Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach w składzie następującym : Przewodniczący Sędzia NSA Wiesław Morys Sędziowie Sędzia WSA Beata Kalaga-Gajewska (spr.) Sędzia WSA Stanisław Nitecki Protokolant sekr. sąd. Arkadiusz Kmiotek po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 13 czerwca 2008r. sprawy ze skargi I.K. na postanowienie Wojewódzkiego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Województwie Ś. z dnia [...] nr [...] w przedmiocie stopnia niepełnosprawności uchyla zaskarżone postanowienie

Orzeczeniem Powiatowego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w R. z dnia [...], wydanym na podstawie art. 3, art. 4, art. 6, oraz art. 6b ust. 3 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. Nr 123, poz. 776 z późn. zm.) zaliczono I. K. do [...] stopnia niepełnosprawności na okres określony do dnia [...]. Orzeczenie to zostało doręczone stronie w dniu [...].

W dniu [...] I. K. nadała, w placówce pocztowej [...], odwołanie od powołanego orzeczenia z dnia [...] wraz z wnioskiem o przywrócenie terminu do jego złożenia, kwestionując zaliczenie jej do [...] stopnia niepełnosprawności. Jako przyczynę uchybienia terminu wskazała swój zły stan zdrowia w ciągu ostatnich trzech tygodni i jednotygodniowy, w dniach [...], pobyt jej męża w szpitalu. Na żądanie organu, uzupełniając wniosek o przywrócenie terminu podała, iż jest schorowaną [...]-letnią kobietą, która szybko zapada na przeziębienia, źle widzi, nierówno pisze i "zjada" litery oraz ma trudności z poruszaniem się, jak również nie powinna sama chodzić. Wyjaśniła, iż w czasie, kiedy otrzymała orzeczenie Powiatowego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w R. jej mąż zachorował na grypę, następnie również ona sama zachorowała i oboje leczyli się we własnym zakresie lekami ogólnie dostępnymi, dlatego nie może przedstawić żadnego zaświadczenia od lekarza. Po dwóch tygodniach jej mąż poczuł się jeszcze gorzej i w dniu [...] udał się do lekarza, a stamtąd karetką pogotowia został natychmiast przewieziony do szpitala, gdzie przebywał jeden tydzień. Strona zaznaczyła, że jej [...] nie toleruje wychodzenia na ostry wiatr i mróz, dlatego przebywała w domu i nie pomyślała, że będzie potrzebowała zaświadczenia lekarskiego, aby skutecznie domagać się przywrócenia terminu do złożenia odwołania.

Wojewódzki Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Województwie Ś. postanowieniem z dnia [...] Nr [...], wydanym na podstawie art. 58 § 1 i 2 oraz art. 59 § 1 i 2 Kodeksu postępowania administracyjnego nie uwzględnił prośby I. K. o przywrócenie terminu do wniesienia odwołania od orzeczenia Powiatowego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w R. z dnia [...]. W uzasadnieniu postanowienia podniósł, iż ustawowy termin do wniesienia odwołania upłynął w dniu [...] ([...]), zaś odwołanie zostało nadane w urzędzie pocztowym w dniu [...], a więc z siedmiodniowym uchybieniem tego terminu. Organ jednocześnie wyjaśnił, iż przywrócenie terminu do wniesienia odwołania byłoby możliwe wtedy, gdyby w terminie przewidzianym do złożenia odwołania tj. od dnia [...] do [...] strona nie mogła dokonać tej czynności z przyczyny przeszkody nie do przezwyciężenia (np. przerwy w komunikacji, nagłej choroby, która nie pozwoliła na wyręczenie się inną osobą, powodzi lub pożaru). Zdaniem organu, złożone przez stronę pismo z dnia [...] nie spełnia przewidzianych prawem przesłanek przywrócenia terminu do wniesienia odwołania. Nie przedstawiono w nim argumentów, które potwierdzałyby, iż uchybienie terminu było niezawinione. Podana przyczyna w postaci złego stanu zdrowia nie poparta zaświadczeniem lekarskim oraz pobyt męża strony w szpitalu w okresie od [...] do [...] nie stanowi takiej przesłanki. Doręczona w wyniku wezwania dokumentacja w postaci pisemnej konsultacji [...] z dnia [...] i zakwalifikowanie strony do leczenia operacyjnego nie mogą również stanowić podstawy do przywrócenia terminu do wniesienia odwołania. Podsumowując organ uznał, że strona nie przedstawiła argumentów, które uprawdopodobniłyby, iż uchybienie do wniesienia odwołania terminu było przez nią niezawinione.

