Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Referendarz sądowy Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie – Agnieszka Góra po rozpoznaniu w dniu 17 czerwca 2008r na posiedzeniu niejawnym wniosku P.S, o zwolnienie od kosztów sądowych w sprawie skargi na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej z dnia [...] Nr [...] w przedmiocie podatku dochodowego od osób fizycznych za 2001 rok p o s t a n a w i a I. zwolnić skarżącego od wpisu sądowego, należnego od złożonej skargi , II. w pozostałej części oddalić wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych.

W dniu [...] marca 2008r. skarżący P.S., przebywający aktualnie w Zakładzie Karnym, działając przez swego pełnomocnika, doradcę podatkowego K. W. złożył wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych w sprawie skargi na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej z dnia [...] wydaną w przedmiocie podatku dochodowego od osób fizycznych za 2001 rok.

Skarżący domaga się zwolnienia z obowiązku ponoszenia kosztów sądowych z uwagi na aktualny brak dochodów, fakt przebywania w Zakładzie Karnym, brak oszczędności. Wskazuje, iż cały ciężar utrzymania domu i dwójki małoletnich dzieci spoczywa aktualnie na jego małżonce, która otrzymuje wynagrodzenie w wysokości 1300,00 zł netto.

Zdaniem Sądu, wniosek skarżącego zasługuje w części na uwzględnienie.

Z dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy wynika, iż skarżący prowadzi gospodarstwo domowe z żoną oraz dwójką małoletnich dzieci. Aktualnie, od paru lat przebywa w Zakładzie Karnym w Ł., gdzie nie wykonuje żadnej pracy zarobkowej, co poświadcza stosownym zaświadczeniem wydanym przez Dyrektora Zakładu Karnego. Źródłem utrzymania jego rodziny jest wynagrodzenie za pracę małżonki w wysokości 2000,00 zł.

Z oświadczenia skarżącego znajdującego się w aktach sprawy wynika także, iż posiada on dom o pow. 300 m2, w którym zamieszkuje rodzina wnioskodawcy. Skarżący nie wykazuje faktu posiadania innych nieruchomości, cennych ruchomości czy oszczędności.

Instytucja zwolnienia od kosztów sądowych stanowi w istocie pomoc państwa dla osób, które z uwagi na ich trudną sytuację materialną nie mogą uiścić kosztów bez wywołania uszczerbku w koniecznych kosztach utrzymania siebie i rodziny. Ubiegający się o taką pomoc winien więc w każdym wypadku poczynić oszczędności we własnych wydatkach, do granic zabezpieczenia koniecznych kosztów utrzymania siebie i rodziny. Dopiero gdyby poczynione w ten sposób oszczędności okazały się niewystarczające - może zwrócić się o pomoc państwa.

Zgodnie z art. 246 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – prawo pomocy w zakresie całkowitym może być przyznane osobie, która wykaże, iż nie ma jakichkolwiek dochodów do pokrycia kosztów postępowania, natomiast w zakresie częściowym – gdy wykaże, iż nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania bez uszczerbku w koniecznym utrzymaniu siebie i rodziny.

Użyte w art. 246 ustawy sformułowanie "gdy osoba wykaże" oznacza, iż to na wnoszącym o przyznanie prawa pomocy spoczywa ciężar dowodu, iż znajduje się w sytuacji uzasadniającej przyznanie prawa pomocy w zakresie całkowitym lub częściowym. Powołany przepis nie pozostawia wątpliwości co do tego, że inicjatywa dowodowa zmierzająca do wykazania, iż zachodzą przesłanki pozytywne dla uwzględnienia wniosku, spoczywa na wnioskodawcy.

Udzielenie stronie prawa pomocy w postępowaniu przed sądem administracyjnym jest więc formą jej dofinansowania z budżetu państwa i przez to powinno się sprowadzać do wypadków, w których zdobycie przez stronę środków na sfinansowanie udziału w postępowaniu sądowym jest rzeczywiście, obiektywnie niemożliwe. Kluczową zaś rolę dla oceny możliwości płatniczych skarżącego ma fakt, iż zasadność wniosku o przyznanie prawa pomocy powinna być rozpatrywana w dwóch aspektach – z uwzględnieniem z jednej strony wysokości obciążeń finansowych, jakie strona musi ponieść w konkretnym postępowaniu, z drugiej strony jej możliwości finansowych.

Mając na uwadze obecną sytuację finansową skarżącego, należy stwierdzić, że uiszczenie wpisu w pełnej wysokości nie byłoby, zdaniem orzekającego, możliwe bez uszczerbku w koniecznym utrzymaniu jego oraz jego najbliższych.

