Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gorzowie Wielkopolskim w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Mirosław Trzecki Sędziowie Sędzia WSA Grażyna Staniszewska Asesor WSA Michał Ruszyński (spr.) Protokolant Kamila Karwatowicz po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 10 lipca 2008 r. sprawy ze skargi [...] na decyzję Dowódcy Jednostki Wojskowej [...] z dnia [...] r. nr [...] w przedmiocie ustalenia zwaloryzowanej na dzień zwolnienia ze służby równowartości kosztów utrzymania i nauki I. uchyla zaskarżoną decyzję, II. stwierdza, że zaskarżona decyzja nie podlega wykonaniu.

Decyzją administracyjną [...] - Dowódca Jednostki Wojskowej Nr [...] :

1/. ustalił por. rez. P.R. zwrot zwaloryzowanej na dzień zwolnienia ze służby równowartości kosztów poniesionych na jego utrzymanie i naukę w Centrum Szkolenia Wojsk Medycznych w Łodzi w okresie od dnia 1.10.2002r. do dnia 30.09.2005r. w wysokości proporcjonalnej do czasu zawodowej służby wojskowej, jaki żołnierzowi zawodowemu pozostał do odbycia, na kwotę 28.842,03 zł, oraz

21. umorzył postępowanie administracyjne w części dotyczącej ustalenia zwrotu zwaloryzowanej na dzień zwolnienia ze służby równowartości kosztów poniesionych na utrzymanie i naukę w Wojskowej Akademii Medycznej w okresie od dnia 16.08.1999r. do dnia 30.09.2002r.

W uzasadnieniu tej decyzji organ orzekający wskazał, że por. rez. P.R. wypowiedział stosunek służbowy zawodowej służby wojskowej w okresie pełnienia służby obowiązkowej i na podstawie rozkazu Nr [...] Szefa Sztabu Generalnego Wojska Polskiego z dnia [...] został zwolniony z tej służby. Organ wyjaśnił, że w trakcie prowadzonego postępowania administracyjnego ustalono, że P.R. pobierał naukę w okresie od 16 sierpnia 1999r. do 30 września 2002r. w Wojskowej Akademii Medycznej oraz w okresie od 1 października 2002r. do 30 września 2005r. w Centrum Szkolenia Wojskowych Służb Medycznych. W związku z powyższym oraz treścią art. 54 ust. 1,3,4 i 5 ustawy z dnia 11 września 2003r. o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych (Dz.U. z 2003r. Nr 179, póz. 1750 ze zm. - zwanej dalej u.s.w.ż.z) P.R. zobowiązany został do zwrotu zwaloryzowanej na dzień zwolnienia ze służby równowartości kosztów poniesionych na jego utrzymanie i naukę. Jednocześnie organ l instancji wyjaśnił, że kwota w/w kosztów (28.842,03 zł) wyliczona została na podstawie § 15, 17 i 18 ust. 1 rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej z dnia 24 maja 2004r. w sprawie kierowania i udzielania pomocy żołnierzom zawodowym w związku z pobieraniem przez nich nauki oraz ustalania równowartości kosztów poniesionych w związku z nauką (Dz.U. z 2004r. Nr 135, póz. 1451 - zwanego dalej rozp. MON).

W uzasadnieniu decyzji organ l instancji podał ponadto, że w toku postępowania zwracał się do Centrum Szkolenia Wojskowych Służb Medycznych, Uniwersytetu

