Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Halina Kuśmirek po rozpoznaniu w dniu 20 sierpnia 2008 r. na posiedzeniu niejawnym sprawy ze skargi M.K. na decyzję Głównego Inspektora Nadzoru Budowlanego z dnia [...] kwietnia 2008 r. znak [...] w przedmiocie stwierdzenia nieważności decyzji postanawia I. przyznać M.K. prawo pomocy w zakresie częściowym poprzez zwolnienie od uiszczenia wpisu sądowego w wysokości 100 zł, II. w pozostałym zakresie wniosek oddalić.

Pismem z dnia 5 sierpnia 2008 r. /7 sierpnia 2008 r. - data wpływu pisma do Sądu/ skarżący M.K. wniósł sprzeciw od postanowienia Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 22 lipca 2008 r. odmawiającego przyznania M.K. prawa pomocy w zakresie częściowym poprzez zwolnienie od kosztów sądowych. W tym stanie rzeczy w/w postanowienie traci moc, a wniosek podlega ponownemu rozpatrzeniu.

Wnioskodawca sprzeciw uzasadnił tym, iż nie jest w stanie ponieść kosztów wpisu sądowego z uwagi na trudną sytuację materialną, a uiszczenie wpisu sądowego w wysokości 200 zł będzie dla niego znaczącym uszczerbkiem w budżecie, mającym wpływ na utrzymanie jego i rodziny. Ponadto wskazał, iż rodzina utrzymuje się z emerytury wnioskodawcy w wysokości 1375,98 zł, a więc dochód na jedną osobę w rodzinie wynosi niecałe 400 zł miesięcznie, co stanowi minimum socjalne, za które trudno utrzymać rodzinę, dlatego też skarżący żyje w domu syna i jego rodziny, a żona wraz z córką mieszkają z teściami. Pomoc teściów jest doraźna i jest to wyłącznie zakup książek bądź ubrań. Syn zaś, w domu którego wnioskodawca zamieszka, nie pracuje i jego czteroosobowa rodzina utrzymuje się z jednej pensji żony w wysokości ok. 1090 zł. Dołączył zaświadczenie o dochodach własnych oraz synowej, a także zaświadczenie lekarskie o chorobie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 246 § 1 pkt 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2002 r. Nr 153, poz. 1270) przyznanie prawa pomocy osobie fizycznej w zakresie częściowym następuje, gdy osoba ta wykaże, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania, bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny. Ciężar dowodu spoczywa na stronie, która ubiega się o przyznanie prawa pomocy. Strona ma wykazać, że znajduje się w sytuacji, która obiektywnie nie daje możliwości zgromadzenia odpowiednich środków na poniesienie jakichkolwiek lub pełnych kosztów sądowych.

Naczelny Sąd Administracyjny zwrócił uwagę, że strona powinna należycie uzasadnić i uprawdopodobnić okoliczności, które podaje we wniosku o przyznanie prawa pomocy. Jeżeli fakty, które podaje we wniosku, nie znajdują pokrycia w aktach sprawy lub pozostają w sprzeczności z zawartymi tam informacjami o stanie majątkowym strony, istnieją podstawy do odmowy przyznania prawa pomocy /por. post. NSA z dnia 9 września 2004 r., FZ 360/04, niepubl/.

Zwolnienie od kosztów sądowych ma zatem charakter wyjątkowy i jest odstępstwem od zasady ich ponoszenia przez stronę postępowania. Obejmuje osoby, które ze względu na niskie dochody i szczególną sytuację życiową /rzeczywiście ubogie/, mimo poczynionych oszczędności w wydatkach i przy największej staranności nie mogą ponieść tych kosztów.

