Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi Wydział I w składzie następującym: Referendarz sądowy Leszek Foryś po rozpoznaniu w dniu 31 sierpnia 2008 roku na posiedzeniu niejawnym wniosku A. N. o przyznanie prawa pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych i ustanowienia radcy prawnego w sprawie ze skargi A. N. na postanowienie Dyrektora Izby Skarbowej w Ł. z dnia [...] Nr [...] w przedmiocie odmowy przywrócenia terminu do wniesienia odwołania postanawia odmówić skarżącemu przyznania prawa pomocy

I SA/Łd 1003/08

Uzasadnienie

A.N. zwrócił się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi o zwolnienie go od kosztów sądowych i ustanowienie radcy prawnego, w sprawie z jego skargi na postanowienie Dyrektora Izby Skarbowej w Ł. z dnia [...] w przedmiocie odmowy przywrócenia terminu do wniesienia odwołania.

Z wniosku o przyznanie prawa pomocy wynika, że skarżący prowadzi gospodarstwo domowe wraz z żoną J.M. Skarżący utrzymuje się z emerytury i renty w łącznej wysokości 3986 zł. J.M. otrzymuję emeryturę w wysokości 1492 zł. Skarżący wykazał, że posiada 103-metrowy dom, w tym trzy pokoje o łącznej powierzchni 45 m². Poza tym jest właścicielem 2 ha łąk, które określił jako nieużytki. W uzasadnieniu wniosku podał, że z uwagi na bardzo ciężki wypadek, którego doznał w 2003 r. (zderzenie z tramwajem), zmuszony był sprzedać mieszkanie w bloku bez windy i zbudować dom, dostosowany do jego potrzeb i sytuacji zdrowotnej. W związku z tym zaciągnął w dwóch bankach (Bank Ochrony Środowiska i PKO BP) kredyty. Ponieważ ma już 84 lata kredyty zaciągnięte zostały na krótki okres (5 lat) i były wysoko oprocentowane. Z tej przyczyny łączna wysokość rat miesięcznych wnosi 3297 zł. Do tego podał inne wydatki na bieżące utrzymanie: ubezpieczenie osobiste, domu, samochodu – 150 zł, energia elektryczna – 140 zł, woda – 50 zł, gaz – 180 zł, telewizja i radio – 50 zł, telefon – 100 zł, średni miesięczny koszt opału – 200 zł, lekarstwa -180 zł, paliwo do samochodu – 150 zł. Łącznie daje to kwotę 1200 zł. A zatem przy łącznych zarobkach małżonków w wysokości 5478 zł i wykazanych kosztach 4497 zł pozostaje im do dyspozycji 981 zł miesięcznie. Skarżący wskazał również na swój zły stan zdrowia. Miał dwa zawały, złamany kręgosłup w trzech miejscach, rozbitą łękotkę prawego kolana, przepuklinę (pachwinową i brzuszną), złamanie prawej kości ramiennej i zniekształcenie prawej dłoni, złamanie kości biodrowej. Skarżący może poruszać się, ale z wielkim trudem, o kulach bądź o lasce. Na skutek wypadku i urazu głowy nastąpiło również pogorszenie wzroku i słuchu. Skarżący podał także, że nie zatrudnia ani nie pozostaje w innym stosunku prawnym z adwokatem, radcą prawnym czy doradcą podatkowym.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi zważył, co następuje:

Stosownie do postanowień art. 243 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2002 r. Nr 153, poz. 1270 ze zm.) prawo pomocy może być przyznane stronie na jej wniosek złożony przed wszczęciem postępowania lub w toku postępowania. Prawo pomocy obejmuje zwolnienie od kosztów sądowych oraz ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego (art. 244 § 1 ww. ustawy). W myśl art. 245 § 1 powołanej ustawy prawo pomocy może być przyznane w zakresie całkowitym lub częściowym. W niniejszej sprawie Skarżący wystąpił o przyznanie prawa pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych i ustanowienie radcy prawnego, czyli o przyznanie prawa pomocy w zakresie całkowitym. Stosownie do treści art. 246 § 1 pkt 1 powołanej ustawy przyznanie prawa pomocy osobie fizycznej w zakresie całkowitym następuje, gdy osoba ta wykaże, że nie jest w stanie ponieść jakichkolwiek kosztów postępowania. Wykazanie powyższych okoliczności powinno nastąpić poprzez złożenie stosownego oświadczenia obejmującego dokładne dane o stanie majątkowym i dochodach. Od Sądu zależy uznanie oświadczenia za wystarczające dla przyznania pomocy prawnej.

