Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Gabriela Gorzan Sędziowie as. sąd. WSA Katarzyna Nikodem as. sąd. WSA Małgorzata Bejgerowska /spr./ Protokolant Sekr. sąd. Magdalena Rossa- Śliwa po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 02 lipca 2008r. sprawy ze skargi P i T T następców prawnych Z T na decyzję Izby Skarbowej z dnia [...] nr [...] w przedmiocie odmowy stwierdzenia wygaśnięcia zobowiązania z tytułu przedawnienia w podatku od spadków i darowizn I. uchyla zaskarżoną decyzję i poprzedzającą ją decyzję Urzędu Skarbowego z dnia [...] Nr [...]; II. zasądza od Dyrektora Izby Skarbowej na rzecz P i T T kwotę [...] ([...] ) tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego ; III. stwierdza, że orzeczenia wymienione w pkt I nie mogą być wykonane do dnia uprawomocnienia się niniejszego wyroku. /-/M. Bejgerowska /-/G. Gorzan /-/K. Nikodem

U Z A S A N I E N I E

Urząd Skarbowy decyzją z dnia [...], nr [...], działając na podstawie art. 207 § 1 i art. 70 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. nr 137, poz. 926 ze zm. - dalej w skrócie: O.p.), negatywnie załatwił wniosek Z T w sprawie stwierdzenia wygaśnięcia zobowiązania z tytułu przedawnienia zaległego podatku od spadków i darowizn.

W uzasadnieniu powyższego rozstrzygnięcia organ podał, że decyzją z dnia [...] Z T został wymierzony podatek od spadków i darowizn w kwocie [...] wraz z należnymi odsetkami za zwłokę. W dniu [...] doręczono podatnikowi upomnienie wzywające do uregulowania należności. W dniu [...] wystawiony został tytuł wykonawczy, nr [...], w celu przymusowego ściągnięcia należności. W dniach [...] i [...] poborca skarbowy sporządził protokoły o stanie majątkowym zobowiązanego. Odnosząc się do wniosku ZT o stwierdzenie wygaśnięcia zobowiązania podatkowego z tytułu przedawnienia podatku od spadków i darowizn, organ pierwszej instancji wskazał, że wbrew twierdzeniom dłużnika zaległość nie uległa przedawnieniu, na podstawie art. 70 O.p. Zdaniem organu przedmiotowa zaległość jest nadal wymagalna, gdyż bieg terminu przedawnienia uległ przerwaniu wskutek pierwszej czynności egzekucyjnej, o której podatnik został powiadomiony i biegnie na nowo. Ponadto wskazano, że organ egzekucyjny nie wydał postanowienia o umorzeniu postępowania egzekucyjnego.

W odwołaniu Z T wniósł o uchylenie decyzji organu pierwszej instancji, zarzucając jej naruszenie art. 125 § 1 i art. 70 § 1, § 3 i § 4 O.p. Argumentując zarzut bezczynności organu egzekucyjnego odwołujący się podał, że w dwa lata po wymierzeniu przedmiotowego podatku spisano protokół o stanie jego majątku, a następnie przez 5 lat nie podejmowano żadnych działań egzekucyjnych. Zdaniem dłużnika prowadzenie egzekucji przez okres nie ograniczony żadnymi ramami czasowymi, czyniłoby przepisy przedawnienia przepisami martwymi. ZT powołał się na treść art. 32 § 1 i § 2 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (tekst jednolity: Dz. U. z 1991 r., nr 36, poz. 161 ze zm. - zwana dalej: u.p.e.a.), z którego wynika, że czynność egzekucyjna zaczyna się w chwili doręczenia zobowiązanemu tytułu wykonawczego wraz z postanowieniem o zastosowaniu środka egzekucyjnego, albo wskazującego, jaki środek egzekucyjny został zastosowany. Zdaniem odwołującego się wraz z tytułem wykonawczym nie zostało mu doręczone takie postanowienie, stąd też należy uznać, że pierwsza czynność egzekucyjna przerywająca bieg terminu przedawnienia nie została skutecznie dokonana i zobowiązanie podatkowe uległo przedawnieniu z dniem [...].

Izba Skarbowa decyzją z dnia [...], nr [...], wydaną na podstawie art. 233 § 1 i art. 59 § 1 pkt 3 O.p., utrzymała w mocy decyzję organu pierwszej instancji.

W motywach rozstrzygnięcia organ odwoławczy wskazał, że postanowieniem z dnia [...] organ egzekucyjny umorzył postępowanie egzekucyjne. Odnosząc się do zarzutu bezczynności wskazano, że poza spisaniem protokołów o stanie majątkowym dłużnika, wielokrotnie podejmowano nieskuteczne próby, zmierzające do wyegzekwowania należności, co mają potwierdzać załączone do akt raporty poborcy skarbowego. Powołując się na treść art. 70 O.p. organ podał, że zobowiązanie podatkowe dłużnika z tytułu podatku od spadków i darowizn nie uległo przedawnieniu, ponieważ pierwsza czynność egzekucyjna spowodowała przerwanie biegu terminu przedawnienia. Organ odwoławczy wskazał, że dłużnik otrzymał tytuł wykonawczy z dnia [...], w którym zawarto także postanowienie.

