Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gorzowie Wielkopolskim w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Maria Bohdanowicz Sędziowie Asesor WSA Michał Ruszyński Asesor WSA Joanna Brzezińska (spr.) Protokolant asystent sędziego Agnieszka Lasecka po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 11 czerwca 2008r. przy udziale Prokuratora Prokuratury Okręgowej sprawy ze skargi [...] na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia [...] nr [...] w przedmiocie dodatku do zasiłku rodzinnego uchyla zaskarżoną decyzję i poprzedzającą ją decyzję Prezydenta Miasta G. [...] w części określającej początkowy termin przyznania dodatku do zasiłku rodzinnego.

Decyzją [...] Z-ca Dyrektora Gorzowskiego Centrum Pomocy Rodzinie i Polityki Społecznej w G. z upoważnienia Prezydenta Miasta G., na podstawie art. 104 Kodeksu postępowania administracyjnego, dalej jako "K.p.a.", art. 4, art. 5, art. 6, art. 8, art. 13, art. 20 ust. 3, art. 25 ust. 1 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz.U. z 2006 r. Nr 139, póz. 992 z późn.zm.) oraz § 2 rozporządzenia Ministra Polityki Społecznej z dnia 2 czerwca 2005 r. w sprawie sposobu i trybu postępowania w sprawach o świadczenia rodzinne (Dz.U. Nr 1085, póz. 881 ze zm.) oraz § 1 i § 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 18 lipca 2006 r. w sprawie wysokości dochodu rodziny albo dochodu osoby uczącej się stanowiących podstawę ubiegania się o zasiłek rodzinny oraz wysokości świadczeń rodzinnych (Dz.U. Nr 130, póz. 903), przyznał A.S. dodatek do zasiłku rodzinnego z tytułu kształcenia i rehabilitacji dziecka niepełnosprawnego - K.S. kwotę 60,00 zł miesięcznie, w okresie od 1 stycznia 2008 r. do 31 sierpnia 2008 r.

W uzasadnieniu decyzji organ wskazał, iż w dniu 2 stycznia 2008 r. strona złożyła wniosek o ustalenie prawa do dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu kształcenia i rehabilitacji niepełnosprawnego syna K.S., do którego dołączono orzeczenie o niepełnosprawności z dnia 20 grudnia 2007 r. Organ stwierdził, że zgodnie z przepisem art. 24 ust. 3a i 3b ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych w przypadku utraty ważności orzeczenia o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności, jeżeli osoba niepełnosprawna uzyska ponownie orzeczenie o niepełnosprawności lub odpowiednim stopniu niepełnosprawności stanowiące kontynuację poprzedniego orzeczenia, prawo do świadczeń rodzinnych uzależnionych od niepełnosprawności ustala się od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym upłynął termin ważności poprzedniego orzeczenia, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym osoba złożyła wniosek o kontynuację świadczenia rodzinnego. W takim przypadku do wniosku o świadczenie rodzinne należy dołączyć zaświadczenie właściwej instytucji potwierdzające złożenie wniosku o ponowne ustalenie niepełnosprawności lub stopnia niepełnosprawności.

Dalej organ wskazał, iż poprzednie orzeczenie o niepełnosprawności było ważne do września 2007 r. i do tego czasu przyznał ww. dodatek decyzją [...].

Od września 2007 r. strona nie zainteresowała się brakiem wypłat dodatku, dopiero w dniu 2 stycznia 2008 r. złożyła wniosek o przyznanie dodatku z tytułu kształcenia i rehabilitacji dziecka niepełnosprawnego. W tej sytuacji w ocenie organu nie można przyjąć, że strona bez swej winy złożyła wniosek dopiero w styczniu 2008 r. dlatego świadczenie przyznano od 1 stycznia 2008 r.

