Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Daniela Kozłowska (spr.) Sędziowie Sędzia WSA Iwona Kosińska Asesor WSA Agnieszka Miernik Protokolant Katarzyna Krynicka po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 8 sierpnia 2008 r. sprawy ze skargi Uniwersytetu [...] na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w W. z dnia [...] czerwca 2006 r. nr [...] w przedmiocie umorzenia postępowania odwoławczego 1. uchyla zaskarżoną decyzję; 2. stwierdza, że zaskarżona decyzja nie podlega wykonaniu; 3. zasądza od Samorządowego Kolegium Odwoławczego w W. na rzecz Uniwersytetu [...] kwotę 450 (czterysta pięćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.

Decyzją z dnia [...] lutego 2006 r. Prezydent W. na podstawie art. 95 ust. 4 ust. 4 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2004 r. Nr 261, poz. 2603 ze zm.) działając z urzędu zatwierdził podział działki nr [...] położonej w W. przy ul. [...], stanowiącej własność Skarbu Państwa, na trzy działki o numerach [...], [...] i [...]. Organ wskazał, że podział dokonywany jest celem realizacji roszczeń następców prawnych dawnych właścicieli przedmiotowej nieruchomości, wynikających z przepisów dekretu z dnia 26 października 1945 r. o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze m.st. Warszawy (Dz. U. Nr 50, poz. 279 ze zm.).

Decyzją z dnia [...] czerwca 2006 r. nr [...] Samorządowe Kolegium Odwoławcze w W. po rozpatrzeniu odwołania Uniwersytetu [...] umorzyło postępowanie odwoławcze uznając, że nie jest on stroną postępowania o podział nieruchomości, gdyż nie jest właścicielem, ani współwłaścicielem, a nawet użytkownikiem wieczystym lub współużytkownikiem wieczystym tej nieruchomości.

Uniwersytet [...] wniósł do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie skargę. W jej uzasadnieniu skarżący wskazał, że na podstawie art. 182 ustawy z dnia 12 września 1990 r. o szkolnictwie wyższym (Dz. U. Nr 65, poz. 358 ze zm.) nabył z mocy prawa użytkowanie wieczyste oddanych mu w zarząd gruntów oraz własność posadowionych na nich budynków, które na podstawie art. 256 ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz. U. Nr 164, poz. 1365 ze zm.) przekształciło o się we własność, co świadczy o tym, że uczelnia stała się z mocy prawa właścicielem przedmiotowej nieruchomości. Zatem podstawą interesu prawnego skarżącego są powyższe przepisy, co stanowi o tym, ze Uniwersytet powinien zostać uznany za stronę postępowania o podział nieruchomości.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wyrokiem z dnia 4 grudnia 2006 r. sygn. I SA/Wa 1320/06 oddalił skargę Uniwersytetu [...]. W ocenie Sądu Samorządowe Kolegium Odwoławcze w W. prawidłowo ustaliło stan sprawy i w związku z tym słusznie stwierdziło, że skarżący nie posiada przymiotu strony w postępowaniu o zatwierdzenie projektu podziału działki nr [...] będącej własnością Skarbu Państwa.

Sąd nie podzielił stanowiska skarżącego, że przepisem prawa na którym skarżący może oprzeć interes prawny w postępowaniu podziałowym jest art. 182 ustawy o szkolnictwie wyższym bądź art. 256 ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym. Treść art. art. 182 ustawy o szkolnictwie wyższym wskazuje, że powstanie prawa użytkowania wieczystego nie następowało automatycznie i bezwarunkowo z chwilą wejścia w życie tego przepisu, lecz powstawało tylko wtedy gdy w dniu wejścia w życie tego przepisu grunt pozostawał w zarządzie uczelni i uwłaszczenie nie naruszało praw osób trzecich. Uczelnia, aby brać udział w postępowaniu podziałowym, musiałaby legitymować się dokumentem potwierdzającym nabycie prawa użytkowania wieczystego do tej nieruchomości. Dokumentem takim byłby niewątpliwie wydany na podstawie art. 189 k.p.c. prawomocny wyrok ustalający fakt nabycia tego prawa bądź orzeczenie stwierdzające niezgodność danych ujawnionych w księdze wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym albo odpis z księgi wieczystej prowadzonej dla przedmiotowej działki. Jednakże organ administracji nie jest władny rozstrzygać tej kwestii w postępowaniu administracyjnym. Również legitymacji skarżącego do bycia stroną nie da się wyprowadzić z treści art. 256 ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym. Przepis ten uzależnia nabycie prawa własności od przysługującego uczelni prawa użytkowania wieczystego, które nie powstało.

