Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Referendarz sądowy w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym w Olsztynie Małgorzata Klimek po rozpoznaniu w dniu 23 kwietnia 2008r. na posiedzeniu niejawnym wniosku M. K. o zwolnienie od kosztów sądowych w sprawie ze skargi M. K. na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej z dnia "[...]", nr "[...]" w przedmiocie: odmowy udzielenia ulg płatniczych postanawia: odmówić przyznania prawa pomocy

Wnioskiem z dnia 20 marca 2008 r. skarżący M. K. zwrócił się o zwolnienie od kosztów sądowych, w tym wpisu od skargi określonego na kwotę 500 zł. Ze złożonego przez skarżącego formularza wniosku o stanie rodzinnym, majątku

i dochodach wynika, iż wnioskodawca nie posiada żadnego majątku: nieruchomości, ruchomości, zasobów pieniężnych, oszczędności, przedmiotów wartościowych. Nie posiada miejsca zamieszkania i nie prowadzi z nikim wspólnego gospodarstwa domowego, pozostaje w separacji z żoną T. K. (postanowienie SO w "[...]" z dnia ‘[...]", sygn. akt V Ns 225/04-k. 35 akt administracyjnych). Skarżący otrzymuje emeryturę w wysokości 2.460,53 zł brutto, tj około 1800 zł netto miesięcznie, z kwoty tej na poczet zadłużenia wobec Zakładu Ubezpieczeń Społecznych potrącana jest kwota 615 zł miesięcznie, dodatkowo wnioskodawca dobrowolnie uiszcza na rzecz Urzędu Skarbowego kwotę 100 zł, również jako spłatę zadłużenia. Ponadto skarżący przekazuje miesięcznie kwotę 600zł tytułem wydatków związanych z utrzymaniem mieszkania w którym zamieszkuje jego żona, córka z wnuczką i syn. Skarżący opłaca polisy ubezpieczeniowe swoich dzieci w wysokości po 178 zł miesięcznie każda (razem 356 zł). Wniosek swój skarżący argumentuje faktem, iż nie posiada środków finansowych umożliwiających wniesienie opłat.

Zgodnie z treścią przepisu art. 246 §1 pkt 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ( Dz. U. Nr 153 , poz. 1270 ze zm., dalej cyt. jako p.p.s.a.) Sąd przyznaje prawo pomocy w zakresie całkowitym, w przypadku gdy osoba fizyczna wykaże, że nie jest w stanie ponieść jakichkolwiek kosztów postępowania. Natomiast stosownie do pkt 2 §1 art. 246 ustawy, przyznanie prawa pomocy osobie fizycznej w zakresie częściowym następuje, gdy wykaże, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania, bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny. W myśl art. 245 § 3 p.p.s.a., prawo pomocy w zakresie częściowym obejmuje zwolnienie tylko od opłat sądowych w całości lub w części albo tylko od wydatków albo od opłat sądowych i wydatków lub obejmuje tylko ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego.

Przywołane przepisy regulujące instytucję prawa pomocy stanowią odstępstwo od generalnej zasady ponoszenia kosztów postępowania sądowoadministracyjnego zawartej w art. 199 p.p.s.a. Zatem rzeczą wnioskodawcy jako zainteresowanego jest wykazanie, iż jego sytuacja materialna jest na tyle trudna, że uzasadnia wyjątkowe traktowanie, o którym mowa w przytoczonych przepisach. Tym samym to na nim spoczywa ciężar dowodu, że znajduje się w sytuacji uprawniającej go do skorzystania z prawa pomocy, zaś rozstrzygnięcie w tej kwestii zależy od tego, co zostanie przez stronę udowodnione.

Na podstawie art. 255 p.p.s.a., jeżeli oświadczenie strony zawarte we wniosku okaże się niewystarczające do oceny jej rzeczywistego stanu majątkowego i możliwości płatniczych oraz stanu rodzinnego lub budzi wątpliwości, strona ma obowiązek złożyć na wezwanie dodatkowe oświadczenie lub przedłożyć dokumenty źródłowe dotyczących jej stanu majątkowego, dochodów lub stanu rodzinnego.

W niniejszej sprawie z możliwości tej skorzystano, dlatego też, w wykonaniu wezwania z dnia 4 kwietnia 2008r. M. K. oświadczył dodatkowo, że wymeldował się z mieszkania po sądowej separacji na żądanie żony w zamian za nie występowanie przez nią o alimenty. Nie mniej jednak opłaca czynsz za to mieszkanie gdzie zameldowana jest żona z córką i wnuczką oraz syn. Dodał również, iż nie pracuje dorywczo. Nie korzystał z żadnych form pomocy społecznej, w chwili obecnej przygotowuje dokumenty w celu ubiegania się o zasiłek socjalny. Skarżący opłaca polisę na życie w wysokości 75 zł kwartalnie. Oświadczył również, iż z pozostałych środków finansowych stara się egzystować, nie pali, nie spożywa alkoholu, korzysta z pomocy znajomych i przyjaciół w zakresie noclegów i wyżywienia.

