Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA - Jolanta Bożek (spr.), Sędzia WSA - Krystyna Madalińska-Urbaniak, Sędzia WSA - Joanna Zabłocka, Protokolant - Marcin Wacławek, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 6 sierpnia 2008 r. sprawy ze skargi "O. Sp. z o.o." na postanowienie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia [...] listopada 2007 r. nr [...] w przedmiocie zgłoszenia sprzeciwu na wydanie zezwolenia na nabycie nieruchomości; 1) uchyla zaskarżone postanowienie, 2) zasądza od Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi na rzecz "O. Sp. z o.o." z siedzibą w O. kwotę [...] zł ([...} złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.

O. Sp. z o.o. w O., będąca cudzoziemcem w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 24 marca 1920 r. o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców [tekst jednolity Dz. U. z 2004 r., Nr 167, poz. 1758 ze zm.], wystąpiła do Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z wnioskiem o wydanie zezwolenia na nabycie nieruchomości oznaczonej jako działki nr [...] i [...] o łącznej powierzchni [...] ha, położonej w T., gmina C., województwo [...], stanowiącą własność spółki B.Sp. z o.o.

W uzasadnieniu wniosku wskazano, iż Spółka - na podstawie koncesji wydanej przez Wojewodę [...] - prowadzi wydobycie [...] ze złoża "T.". Działalność eksploatacyjna prowadzona jest na działkach o numerach ewidencyjnych [...] i [...], położonych w obrębie gminy C. Jednocześnie podkreślono, iż objęte wnioskiem działki, przylegają do zakładu górniczego "T.", natomiast Spółka zamierza rozszerzyć wydobycie [...] o złoża "T." zalegającego na działkach nr [...] i [...].

Stosownie do art. art. 1 ust. 1 oraz ust. 1a cytowanej wyżej ustawy, Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji wystąpił do Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi, pismem z [...] kwietnia 2007 r., sygn. [...] o zajęcie stanowiska w przedstawionej wyżej kwestii. Minister zaznaczył, że postępowanie dotyczy działek gruntu nr [...] i [...] o łącznej powierzchni [...] ha.

Po rozpoznaniu sprawy, postanowieniem z [...] kwietnia 2007 r. nr [...] Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi zgłosił sprzeciw na nabycie przedmiotowych nieruchomości. W uzasadnieniu postanowienia wskazał, że z wypisu z rejestru gruntów wynika, iż ww. nieruchomości zostały sklasyfikowane jako grunty orne klasy IIIa, IIIb i łąki klasy IV.

Minister stwierdził, że przedmiotem działalności Zainteresowanej jest w szczególności wydobywanie kamienia, skał wapiennych, gipsu, kredy, łupków, gipsu, żwiru, działalność geodezyjna i kartograficzna, uprawa warzyw, chów i hodowla zwierząt. W związku z powyższym głównym przedmiotem działalności Spółki nie jest działalność rolnicza i ww. działki nie będą wykorzystywane pod produkcję rolną. Mając na uwadze powyższe, Minister wskazał, że z punktu widzenia interesów rolnictwa, w przedmiotowej sprawie brak przesłanek do wyrażenia zgody na nabycie przez cudzoziemca nieruchomości.

We wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy spółka wyjaśniła, iż będąca przedmiotem wniosku nieruchomość - obecnie przeznaczona w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego na działalność rolniczą - zgodnie ze Studium zagospodarowania przestrzennego gminy C., uchwalonym uchwałą Rady Gminy nr [...] z dnia [...] marca 2006 r., leży w granicach terenu górniczego (cała działka nr [...] i działka nr [...] w części). Zaznaczono także, że do czasu wprowadzenia zmian w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego zgodnie z ww. Studium oraz uzyskania koncesji na eksploatację kopaliny, grunty o których nabycie ubiega się Spółka, wykorzystane będą rolniczo.

Po rozpatrzeniu wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy, postanowieniem z [...] listopada 2007 r. nr [...] Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi utrzymał w mocy zaskarżone postanowienie.

W uzasadnieniu wyjaśniono, iż wymienione we wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego, zgodnie z którym działka nr [...] oraz częściowo działka nr [...], leżą w granicach terenu górniczego, nie jest aktem prawa miejscowego i nie ma mocy wiążącej. Podniesiono również, iż z uwagi na rodzaj prowadzonej przez Spółkę działalności, Skarżąca nie zapewni racjonalnej gospodarki rolnej na przedmiotowych działkach.