-2-

Sygn. akt II SA/Go 276/08

Medycznego w Łodzi, oraz Archiwum Wojsk Lądowych nr 1 w Toruniu o ustalenie równowartości kosztów poniesionych na utrzymanie i naukę P.R. w okresie od 16 sierpnia 1999r. do 30 września 2002r. Organy te stwierdziły, że nie ma możliwości ustalenia równowartości kosztów poniesionych na utrzymanie i naukę żołnierzy zawodowych podlegających zwrotowi, którzy pobierali naukę w byłej Wojskowej Akademii Medycznej w Łodzi. W związku z tym Ministerstwo Obrony Narodowej - Departament Kadr w piśmie Nr [...] stwierdził, że w takiej sytuacji niezbędnym jest rozważenie konieczności umorzenia postępowania na podstawie art. 105 kpa. Organ l instancji kierując się sugestią MON umorzył postępowanie w części dotyczącej ustalenia zwrotu równowartości kosztów poniesionych na utrzymanie i naukę P.R. w Wojskowej Akademii Medycznej w Łodzi. Organ uznał, że niemożność ustalenia zwrotu kosztów stanowi, iż w tej sprawie nie można wydać decyzji rozstrzygającej co do istoty sprawy.

P.R. nie zgodził się z powołaną decyzją Dowódcy Jednostki Wojskowej Nr [...] i złożył od niej odwołanie do Dowódcy Jednostki Wojskowej Nr [...]. Odwołujący się wniósł o uchylenie zaskarżonej decyzji. W uzasadnieniu odwołania P.R. wskazał, że rozp. MON weszło w życie z dniem 1 lipca 2004r., natomiast organ l instancji w oparciu o przepisy rozp. MON ocenił stan faktyczny mający miejsce między 1.10.2002r. a 30.09.2005r. Takie postępowanie - w ocenie odwołującego się - jest sprzeczne z wyrażoną w art. 6 kpa zasadą praworządności oraz wyr.ażoną w art. 8 kpa zasadą pogłębiania zaufania obywateli do organów państwa. W myśl bowiem tych zasad niedopuszczalnym jest, aby zakres skonkretyzowanego w postępowaniu administracyjnym obowiązku rozciągał się na okres, kiedy podstawa prawna tego obowiązku jeszcze nie istniała. Odwołujący się wskazał ponadto, że art. 54 ust. 1 u.s.w.ż.z zobowiązuje do zwrotu kosztów utrzymania i nauki żołnierza zawodowego, będącego absolwentem szkoły wojskowej i żołnierza skierowanego na studia lub naukę oraz na staż naukowy lub kurs trwający ponad pięć miesięcy. Odwołujący się podkreślił, że zgodnie z art. 55 ust. 1 pkt 2 u.s.w.ż.z w zw. z § 11 ust. 1 pkt 3 rozp. MON, na kurs lub naukę kieruje żołnierza zawodowego organ wojskowy, właściwy do wyznaczania na stanowisko służbowe. Skarżący podał, że przez okres jego służby nie został wydany rozkaz kierujący go do Uniwersytetu Medycznego w Łodzi. Tak więc organ l instancji ustalając tę okoliczność odmiennie, dopuścił się błędu w sferze

-3-

Sygn. akt II SA/Go 276/08

faktu, skutkującego obrazą art. 54 ust. 1 u.s.w.ż.z. W ocenie skarżącego organ dopuścił się także błędu w sferze faktu, albowiem ustalił, że okres nauki w Centrum Szkolenia Wojsk Medycznych w Łodzi trwał do dnia 30.09.2005r., gdzie w rzeczywistości trwał on do dnia 23.05.2005r.

W zakresie rozstrzygnięcia zawartego w pkt 2 decyzji odwołujący się podniósł, że umorzenie postępowania administracyjnego w zakresie wskazanym w tym punkcie jest słuszne. Zakwestionować należy jednak uzasadnienie tego rozstrzygnięcia. Organ przyjął bowiem, że obowiązek zwrotu kosztów poniesionych na studia w Wojskowej Akademii Medycznej w Łodzi istnieje a tylko nie może określić jego zakresu w przedmiotowej sprawie.

