Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA - Dorota Mydłowska, Sędzia WSA - Krystyna Madalińska-Urbaniak, Sędzia WSA - Barbara Mleczko-Jabłońska (spr.), Protokolant - Marcin Wacławek, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 20 czerwca 2008 r. sprawy ze skargi B. Ż. na decyzję Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia [...] grudnia 2007 r. nr [...] w przedmiocie uchylenia decyzji zmieniajacej decyzję o odmowie umorzenia należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych; p o s t a n a w i a : odrzucić skargę

Decyzją z dnia [...] grudnia 2007r. nr [...] Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział [...] w W. działając w oparciu o art. 154 § 1 i 2 kpa w związku z art. 123 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych ( Dz. U. 2007r. Nr 11 poz. 74) z urzędu uchylił decyzję tegoż organu z dnia [...] sierpnia 2006r. zmieniającą decyzję wydaną w dniu [...] maja 2002r. o odmowie umorzenia B. Z. zobowiązań z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne, zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych.

W uzasadnieniu powyższej decyzji organ wskazał, że B. Z. złożył w dniu [...] stycznia 2002r. do organu rentowego wniosek o umorzenie składek za 2001r. oraz zwolnienie z obowiązku płacenia składek w 2002r. oprócz składki na ubezpieczenie zdrowotne. Decyzją z dnia [...] maja 2002r. Zakład odmówił umorzenia zobowiązań z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne , zdrowotne , Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych za 2001r. oraz za okres od [...].1999r. do [...]. 2002r., nie wnioskowany w podaniu o umorzenie.

W wyniku podjęcia przez wnioskodawcę drogi odwoławczej Sąd Apelacyjny - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w W. wyrokiem z dnia [...] listopada 2005r. uchylił przedmiotową decyzję w części dotyczącej odmowy umorzenia należności na ubezpieczenia społeczne, zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych za okres od [...] stycznia 1999r. do [...] grudnia 2000r. oraz od [...] stycznia 2002r. do marca 2002r. przekazując ZUS sprawę do ponownego rozpoznania.

W wyniku powyższego decyzją z dnia [...] sierpnia 2006r. ZUS zmienił decyzję uprzednio przez siebie wydaną [...] maja 2005r. w części dotyczącej okresu zaległości poprzez wskazanie jedynie należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych za rok 2001 uchylając w części dotyczącej odmowy umorzenia należności na rzecz ZUS za pozostały okres wskazany w decyzji z [...] maja 2002r.

Uzasadniając podstawę uchylenia powyższej decyzji na zasadzie art. 154 kpa organ rentowy przyjął, że skoro wnioskiem z dnia [...] stycznia 2002r. ubezpieczony wnosił jedynie o umorzenie zadłużenia powstałego w 2001r. oraz o zwolnienie z obowiązku opłacania składek za 2002r., oprócz składki zdrowotnej, wydanie decyzji w dniu [...] sierpnia 2006r. odmawiającej umorzenia całości istniejącego zadłużenia było działaniem nieuprawnionym.

W powyższej decyzji wnioskodawca pouczony został o prawie zaskarżenia jej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie na zasadzie art. 52 i 53 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi( Dz. U 153 poz. 1270 ze zm. ).

Zgodnie z otrzymanym pouczeniem i w przewidzianym w nim terminie B. Z. złożył do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie skargę na powyższą decyzję, w której po pierwsze zarzucił przewlekłość postępowania organów w zakresie rozpoznania jego sprawy o umorzenie należności z tytułu składek, jak również nie zgodził się z odmową ZUS umorzenia całości istniejącego zadłużenia.

Na rozprawie przed Sądem w dniu 20 czerwca 2008r. skarżący podał, iż jego aktualne zadłużenie z tytułu należności względem ZUS wynosi ok. [...] zł., a ponadto złożył pismo procesowe, z którego wynika, że organ błędnie interpretuje przepisy prawa dotyczące umorzenia należności składkowych podkreślając, że w jego ocenie spełnia przesłanki uzasadniające umorzenie powyższego zadłużenia.