W odwołaniu od powyższej decyzji A.S. zwróciła się o wyrównanie dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu kształcenia i rehabilitacji niepełnosprawnego dziecka od dnia 22 października 2007r. Podniosła, iż nikt jej wcześniej nie poinformował o zmianie przepisów, w szczególności o obowiązku dostarczenia zaświadczenia z ul. [...] ani osoba przyjmująca wniosek o ponowne wydanie orzeczenia o niepełnosprawności, ani też osoba przyjmująca dokumenty składane wraz z wnioskiem o przyznanie zasiłku rodzinnego.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze w G. decyzją [...], na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 K.p.a., w zw. z art. 13 ust. 1, art. 23, art. 24 ust. 3 a i b ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych, utrzymało w mocy zaskarżoną decyzję.

Organ odwoławczy podkreślił, iż organ pierwszej instancji przyznał stronie dodatek do zasiłku rodzinnego od pierwszego dnia miesiąca, w którym złożony został wniosek wraz z wymaganą dokumentacją, zgodnie z obowiązującymi w tym zakresie przepisami tj. art. 23 ust. 1 i art. 24 ust. 1 ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz rozporządzenia Ministra Polityki Społecznej z dnia 2 czerwca 2005 r. w sprawie sposobu i trybu postępowania w sprawach o świadczenia rodzinne. Samorządowe Kolegium Odwoławcze wskazało, że przepis art. 24 ust. 2, wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 23 października 2007 r. sygn. akt P 28/07 (ogłoszonym 30 października 2007 r. Dz.U. Nr 200, póz. 1446) został uznany za niezgodny z art. 2 w związku z art. 69 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, w zakresie, w jakim stanowi, ze w wypadku wniosku o przyznanie zasiłku pielęgnacyjnego osobie niepełnosprawnej w wieku powyżej 16 lat, legitymującej się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności uzyskanym w wyniku rozpoznania przez wojewódzki zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności jej odwołania od orzeczenia powiatowego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności, prawo do świadczeń rodzinnych ustala się począwszy od miesiąca, w którym wpłynął wniosek. Jednocześnie jednak organ podkreślił, iż przepis art. 24 ust. 2 w zakresie świadczeń uzależnionych od niepełnosprawności, dotyczy przypadku złożenia wniosku o przyznanie świadczenia po raz pierwszy, nie dotyczy natomiast sytuacji kontynuacji świadczenia należnego stronie po upływie

okresu pobierania poprzednio przyznanego świadczenia, gdyż ten przypadek został uregulowany w art. 24 ust. 3 a i b. Zgodnie natomiast z tym przepisem w przypadku utraty ważności orzeczenia utraty ważności orzeczenia o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności, jeżeli osoba niepełnosprawna uzyska ponownie orzeczenie o niepełnosprawności lub odpowiednim stopniu niepełnosprawności stanowiące kontynuację poprzedniego orzeczenia, prawo do świadczeń rodzinnych uzależnionych od niepełnosprawności ustala się od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym upłynął termin ważności poprzedniego orzeczenia, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym osoba złożyła wniosek o kontynuację świadczenia rodzinnego. Do wniosku należy dołączyć zaświadczenie właściwej instytucji potwierdzające złożenie wniosku o ponowne ustalenie niepełnosprawności lub stopnia niepełnosprawności.

Organ drugiej instancji podkreślił także, iż strona w dniu 16 lipca 2007 r. złożyła w GCPRiPS wniosek o przyznanie zasiłku rodzinnego i dodatku do tego zasiłku z tytułu kształcenia i rehabilitacji niepełnosprawnego dziecka. W oparciu o ten wniosek, na mocy decyzji z 5.09.2007 r. stronie przyznano prawo do zasiłku rodzinnego na okres od 01.09.2007 r. do 31.08.2008 r. oraz prawo do dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu rehabilitacji i kształcenia niepełnosprawnego dziecka na okres od 01.09.2007 r. do 30.09.2007 r. Organ odwoławczy powtórzył także, iż decyzja ta nie była przez stronę zaskarżona, a jednocześnie aż do 2.08.2007 r. strona nie wykazała zainteresowania przyznaniem świadczeń przewidzianych w ustawie o świadczeniach rodzinnych, podczas gdy wniosek o wydanie orzeczenia przez Powiatowy Zespół Orzekania o Niepełnosprawności w G. złożyła 17 sierpnia 2007 r..