Sąd powołując się na orzecznictwo Sądu Najwyższego i Naczelnego Sądu Administracyjnego podniósł, że prawa strony w postępowaniu podziałowym ma tylko ten podmiot, który wykazał wyraźny tytuł prawonorzeczowy do nieruchomości objętej podziałem. Stronami tego postępowania nie mogą być podmioty, które jedynie domagają się ustanowienia prawa użytkowania wieczystego dzielonej nieruchomości, gdyż zdarzenia przyszłe i niepewne nie mogą stanowić o interesie prawnym a jedynie o interesie faktycznym, który nie daje uprawnień strony. Postępowanie podziałowe może dotyczyć wyłącznie sfery prawnej podmiotów, którym przysługuje prawo własności (użytkowania wieczystego) oraz podmiotów, które zgłosiły roszczenia na podstawie art. 7 dekretu o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze m.st. Warszawy. Uniwersytet nie posiada żadnego tytułu prawnego do tej nieruchomości, a wpis prawa użytkowania wieczystego co do działki nr [...] na rzecz uczelni został uchylony przed wszczęciem postępowania o podział. Mając powyższe na uwadze Sąd na podstawie art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.) oddalił skargę.

Skargę kasacyjną od tego wyroku złożył Uniwersytet [...] zarzucając mu naruszenie art. 182 ustawy z dnia 12 września 1990 o szkolnictwie wyższym, art. 95 pkt 4 i art. 199 w związku z art. 4 pkt 10 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami, art. II ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Przepisy wprowadzające Kodeks cywilny, art. 2 ustawy z dnia 29 września 1990 r. o zmianie ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomościami w związku z art. 1 ustawy z dnia 31 stycznia 1989 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny. W skardze zarzucono też naruszenie przepisów postępowania, które miało istotny wpływ na wynik postępowania: art. 133 i 134 w związku z art. 141 § 4 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Strona skarżąca wniosła w związku z tym o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Warszawie.

Naczelny Sąd Administracyjny wyrokiem z dnia 11 kwietnia 2008 r. syn. I OSK 658/07 uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Warszawie.

Sąd przyjął, że skarga kasacyjna zasługuje na uwzględnienie, aczkolwiek nie wszystkie podniesione w niej zarzuty są trafne. W ocenie Naczelnego Sadu Administracyjnego trafny jest zarzut naruszenia art. 134 § 1 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnym w związku z art. 141 § 4 tej ustawy, bowiem w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku znalazło się stwierdzenie, iż na rzecz Uniwersytetu [...] nie powstało prawo użytkowania wieczystego do przedmiotowego gruntu warunkujące nabycie z kolei prawa własności na podstawie art. 256 § 1 ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz. U. Nr 164, poz. 1365). Kwestia ta, jak wynika z akt sprawy, jest przedmiotem postępowania wieczystoksięgowego przed Sądem Rejonowym W.(obecnie zawieszonego), a może być także, gdy chodzi o prawo własności, przedmiotem postępowania administracyjnego przed Wojewodą [...] na podstawie art. 256 § 2 tej ustawy. Uznając, że nabycie przez Uniwersytet prawa użytkowania wieczystego nie nastąpiło, Sąd wykroczył poza granice rozpoznawanej sprawy dotyczącej jedynie podziału nieruchomości.

Większość zarzutów dotyczących naruszenia prawa materialnego odnosi się do przepisów, które w sprawie o podział nieruchomości nie mają zastosowania.