W odpowiedzi na skargę Prezes ZUS wniósł o jej oddalenie, podtrzymując argumentację zawartą w zaskarżonej decyzji. Dodatkowo podkreślił, że w sytuacji gdy sąd powszechny uchylił częściowo decyzję ZUS, niedopuszczalne stało się wydanie przez organ decyzji zmieniającej decyzję uchyloną. Z kolei w zakresie, w jakim sąd powszechny oddalił odwołanie od decyzji ZUS ( tj. żądania umorzenia zadłużenia za 2001r. ), wniosek dłużnika jest ostatecznie rozstrzygnięty.

Wobec powyższego jeżeli decyzja z dnia [...] sierpnia 2006r. została wydana nieprawidłowo winna, zdaniem organu, zostać z urzędu na podstawie art. 154 kpa uchylona.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje.

Zgodnie z art. 1 § 1 i § 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269 ze zm.), sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej. Traktowanie kontroli sądowej jako elementu wieńczącego system weryfikacji działań administracji, a nie pierwszego czy też dominującego ogniwa tego systemu jest dziś niekwestionowanym faktem. Z tego względu, jak wynika z art. 52 § 1 ustawy p.p.s.a prawo wniesienia skargi, co do zasady, jest uwarunkowane uprzednim wyczerpaniem przez skarżącego środków zaskarżenia. Obowiązek ten wynika, z założenia, że sąd administracyjny nie zastępuje organów odwoławczych , a jego działania nie naruszają zasady dwuinstancyjności postępowania administracyjnego. Przez wyczerpanie środków odwoławczych ustawa nakazuje rozumieć sytuację, w której stronie nie przysługuje żaden środek zaskarżenia taki jak zażalenie, odwołanie lub wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy, przewidziany w ustawie - art. 52 §2 ustawy p.p.s.a. Nie ulega wątpliwości, że dopóki stronie przysługuje prawo wniesienia jednego z tych środków na decyzję, dopóty wniesienie skargi na ten akt do sądu administracyjnego jest niedopuszczalne - art. 58 § 1 ustawy p.p.s.a.

Analizując sprawę pod tym kątem Sąd stwierdził, że skarga B. Z. podlega na zasadzie art. 58 § 1 pkt 6 ustawy p.p.s.a odrzuceniu jako niedopuszczalna, wobec niewyczerpania toku instancji.

Przepis art. 154 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (t. j. Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 ze zm.), zwanej dalej również kpa, będący podstawą wydania zaskarżonej decyzji uruchamia nadzwyczajny tryb postępowania administracyjnego obejmujący przypadki weryfikowania decyzji dotkniętych wadliwościami kwalifikowanymi lub niekwalifikowanymi oraz decyzji prawidłowych. Postępowanie w sprawie wzruszenia decyzji ostatecznej jest wszczynane na wniosek strony lub z urzędu zgodnie z art. 61 §1 kpa.

Przedmiotem postępowania wszczętego w trybie nadzwyczajnym w celu zmiany lub uchylenia decyzji na podstawie art.154 kpa jest ustalenie przesłanek wzruszenia decyzji ostatecznej , a więc jest to nowy przedmiot sprawy w stosunku do tego, którego dotyczyło postępowanie prowadzone wcześniej, w trybie zwykłym. W związku z tym decyzja wydana na podstawie art. 154 § 2 kpa. jest decyzją wydaną w I instancji ( patrz. B. Adamiak / J. Borkowski Kodeks Postępowania administracyjnego komentarz 6 wydanie str 691 i powołane tamże orzecznictwo NSA).

Właściwość organów administracyjnych do wzruszania decyzji na podstawie powołanego wyżej przepisu należy określać według aktualnego stanu struktury administracji publicznej oraz rozdziału w niej właściwości w sprawach indywidualnych.