W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach I. K. podała, iż jest w podeszłym wieku, cierpi na wiele schorzeń, z których najgorszy jest [...], przeszła już cztery operacje i wkrótce czeka ją kolejna piąta, wyznaczona na dzień [...]. Zdaniem skarżącej, choroba utrudniła jej złożenie odwołania w terminie, gdyż nie wolno jej wychodzić na śnieg i zimno, bo to szkodzi jej oku. Wskazała również, iż sama wymaga pomocy drugiej osoby, gdyż wszystko to, co na nią spada jest ponad jej siły, a na każdym kroku czekają ją biurokratyczne utrudnienia.

W odpowiedzi na skargę, Wojewódzki Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności, wniósł o odrzucenie skargi i przywołał argumentację zawartą w zaskarżonym postanowieniu podkreślając, że skarżąca nie przedstawiła żadnych dowodów, które uprawdopodobniłyby, iż uchybienie terminu nastąpiło bez jej winy.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje.

Skarga zasługuje na uwzględnienie.

Problematyka związana z wnoszeniem środków odwoławczych od rozstrzygnięć podejmowanych przez organy administracji publicznej uregulowana została w ustawie z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 z późn. zm.), zwanej dalej w skrócie K.p.a.

W rozpoznawanej sprawie rzeczą bezsporną jest, że skarżąca złożyła odwołanie i wniosek o przywrócenie terminu do jego wniesienia z siedmiodniowym opóźnieniem, pomimo prawidłowego pouczenia o terminie i sposobie jego wniesienia, zawartego w orzeczeniu Powiatowego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w R. z dnia [...].

Jednocześnie podkreślić trzeba, że organ administracji publicznej na podstawie art. 58 § 1 K.p.a. przywraca termin do wniesienia środka odwoławczego na prośbę osoby zainteresowanej, jeśli uprawdopodobni ona, iż uchybienie to nastąpiło bez jej winy. Brzmienie przywołanej regulacji nie pozostawia wątpliwości, że istotą wniosku o przywrócenie terminu jest wyrażenie żądania o rozpatrzenie środka odwoławczego pomimo braku zachowania terminu przewidzianego do jego wniesienia. Natomiast warunkiem uwzględnienia takiego wniosku jest wskazanie okoliczności, które uprawdopodobnią brak winy strony w tej kwestii i to w nieprzekraczalnym terminie siedmiu dni od ustania przyczyny uchybienia tego terminu, a nadto jednoczesne dopełnienie czynności, dla której termin ten był określony (por. art. 58 § 2 K.p.a.).

Uprawdopodobnienie, wynikające z art. 58 § 1 K.p.a., polega na wskazaniu okoliczności wystarczających do powzięcia przekonania o prawdopodobieństwie braku winy po stronie zainteresowanej w uchybieniu temu terminowi. Nie jest to równoznaczne z udowodnieniem określonych faktów, wskazujących na wymaganą staranność, co do istnienia przeszkody niezależnej od samej zainteresowanej strony, lecz tylko ich uwiarygodnienie. Oceniając istnienie przesłanki braku winy należy przyjąć obiektywny miernik staranności wymagany od strony, jako osoby należycie dbającej o swoje interesy. Stanowisko to zostało zaakceptowane w orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego (por. postanowienie NSA z dnia 2 października 2002 r., sygn. V SA 793/02, publ. Monitor Prawniczy z 2002 r., Nr 23, str. 1059, Lex Nr 55832), jak i w nauce postępowania administracyjnego i postępowania cywilnego (por. np. A. Wróbel, Kodeks postępowania administracyjnego II, str. 368-370; M. Jędrzejowska, Kodeks postępowania cywilnego III, str. 362; m. in. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 26 kwietnia 2007 r., sygn. II CZ 22/07, LEX nr 319631 i z dnia 10 stycznia 2007 r., sygn. I CZ 108/06, LEX nr 258547).