Przyznanie prawa pomocy oznacza, że ciężar kosztów postępowania w zakresie objętym prawem pomocy poniesie zamiast strony budżet państwa, czyli faktycznie inni obywatele i powinno mieć miejsce tylko w sytuacjach, w których zdobycie przez stronę środków na sfinansowanie udziału w postępowaniu sądowym jest rzeczywiście, obiektywnie niemożliwe. Naczelny Sąd Administracyjny podkreślił, że należy zawsze zwrócić uwagę, czy wnioskodawca wraz z rodziną oprócz stałych dochodów posiada także majątek ruchomy i nieruchomy. Sposób zaś, w jaki właściciel wykorzystuje swój majątek, nie może mieć wpływu na ocenę, czy posiada on dostateczne środki na uiszczenie wpisu. Istotne jest bowiem, że posiadany majątek może przynosić potencjalne pożytki, może również służyć jako zabezpieczenie pożyczki czy kredytu, jeśli właścicielowi, który jest zobowiązany do poniesienia określonych wydatków, brakuje bieżących środków finansowych.

Strona, biorąca udział w postępowaniu sądowym, winna więc liczyć się z kosztami z tym związanymi i gromadzić środki z dochodów uzyskiwanych w dłuższym czasie. Orzecznictwo sądowe stoi na stanowisku, iż strona powinna poczynić oszczędności we własnych wydatkach, do granic zabezpieczenia koniecznych kosztów utrzymania siebie i rodziny. Instytucja prawa pomocy może mieć zastosowanie tylko w wyjątkowych sytuacjach i nie może być nadużywana wtedy, gdy strona posiada jakiekolwiek środki finansowe lub dochody.

Ze sprzeciwu wynika, że wnioskodawca wspólnie z żoną utrzymują się z dochodów wysokości 1375,98 złotych miesięcznie. Kwota ta uzyskiwana jest przez wnioskodawcę z tytułu emerytury. Miesięczne koszty utrzymania rodziny wynoszą ok. 500-600 zł. Skarżący zakreślił, że na jego utrzymaniu pozostaje niepracująca żona oraz ucząca się córka. Z informacji podanych przez wnioskodawcę wynika, że żona wnioskodawcy wraz z córką zamieszkują z teściami, którzy doraźnie wspomagają rodzinę kupując książki do nauki i ubrania i przeznaczając na to rocznie kwotę ok. 1500 zł. Natomiast wnioskodawca mieszka wraz z synem, którego czteroosobowa rodzina, w tym dwójka nieletnich dzieci, utrzymuje się z jednej pensji w wysokości ok. 1100 zł. Skarżący wyjaśnił, iż syn jest osobą bezrobotną. Wyjaśnił także, że posiada 22-letni samochód marki Mercedes z 1986 roku, którego miesięczne utrzymanie wynosi nieco ponad 300 zł, a wartość nie przekracza 7 tyś. zł oraz działkę /o pow. 779 m2/ z domkiem /o pow. 30 m2/ [...].

Wnioskodawca w formularzu wniosku oświadczył też, że stan jego zdrowia wymaga nieustannego ponoszenia wydatków na leki - ok. 150 zł miesięcznie.

Wnioskodawca nie wyszczególnił dokładnie, za które mieszkanie ponosi stałe wydatki miesięczne /swoje czy teściów/ oraz jaką kwotę przeznacza na pomoc finansową dla córki i wnuczki. W sposób ogólnikowy wskazał, że opłaty miesięczne -wynoszą średnio 500-600 złotych.

Wnioskodawca dysponuje stałym miesięcznym dochodem w wysokości 1375,98 zł, jest zatem w stanie gromadzić środki niezbędne do prowadzenia postępowania sądowego, jednakże utrzymując się z tego dochodu z trzyosobową rodziną nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania.

Wniesienie jednorazowej opłaty z tytułu wpisu sądowego od skargi, który w niniejszej sprawie wynosi 200 zł, pomniejszonej o 100 zł jest w zasięgu możliwości finansowych wnioskodawcy. Jest to wydatek, który wnioskodawca może ponieść osiągając wskazany dochód. Podobnie pozostałe koszty sądowe - ewentualne opłaty kancelaryjne - mogące wystąpić w trakcie prowadzenia sprawy są w zasięgu możliwości finansowych wnioskodawcy.

Z tych względów i na podstawie art. 246 § 1 pkt 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2002 r. Nr 153, poz. 1270 ze zm.) należało orzec, jak w sentencji.