W skardze do Naczelnego Sądu Administracyjnego Ośrodek Zamiejscowy ZT wniósł o uchylenie zaskarżonej decyzji, zarzucając naruszenie przepisów proceduralnych, tj. art. 121 § 1 i art. 122 O.p. oraz art. 32 § 1 i § 2 u.p.e.a. Uzasadniając zarzuty skarżący podał, że organ egzekucyjny nie doręczył mu tytułu wykonawczego, a jedynie po jego okazaniu on potwierdził przyjęcie do wiadomości. Zdaniem skarżącego nie dokonano skutecznie pierwszej czynności egzekucyjnej i nie mogło dojść do przerwania biegu przedawnienia, a więc zobowiązanie uległo przedawnieniu w [...]. Skarżący podniósł, że nie doręczono mu postanowienia o zastosowaniu środka egzekucyjnego, które winno być oddzielnym dokumentem i zakwestionował wielokrotne wizyty poborcy skarbowego. Według ZT wydanie w dniu [...] postanowienia o umorzeniu postępowaniu egzekucyjnego nie budzi zaufania do organów podatkowych, tym bardziej, że do dnia wniesienia niniejszej skargi orzeczenie to nie zostało mu doręczone.

W odpowiedzi na skargę Izba Skarbowa wniosła o jej oddalenie, podtrzymując stanowisko i argumentację zawartą w zaskarżonej decyzji. Dodatkowo organ odwoławczy podał, że w dniu [...] została doręczona zobowiązanemu "wkładka tytułu wykonawczego", a organ egzekucyjny nie miał możliwości zastosowania któregokolwiek ze środków egzekucyjnych i dokonał jedynie spisania protokołów o stanie majątkowym zobowiązanego.

W toku postępowania sądowoadministracyjnego ustalono, że skarżący zmarł w dniu [...] i w związku z tym, na podstawie art. 97 § 1 pkt 1 Kpa w związku z art. 59 ustawy z dnia 11 maja 1995 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym, postanowieniem z dnia [...], sygn. akt [...], zawieszono niniejsze postępowanie. Po wskazaniu przez organ jako następców prawnych zmarłego spadkobierców, tj. bratanków PT i TT, postanowieniem z dnia [...], Sąd podjął zawieszone postępowanie z urzędu, w oparciu o treść art. 128 § 1 pkt 1 ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. nr 153, poz. 1270 ze zm.).

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Na wstępie należy wskazać, że niniejsza sprawa zainicjowana wniesieniem skargi do Naczelnego Sądu Administracyjnego podlega rozpoznaniu przez Wojewódzki Sąd Administracyjny na podstawie przepisów ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. nr 153, poz. 1269 ze zm. - dalej w skrócie: P.u.s.a.) i ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. nr 153, poz. 1270 ze zm. - dalej w skrócie: P.p.s.a.) w związku z art. 97 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Przepisy wprowadzające ustawę - Prawo o ustroju sądów administracyjnych i ustawę - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. nr 153, poz. 1271 ze zm.).

Rozpoznając wniesioną skargę, zgodnie z treścią art. 1 P.u.s.a., a także art. 3 P.p.s.a., Sąd bada, czy zaskarżona decyzja odpowiada prawu, a w szczególności czy przy jej wydawaniu doszło do naruszenia prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy, lub naruszenia przepisów postępowania, dającego podstawę do jego wznowienia, względnie mającego istotny wpływ na wynik tego postępowania (art. 145 P.p.s.a.). Jednocześnie przepis art. 134 § 1 P.p.s.a. stanowi, że Sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy, nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną. Sąd administracyjny dokonuje zatem kontroli legalności działań administracji publicznej poprzez orzekanie w sprawach skarg na akty lub czynności z zakresu administracji publicznej dotyczące uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa. Granice rozpoznania skargi przez Sąd są z jednej strony wyznaczone przez kryterium legalności działań organów podatkowych w zaskarżonej sprawie, a z drugiej przez zakaz pogarszania sytuacji prawnej skarżącego (zakaz reformationis in peius).

Skarga jest zasadna.

Rozpatrzenie zarzutów skargi należy rozpocząć od kwestii procesowych, albowiem prawidłowo ustalony stan faktyczny w oparciu o prawidłowo przeprowadzone i rozpatrzone dowody, a także w zgodzie z wymogami formalnymi daje dopiero podstawy do rozpatrzenia prawidłowości zastosowania przepisów prawa materialnego. W pierwszej kolejności należy wskazać, że wniosek Z T skierowany do organu egzekucyjnego, inicjujący przedmiotowe postępowanie został załatwiony w niewłaściwy sposób. Organ pierwszej instancji wydał decyzję z powołaniem na przepisy ustawy - Ordynacja podatkowa, podczas gdy, ustawa ta nie przewiduje takiego trybu załatwienia tej sprawy.