Organ odwoławczy nie uwzględnił odwołania P.R. i decyzją [...] utrzymał w mocy pierwszoinstancyjne rozstrzygnięcie, podkreślając, że mając na względzie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 17 grudnia 2004r. o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych (Dz.U. z 2005r. Nr 14, póz. 114 ze zm.), dowódca zobowiązany jest wydać decyzję administracyjną z naliczonymi kosztami poniesionymi na utrzymanie i naukę kandydatów na żołnierzy zawodowych, aby nie dopuścić do naruszenia dyscypliny finansów publicznych (ma obowiązek dochodzić należności Skarbu Państwa). Organ II instancji wskazał także, iż dodatkowo do naliczenia kosztów zobligował organ l instancji rozkaz Szefa Sztabu Generalnego Wojska Polskiego Nr [...] w sprawie zwolnienia P.R. z zawodowej służby wojskowej.

Decyzję Dowódcy Jednostki Wojskowej Nr [...] P.R. zaskarżył do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonej decyzji jako niezgodnej z prawem. W uzasadnieniu skargi skarżący wskazał, że istotą administracyjnego postępowania odwoławczego jest dwukrotne rozpatrzenie tej samej sprawy, w zakresie jaki wyznacza zaskarżona decyzja. Organ II instancji rozstrzyga w sprawie merytorycznie, tak samo jak czyni to organ l instancji. Oznacza to, że organ II instancji wydając decyzję w oparciu o art. 138 kpa, powinien ponownie rozpatrzyć stan faktyczny oraz prawny sprawy w jej całokształcie. Organ II instancji zobowiązany jest także ustosunkować się do wniosków i zarzutów podniesionych przez stronę w odwołaniu. W tym kontekście - w ocenie skarżącego - zaskarżona decyzja nie może się ostać, z jej uzasadnienia wynika bowiem, że wyłącznym

-4-

Sygn. akt II SA/Go 276/08

powodem utrzymania w mocy decyzji organu l instancji jest konieczność przestrzegania dyscypliny finansów publicznych i w związku z tym dowódca zobowiązany jest wydać decyzję z naliczonymi kosztami. W skardze skarżący powtórzył także argumenty podniesione w odwołaniu.

W odpowiedzi na skargę organ odwoławczy wniósł o jej oddalenie. Odnosząc się do treści skargi organ odwoławczy wskazał, że w chwili wydawania zaskarżonej decyzji podstawą do określenia kosztów było rozp. MON. Tym samym organ wojskowy wydający decyzję w l instancji, mając na względzie jego treść § 15 w zw. z § 17 mógł określić koszty rzeczywiście poniesione w związku z nauką żołnierza zawodowego, o którym mowa w art. 54 ust. 1 u.s.w.ż.z, obejmujące koszty przypadające na jednego żołnierza szkolonego w zakresie ujętym w tym przepisie. Nawiązując do twierdzenia skarżącego, iż właściwy organ do wyznaczania na stanowisko służbowe nie wydał rozkazu o skierowaniu do Centrum Szkolenia Wojskowych Służb Medycznych w Łodzi, organ II instancji wyjaśnił, że skarżący w latach 1999-2005 pełnił służbę kandydacką, najpierw w latach 1999-2002 na Wojskowej Akademii Medycznej w Łodzi jako słuchacz, następnie od 2002-2005 jako podchorąży w Centrum Szkolenia Wojskowych Służb Medycznych w Łodzi. W obu przypadkach rozkazy personalne wobec kandydata na żołnierza zawodowego, jakim w owym czasie był skarżący, wydawane były przez właściwych komendantów uczelni. Przepisy prawa na który powołuje się skarżący dotyczą żołnierzy zawodowych, a nie służby kandydackiej. Organ odwoławczy nie zgodził się także z twierdzeniem skarżącego, że organ orzekający w l instancji dopuścił się błędu w przedmiocie ustalenia nauki skarżącego w Centrum Szkolenia Wojskowych Służb Medycznych w Łodzi. Rzeczywisty wymiar służby skarżącego wynika z jego akt personalnych, potwierdzony chociażby w piśmie Szefa Wydziału Personalno-Wychowawczego Centrum Szkolenia Wojskowych Służb Medycznych w sprawie ustalenia kosztów nauki żołnierza zawodowego z dnia 12 lipca 2007r.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje :

Skarga zasługuje na uwzględnienie.

