Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Referendarz sądowy Lucyna Kaligowska Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie po rozpoznaniu w dniu 2 lipca 2008 r. na posiedzeniu niejawnym wniosku K. N. o przyznanie prawa pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych w sprawie ze skargi na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w W. z dnia [...] grudnia 2007 r. Nr [...] w przedmiocie określenia wysokości zobowiązania podatkowego w podatku od towarów i usług za 2005 r. postanawia odmówić przyznania prawa pomocy we wnioskowanym zakresie

1. W odpowiedzi na wezwanie do uiszczenia wpisu w kwocie 1.500 zł Skarżąca K. N. wniosła o zwolnienie z obowiązku jego zapłaty, motywując to trudną sytuacją finansową. Wskazała, że sklep ogólnospożywczy przy ul. [...] w W. jest zamknięty z powodu braku personelu. Na Skarżącej ciążą zaś płatności ze sklepem tym związane ([...] zł komornego, prąd, telefon, ochrona). Na remont i wyposażenie sklepu Skarżąca zaciągnęła kredyt, którego zabezpieczeniem jest mieszkanie jej babci i nieruchomości na sklepie. Miesięczna rata kredytu wynosi ok. [...] zł. Na Skarżącej ciążą ponadto zobowiązania względem ZUS – [...] zł, które stara się spłacać z pieniędzy wygospodarowanych z drugiego sklepu przy ul. [...] w W.. Skarżąca jest matką dwojga dzieci ([...] i [...] lata). Nie posiada majątku, samochodu, ani kosztowności. Wyposażenia sklepów są zajęte przez urząd skarbowy i bank (podobnie jak konto bankowe). Bieżące dochody pochłaniają pensje zatrudnionych pracowników i bieżące opłaty.

2. Wykonując wezwanie referendarza sądowego Skarżąca przesłała formularz wniosku o przyznanie prawa pomocy, do którego dołączyła zeznania podatkowe za lata 2006-2007, informację o wysokości dochodu osiągniętego w 2008 r., deklaracje VAT-7 za okres od listopada 2007 r. do marca 2008 r., wyciągi z rachunku bankowego, umowę przewłaszczenia na zabezpieczenie zawartą z Bankiem [...] w W..

3. Z uwagi na niewypełnienie formularza zgodnie z pouczeniem zamieszczonym na stronie 4 pismem z dnia 30 maja 2008 r. wezwano Skarżącą do uzupełnienia braków formalnych wniosku, w odpowiedzi na które przesłała ona wypełniony formularz PPF, z którego wynika że we wspólnym gospodarstwie domowym pozostaje wraz z dwójką dzieci. W dołączonym do formularza piśmie z dnia 16 czerwca 2008 r. Skarżąca wskazała, że z informacji uzyskanych w urzędzie skarbowym wynika, że ruchomości w sklepie przy ul. [...] nie są na razie zajęte. Łączny koszt wydatków związanych z bieżącym utrzymaniem Skarżąca określiła na kwotę [...] zł. Nie posiada ona tytułu prawnego do zajmowanego lokalu. Do zobowiązań zaliczyła zobowiązania względem ZUS, banku i dostawców towarów. Skarżąca powołała się ponownie na całkowity brak pieniędzy na opłacenie wpisu. Dołączyła ponadto umowę o wyłączenie wspólności ustawowej, zaświadczenie o zaleganiu w opłacaniu składek ZUS, zawiadomienie o zajęciu rachunku bankowego, umowę kredytu inwestycyjnego.

Mając powyższe na uwadze zważono, co następuje:

4. Celem instytucji "prawa pomocy" jest zapewnienie realizacji prawa do sądu stronie, która ze względu na dochody, stan majątkowy i rodzinny nie może ponieść kosztów związanych ze swym udziałem w sprawie.

5. Przyznanie prawa pomocy uzależnione jest od spełnienia przesłanek określonych w art. 246 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.), dalej powoływanej jako p.p.s.a. Zgodnie z § 1 pkt 2 tego artykułu Sąd przyznaje prawo pomocy osobie fizycznej w zakresie częściowym – gdy osoba ta wykaże, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania, bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny. Stosownie do art. 245 § 3 p.p.s.a. prawo pomocy w zakresie częściowym obejmuje zwolnienie tylko od opłat sądowych w całości lub w części albo tylko od wydatków albo od opłat sądowych i wydatków lub obejmuje tylko ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego.

6. Ciężar wykazania przesłanek uzasadniających przyznanie prawa pomocy spoczywa na wnioskodawcy. Ocena przytoczonych przez niego okoliczności należy natomiast do Sądu (por. postanowienie NSA z dnia 14 lutego 2005 r., FZ 760/04, niepubl.).

7. Skarżąca wniosła o zwolnienie od kosztów sądowych. Jedynym kosztem sądowym, do uiszczenia którego jest ona zobowiązana na obecnym etapie postępowania jest wpis od skargi w wysokości 1.500 zł i w zakresie zwolnienia od tego właśnie obciążenia należy rozpoznać wniosek Skarżącej.

