Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Referendarz sądowy Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie – Agnieszka Góra po rozpoznaniu w dniu 28 marca 2008r. na posiedzeniu niejawnym wniosku K. i Z. W. o zwolnienie od kosztów sądowych i ustanowienie adwokata w sprawie skargi na decyzję Wojewody z dnia [...] znak. [...] w przedmiocie ustalenia odszkodowania p o s t a n a w i a I. oddalić wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych , II. oddalić wniosek o ustanowienie adwokata z urzędu .

W dniu [...] marca 2008r. K. i Z. W. złożyli wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych i ustanowienie adwokata w sprawie skargi na decyzję Wojewody z dnia [...] wydaną w przedmiocie ustalenia odszkodowania.

Skarżący domagają się zwolnienia z obowiązku ponoszenia kosztów sądowych oraz ustanowienia pełnomocnika z urzędu z uwagi na, ich zdaniem, skomplikowaną materię sprawy. Ponadto podnoszą, iż są inwalidami w podeszłym wieku, nieporadnymi i stąd pomoc prawnika jest ich zdaniem niezbędna. Ponadto dodają, iż stan ich zdrowia z dnia na dzień się pogarsza, cierpią na wiele przewlekłych chorób, na lekarstwa i dojazdy do specjalistów wydają miesięcznie 600,00 zł.

Zdaniem Sądu, wniosek skarżących nie zasługuje na uwzględnienie.

Z dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy wynika, iż skarżący prowadzą gospodarstwo domowe z wspólnie. Rodzina utrzymuje się z emerytury K. W. wraz z rentą w łącznej kwocie 1 743,77 zł oraz emerytury Z. W. w wysokości 905,00 zł. Ponadto skarżący osiągają dochód z tytułu najmu w wysokości 300,00 zł. Łącznie zatem dochody 2- osobowej rodziny wynoszą 2 948,77 zł.

Z akt sprawy wynika, iż skarżący posiadają ½ domu jednorodzinnego o pow. 76 m2 oraz ½ kiosku o pow. 35 m2. Wykazują również działkę o pow. 489 m2 stanowiącą ogród oraz drogę dojazdowa do domu. Skarżący dodają, iż posiadają samochód osobowy Fiat 30 – letni, nie wykazują natomiast faktu posiadania innych wartościowych ruchomości czy też oszczędności. Dodają natomiast, iż dom będący ich własnością, w powodzi 1997 roku został zalany i na jego remont zaciągnęli pożyczkę w banku w wysokości 8000,00 zł, natomiast na remont spalonego w pożarze w listopadzie 1997 roku kiosku zapożyczyli się u rodziny na kwotę 5000,00 zł.

Instytucja zwolnienia od kosztów sądowych i przyznania kwalifikowane zastępstwa prawnego stanowi w istocie pomoc państwa dla osób, które z uwagi na ich trudną sytuację materialną nie mogą uiścić bez wywołania uszczerbku w koniecznych kosztach utrzymania siebie i rodziny. Ubiegający się o taką pomoc winien więc w każdym wypadku poczynić oszczędności we własnych wydatkach, do granic zabezpieczenia koniecznych kosztów utrzymania siebie i rodziny. Dopiero gdyby poczynione w ten sposób oszczędności okazały się niewystarczające - może zwrócić się o pomoc państwa.

Zgodnie z art. 246 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – prawo pomocy w zakresie całkowitym może być przyznane, gdy osoba wykaże, iż nie jest w stanie ponieść jakichkolwiek kosztów postępowania, natomiast w zakresie częściowym – gdy wykaże, iż nie w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania bez uszczerbku w koniecznym utrzymaniu siebie i rodziny.

Użyte w art. 246 cyt. ustawy sformułowanie " gdy osoba wykaże " oznacza, iż to na wnoszącym o przyznanie prawa pomocy spoczywa ciężar dowodu, iż pozostaje w sytuacji uzasadniającej przyznanie prawa pomocy w zakresie całkowitym lub częściowym. Powołany przepis nie pozostawia wątpliwości co do tego, że inicjatywa dowodowa zmierzająca do wykazania, iż zachodzą przesłanki pozytywne dla uwzględnienia wniosku, spoczywa na wnioskodawcy.

Udzielenie stronie prawa pomocy w postępowaniu przed sądem administracyjnym jest więc formą jej dofinansowania z budżetu państwa i przez to powinno się sprowadzać do wypadków, w których zdobycie przez stronę środków na sfinansowanie udziału w postępowaniu sądowym jest rzeczywiście, obiektywnie niemożliwe. Kluczową zaś rolę dla oceny możliwości płatniczych skarżącego ma fakt, iż zasadność wniosku o przyznanie prawa pomocy powinna być rozpatrywana w dwóch aspektach – z uwzględnieniem z jednej strony wysokości obciążeń finansowych, jakie strona musi ponieść w konkretnym postępowaniu, a z drugiej strony – jej możliwości płatniczych i finansowych.