Przedstawiona powyżej sytuacja materialna i rodzinna wnioskodawcy nie pozwala na przyjęcie, iż w sprawie zachodzą szczególne okoliczności pozwalające na skuteczne ubieganie się o przyznanie prawa pomocy. Instytucja ta ma bowiem charakter wyjątkowy i jest stosowana w przypadku osób charakteryzujących się ubóstwem. Do takich osób zaliczyć można przykładowo osoby, które na skutek szczególnych okoliczności życiowych pozbawione zostały jakichkolwiek środków do życia. Jeżeli natomiast strona ma jakiekolwiek środki majątkowe, powinna partycypować w kosztach postępowania, nawet gdyby przeznaczenie ich na ten cel miałoby nastąpić z jakimś uszczerbkiem utrzymania koniecznego dla niej i jej rodziny. Zwrócić należy uwagę, iż zwolnienie od kosztów sądowych jest obciążeniem budżetu państwa i przerzuceniem ciężaru tych kosztów na Skarb Państwa. Zwolnienie od ponoszenia tego rodzaju danin stanowi odstępstwo od konstytucyjnego obowiązku ich powszechnego i równego ponoszenia.

Dlatego też mając na uwadze ustalony stan faktyczny stwierdzić należy, że argumentacja skarżącego odnosząca się do braku jakichkolwiek środków finansowych na pokrycie kosztów sądowych w rozpatrywanej sprawie nie jest wiarygodna. W pierwszej kolejności wskazać należy, iż wnioskodawca osiąga stały miesięczny dochód z tytułu emerytury w wysokości ok. 1800 zł netto miesięcznie. Co prawda dochód ten uszczuplony jest o kwotę 615 zł potrącaną na rzecz zadłużenia względem ZUS, jednakże po potraceniu pozostaje skarżącemu kwota ok. 1314 zł miesięcznie. Z pozostałej kwoty skarżący dobrowolnie opłaca czynsz i wydatki związane z utrzymaniem mieszkania, w którym zamieszkuje jego żona z dziećmi w wysokości 600 zł miesięcznie. Wnioskodawca nie wyjaśnił nietypowej dość sytuacji, w której znaczną część swojego dochodu przeznacza na utrzymanie mieszkania w którym sam nie zamieszkuje. Nie wskazał z jakich przyczyn, pozostając w separacji zobowiązany jest do opłat za ten lokal. Co więcej wyjaśnił, iż w wyniku porozumienia z żoną w zamian za nie występowanie przez nią o alimenty, wymeldował się z mieszkania. Ponadto wnioskodawca oświadczył również, iż dobrowolnie wpłaca na rzecz Urzędu Skarbowego kwotę 100 zł miesięcznie na poczet swoich zaległości. Okoliczność ta nie została w żaden sposób uwiarygodniona, a fakt ponoszenia dodatkowych wydatków, w tak trudnej jak to przedstawia skarżący sytuacji finansowej budzi wątpliwości.

Wykazywana przez wnioskodawcę bardzo ciężka sytuacja materialna jest mało prawdopodobna również w świetle ponoszenia przez niego opłat z tytułu polis ubezpieczeniowych swoich dzieci w kwocie 356 zł miesięcznie. Zauważyć bowiem należy, iż są to świadczenia dodatkowe, nieobowiązkowe, wynikające z umów cywilnoprawnych, jak również nie ponoszone z reguły przez wszystkich obywateli. Ponadto opłaty te stanowią znaczący wydatek w budżecie wnioskodawcy. Bez wątpienia na wnioskodawcy ciąży ustawowy obowiązek alimentacyjny, jednakże zakres świadczeń alimentacyjnych zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego. W sytuacji finansowej skarżącego, biorąc również pod uwagę jego pomoc w utrzymaniu mieszkania, dodatkowe opłaty z tytułu polis ubezpieczeniowych, nie wydają się konieczne. Zauważyć należy, iż zgodnie z oświadczeniem skarżącego przeznacza on w sposób dobrowolny nieobowiązkowe opłaty: na swoją rodzinę kwotę 956 zł miesięcznie (600zł+ 356zł) i 100 zł na US - z emerytury, która wynosi 1314 zł netto.

W świetle powyższych ustaleń stwierdzono, iż przedstawiona przez wnioskodawcę sytuacja materialna i rodzinna jest mało wiarygodna. Trudno bowiem przyjąć, że skarżący wydatkuje miesięcznie z tytułu własnych dobrowolnych zobowiązań kwotę 1056 zł, pozostając bez miejsca zamieszkania i środków do życia, a utrzymuje się z pozostałej kwoty (258 zł) oraz pomocy znajomych i przyjaciół w kwestii wyżywienia i noclegu. Tym samym okoliczności podnoszone przez wnioskodawcę nie wskazują w sposób jednoznaczny i nie budzący wątpliwości, iż nie jest on w stanie ponieść należnych kosztów sądowych. Stwierdzić bowiem należy, że skoro wnioskodawca jest w stanie comiesięcznie ponosić nieobligatoryjne wydatki w wysokości 1056 zł, to może również ponieść jednorazowo koszt należnego

i wymaganego na chwilę obecną wpisu sądowego w wysokości 500 zł. Uznano zatem, iż skarżący nie wykazał w sposób uzasadniony, iż nie jest w stanie ponieść jakichkolwiek lub pełnych kosztów postępowania bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie.

W związku z tym skoro nie są spełnione przesłanki określone w art. 246 § 1 i 2 p.p.s.a. należało orzec jak w sentencji.