Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu w składzie następującym: Przewodniczący: Sędzia NSA Lidia Błystak po rozpoznaniu w dniu 1 kwietnia 2008 r. na posiedzeniu niejawnym wniosku o przyznanie prawa pomocy w zakresie obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych na skutek sprzeciwu od postanowienia referendarza sądowego w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym we Wrocławiu z dnia 10 września 2007 r. w sprawie ze skargi R. B. P.H.U. "A" w B. na decyzję Dyrektora Izby Celnej w W. z dnia [...] nr [...] w przedmiocie określenia zobowiązania w podatku akcyzowym z III-XII 2003 r. postanawia: I. przyznać prawo pomocy w zakresie częściowym obejmującym zwolnienie od obowiązku uiszczenia wpisu sądowego od skargi w kwocie przekraczającej 200 (słownie: dwieście) zł; II. odmówić przyznania prawa pomocy w pozostałym zakresie.

W stanie faktycznym sprawy, w odpowiedzi na wezwanie Sądu do uiszczenia wpisu od skargi w kwocie 25.608 zł skarżący R. B. wniósł o zwolnienie od uiszczenia powyższego wpisu twierdząc, że nie posiada majątku ruchomego, ani nieruchomego oraz nie dysponuje środkami pieniężnymi, które pozwalałyby na jego uiszczenie. Z dokumentów przełożonych na wezwanie Sądu wynikało, że wnioskodawca za rok 2005 r. osiągnął dochód w wysokości [...] zł, przychód za rok 2006 wyniósł [...] zł ze stratą w kwocie [...] zł, zaś w okresie od stycznia do lipca 2007 r. uzyskał dochód w wysokości [...] zł. W nawiązaniu do ponoszonych wydatków skarżący podniósł, iż miesięcznie ponosi koszty utrzymania 3-osobowej rodziny w kwocie 1.909,63 zł. Wydatek ten w trakcie roku szkolnego powiększony jest dodatkowo o kwotę 315 zł, w związku z uczęszczaniem młodszej córki na ognisko muzyczne i angielski. Wnioskodawca przedłożył również tytuły wykonawcze potwierdzające zajęcie rachunków bankowych oraz wyciągi z tych rachunków.

Postanowieniem z dnia 10 września 2007 r. referendarz Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu przyznał skarżącemu prawo pomocy w zakresie częściowym obejmującym zwolnienie od obowiązku uiszczenia wpisu sądowego od skargi w kwocie przekraczającej 1.000 zł.

W sprzeciwie od w/w postanowienia skarżący podniósł, że jego sytuacja majątkowa od momentu wydania tego postanowienia pogorszyła się w związku z koniecznością zlikwidowania prowadzonej działalności gospodarczej. [...].

Postanowieniem z dnia 22 października 2007 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu przyznał skarżącemu prawo pomocy w zakresie częściowym obejmującym zwolnienie od obowiązku uiszczenia wpisu od skargi w kwocie powyżej 1.000 zł, odmawiając przyznania prawa pomocy w pozostałym zakresie.

W zażaleniu wywiedzionym od w/w postanowienia skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego orzeczenia i przyznanie mu prawa pomocy w postaci całkowitego zwolnienia od kosztów sądowych. Argumentując swoje żądanie skarżący wywodził, że dochody uzyskane w ramach prowadzonej działalności gospodarczej w poprzednich latach – wbrew stanowisku Sądu – nie były duże i uniemożliwiały poczynienie oszczędności. Skarżący stwierdził przy tym, że utrzymanie w mocy postanowienia wydanego wskutek wadliwej oceny jego sytuacji majątkowej pozbawi go możliwości dochodzenia swoich praw przed Sądem.

Postanowieniem z dnia 16 stycznia 2008 r. Naczelny Sąd Administracyjny (sygn. akt I FZ 620/07) uchylił zaskarżone postanowienie i przekazał sprawę Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu we Wrocławiu do ponownego rozpoznania. W uzasadnieniu Naczelny Sąd Administracyjny wskazał, że rozpatrując wniosek o przyznanie prawa pomocy Sąd nie podjął czynności zmierzających do takiego wyjaśnienia podnoszonych przez stronę okoliczności, które umożliwiłyby rzetelną ocenę jej możliwości płatniczych.