8. Prawidłowa ocena możliwości płatniczych Skarżącej nie jest możliwa. Nie jest bowiem wiadome czy Skarżąca w dalszym ciągu pozostaje w związku małżeńskim z P. N. (w związku tym bez wątpienia pozostawała w [...] r., o czym świadczy nadesłana przez nią przy piśmie z dnia 16 czerwca 2008 r. umowa o wyłączenie wspólności ustawowej między małżonkami) oraz czy prowadzi ona z nim wspólne gospodarstwo domowe.

Okoliczności te nie są bez znaczenia dla oceny możliwości finansowych Skarżącej, gdyż zgodnie z art. 23 zd. drugie ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. Nr 9, poz. 59 z późn. zm.) małżonkowie są obowiązani do wzajemnej pomocy. Z obowiązku tego nie zwalnia drugiego małżonka nawet istnienie rozdzielności majątkowej (por. postanowienie NSA z dnia 29 września 2005 r., II FZ 572/05, niepubl.).

Oznacza to, że także dochody i stan majątkowy męża Skarżącej należy uwzględnić przy ocenie jej możliwości płatniczych.

Tymczasem – poza nadesłaniem wspomnianej wyżej umowy – w żadnym dotychczas złożonym piśmie Skarżąca nie ujawniła faktu pozostawania w związku małżeńskim z P. N..

9. Niezależnie od powyższego wniosek Skarżącej nie zasługuje na uwzględnienie także z innych względów.

10. Z oświadczeń Skarżącej wynika, iż źródłem jej utrzymania jest dochód uzyskiwany z działalności gospodarczej. W 2006 r. osiągnęła z tego tytułu dochód w kwocie [...] zł (przy przychodach w wysokości [...] zł oraz kosztach ich uzyskania w wysokości [...] zł). W 2007 r. uzyskała natomiast dochód w wysokości [...] (przy przychodach w wysokości [...] zł oraz kosztach w wysokości [...] zł – dane na podstawie zeznań podatkowych).

W okresie styczeń-kwiecień 2008 r. przychód kształtował się na poziomie [...] zł, zaś koszty wyniosły [...] zł, co oznacza, że okres ten zamknął się stratą w wysokości [...] zł.

Natomiast łączny koszt wydatków związanych z bieżącym utrzymaniem (koszt wynajmu mieszkania, zakupu jedzenia i ubrań, opłaty za prąd, gaz, wodę, przedszkole syna, telefon) Skarżąca określiła na kwotę [...] zł.

11. Po analizie powyższych danych referendarz sądowy doszedł do przekonania, że wniosek Skarżącej nie jest zasadny, uznając że w przypadku przedsiębiorców – do takich zaś należy Skarżąca - miarodajną dla oceny ich zdolności płatniczych nie jest kategoria "dochodu" (rozumianego jako nadwyżka sumy przychodów nad kosztami ich uzyskania), lecz "przychodu".

Istnieją bowiem legalne instrumenty podatkowe pozwalające na równoważenie kosztów i przychodów, tak by w końcowym rozliczeniu obciążenie podatkowe zminimalizować, czy też w ogóle je wyeliminować. Do instrumentów takich należą choćby zwolnienia podatkowe, dokonywanie zakupów w odpowiednim okresie, obniżenie dochodu przez przesunięcie kosztów w czasie, amortyzacja majątku trwałego.

Istotniejsze zatem jest to, że Skarżąca uzyskuje przychody z działalności gospodarczej i że przychody te kształtują się na wysokim poziomie, o czym świadczą deklaracje VAT-7 oraz zeznania podatkowe za lata 2006-2007. Tak osiągniętymi środkami może ona swobodnie gospodarować i nie jest rzeczą referendarza sądowego ocena sposobu, w jaki to czyni. Wyłącznie do niej należy decyzja na jaki cel środki te przeznaczy.

12. Poza tym referendarz sądowy zauważa, że twierdzenia Skarżącej dotyczące momentu powstania zadłużenia względem ZUS (połowa 2007 r.) nie znajdują odzwierciedlenia w przedłożonym zaświadczeniu o zaleganiu w opłacaniu składek. Z zaświadczenia tego wynika bowiem, że początek okresu zaległości przypada odpowiednio na miesiąc sierpień 2004 r. (składki na ubezpieczenia społeczne), sierpień 2005 r. (składki na ubezpieczenie zdrowotne) i czerwiec 2007 r. (składki na Fundusz Pracy).

W tym stanie rzeczy na podstawie art. 243 § 1 p.p.s.a., art. 245 p.p.s.a., art. 246 § 1 pkt 2 p.p.s.a. oraz art. 258 § 2 pkt 7 p.p.s.a., postanowiono jak w sentencji.