A.S. zaskarżyła powyższą decyzję do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, zwracając się o ponowne rozpoznanie jej sprawy dotyczącej przyznania dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu kształcenia i rehabilitacji dziecka niepełnosprawnego bowiem niepełnosprawność syna stwierdzona jest przez komisję lekarską od dnia 22 października 2007 r. do 31 grudnia 2008 r., poprzednie świadczenia wypłacane były od 2004 r. do 22 września 2007 r. Skarżąca podniosła, iż obecnie Gorzowskie Centrum Pomocy Rodzinie i Polityki Społecznej nie chce przyznać świadczenia za października, listopad i grudzień 2007 r., tłumacząc się zmianami w przepisach, o których nie poinformowano jej przy wypełnianiu dokumentów.

W odpowiedzi na skargę Samorządowe Kolegium Odwoławcze w G. wniosło o jej oddalenie, podtrzymując stanowisko w sprawie wyrażone w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z przepisem art. 1 § 1 i 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, póz. 1269) sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej, przy czym kontrola ta sprawowana jest pod względem zgodności z prawem. Wojewódzki Sąd Administracyjny w zakresie swojej właściwości ocenia zaskarżoną decyzję administracyjną z punktu widzenia zgodności z prawem materialnym i przepisami postępowania administracyjnego, według stanu faktycznego i prawnego obowiązującego w dacie wydania tej decyzji. Ponadto, co wymaga podkreślenia, Sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną (vide: art. 134 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi Dz.U. Nr 153, póz. 1270zpóźn.zm.).

Kontrolując zaskarżone orzeczenie z punktu widzenia powyższych zasad, skargę jako zasadną należało uwzględnić.

Ustawa z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (tekst jedn. Dz. U. z 2006 r. Nr 139, póz. 992 z późn.zm.), przywoływana dalej jako: "ustawa o świadczeniach rodzinnych", wśród świadczeń tych wyróżnia między innymi zasiłki rodzinne, mające na celu częściowe pokrycie wydatków na utrzymanie dziecka (art. 4 ust. 1) oraz dodatki do tych zasiłków wymienione w art. 8 ww. ustawy.

Zgodnie z przepisem art. 13 ust. 1 ww. ustawy, celem dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu kształcenia i rehabilitacji dziecka jest pokrycie zwiększonych wydatków związanych z rehabilitacją lub kształceniem dziecka w wieku:

1) do ukończenia 16 roku życia, jeżeli legitymuje się orzeczeniem o niepełnosprawności,

2) powyżej 16 roku życia do ukończenia 24 roku życia, jeżeli legitymuje się orzeczeniem o umiarkowanym albo o znacznym stopniu niepełnosprawności.

Na podstawie analizy akt sprawy Sąd stwierdził, iż Syn skarżącej K.S., urodzony 29 listopada 2003 r, legitymuje się orzeczeniem o niepełnosprawności od urodzenia. Zaliczenie do osób niepełnosprawnych nastąpiło na mocy orzeczeń:

- Powiatowego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnoprawności w G. z dnia [...] - na okres do 16 września 2005r. (k. 2 akt administracyjnych),

- Powiatowego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnoprawności w G.

z dnia [...] - do 22 września 2007 r.

(k. 5),

Skarżąca pobierała w związku z niepełnosprawnością syna zasiłek pielęgnacyjny oraz dodatek do zasiłku rodzinnego z tytułu kształcenia i rehabilitacji dziecka niepełnosprawnego, w tym na mocy decyzji właściwego organu:

- z dnia 30 września 2004 r. - w okresie od 24 września 2004 r. do 31 sierpnia 2005 r. (k. 3 akt adm.),

- z dnia 1 sierpnia 2006 r. - w okresie od 1 lipca 2006 r. do 31 sierpnia 2006 r. (k. 7)

- z dnia 1 września 2006 r. - w okresie od 1 września 2006 r. do 31 sierpnia 2007 r. (k. 10).