Na organie administracji spoczywa obowiązek badania wniosku o przywrócenie terminu zgodnie z zasadami procedury administracyjnej (por. art. 7, art. 8 i art. 9 K.p.a.). Oznacza to, że ocena przesłanek zastosowania w sprawie art. 58 K.p.a., musi odbywać się z odwołaniem do wszechstronnego wyjaśnienia okoliczności konkretnego przypadku, przy uwzględnieniu wszelkich koniecznych środków dowodowych z uwzględnieniem słusznego interesu strony, a wszelkie niejasności i niedopowiedzenia nie mogą być interpretowane na jej niekorzyść. Należy przy tym uwzględnić całokształt materiałów zgromadzonych w aktach sprawy, a w razie potrzeby przeprowadzić postępowanie uzupełniające.

Powracając na grunt rozpoznawanej sprawy, Wojewódzki Sąd Administracyjny zauważa, iż organ administracji dokonał oceny treści odwołania skarżącej i wyjaśnień uzupełniających złożonych na jego wezwanie, ale uczynił to w sposób sprzeczny z zasadą prawy obiektywnej, określoną w art. 7 K.p.a., jako naczelnej zasady postępowania administracyjnego, która ma bezpośredni wpływ na rozłożenie ciężaru dowodu w tym postępowaniu. Z zasady tej wynika obowiązek organu administracji "wyczerpującego zbadania wszystkich okoliczności faktycznych związanych z określoną sprawą, aby w ten sposób stworzyć jej rzeczywisty obraz i uzyskać podstawę do trafnego zastosowania przepisu prawa" (Dawidowicz, Ogólne postępowanie administracyjne, str. 108).

Jak wynika z akt administracyjnych, skarżąca jest osobą straszą, schorowaną i nieporadną, w szczególności ma na to wpływ choroba nowotworowa oka oraz brak zadawalającej poprawy stanu jej zdrowia, bowiem czeka ją kolejna operacja. Powyższy stan zdrowia skarżącej istniał w dacie złożenia odwołania, o czym świadczy treść dokumentacji medycznej w postaci wyniku konsultacji [...] z dnia [...] oraz ponowne zakwalifikowanie do leczenia operacyjnego. Jednocześnie skarżąca jako przyczynę uchybienia terminu wskazała również przebyte przeziębienie "w ciągu ostatnich trzech tygodni" i jednotygodniowy, w dniach [...] - [...], pobyt jej męża w szpitalu. Akcentowała, iż jest schorowaną [...]-letnią kobietą, która szybko zapada na przeziębienia, źle widzi, nierówno pisze i "zjada" litery oraz ma trudności z poruszaniem się, jak również nie powinna sama chodzić, a jej [...] nie toleruje wychodzenia na ostry wiatr i mróz, dlatego w tym okresie przebywała w domu i nie pomyślała, że będzie potrzebowała zaświadczenia lekarskiego, aby skutecznie domagać się przywrócenia terminu do złożenia odwołania.

W tych okolicznościach sprawy, z uwagi na nieporadność skarżącej, usprawiedliwioną skutkami bezspornie istniejącej u niej choroby, obowiązkiem organu administracji było nie tylko żądanie udokumentowania choroby stosownym zaświadczeniem lekarskim (wezwanie z dnia [...] akta administracyjne k-[...]), ale przeprowadzenie postępowania uzupełniającego w tym zakresie, które wykazałoby, czy w okresie od dnia odbioru orzeczenia Powiatowego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w R. z dnia [...] do dnia nadania odwołania w placówce pocztowej istniała po stronie skarżącej przeszkoda nie do przezwyciężenia, która uniemożliwiła jej złożenie odwołania, a zarazem przesądza o braku jej winy w uchybieniu temu terminowi. Zauważyć przyjdzie, że sama skarżąca zgodnie ze swoją wiedzą i umiejętnościami starała się wyjaśnić te przyczyny.