Realizując zalecenia Naczelnego Sądu Administracyjnego zawarte w/w postanowieniu, zarządzeniem z dnia [...] Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu wezwał skarżącego do – szczegółowego zestawienia ponoszonych miesięcznie wydatków, podania informacji o aktualnych źródłach i wysokości dochodu osób prowadzących ze skarżącym wspólne gospodarstwo domowe, informacji o wykształceniu oraz wyuczonym zawodzie żony skarżącego, a także, do wskazania – czy skarżący korzysta z pomocy społecznej lub innych form wsparcia państwowego.

W odpowiedzi na to wezwanie skarżący podał, że na utrzymanie wydaje średnio kwotę 1.647,22 zł miesięcznie. Wskazał przy tym, iż w kosztach utrzymania partycypują jego krewni. Skarżący przedstawił nadto decyzję PUP z której wynika, że z dniem [...] uzyskał on status osoby bezrobotnej z prawem do zasiłku w kwocie [...] zł miesięcznie. Nadto, skarżący przedstawił decyzję o przyznaniu dodatku mieszkaniowego w kwocie [...] zł. Podniósł również, że otrzymuje zasiłek rodzinny w kwocie [...] zł.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył co następuje:

Rozpoznając na obecnym etapie wniosek skarżącego o przyznanie prawa pomocy w zakresie całkowitego zwolnienia od kosztów sądowych w sprawie, Sąd miał na uwadze stanowisko oraz zalecenia Naczelnego Sądu Administracyjnego wyrażone w postanowieniu z dnia 16 stycznia 2008 r., uchylającym poprzednio wydane postanowienie o przyznaniu skarżącemu prawa pomocy w zakresie częściowym, tj. obejmującym zwolnienie od wpisu od skargi ponad kwotę 1.000 zł, i przekazującym sprawę do ponownego rozpoznania.

Realizując te zalecenia, Sąd wezwał skarżącego do – szczegółowego zestawienia ponoszonych miesięcznie wydatków, podania informacji o aktualnych źródłach i wysokości dochodu osób prowadzących ze skarżącym wspólne gospodarstwo domowe, informacji o wykształceniu oraz wyuczonym zawodzie żony skarżącego, a także, do wskazania – czy skarżący korzysta z pomocy społecznej lub innych form wsparcia państwowego.

Przedłożone przez skarżącego dokumenty uzasadniały – w ocenie Sądu – twierdzenia strony co do jej trudnej sytuacji materialnej w stopniu pozwalającym na przyznanie prawa pomocy, jakkolwiek w zakresie węższym w porównaniu z tym o jaki wnioskowała strona. Nawiązując do wniosku, skarżący domagał się przyznania prawa pomocy w zakresie całkowitego zwolnienia od kosztów sądowych. W kontekście tym należy podnieść, iż zgodnie z dyspozycją art. 246 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. 2002 r. Nr 153 poz. 1270 ze zm.; zwana dalej u.p.s.a.) prawo pomocy jest przyznawane osobie fizycznej w zakresie całkowitym, gdy osoba ta wykaże, że nie jest w stanie ponieść jakichkolwiek kosztów postępowania.