Z analizy wniosku skarżącego wynika, że wnosił on o formalne stwierdzenie umorzenia postępowania egzekucyjnego z powodu przedawnienia zobowiązania. Z akt sprawy wynika, że postępowanie de facto zostało umorzone, choć z innego powodu, ale nie sposób ustalić, czy orzeczenie to jest prawomocne. Wobec powyższego organ odwoławczy wykazał się niekonsekwencją, utrzymując w mocy decyzję pierwszoinstancyjną, odmawiającą stwierdzenia wygaśnięcia zobowiązania z powodu jego przedawnienia, podczas, gdy postępowanie egzekucyjne zostało uprzednio umorzone. Organ, mimo że powinien, nie zbadał, czy po wydaniu postanowienia z dnia [...] o umorzeniu postępowania egzekucyjnego istnieje przedmiot postępowania, o którym należy rozstrzygać. Zauważyć bowiem należy, że cel, do którego zmierzał skarżący został osiągnięty, bo postępowanie egzekucyjne zostało zakończone.

W ocenie Sądu sprawa nie została należycie wyjaśniona, a uzasadnienia decyzji organów obu instancji są niespójne i lakoniczne. W aktach sprawy brak jest decyzji z dnia [...], którą wymierzono skarżącemu podatek od spadków i darowizn, choć organy powołują ją w uzasadnieniach kontrolowanych decyzji. Organ odwoławczy nie podał w zaskarżonej decyzji daty doręczenia zobowiązanemu tytułu wykonawczego z dnia [...]. Dopiero w odpowiedzi na skargę wskazano, że skarżący w dniu [...] odebrał "wkładkę tytułu wykonawczego", co miał potwierdzić na oryginale tego dokumentu. Tymczasem z załączonego do akt sprawy tytułu wykonawczego nie wynika kiedy został on doręczony skarżącemu, albowiem obok podpisu w miejscu otrzymującego brak jest jakiejkolwiek daty.

Organy egzekucyjne obu instancji wskazały, że z uwagi na zastosowanie środka egzekucyjnego bieg terminu przedawnienia został przerwany. Z kontrolowanych decyzji nie sposób jednak ustalić jaki dokładnie środek egzekucyjny organy mają na myśli, a nie wskazanie daty jego zastosowania powoduje, że niemożliwe jest ustalenie daty od której przerwany termin należy liczyć na nowo. Ubocznie należy zauważyć, że w odpowiedzi na skargę organ odwoławczy zaprzeczył, aby zastosowano którykolwiek ze środków egzekucyjnych, a jedynie dokonano spisania protokołów o stanie majątkowym zobowiązanego.

Opisane powyższej uchybienia prawa procesowego (art. 121, art. 122, art. 188 i 191 O.p.) zdaniem Sądu, miały istotny wpływ na wynik niniejszej sprawy i powodują, że decyzje organów egzekucyjnych obu instancji uchylają się spod kontroli sądowej. Jednocześnie Sąd odstąpił od oceny pozostałych zarzutów, albowiem pozostają one bez znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy.

Na marginesie Sąd zauważa, że powołane w zaskarżonej decyzji dokumenty w postaci raportów, które mają potwierdzać podejmowanie wielokrotnych działań przez organy egzekucyjne, budzą wątpliwości co do swej prawidłowości (k. [...]). Z zapisów na tych dokumentach wynika, że zostały one sporządzone w dniach [...], [...], [...] i [...], jednakże formularze, na których je wystawiono zostały wydrukowane później, bo w [...] (vide na odwrocie). Okoliczność ta nie zastanowiła organu odwoławczego, który bezkrytycznie zaakceptował te dokumenty, chcąc wykazać w ten sposób, że organ egzekucyjny pierwszej instancji nie dopuścił się bezczynności.

Reasumując Sąd uznał, że zaskarżone decyzje należy wyeliminować z obrotu prawnego, a rzeczą organów przy ponownym rozpoznaniu sprawy będzie zbadanie w pierwszej kolejności istnienie jej przedmiotu i wydanie orzeczenia z zachowaniem wymogów proceduralnych.

Z uwagi na powyższe Sąd stwierdził, że zaskarżona decyzja i poprzedzająca ją decyzja organu pierwszej instancji nie odpowiadają prawu i na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. c P.p.s.a., orzekł o ich uchyleniu. Rozstrzygnięcie w przedmiocie kosztów postępowania i wstrzymania wykonalności uchylonych decyzji ma swoje oparcie w przepisach art. 152 i art. 200 P.p.s.a.

M. Bejgerowska G. Gorzan K. Nikodem