Na uwagę zasługuje okoliczność, że w ostatnim dniu terminu do złożenia odwołania zachorował mąż skarżącej, co zdaniem Sądu, wymaga wyjaśnienia, czy okoliczność ta usprawiedliwia niezachowanie terminu do złożenia odwołania, w szczególności z racji stanu zdrowia samej skarżącej i akcentowania przez nią, że źle widzi, nierówno pisze i "zjada" litery oraz ma trudności z poruszaniem się, jak również nie powinna sama chodzić. Takie oświadczenie skarżącej wymusza na organie administracji przeprowadzenie postępowania na okoliczność możliwości samodzielnego sporządzenia i złożenia przez skarżącą odwołania bez pomocy osoby trzeciej, czy też innego domownika poza wówczas chorym mężem skarżącej, o ile w ogóle taki domownik istnieje. Rozważyć tu przyjdzie, czy skarżąca mogła upoważnić na okres swojej niedyspozycji, z uwagi na chorobę bądź problemy z odczytaniem pouczenia, jak też niesprzyjające dla niej warunki atmosferyczne, inną osobę lub domowników do sporządzenia i nadania na poczcie odwołania w celu zabezpieczenia dotrzymania terminu do jego wniesienia. Dopiero poczynione w tej kwestii jednoznaczne ustalenia o braku takich możliwości przemawiałyby za tym, że uchybienie terminu wynikało z niezawinionych przez nią przyczyn. Ocena, czy skarżąca dochowała terminu do wniesienia wniosku o przywrócenie terminu, a w szczególności, czy przeszkoda ustała w dniu, w którym w jej mniemaniu ustała przyczyna uchybienia, należy także do organu administracji.

W tym miejscu zaznaczyć trzeba, że art. 57 § 4 K.p.a. nakazuje liczyć ostatni dzień terminu tak, aby strona miała zapewnione warunki do skorzystania z swojego prawa także w ostatnim dniu terminu. Za ugruntowane należy uznać stanowisko, jak wyjaśnił Sąd Najwyższy w orzeczeniu z dnia 9 października 1986 r., IV PZ 82/86 (publ. OSNCP 1988/1/15), że jeżeli zdarzenie uniemożliwiające dokonanie czynności nastąpiło w ostatnim dniu terminu, w którym czynność miała być dokonana, to nie można przyjąć, że niedokonanie czynności jest zawinione. Stanowisko to zostało zaakceptowane również w postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia 8 grudnia 2004 r., sygn. I CZ 142/04 (publ. Lex Nr 277071).

Z przedstawionych wyżej powodów, w ocenie Sądu, skarga zasługuje na uwzględnienie, bowiem można zarzucić organowi administracji naruszenie wskazanych wcześniej przepisów art. 7, art. 8 i art. 9 w związku z art. 77 K.p.a., a zaskarżone postanowienie mogło zapaść przed dokładnym zbadaniem wszystkich istotnych dla rozstrzygnięcia tej sprawy okoliczności faktycznych.

W ponownym rozpoznaniu sprawy organ administracji powinien z większą starannością zbadać wskazane przez skarżącą okoliczności mające na celu uprawdopodobnienie przyczyn uchybienia terminu do wniesienia środka odwoławczego ewentualne wezwać skarżącą do ich uzupełnienia w aspekcie przesłanek wymaganych treścią art. 58 § 2 K.p.a., jak również dopuścić w celu ustalenia ich istnienia wszystkie możliwe dowody, w tym również przesłuchanie w charakterze świadka męża skarżącej. W tym celu organ administracji powinien wyznaczyć skarżącej termin do przedstawienia stosownych dowodów i oświadczeń, następnie przeprowadzić postępowanie uzupełniające i wydać postanowienie rozstrzygające badaną w tej sprawie kwestię wniosku o przywrócenie terminu do wniesienia odwołania. Następstwem tego rozstrzygnięcia będzie dopiero ewentualna możliwość orzeczenia w przedmiocie uchybienia terminu do wniesienia środka odwoławczego. Z kolei, w wypadku rozstrzygnięcia o przywróceniu tego terminu konieczne będzie merytoryczne rozpoznanie złożonego przez skarżącą odwołania.

W tym stanie rzeczy, na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. c ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.) orzeczono, jak w sentencji. Z uwagi na charakter zaskarżonego aktu Sąd odstąpił od orzeczenia w przedmiocie jego wykonania, na podstawie art. 152 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.