Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Referendarz sądowy Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku Monika Hennig po rozpoznaniu w dniu 16 lipca 2008 r. na posiedzeniu niejawnym wniosku L. B. o przyznanie prawa pomocy w sprawie ze skargi na decyzję Dyrektora Izby Celnej [...] z dnia [...] Nr [...] w przedmiocie podatku akcyzowego za okres od stycznia do grudnia 2003 r. oraz od stycznia do kwietnia 2004 r. postanawia odmówić skarżącej przyznania prawa pomocy

L. B. wnioskiem z dnia 30 kwietnia 2008 r. (data stempla pocztowego) zwróciła się o zwolnienie od kosztów sądowych, w tym wpisu od skargi określonego w kwocie 8 282 zł.

Ze złożonego przez skarżącą oświadczenia o stanie rodzinnym, majątku i dochodach wynika, że prowadzi ona wspólne gospodarstwo domowe z mężem oraz małoletnią córką, aktualnie nie osiąga dochodów, przebywa na urlopie wychowawczym bez prawa do zasiłku, pozostaje na utrzymaniu rodziny, poza udziałami w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością o wartości nominalnej 800 000 zł, a których wartość rynkowa wynosi 0 zł i na których ustanowiony został zastaw bankowy nie posiada majątku. W uzasadnieniu wskazała, że z tytułu prowadzonej a wyrejestrowanej w roku 2007 działalności gospodarczej posiada zobowiązania o łącznej wartości około 170 000 zł, z tego też powodu prowadzone są czynności egzekucyjne przez komornika sądowego. Podniosła także, że pomiędzy małżonkami od dnia 3 października 2003 r. istnieje ustrój rozdzielności majątkowej.

Zgodnie z brzmieniem art. 245 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo

o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.), zwanej dalej p.p.s.a., prawo pomocy w zakresie częściowym obejmuje zwolnienie tylko od opłat sądowych w całości lub w części albo tylko od wydatków albo od opłat sądowych i wydatków lub obejmuje tylko ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego.

W myśl art. 246 § 1 pkt 2 p.p.s.a. przyznanie prawa pomocy osobie fizycznej w zakresie częściowym następuje, gdy wykaże, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania, bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie

i rodziny.

Przywołane przepisy regulujące instytucję prawa pomocy stanowią odstępstwo od generalnej zasady ponoszenia kosztów postępowania sądowoadministracyjnego zawartej w art. 199 p.p.s.a. Zatem rzeczą wnioskodawcy jako zainteresowanego jest wykazanie, iż jego sytuacja materialna jest na tyle trudna, że uzasadnia wyjątkowe traktowanie, o którym mowa w przytoczonych przepisach. Tym samym to na nim spoczywa ciężar dowodu, że znajduje się w sytuacji uprawniającej go do skorzystania z prawa pomocy, zaś rozstrzygnięcie w tej kwestii zależy od tego, co zostanie przez stronę udowodnione.

Na podstawie art. 255 p.p.s.a., jeżeli oświadczenie strony zawarte we wniosku okaże się niewystarczające do oceny jej rzeczywistego stanu majątkowego i możliwości płatniczych oraz stanu rodzinnego lub budzi wątpliwości, strona ma obowiązek złożyć na wezwanie dodatkowe oświadczenie lub przedłożyć dokumenty źródłowe dotyczących jej stanu majątkowego, dochodów lub stanu rodzinnego.

W związku z powyższym zarządzeniem referendarza sądowego z dnia 15 maja 2008 r. (doręczonym pełnomocnikowi strony w dniu 21 maja 2008 r.) skarżąca zobowiązana została do przedłożenia w terminie 7 dni następujących dokumentów: (1) odpisów zeznań podatkowych małżonków za rok 2007, a w przypadku rozliczenia przez płatnika lub nieskładania przedłożenia odpowiednio odpisów rocznego obliczenia podatku przez płatnika lub informacji o dochodach uzyskanych za ten rok, bądź też stosownego zaświadczenia w tym przedmiocie z właściwego urzędu skarbowego, (2) wyciągów ze wszystkich posiadanych przez małżonków rachunków i lokat, na których gromadzone są środki pieniężne, w tym kont i lokat dewizowych, z ostatnich trzech miesięcy wraz z historią dokonanych na rachunkach operacji, bądź też oświadczeń złożonych przez każdego z małżonków o ich nieposiadaniu, (3) oświadczenia w przedmiocie majątku małżonka, w szczególności posiadanych przez niego nieruchomości, przedmiotów o wartości powyżej 3 000 euro, wysokości zasobów pieniężnych (oszczędności i papierów wartościowych) oraz wskazania źródeł i wysokości osiąganych przez niego dochodów, w tym dowodów dotyczących źródeł i wysokości dochodów uzyskanych w okresie ostatnich trzech miesięcy oraz uzyskiwanych aktualnie (np. ostatni odcinek renty, zaświadczenie od pracodawcy/zleceniodawcy o wysokości wynagrodzenia, dowodów księgowych obrazujących wysokość osiągniętych przychodów i poniesionych kosztów); w sytuacji, gdy jest on osobą bezrobotną – dokumentu potwierdzającego status osoby bezrobotnej (np. decyzja/zaświadczenie urzędu pracy), (4) oświadczenia w przedmiocie zarejestrowanych na małżonków pojazdów mechanicznych (podania ich marki, modelu, roku produkcji oraz aktualnej wartości), (5) dowodów dotyczących egzekucji aktualnie prowadzonej na majątku skarżącej oraz dokumentów obrazujących aktualny stan zadłużenia wobec Skarbu Państwa, banków i innych podmiotów. Jednocześnie skarżąca została poinformowana, że nie jest zobowiązana do przedstawienia danych i dokumentów odnoszących się do sytuacji majątkowej męża w sytuacji, gdy został orzeczony rozwód lub separacja, a skarżąca przedłoży stosowne orzeczenie sądu w tym zakresie.