W stanie faktycznym istniejącym w rozpatrywanej sprawie należy uznać, że brak jest przesłanek uzasadniających przyznanie prawa pomocy we wnioskowanym zakresie, tym samym wniosek skarżącego nie zasługuje na uwzględnienie.

Przede wszystkim zauważyć należy, że udzielenie stronie prawa pomocy w postępowaniu przed sądem administracyjnym jest formą jej dofinansowania z budżetu państwa i przez to powinno się sprowadzać do wypadków, w których zdobycie przez stronę środków na sfinansowanie udziału w postępowaniu sądowym jest rzeczywiście, obiektywnie niemożliwe. Strona występująca o przyznanie prawa pomocy jest obowiązana uprawdopodobnić, że spełnia kryteria przyznania pomocy. Oznacza to, że jest zobowiązana wykazać z prawdopodobieństwem graniczącym z pewnością, że poniesienie kosztów sądowych wiązać się będzie z uszczerbkiem koniecznego utrzymania dla niej i jej rodziny. W przypadku skarżącego prawdopodobieństwo takie nie zostało wykazane. Sąd rozumie oczywiście trudną sytuację zdrowotną skarżącego, spowodowaną ciężkim wypadkiem i wiekiem, jak również nie neguje konieczności dostosowania warunków mieszkaniowych do tej sytuacji. Jednakże oceniając zasadność wniosku o przyznanie prawa pomocy należy wziąć pod uwagę z jednej strony wysokość obciążeń finansowych w danym postępowaniu, z drugiej zaś szeroko rozumiane możliwości finansowe strony. W tej sytuacji wysokość wpisu sądowego od skargi w sprawie niniejszej w kwocie 100 zł, a także inne, choć jedynie ewentualne, koszty postępowania, przy dochodach rzędu 5478 zł netto obojga małżonków, nie stanowi obciążenia, które przekraczałoby możliwości strony. Również koszty wynajęcia radcy prawnego nie stanowiłyby, zdaniem Sadu, obciążenia powodującego uszczerbek w utrzymaniu skarżącego. W myśl § 14 ust. 2 pkt 1 lit c) rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U. Nr 163, poz. 1349 ze zm.) minimalna stawka radcy prawnego w postępowaniu przed sądem administracyjnym w wynosi 240 zł. Wspomniane rozporządzenie określa m.in. minimalne stawki opłat za czynności radcy prawnego oraz zakreśla maksymalne opłaty stanowiące podstawę zasądzenia przez sądy kosztów zastępstwa prawnego, niezależnie od wysokości tych opłat ustalonych w umowie między radca prawnym a klientem (§ 2 ust. 1 wskazanego rozporządzenia). Przedmiotem rozważań Sądu jest zdolność strony do poniesienia kosztów zastępstwa prawnego przy uwzględnieniu powyższych okoliczności jak też możliwości wyboru pełnomocnika w aspekcie możliwości finansowych strony i szeroko rozwiniętego rynku fachowej pomocy prawnej. Przesłanki zastosowania tej instytucji winny być interpretowane w sposób ścisły. Osoba ubiegająca się o prawo pomocy powinna poczynić oszczędności we własnych wydatkach do granic zabezpieczenia utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny. Dopiero gdyby oszczędności poczynione w ten sposób okazały się niewystarczające może zwrócić się o pomoc państwa (por. postanowienie NSA z dnia 7 lutego 2006 r., I OZ 83/06). Wykazane przez skarżącego wydatki stanowią bez wątpienia znaczne obciążenie domowego budżetu. Jednakże warto zauważyć, iż nawet po uiszczeniu rat kredytowych, a także kosztów związanych z utrzymaniem domu, skarżącemu i jego żonie pozostaje do dyspozycji kwota około 1000 zł miesięcznie. Można z tej sumy wygospodarować 100 zł na wpis sądowy, a także opłacić pełnomocnika. Nie stanowi przy tym wystarczającego uzasadnienia okoliczność spłaty wysokich rat kredytowych. W tym samym postanowieniu Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził, że fakt spłacania kredytu konsumpcyjnego nie może zaważyć na ocenie istnienia po stronie skarżącego przesłanek przyznania prawa pomocy. Ponadto przedkładanie przez skarżącego należności o charakterze prywatnoprawnym nie może skutkować przerzuceniem ciężaru finansowania postępowań sądowoadministracyjnych strony na Skarb Państwa (por. postanowienie NSA z dnia 14 czerwca 2005 r., II OZ 475/05).

W tej sytuacji Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi, nie znajdując przesłanek do przyznania skarżącemu zwolnienia od kosztów postępowania sądowego oraz ustanowienia radcy prawnego, na podstawie art. 246 § 1 pkt 1 w związku z art. 258 § 1 i § 2 pkt 7 ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, postanowił jak w sentencji.

LF