sposób do zarzutów skargi dotyczących kwestii zalewania działki skarżących z samowolnie wybudowanego dołu chłonnego zlokalizowanego na działce sąsiada.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga nie mogła odnieść skutku. Wojewódzki Sąd Administracyjny kontrolując zaskarżoną decyzję uznał bowiem, że nie narusza ona przepisów prawa materialnego, a także nie narusza przepisów postępowania administracyjnego w stopniu mogącym mieć istotny wpływ na wynik sprawy.

Skarżącym przyjdzie w tym miejscu wyjaśnić, że zgodnie z art. 1 § 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. nr 153, poz. 1269), sąd administracyjny dokonuje kontroli działalności administracji publicznej pod względem jej zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej. W świetle art. 145 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm. – dalej p.p.s.a.) uwzględniając skargę sąd administracyjny nie rozstrzyga merytorycznie w przedmiocie, którego dotyczyło toczące się postępowanie administracyjne lecz uchyla zaskarżony akt administracyjny w całości lub w części, gdy stwierdzi: naruszenie prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy, czy naruszenie prawa dające podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego oraz inne naruszenie przepisów postępowania, jeżeli mogło ono mieć istotny wpływ na wynik sprawy (art. 145 § 1 pkt 1 lit. a, b i c). Sąd stwierdza też nieważność decyzji lub postanowienia, jeżeli zachodzą przyczyny określone w art. 156 k.p.a. lub innych przepisach (art. 145 § 1 pkt 2) oraz stwierdza wydanie decyzji lub postanowienia z naruszeniem prawa z przyczyn wskazanych w k.p.a. lub innych przepisach (art. 145 § 1 pkt 3).

Przystępując w zakreślonych wyżej ramach do badania zgodności z prawem zaskarżonej decyzji należało w pierwszej kolejności odnieść się do wskazań zawartych w prawomocnym wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 11 grudnia 2006 r. sygn. akt II SA/Gl 184/06, którym uchylono poprzednio zapadłą w sprawie decyzję SKO w B. z dnia [...]r. Zauważyć bowiem należy, że zgodnie z dyspozycją art. 170 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. p.p.s.a. orzeczenie prawomocne wiąże nie tylko strony i sąd, który je wydał, lecz również inne sądy i inne organy państwowe, a w przypadkach w ustawie przewidzianych także inne osoby. W odniesieniu do sądów oznacza to, że muszą one przyjmować, iż dana kwestia prawna kształtuje się tak, jak stwierdzono w prawomocnym orzeczeniu. Uwzględnienie przez WSA prawomocnym wyrokiem skargi K. P. i S. P. na poprzednią zapadłą w sprawie decyzję SKO w B. utrzymującą w mocy decyzję Prezydenta Miasta B. z dnia [...]r., którą nakazano skarżącym oraz B. i S. K. udrożnienie usytuowanego na ich parceli ciągu drenarskiego oznacza zatem, że Sąd orzekający w niniejszym postępowaniu jest związany zapadłym w tamtym postępowaniu orzeczeniem. W motywach tego wyroku WSA w Gliwicach zamieścił oceny prawne oraz wskazania, co do dalszego postępowania, które stosownie do dyspozycji art. 153 p.p.s.a. – wiązały w sprawie ten sąd oraz organ, którego działanie było przedmiotem zaskarżenia. W przywołanym wyroku WSA wskazał przede wszystkim, że kontrolowane przez niego postępowanie było prowadzone na gruncie przepisów Prawa wodnego i stanowiło kontynuację wcześniej toczących się postępowań przed organami nadzoru budowlanego. Sąd ten jednocześnie stwierdził, że decyzja SKO w B. z dnia [...] r. została wydana z naruszeniem prawa procesowego w stopniu mogącym mieć istotny wpływ na wynik sprawy. W szczególności zaś uznał, że celowym było rozpoznanie sprawy pod kątem uregulowań zawartych w art. 29 ust. 3 Prawa wodnego, czego orzekające w sprawie organy nie uczyniły. Nakazał także wyjaśnienie czy istniejący na działce skarżących ciąg drenarski stanowi urządzenie melioracji wodnej szczegółowej użytkowane przez Miejską Spółkę Wodną w B. Dopiero po tym ustaleniu oraz stwierdzeniu, że na działce nr [...] doszło do uszkodzenia ciągu drenarskiego zasadne byłoby nałożenie na współwłaścicieli tej działki obowiązków sprecyzowanych w zaskarżonym akcie. Jednocześnie WSA stwierdził, że byłoby to możliwe dopiero po ustaleniu, iż współwłaściciele działki nr [...] odnoszą korzyści z przedmiotowego obiektu.