Zaznaczono również, że zgodnie z regulacją zawartą w ustawie z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego, preferowanym nabywcą nieruchomości rolnych jest rolnik prowadzący gospodarstwo rodzinne, posiadający kwalifikacje rolnicze i zamieszkały w gminie na terenie, której położona jest chociaż część nabywanej nieruchomości rolnej. Następnie podniesiono, iż Spółka nie przedstawiła argumentów przemawiających za tym, iż na deklarowany cel (działalność wydobywcza) niezbędna jest tak duża powierzchnia gruntów rolnych ([...] ha).

O. Sp. z o.o. w O. wniosła skargę na powyższe postanowienie do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie.

Skarżąca zarzuciła postanowieniu Ministra naruszenie m.in. przepisów art. 7 k.p.a. poprzez niedokładne wyjaśnienie stanu faktycznego sprawy oraz art. 11 w zw. z art. 124 § 2 k.p.a. poprzez brak ustosunkowania się w zaskarżonym postanowieniu do argumentów podniesionych we wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy.

Rozwijając zarzuty Skarżąca podniosła, że organ administracji nie sprostał wymaganiom przepisów proceduralnych, ograniczając się do biernego i stronniczego oceniania przedstawionych przez stronę dowodów, pomijając całość argumentacji strony. Organ rezygnując z przeprowadzenia postępowania dowodowego w zakresie budzącej jego wątpliwości zasadności nabycia przez Spółkę działki o powierzchni [...] ha, dopuścił się dowolnych ustaleń, a w konsekwencji wydał postanowienie niespełniające wymagań proceduralnych.

W odpowiedzi na skargę Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi wniósł o jej oddalenie. Podtrzymał argumenty zawarte w zaskarżonym postanowieniu.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył co następuje:

Na wstępie Sąd wyjaśnia, iż uprawnienia wojewódzkich sądów administracyjnych, określone przepisami m.in. art. 1 §1 i §2 ustawy z 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269) oraz art. 3 §1 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.), dalej p.p.s.a., sprowadzają się do kontroli działalności administracji publicznej pod względem jej zgodności z prawem.

W tym zakresie mieści się ocena, czy zaskarżona decyzja (postanowienie) odpowiada prawu i czy postępowanie prowadzące do jej (jego) wydania nie jest obciążone wadami uzasadniającymi uchylenie rozstrzygnięcia.

Aby wyeliminować z obrotu prawnego akt wydany przez organ administracyjny konieczne jest stwierdzenie, że doszło w nim do naruszenia bądź przepisu prawa materialnego w stopniu mającym wpływ na wynik sprawy, bądź przepisu postępowania w stopniu mogącym mieć istotny wpływ na rozstrzygnięcie, albo też przepisu prawa dającego podstawę do wznowienia postępowania (art. 145 §1 pkt 1 lit. a-c p.p.s.a.), a także, gdy decyzja lub postanowienie organu dotknięte jest wadą nieważności (art. 145 §1 pkt 2 p.p.s.a.).

Zdaniem Sądu, zaskarżone postanowienie narusza przepisy postępowania w stopniu mogącym mieć istotny wpływ na wynik sprawy.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 24 marca 1920 r. o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców, nabycie nieruchomości przez cudzoziemca wymaga zezwolenia. Zezwolenie jest wydawane przez ministra właściwego do spraw wewnętrznych i administracji, jeżeli sprzeciwu nie wniesie Minister Obrony Narodowej, a w przypadku nieruchomości rolnych, jeżeli sprzeciwu nie wniesie minister właściwy do spraw rozwoju wsi.

Przepisy ustawy o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców nie zakreślają merytorycznego zakresu oceny Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi, ale jest rzeczą oczywistą, iż dotyczyć ona powinna tych aspektów sprawy, które wiążą się z zadaniami organu orzekającego, czyli w tym konkretnym wypadku szeroko pojętymi zagadnieniami z zakresu kształtowania ustroju rolnego państwa. Taki zakres badania wniosku przez ministra właściwego do spraw rozwoju wsi wyznacza art. 23 ust. 1 ustawy z dnia 4 września 1997 r. o działach administracji rządowej (Dz. U. z 2003 r., Nr 159, poz. 1548 ze zm.), zgodnie z którym dział "rozwój wsi" obejmuje m. in. sprawy kształtowania ustroju rolnego państwa oraz ochrony gruntów przeznaczonych na cele rolne. Minister zobligowany jest więc dokonać oceny planowanej transakcji pod kątem leżących w jego kompetencjach ustawowych: kształtowania ustroju rolnego państwa i ochrony gruntów przeznaczonych na cele rolne. Ponieważ jednak ustawodawca przewidział możliwość nabywania przez cudzoziemców nieruchomości rolnych i nie wskazał, że mogą być one nabywane wyłącznie w celu prowadzenia działalności rolniczej, a jedynie poddał tego rodzaju transakcje kontroli Ministra właściwego do spraw rozwoju wsi oraz wskazał w art. 1a ust. 6 ustawy z dnia 24 marca 1920 r. o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców, że nabycie nieruchomości rolnych przez cudzoziemców następuje dodatkowo z zachowaniem przepisów ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego, Minister powinien w każdym konkretnym stanie faktycznym rozważyć czy przeniesienie własności wskazanej nieruchomości rolnej nie jest sprzeczne z powierzoną mu ochroną gruntów przeznaczonych na cele rolne albo z kształtowaniem ustroju rolnego państwa, a nie tylko stwierdzić, że działka, które ma charakter rolny winna być wykorzystywana rolniczo.