Zaskarżona decyzja wydana została z naruszeniem przepisów postępowania, które mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Zgodnie z zasadą dwuinstancyjne -

-5-Sygn. akt II SA/Go 276/08

ści postępowania administracyjnego, wyrażoną w art. 15 ustawy z dnia 14 czerwca1960r. - Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U. z 2000r. Nr 98, póz. 1071 ze zm. - zwanej dalej kpa), strona postępowania administracyjnego ma prawo domagania się dwukrotnego rozpoznania i rozstrzygnięcia sprawy przez organy l i II instancji. Organ odwoławczy obowiązany jest zatem do merytorycznego rozpatrzenia sprawy i skontrolowania prowadzonego postępowania oraz pierwszoinstancyjnego rozstrzygnięcia z punktu widzenia legalności, jak i celowości. Słusznie więc w skardze wskazał skarżący, iż istota administracyjnego postępowania odwoławczego polega na ponownym rozstrzygnięciu sprawy administracyjnej. Organ odwoławczy ponownie rozpoznając sprawę obowiązany jest zatem ocenić, czy w danym stanie faktycznym organ l instancji podjął właściwie rozstrzygnięcie. Organ ten obowiązany jest także do rozpatrzenia zarzutów podniesionych w odwołaniu. Wynika to wprost z art. 138 kpa.

W niniejszej sprawie organ odwoławczy nie rozpoznał ponownie sprawy. Organ ten nie odniósł się także w ogóle do zarzutów podniesionych przez skarżącego w odwołaniu od decyzji organu l instancji. Z treści uzasadnienia zaskarżonej decyzji wynika, że jedyną przyczyną utrzymania w mocy pierwszoinstancyjnego rozstrzygnięcia była konieczność przestrzegania dyscypliny finansów publicznych. Nie ulega wątpliwości, iż organy administracji publicznej mają obowiązek przestrzegania dyscypliny finansów publicznych i w razie naruszenia tej dyscypliny ponoszą odpowiedzialność określoną w przepisach ustawy z dnia 17 grudnia 2004r. o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych. Nie oznacza to jednak, że organy administracji publicznej rozstrzygając sprawy związane z ustaleniem należności Skarbu Państwa mogą kierować się tylko przepisami tej ustawy bez dokładnego ustalenia stanu faktycznego sprawy, jak miało to miejsce w niniejszej sprawie.

Kierując się powyższym należało stwierdzić, że zaskarżona w sprawie decyzja wydana w postępowaniu odwoławczym, jest wadliwa z powodu naruszenia przez organ II instancji przepisów proceduralnych, w tym w szczególności art. 7, 11, 77 § 1, 80 kpa. Ponadto sposób uzasadnienia decyzji - niewyjaśniający tak naprawdę stronie przyczyn utrzymania w mocy decyzji organu l instancji - w sposób oczywisty narusza art. 8 kpa obligujący organy administracji publicznej prowadzić postępowanie w taki sposób, aby pogłębiać zaufanie obywateli do organów Państwa

-6-

Sygn. akt 11 SA/Go 276/08

oraz świadomość i kulturę prawną obywateli.

Organ odwoławczy do zarzutów podnoszonych przez skarżącego w toku postępowania odniósł się dopiero w piśmie procesowym, jakim jest odpowiedź na skargę. Należy jednak wskazać, że odpowiedź na skargę nie może zastąpić uzasadnienia decyzji, określonego w art. 107 § 3 kpa.

W konsekwencji sąd uznał, że skarga jest uzasadniona i prowadzi do uchylenia zaskarżonej decyzji.

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy organ II instancji powinien mieć na względzie ocenę prawną i wskazania co do dalszego postępowania wyrażone w niniejszym wyroku.

W tym stanie rzeczy na mocy art. 145 § 1 pkt 1 lit. c ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2002r. Nr 153, póz. 1270 ze zm. - zwanej dalej ppsa) orzeczono jak w sentencji wyroku. Rozstrzygnięcie w kwestii wykonalności zapadło na zasadzie art. 152 ppsa