W ocenie Sądu orzekające w niniejszej sprawie organy administracji zastosowały się do powyższych wskazań. W szczególności organ I instancji w oparciu o dowody zebrane w poprzednio toczących się postępowaniach przed organami nadzoru budowlanego oraz ustalenia własne, zanalizował możliwość zastosowania w sprawie przepisu art. 29 ust. 3 Prawa wodnego, uznając, że właścicieli działek nr [...], [...], [...], [...] wskazanych w sentencji decyzji tego organu nie zmienili stanu wody na gruncie. Organ ten ustalił także, że wody opadowe z obiektów budowlanych zrealizowanych na tych działkach nie są odprowadzane na działkę skarżących lecz do dołu chłonnego posadowionego na nieruchomości inwestora. SKO w B. przeprowadziło dodatkowo dowód z oględzin przedmiotowych nieruchomości, w którym wzięły udział strony postępowania. Dowód ten potwierdził ustalenia organu I instancji, że w sprawie brak było podstaw do wydania stosownych nakazów w oparciu o art. 29 ust. 3 Prawa wodnego. Jak zauważył bowiem organ odwoławczy domaganie się przez K. P. usunięcia przez sąsiada (A.K.) znajdującej się na jej gruncie studni drenarskiej nie mieściło się w dyspozycji tego przepisu. Jednocześnie organ ten uznał, że w tej sytuacji nie było jednak trafne wydanie decyzji umarzającej postępowanie lecz sprawa winna zostać rozstrzygnięta decyzją merytoryczną, odmawiającą nakazania A.K. przywrócenia stosunków wodnych w rejonie nieruchomości skarżącej do stanu poprzedniego lub wykonana urządzeń zapobiegających szkodom.

W świetle powyższego Sąd nie mógł uwzględnić zarzutu skarżących dowodzących, że "nie występowali oni o usunięcie studzienki w rejonie ich działki" lecz domagali się usunięcia samowolnie wybudowanych "[...] rurociągów odwadniających [...] domy i działkę", żądanie takie wychodzi bowiem poza granice rozpatrywanej sprawy oraz stoi w sprzeczności ze wskazaniami zawartymi w omówionym wyroku WSA z 2006 r. Dodatkowo wskazać należy, że organami właściwymi w sprawie samowolnie zrealizowanych robót budowlanych, w tym samowolnej budowy urządzeń wodnych, poza przypadkiem określonym w art. 64a ust. 2 Prawa wodnego, są organy nadzoru budowlanego.

Skład orzekający zwrócić musi także uwagę na błąd w ustaleniach faktycznych dokonanych przez SKO w B. Organ ten błędnie bowiem uznał, że zlokalizowany na działce skarżących zbieracz oraz studzienka drenarska nie są urządzeniami melioracji wodnych szczegółowych przyjmując w związku z tym, że sprawa nie podlega załatwieniu w oparciu o przepis art. 77 ust. 2 Prawa wodnego. Tymczasem z pisma Rejonowego Związku Spółek Wodnych dla Konserwacji i Eksploatacji Urządzeń Melioracyjnych w B. z dnia [...]r., na które powołało się SKO nie wynika, że wspomniane obiekty nie stanowią urządzeń melioracji wodnych szczegółowych eksploatowanych przez Miejską Spółkę Wodną w B., a jedynie, że do urządzeń tej Spółki nie są odprowadzane wody opadowe z obiektów znajdujących się na działkach nr [...], [...], [...] i [...] obręb [...] w B. przy ul. [...]. Ze wspomnianego pisma wynika też, że wody gruntowe z tych oraz innych wyżej położonych działek od wielu już lat odprowadzane są do tego zbieracza drenarskiego. Powyższy błąd nie miał jednak w ocenie składu orzekającego, istotnego wpływu na wynik sprawy wobec oparcia zaskarżonej decyzji na przepisie art. 29 Prawa wodnego. Dodatkowo należy też zauważyć, że organem odwoławczym od decyzji wydanych w trybie art. 77 ust. 2 Prawa wodnego odmiennie niż to ma miejsce w przypadku decyzji opartych na przepisie art. 29 ust. 3 tej ustawy nie jest samorządowe kolegium odwoławcze lecz właściwy miejscowo wojewoda (por. w tej kwestii m.in. postanowienie NSA z dnia

9 marca 2004 r. OW 21//04 [w:] LEX nr 156928).

W kontekście zarzutu skarżących dotyczącego sposobu odprowadzania wód opadowych z obiektów budowlanych zrealizowanych na działkach nr [...], [...], [...], [...], zauważyć przyjdzie, że sprawa ta dotychczas nie była przedmiotem postępowania przed organami nadzoru budowlanego. Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego dla Miasta B. decyzją z dnia [...]r. umorzył, co prawda postępowanie w sprawie zrealizowanego przez A. K. podłączenia do zbieracza drenarskiego biegnącego w pasie drogowym ul. [...] w B. uznając się za niewłaściwego w sprawie. Jednak obie te sprawy nie są tożsame, na co pośrednio zwrócił uwagę NSA w wyroku z dnia 4 kwietnia 2003 r. sygn. akt II SA/Ka 1374/01. Wyrokiem tym uchylone zostały decyzje Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego dla Miasta B. z dnia

[...]r. (nr [...]) oraz decyzja [...] Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Budowlanego w K. z dnia [...]r. (nr [...]) odmawiające wznowienia postępowania w sprawie zakończonej ostateczną decyzją z [...] r. Rozpatrując ponownie po tym wyroku sprawę PINB dla Miasta B. przekazał zaś w [...] r. sprawę do dalszego prowadzenia Prezydentowi Miasta B. wskazując jedynie, że postępowanie w sprawie niesprawnych urządzeń drenarskich nie należy do właściwości nadzoru budowlanego.

Z powyższych względów na mocy art. 151 p.p.s.a. Sąd orzekł jak w sentencji.