W ocenie Sądu, skarżący w/w przesłanki nie wykazał, albowiem , pomimo wezwania Sądu, skarżący nie udokumentował faktu, iż obecnie pozostaje jedynym żywicielem rodziny. W szczególności, za dowód taki nie mogą być uznane same twierdzenia skarżącego (tj. nie poparte stosownym zaświadczeniem z PUP-u), że jego żona jest osobą bezrobotną, bez prawa do zasiłku. Wskazana okoliczność poddała w wątpliwość kwestię rzeczywistych możliwości płatniczych strony, w tym zwłaszcza wysokość środków pieniężnych jakie co miesiąc pozostają do jej dyspozycji. Tytułem przypomnienia należy wskazać, iż zgodnie z twierdzeniami strony - źródło utrzymania trzyosobowej rodziny stanowią – zasiłek dla bezrobotnych otrzymywany przez skarżącego z PUP-u w kwocie [...] zł, dodatek mieszkaniowy w kwocie [...] zł, zasiłek rodzinny w wysokości [...] zł, a nadto, pomoc finansowa ze strony najbliższej rodziny. Tymczasem, z analizy sytuacji majątkowej strony wynika, iż skarżący ponosi koszty utrzymania w wysokości przekraczającej kwotę środków pieniężnych jakie – co miesiąc – pozostają do jego dyspozycji. Okoliczność ta poddaje w wątpliwość twierdzenia strony co do deklarowanej przez nią sytuacji materialnej. Tym bardziej jeżeli zważyć, iż skarżący nie wykazał – czy, oraz w jakim stopniu w kosztach utrzymania jego najbliższych (żony oraz dziecka w wieku szkolnym) istotnie partycypują pozostali członkowie rodziny. Ogólnikowe twierdzenia skarżącego, iż korzysta on ze wsparcia finansowego ze strony krewnych nie dawały odpowiedzi – czy pomoc ta ma charakter doraźny, czy stały, a nadto, jaka część domowego budżetu jest de facto zasilana ze środków pieniężnych pochodzących od rodziny. Z tych względów, przy ocenie możliwości płatniczych skarżącego Sąd wziął pod rozwagę wysokość ponoszonych przez niego wydatków, które – co warto odnotowania – przy deklarowanych przez stronę dochodach w kwocie [...] zł (na kwotę tę składają się: zasiłek dla bezrobotnych, dodatek mieszkaniowy oraz zasiłek rodzinny) wynoszą [...] zł.

Jednocześnie, biorąc pod uwagę udokumentowane przez skarżącego trudności finansowe, istniejące na dzień rozpoznawania niniejszego wniosku, Sąd uznał, iż aktualna sytuacja majątkowa skarżącego uzasadniała częściowe zwolnienie skarżącego od obowiązku ponoszenia kosztów sądowych w sprawie. Są ważył przy tym, by ciężar nałożonego w tym względzie obowiązku częściowego uiszczenia wpisu od skargi nie stanowił w domowym budżecie strony uszczerbku dla utrzymania koniecznego jej i najbliższych. Mając na uwadze powyższe Sąd uznał, iż przyznanie skarżącemu zwolnienia od wymaganego wpisu od skargi w części przekraczającej kwotę 200 zł stanowić będzie obciążenie, które leży w granicach możliwości płatniczych strony. Decyzję Sądu w tym zakresie uwzględniały z jednej strony relatywnie wysokie dochody jakie skarżący osiągnął w latach ubiegłych, z drugiej zaś, niewątpliwe pogorszenie się jego sytuacji materialnej, ocenianej na dzień rozpoznawania wniosku o przyznanie prawa pomocy. Nie bez znaczenia pozostawała także ilość skarg, jakie skarżący złożył do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu i związany z tym faktem obowiązek ich opłacenia.

Pogłębiona analiza sytuacji materialnej skarżącego uzasadniała – w ocenie Sądu - stanowisko, iż kwota 200 zł (od uiszczenia której skarżący nie uzyskał zwolnienia) nie będzie dla niego nadmiernym obciążeniem finansowym, także przy uwzględnieniu obowiązku uiszczenia wielokrotności tej kwoty w sprawach o sygn. akt I SA/Wr 1290/07, I SA/Wr 1292/07 oraz I SA/Wr 1293/07 (gdzie skarżący również uzyskał zwolnienie od obowiązku opłacenia skargi w zakresie przekraczającym kwotę 200 zł). Z tych względów, odmowa zwolnienia skarżącego od obowiązku ponoszenia kosztów sądowych w całości nie naruszy – w przekonaniu Sądu – szeroko pojętego prawa do Sądu, które – w stanie faktycznym sprawy – zostało zagwarantowane skarżącemu w granicach wynikających z twierdzeń strony, a ocenianych w powiązaniu z dokumentacją przedłożoną na ich poparcie.

Mając na uwadze powyższe, Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu na podstawie art. 246 § 1 pkt 2 u.p.s.a. orzekł jak w sentencji postanowienia.