W piśmie z dnia 28 maja 2008 r. pełnomocnik skarżącej wniósł o przedłużenie terminu do nadesłania wymaganych dokumentów do dnia 10 czerwca 2008 r. Wskazał, że skarżąca nie ma możliwości wykonania nałożonego na nią zobowiązania w tak krótkim terminie, a nadto mąż skarżącej do dnia 4 czerwca 2008 r. przebywa poza granicami kraju.

Przedmiotowy wniosek został uwzględniony przez Sąd.

W dniu 10 czerwca 2008 r. pełnomocnik skarżącej ponownie wystąpił z wnioskiem o przedłużenie terminu do przedstawienia dokumentów do dnia 24 czerwca 2008 r. W uzasadnieniu podniósł, iż mąż skarżącej nadal przebywa zagranicą a powrót planuje dopiero na dzień 20 czerwca 2008 r.

Sąd przedmiotowy wniosek uwzględnił.

Pełnomocnik skarżącej w dniu 24 czerwca 2008 r. oświadczył, że z powodu odmowy udostępnienia przez współmałżonka wnioskodawczyni dokumentów i danych dotyczących jego sytuacji majątkowej, wnosi ona o rozpoznanie wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych wyłącznie na podstawie danych zawartych w złożonym formularzu PPF.

W tym stanie faktycznym stwierdzić trzeba, że skarżąca pomimo dwukrotnego przedłużenia terminu żadnego z wymaganych dokumentów i oświadczeń nie przedłożyła, co skutkuje niewyjaśnieniem istotnych wątpliwości dotyczących jej rzeczywistych możliwości płatniczych. Podkreślić przy tym należy, że wnioskodawczyni zobowiązana została nie tylko do nadesłania dokumentów odnoszących się do możliwości płatniczych jej męża, ale także dokumentów, które potwierdzałyby jej trudną sytuację finansową.

W orzecznictwie sądowoadministracyjnym podkreśla się, iż niewykonanie wezwania do złożenia dodatkowych oświadczeń lub dokumentów uniemożliwia dokonanie rzetelnej analizy sytuacji finansowej strony (por. postanowienie NSA z dnia 1 marca 2006 r., sygn. akt II OZ 235/06, niepubl.). Bierność wnioskodawcy w tym zakresie należy potraktować jako niewykazanie przesłanek, o których mowa w art. 246 p.p.s.a. (por. postanowienie NSA z dnia 24 marca 2005 r., sygn. akt OZ 128/05, niepubl.).

Zważyć należy, że przy rozpoznawaniu wniosku o przyznanie prawa pomocy nie prowadzi się dochodzenia, w sytuacji, gdy dokładne dane umożliwiające pełną ocenę stanu majątkowego oraz możliwości płatniczych wnioskodawcy nie są znane, gdyż uchyla się on od złożenia stosownych dokumentów w tym przedmiocie. Jak już bowiem wskazano, sprawą zainteresowanego jest wykazanie zasadności złożonego wniosku w świetle ustawowych przesłanek przyznania prawa pomocy.

Wskazać również należy, że okoliczność istniejącego w małżeństwie skarżącej ustroju rozdzielności majątkowej nie zwalnia jej z obowiązku przedstawienia sytuacji majątkowej współmałżonka i pozostaje bez wpływu na dokonaną ocenę jego możliwości finansowych. O zwolnieniu strony od kosztów sądowych nie decyduje bowiem tylko jej własny stan majątkowy z pominięciem majątku współmałżonka. Małżonkowie mają bowiem względem siebie obowiązek pomocy, obejmujący swym zakresem także prowadzenie procesów sądowych i pokrywanie związanych z nimi kosztów, którego to obowiązku nie niweczy zniesienie między małżonkami wspólności ustawowej (por. postanowienie NSA z dnia 6 października 2004 r., sygn. akt GZ 71/04, ONSAiWSA 2005 r. nr 1 poz. 8).

Poza tym trudno dać wiarę, iż małżonkowie, którzy razem zamieszkują, prowadzą wspólne gospodarstwo domowe i wychowują roczne dziecko nie mają wiedzy na temat stanu majątku (w szczególności wysokości i źródeł dochodów) każdego z nich.

W związku z powyższym uznano, że skarżąca nie wykazała, że spełnia ustawowe przesłanki zwolnienia od kosztów sądowych, gdyż nie wyjaśniła istotnych wątpliwości dotyczących jej rzeczywistych możliwości płatniczych, czym uniemożliwiła dokonanie pełnej ich oceny.

W niniejszej sprawie wzięto pod uwagę, iż wpis sądowy określony został w znacznej kwocie (8 282 zł). Jednakże bierność skarżącej nie pozwoliła na dokonanie ustaleń czy, a jeśli tak to w jakim zakresie jest ona w stanie ponieść koszty sądowe w przedmiotowej sprawie.

Z tych względów na podstawie przepisu art. 246 § 1 pkt 2 ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, orzeczono jak w sentencji postanowienia.