Za trafny należy natomiast uznać zarzut naruszenia art. 95 pkt 4 ustawy o gospodarce nieruchomościami z związku z art. 28 k.p.a. Nie można podzielić poglądu Sądu I instancji, iż szkoła wyższa, aby brać udział w postępowaniu podziałowym musiałaby wykazać się dokumentem potwierdzającym nabycie prawa użytkowania wieczystego do nieruchomości objętej tym postępowaniem.

Sąd I instancji z jednej strony przyznaje, że organ administracji nie jest władny rozstrzygnąć w postępowaniu administracyjnym kwestii nabycia prawa użytkowania wieczystego przez uczelnię na podstawie art. 182 ust. 1 ustawy z 1990 r. o szkolnictwie wyższym, zaś w następnym zdaniu uzasadnienia wyroku Sąd stanowczo stwierdza, że w rozpoznawanej sprawie prawo to na rzecz Uniwersytetu w odniesieniu do przedmiotowej nieruchomości nie powstało. Zebrany w sprawie materiał dowodowy nie upoważniał do takiego kategorycznego stwierdzenia, zwłaszcza że postępowanie wieczystoksięgowe o założenie księgi wieczystej oraz wpis Uniwersytetu jako użytkownika wieczystego gruntu i właściciela budynków nie zostało dotychczas zakończone i postanowieniem Sądu Rejonowego W. z dnia [...] marca 2003 r. zostało zawieszone.

Skoro uznaje się interes prawny w postępowaniu podziałowym podmiotów, które zgłosiły roszczenia na podstawie art. 7 o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze m.st. Warszawy, mimo że roszczenia te nie zostały dotychczas rozstrzygnięte, to brak jest podstaw, by interesu prawnego odmówić stronie skarżącej, która również powołuje się na swój tytuł prawny do nieruchomości wywodząc go z innego aktu prawnego. Roszczeń tych organ administracji nie jest władny rozstrzygnąć w postępowaniu podziałowym, jednak sam fakt powołania się na określone przepisy prawa materialnego, z których dany podmiot wywodzi tytuł prawny do nieruchomości uzasadnia przyjęcie, iż wykazał on w sposób wystarczający swój interes prawny w tym postępowaniu.

Uniwersytet [...] powołuje się na tytuł prawny do nieruchomości, który uzyskał z mocy prawa; najpierw na podstawie art. 182 ust. 1 ustawy z dnia 12 września 1990 r. o szkolnictwie wyższym (Dz. U. Nr 65, poz. 358) – użytkowanie wieczyste gruntu oraz własność budynków i urządzeń trwale związanych z gruntem, a następnie na podstawie art. 256 ust. 1 ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz. U. Nr 164, poz. 1365) – także własność gruntu.

Aby stać się stroną postępowania administracyjnego należy wykazać interes prawny w rozstrzygnięciu sprawy. Pojęcie interesu prawnego oznacza interes oparty na prawie lub chroniony przez prawo. O tym, czy określonemu podmiotowi służy prawo strony w konkretnym postępowaniu administracyjnym, decyduje norma prawna, z której dla tego podmiotu wynikają wprost określone prawa lub obowiązki. W niniejszej sprawie interes prawny skarżącego wynika ze wskazanych przepisów administracyjnego prawa materialnego, co przesądza o posiadaniu przezeń statusu strony. Powyższe nie oznacza, że Uniwersytet [...] uzyska potwierdzenie we właściwym trybie swojego tytułu prawnego do nieruchomości (w postępowaniu wieczystoksięgowym bądź w drodze powództwa o ustalenie istnienia praw w postępowaniu cywilnym, czy to przez wydanie decyzji przez wojewodę na podstawie art. 256 ust. 2 Prawa o szkolnictwie wyższym), podobnie jak fakt udziału w postępowaniu podziałowym jako strony Banku [...] nie przesądza uwzględnienia jego roszczeń w postępowaniu dekretowym.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje.