Mając na uwadze powyższe, w ocenie Sądu, skarżący nie wykazali wystarczająco skutecznie, iż w obecnej sytuacji majątkowej, biorąc pod uwagę wysokość miesięcznych dochodów w wysokości 2 948,77 zł, posiadany majątek, nie są w stanie, bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie ponieść kosztów sądowych w wysokości 120,00 zł na obecnym etapie postępowania sądowego, w niniejszej sprawie. Skarżący udokumentowali , iż w 1997 roku zaciągnęli pożyczkę w wysokości 8000,00 zł na remont domu, płatną w ratach kapitałowo – odsetkowych do dnia 15.12.2002r. ( a zatem czas obciążeń budżetu tą pożyczką skończył się już prawie 6 lat temu ), udokumentowali też, iż faktycznie ich stan zdrowia jest zły i wymaga konsultacji medycznych. Przedstawili ponadto zestawienie zbiorcze operacji na rachunku bankowym z datą na dzień [...].08.2007r. gdzie widnieje stan konta w wysokości 2 808,30 zł. W kontekście zatem dochodów skarżących w wysokości 2948 zł, braku aktualnego zadłużenia, braku udokumentowanych aktualnych wydatków na leczenie, posiadanym majątku, dodatkowym źródle dochodów w formie najmu nieruchomości, są w stanie - zdaniem Orzekającego, zaoszczędzić stosowne kwoty środków finansowych, koniecznych dla uiszczenia należnych opłat sądowych.

Odnosząc się do wniosku o ustanowienie adwokata, Sąd uznał, iż strona również nie wykazała w sposób wystarczający i skuteczny, iż nie jest w stanie ponieść kosztów ustanowienia ew. pełnomocnika z wyboru w sprawie. Wnioskodawcy posiadają bowiem stały, pewny dochód z tytułu emerytur, rent, dochody z najmu i majątek. Posiadanie zaś majątku, szczególnie nieruchomości ( domu jednorodzinnego, mieszkania czy działki, gospodarstwa rolnego ) w zasadzie wyklucza możliwość przyznania prawa pomocy w zakresie całkowitym, zwłaszcza w sytuacji, gdy majątek ten nie jest obciążony prawami osób trzecich i w żaden inny sposób nie została ograniczona możliwość jego zbycia. Istotne jest bowiem, że posiadany majątek może przynosić potencjalne pożytki, może również służyć jako zabezpieczenie pożyczki lub kredytu, jeżeli właścicielowi, który jest zobowiązany do poniesienia określonych wydatków, brakuje bieżących środków finansowych. Jak wynika z akt sprawy, wnioskodawcy osiągają właśnie dochód z tytułu najmu nieruchomości, dochód, który znacznie przewyższa wymagane na tym etapie postępowania koszty sądowe, a z drugiej strony umożliwia poczynienie ew. oszczędności w celu zgromadzenia finansów dla pokrycia kosztów ustanowienia ew. pełnomocnika z wyboru. Jak zaznaczono powyżej, przedstawione przez skarżących liczne dowody w formie zaświadczeń lekarskich świadczą jedynie o ich kondycji zdrowotnej, o złym stanie zdrowia, a nie o trudnej sytuacji materialnej wnioskodawców czy kosztach z tym związanych.

Należy podkreślić, iż celem instytucji prawa pomocy jest umożliwienie skorzystania z drogi sądowej osobom o znikomych dochodach, znajdujących się na skraju ubóstwa, wobec których konieczność poniesienia kosztów sądowych czy kosztów ustanowienia kwalifikowanego pełnomocnika mogłaby spowodować uszczerbek w koniecznym utrzymaniu. Skarżący, z uwagi na wskazane powyżej okoliczności, do takich osób nie należą. Dlatego przyznanie skarżącym prawa pomocy w zakresie całkowitym obejmującym pełne zwolnienie od kosztów sądowych i ustanowienie adwokata należy uznać za bezzasadne i nieadekwatne do aktualnej sytuacji majątkowej.

W tym miejscu Sąd pragnie natomiast podkreślić, iż zgodnie z art. 134 § 1 cyt. ustawy – sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy, nie będąc związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną. Sąd zatem wnikliwie bada sprawę, bez względu na fachowość, treść i konstrukcję samej skargi sporządzonej przez stronę skarżącą nie posiadającą wykształcenia prawniczego. Z uwagi na regulację art. 134 oraz art. 140 nie mają zatem uzasadnienia obawy strony, że bez udziału profesjonalnego pomocnika nie będzie w stanie prawidłowo bronić swojego interesu w toczącym się postępowaniu. Ponadto orzekający pragnie dodać, iż sam argument strony o skomplikowanym charakterze sprawy nie ma znaczenia dla oceny przesłanek uzasadniających przyznanie prawa pomocy. Sąd bowiem przy ocenie, czy stronie należy przyznać prawo pomocy w zakresie ustanowienia pełnomocnika z urzędu bierze pod uwagę jedynie sytuację materialno - bytową strony, a nie skomplikowany, według wnioskodawcy, charakter sprawy.

Podsumowując należy stwierdzić, iż w aktualnej sytuacji finansowej skarżących zwolnienie ich w całości od kosztów sądowych przy równoczesnym ustanowieniu dla nich adwokata byłoby niezasadne. Konieczność poniesienia kosztów sądowych ( na aktualnym etapie postępowania jest to kwota 120,00 zł należna jako wpis sądowy od złożonej skargi ) oraz ew. kosztów ustanowienia pełnomocnika z wyboru, wobec okoliczności, iż jego udział, na obecnym etapie postępowania sądowego nie jest obowiązkowy, nie naraża strony na pogorszenie warunków bytowych – z jednej strony, z drugiej zaś odpowiada fiskalnemu interesowi Państwa, które swoją pomoc powinno gwarantować tylko najbardziej potrzebującym.

Mając powyższe na uwadze Sąd orzekł, jak w sentencji na podstawie art. 243 § 1, art. 244 § 1, art. 245 oraz art. 246 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ( Dz. U. Nr 153 poz. 1270 ).