W ocenie orzekającego, skarżący wykazał w sposób wystarczający i skuteczny, iż nie jest w stanie uiścić pełnego należnego wpisu sądowego bez uszczerbku w koniecznym utrzymaniu. Biorąc pod uwagę w szczególności wysokość comiesięcznych, stałych dochodów rodziny skarżącego w wysokości 2000,00 zł w przeliczeniu na liczbę członków rodziny, fakt, iż wnioskodawca przebywa aktualnie w Zakładzie Karnym i nie jest w stanie faktycznie pomóc swojej rodzinie w codziennym utrzymaniu, w odniesieniu do wydatków na utrzymanie, braku oszczędności, a także uwzględniając fakt konieczności utrzymania dwójki małoletnich dzieci - w kontekście wysokości samego wpisu, oraz faktu, iż skarżący ma założone w sądzie kilka spraw - zaistniały przesłanki uzasadniające zwolnienie strony od wpisu sądowego. Tym bardziej, iż zgodnie z treścią art. 246 par. 1 pkt 2 cytowanej ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – regulacja w nim zawarta stanowi odstępstwo od zasady ustanowionej w treści art. 199, na mocy której strony ponoszą koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Przytoczone we wniosku okoliczności winny zatem uzasadniać wyjątkowe traktowanie, o jakim mowa w powołanym przepisie. Przez uszczerbek utrzymania zaś koniecznego dla siebie i rodziny, o którym mowa w powołanym przepisie, należy rozumieć zachwianie sytuacji materialnej i bytowej strony skarżącej w taki sposób, iż nie jest ona w stanie zapewnić sobie minimum warunków socjalnych.

Zdaniem orzekającego, w przedmiotowej sprawie okoliczności takie zostały wykazane w stopniu uzasadniającym zwolnienie od wpisu sądowego. Sąd zaś nie widzi podstaw do całkowitego zwolnienia od kosztów sądowych z uwagi na fakty, iż po pierwsze rodzina skarżącego uzyskuje jednak stałe miesięczne dochody rzędu 2000,00 zł , nie wykazuje zadłużenia czy innych nadzwyczajnych okoliczności wpływających na sytuację bytową rodziny, oraz po drugie

posiada majątek tj,. dom o pow. 300 m2, którego przynajmniej częścią, nie wykorzystywaną dla własnych mieszkaniowych celów, jest w stanie swobodnie dysponować, i majątek ten mógłby potencjalnie przynosić pożytki ( np. można wynająć część pomieszczeń ) lub służyć jako zabezpieczenie kredytu czy pożyczki, jeśli jego właścicielowi brakuje bieżących środków finansowych dla pokrycia należnych kosztów. Ponadto skarżący w żaden sposób nie udokumentował ew. wydatków koniecznych czy nadzwyczajnych, obciążających jego budżet domowy, a w znaczny sposób wpływających na jego możliwości płatnicze.

Należy podkreślić, iż celem instytucji prawa pomocy jest umożliwienie skorzystania z drogi sądowej osobom o znikomych dochodach, znajdujących się na skraju ubóstwa, wobec których konieczność poniesienia kosztów sądowych mogłaby spowodować uszczerbek w koniecznym utrzymaniu. Skarżący do takich osób nie należy. Dlatego przyznanie mu prawa pomocy w zakresie częściowym obejmującym zwolnienie od konieczności uiszczenia wpisu sądowego należy uznać za adekwatną do aktualnej sytuacji majątkowej strony.

Trzeba również zaznaczyć, iż każdy obywatel zamierzający wytoczyć sprawę sądową musi się liczyć z koniecznością poniesienia kosztów sądowych. Strona winna poczynić starania celem zabezpieczenia środków finansowych z dochodów uzyskiwanych w dłuższym okresie, niezbędnych do pokrycia choćby części kosztów sądowych. Nie można pominąć także i tego, że wyłożenie kosztów przez stronę skarżącą jest tylko czasowe, bowiem w przypadku uwzględnienia jej skargi, zgodnie z art. 200 ustawy z dnia 30.08.2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – będzie jej przysługiwało prawo domagania się zwrotu kosztów postępowania.

Podsumowując należy zaznaczyć, iż w aktualnej sytuacji finansowej skarżącego zwolnienie go od kosztów sądowych w całości byłoby niezasadne. Konieczność zaś poniesienia kosztów w części tj. innych niż wpis od wniesionej skargi należności i opłat sądowych, które ew. będą wymagane na dalszym etapie postępowania, nie naraża skarżącego na pogorszenie jego warunków bytowych, pozwala aktualnie zaoszczędzić z osiąganego dochodu środki finansowe z przeznaczeniem na dalsze, ewentualne koszty, a z drugiej strony odpowiada fiskalnemu interesowi Państwa, które swoją pomoc powinno gwarantować tylko najbardziej potrzebującym.

Mając powyższe na uwadze Sąd orzekł, jak w sentencji na podstawie art. 243 § 1, art. 244 § 1, art. 245 § 3 oraz art. 246 § 1, art. 258 § 1 i § 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ( Dz. U. Nr 153 poz. 1270 ).