Zgodnie z art. 190 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi sąd, któremu sprawa została przekazana, związany jest wykładnią prawa dokonaną w tej sprawie przez Naczelny Sąd Administracyjny. Z określenia "związany wykładnią prawa" należy wyprowadzić wniosek, że wojewódzki sąd administracyjny nie jest związany oceną co do stanu faktycznego sprawy, albowiem ocena ta nie jest wykładnią przepisów prawa (J.P. Tarno, Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, Komentarz, Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis, Warszawa 2006 s. 421). Możliwość odstąpienia od zawartej w orzeczeniu wykładni prawa istnieje tylko wtedy gdy stan faktyczny ustalony w wyniku ponownego rozpoznania sprawy uległ tak zasadniczej zmianie, że do nowo ustalonego stanu faktycznego nie mają zastosowania przepisy wyjaśnione przez Naczelny Sąd Administracyjny lub po wydaniu orzeczenia Naczelnego Sądu Administracyjnego zmieni się stan prawny.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, odnosząc przedstawione wyżej rozważania do okoliczności rozpoznawanej sprawy nie stwierdził zaistnienia przesłanek umożliwiających odstąpienie od oceny prawnej wyrażonej w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 11 kwietnia 2008 r. Oznacza to, że dalsze rozważania na temat legalności zaskarżonej decyzji muszą być prowadzone w oparciu o stanowisko Sądu wyższej instancji.

Uwzględniając powyższe należało uznać, że skarga Uniwersytetu [...] zasługuje na uwzględnienie.

W wyroku z dnia 11 kwietnia 2008 r. sygn. I OSK 658/07 uchylającym wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 4 grudnia 2006 r. sygn. I SA/Wa 1320/06 i przekazującym sprawę do ponownego rozpoznania temu Sądowi, Naczelny Sąd Administracyjny dokonał wiążącej wykładni tych przepisów administracyjnego prawa materialnego i procesowego, które decydują, czy skarżący Uniwersytet ma przymiot strony w postępowaniu o podział nieruchomości. Istotne znaczenie ma to, że z art. 95 pkt 4 ustawy o gospodarce nieruchomościami w związku z art. 28 k.p.a. nie wynika, iż szkoła wyższa aby brać udział w postępowaniu podziałowym musi wykazać się dokumentami potwierdzającymi nabycie prawa użytkowania wieczystego do nieruchomości objętej podziałem. Sam fakt powołania się na określone przepisy prawa materialnego, z których podmiot wywodzi tytuł prawny do nieruchomości uzasadnia przyjęcie, że wykazał on w sposób wystarczający swój interes prawny w tym postępowaniu. Uniwersytet [...] powołuje się na tytuł prawny do nieruchomości, który uzyskał z mocy prawa – art. 182 ust. 1 ustawy z dnia 12 września 1990 r. o szkolnictwie wyższym (użytkowanie wieczyste oraz własność budynków), a następnie na podstawie art. 256 ust. 1 ustawy z 27 lipca 2005 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym (własność gruntu). W niniejszej sprawie interes prawny skarżącego wynika ze wskazanych przepisów administracyjnego prawa materialnego, co przesądza o posiadaniu przez niego statusu strony w postępowaniu o podział nieruchomości. Nie oznacza to, że Uniwersytet [...] uzyska potwierdzenie we właściwym trybie swojego tytułu prawnego do nieruchomości, podobnie jak fakt udziału w postępowaniu podziałowym jako strony Banku [...] nie przesądza uwzględnienia jego roszczeń w postępowaniu prowadzonym na podstawie dekretu o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze m.st. Warszawy.

Skoro o statusie strony w postępowaniu o podział przesądzają wskazane wyżej przepisy administracyjnego prawa materialnego to należało uznać, że złożone na rozprawie postanowienie Sądu Okręgowego w W. Wydział [...] Cywilny z dnia [...] listopada 2007 r. sygn. [...] o oddaleniu apelacji Uniwersytetu [...] i Banku [...] w W. od postanowienia Sądu Rejonowego W. z dnia [...] grudnia 2006 r. w sprawie założenia księgi wieczystej i wpisu prawa użytkowania wieczystego gruntu i własności budynków nie ma znaczenia przy ocenie prawidłowości zaskarżonej decyzji Samorządowego Kolegium Odwoławczego w W. z dnia [...] czerwca 2006 r.

Uwzględniając powyższe Sąd orzekł, jak w sentencji na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. "a" i "c", art. 152 i 200 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.