W ocenie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie zaskarżone postanowienie narusza przepisy postępowania w sposób mogący mieć istotny wpływ na wynik sprawy.

Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi, wbrew obowiązkowi wynikającemu z treści przepisów art. 7, 77 §1 i 80 k.p.a. nie podjął wszelkich kroków niezbędnych do dokładnego wyjaśnienia sprawy. Obowiązku tego nie wyczerpuje ogólne stwierdzenie w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia, że Spółka nie zapewni prowadzenia racjonalnej gospodarki rolnej na przedmiotowych działkach.

W zaskarżonym postanowieniu organ nie rozważył argumentacji Strony, iż na przedmiotowych działkach zamierza ona prowadzić działalność rolniczą. Natomiast prowadzenie działalności gospodarczej innej niż rolnicza (wydobycie [...]) będzie miało miejsce wyłącznie wówczas, gdy możliwość taka wynikać będzie z miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego oraz po uzyskaniu przez Spółkę koncesji na eksploatację kopaliny.

Należy również zgodzić się z argumentacją Zainteresowanej, że Minister w przypadku wątpliwości dotyczących zasadności nabycia przez Spółkę działki o powierzchni [...] ha, winien kwestę tą należycie zbadać i wyjaśnić, przeprowadzając w tym zakresie postępowanie dowodowe. Powyższych działań organ zaniechał, co w ocenie Sądu doprowadziło do wydania rozstrzygnięcia na podstawie niepełnego materiału dowodowego.

W skarżonym postanowieniu zabrakło także należytej argumentacji odnośnie powołanego we wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy Studium zagospodarowania przestrzennego gminy C. Organ ograniczył się jedynie do stwierdzenia, że ww. Studium nie jest aktem prawa miejscowego i nie ma mocy wiążącej dla Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi.

Tymczasem z powyższego dokumentu - uchwalonego uchwałą Rady Gminy C. nr [...] z dnia [...] marca 2006 r. - wynika, iż cała działka nr [...] oraz część działki nr [...], leży w granicach terenu górniczego.

W ocenie Sądu brak rozważenia przez organ realiów konkretnej sprawy, a zwłaszcza stanowiska władz lokalnych (ww. uchwały Rady Gminy) wskazuje, iż zaskarżone postanowienie zostało wydane w oparciu o uznanie administracyjne noszące cechy dowolności, a nie zapisanej w art. 80 k.p.a. swobody. Tym bardziej, iż jak podnosi Skarżąca, Rada Gminy C. - związana przy sporządzaniu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego ww. studium - w dniu [...] lipca 2007 r. podjęła uchwałę nr [...] w sprawie przystąpienia do sporządzenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla terenu, na którym leżą objęte wnioskiem działki.

W uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia organ nie ustosunkował się w sposób należyty do zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego. Z uzasadnienia tego nie można wywnioskować, na jakiej podstawie uznał pewne okoliczności za prawdziwe. Organ w ogóle nie ustosunkował się do twierdzeń, które strona uważała za istotne. Takie postępowanie narusza zasadę pogłębiania zaufania obywateli do organów państwa wyrażoną w art. 8 k.p.a., a także zasadę przekonywania wyrażoną w art. 11 k.p.a. Stanowi to również naruszenie art. 107 §3 w zw. z art. 126 k.p.a.

Powyższe naruszenie przepisów postępowania, w ocenie Sądu, mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy, co z mocy art. 145 § 1 ust.1 lit. c prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi skutkuje uchyleniem zaskarżonego postanowienia.

Przy ponownym rozpoznawaniu sprawy organ winien mieć na względzie powyższe uwagi i w konsekwencji opinię swą wyrazić po dokładnym wyjaśnieniu sprawy i rozważeniu wszelkich jej okoliczności, czemu winien dać wyraz w uzasadnieniu.

Mając powyższe okoliczności na uwadze i działając na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. c p.p.s.a Wojewódzki Sąd Administracyjny orzekł o uchyleniu zaskarżonego postanowienia.