Zgodnie z art. 154 § 1 kpa uprawnionym do zmiany lub uchylenia decyzji ostatecznej nie tworzącej praw nabytych jest organ administracji publicznej, który ją wydał, lub organ wyższego stopnia. Definicję decyzji ostatecznej zawiera art. 16 § 1 kpa stanowiąc, że decyzje od których nie służy odwołanie w administracyjnym toku instancji, są ostateczne. Zgodnie z Kodeksem postępowania administracyjnego odwołanie nie służy m.in. od decyzji wydanych w II instancji oraz od decyzji organu I instancji, jeżeli strona nie wniosła skutecznie odwołania od takiej decyzji (uchybiła terminowi do wniesienia odwołania i nie przywrócono tego terminu).

W sprawie niniejszej wobec błędnego pouczenia strony - skarżący złożył skargę do WSA na decyzję organu rentowego wydaną w I instancji.

Z uwagi na to, że nie został wyczerpany środek zaskarżenia w postaci wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy przez działającego w imieniu Zakładu Prezesa ZUS skarga B. Z. na decyzję ZUS z dnia [...] grudnia 2007r. w przedmiocie uchylenia swojej wcześniejszej decyzji z dnia [...] sierpnia 2006r. na podstawie art. 58 §1 pkt 6, art. 58 §3 oraz art. 163 § 1 ustawy p.p.s.a podlega odrzuceniu.

Dodatkowo wskazać należy, iż odrzucenie skargi przez Sąd w niniejszym postępowaniu wobec błędnego działania organu nie zamyka skarżącemu drogi do kwestionowania wydanej przez Zakład decyzji z dnia [...] grudnia 2007r. w toku instancji poprzez domaganie się w trybie postępowania odwoławczego ponownego rozpatrzenia sprawy przez Prezesa ZUS.

W tym celu organ rentowy winien, po zasięgnięciu stosownych informacji od skarżącego, dokonać odpowiednich ustaleń co do ewentualnego dalszego postępowania administracyjnego.

Na marginesie wskazać również należy, iż w sytuacji ponownego rozstrzygania o wzruszeniu decyzji w oparciu o art. 154 kpa organ rentowy winien mieć na uwadze , iż skoro przedmiotem postępowania wszczętego w trybie nadzwyczajnym w celu zmiany lub uchylenia decyzji w trybie powołanego przepisu jest ustalenie istnienia przesłanek wzruszenia decyzji ostatecznej to istotnym warunkiem jest ustalenie czy istotnie decyzja, której postępowanie to dotyczy jest decyzją ostateczną ( o czym mowa była wyżej) oraz czy za jej uchyleniem lub zmianą przemawia interes społeczny lub słuszny interes strony, co winno znaleźć odzwierciedlenie w uzasadnieniu stanowiska organu.

Ponadto należy mieć na uwadze, iż dopuszczalność obalenia decyzji na podstawie art. 154 kpa może mieć miejsce wówczas, gdy nie ma podstaw do wznowienia postępowania albo stwierdzenia nieważności decyzji. Zatem w przypadku ustalenia wydania decyzji z rażącym naruszeniem przepisów prawa lub bez podstawy prawnej organ winien wprzód rozważyć zastosowanie trybu stwierdzenia nieważności decyzji zgodnie z art. 156§1 pkt 2 kpa.

Ponadto mając na uwadze treść skargi, jak również podniesionych przez skarżącego na rozprawie przed Sądem w dniu 20 czerwca 2008r. i w piśmie procesowym kwestii uzasadnionych, zdaniem wnioskodawcy podstaw umorzenia jego należności składkowych przez ZUS, Sąd zwraca również uwagę, iż wniosek o umorzenie należności składkowych może być ponawiany i każdorazowo podlega ocenie organu rentowego - Zakładu. W szczególności w przypadku zmiany stanu faktycznego lub uzyskaniu nowych dowodów Skarżący może ponownie wystąpić do Zakładu z wnioskiem o umorzenie należności i wówczas ponownie sprawa umorzenia będzie rozstrzygana przez organ. Wydanie bowiem decyzji w przedmiocie umorzenia należności nie korzysta z tzw. powagi rzeczy osądzonej.

Mając powyższe na uwadze Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie orzekł jak w treści wydanego postanowienia.

-----------------------

5