Następnie wnioskiem z dnia 16 lipca 2007 r. skarżąca ponownie zwrócił się o ustalenie prawa od zasiłku rodzinnego oraz dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu kształcenia i rehabilitacji dziecka niepełnosprawnego. Decyzją z dnia 5 września 2007 r. Z-ca Dyrektora Gorzowskiego Centrum Pomocy Rodzinie i Polityki Społecznej przyznał stronie świadczenie w formie zasiłku rodzinnego na K.S. na okres od 1 września 2007 r. do 31 sierpnia 2008 r. oraz dodatek do zasiłku rodzinnego z tytułu kształcenia i rehabilitacji niepełnosprawnego dziecka na okres od 1 września do 30 września 2007 r. (k. 25)

W celu dalszego potwierdzenia niepełnosprawności syna, w związku ze zbliżającym się okresem ważności uprzedniego orzeczenia, dnia 17 sierpnia 2007 r. skarżąca wystąpiła ponownie do Powiatowego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Gorzowie Wlkp. z wnioskiem o przedłużenie orzeczenia o niepełnosprawności dziecka (vide zaświadczenie z dnia 7 stycznia 2008 r. k. 27). Od niekorzystnego orzeczenia tego organu z dnia 22 października 2007 r. skarżąca odwołała się do Wojewódzkiego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w G., który orzeczeniem z dnia [...] zaliczył K.S. do osób niepełnosprawnych od urodzenia, wydając orzeczenie ważne do 31 grudnia 2008 r. (k.28).

Po uzyskaniu orzeczenia o niepełnosprawności, w dniu 2 stycznia 2008 r. skarżąca złożyła ponowny wniosek o ustalenie prawa do dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu kształcenia i rehabilitacji niepełnosprawnego syna K. 7 stycznia 2008 r. strona

przedłożyła także zaświadczenie Powiatowego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w G. potwierdzające złożenie wniosku o orzeczenie niepełnosprawności w dniu 17 sierpnia 2008 r.

Nie budzi zatem wątpliwości fakt, iż po utracie ważności uprzedniego orzeczenia o niepełnosprawności dziecka K.S., której termin upłynął w miesiącu wrześniu 2007 r., skarżąca uzyskała ostatecznie w dniu 20 grudnia 2007 r. ponownie orzeczenie o niepełnosprawności syna stanowiące kontynuację poprzedniego orzeczenia (od urodzenia) na czas określony tj. do dnia 31 grudnia 2008 r.

W okolicznościach przedmiotowej sprawy kwestią sporną pomiędzy stronami pozostaje data początkowa przyznania skarżącej przedmiotowego dodatku do zasiłku rodzinnego, a dokładnie nieprzyznanie go przez organ za okres od października do grudnia 2007 r. tj. od miesiąca następującego po miesiącu, w którym upłynął termin ważności poprzedniego orzeczenia o niepełnosprawności dziecka.

Rozważenia wymaga zatem ustawowa regulacja dotycząca zasad ustalania i przyznawania świadczeń rodzinnych, w szczególności dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu kształcenia i rehabilitacji dziecka niepełnosprawnego.

Zgodnie z zasadą wyrażoną w art. 23 ust. 1 ustawy o świadczeniach rodzinnych, ustalenie prawa od świadczeń rodzinnych następuje na wniosek określonej w tym przepisie osoby upoważnionej do reprezentowania dziecka. Po myśli art. 24 ust. 1 ww. ustawy, prawo do świadczeń rodzinnych, co do zasady, ustala się na okres zasiłkowy, z wyjątkiem świadczeń, o których mowa w art. 9 (dodatek z tytułu urodzenia dziecka), 14-16 (dodatki z tytułu rozpoczęcia roku szkolnego, podjęcia przez dziecko nauki poza miejscem zamieszkania) i 15b (jednorazowa zapomoga z tytułu urodzenia dziecka).

Okres zasiłkowy, zgodnie z definicją zawartą w art. 3 pkt 10 ustawy, oznacza okres od dnia 1 września do dnia 31 sierpnia następnego roku kalendarzowego, na jaki ustala się prawo do świadczeń rodzinnych.

Dalsze reguły dotyczące ustalenia prawa do świadczeń rodzinnych zawarł ustawodawca w art. 24 ust. 2-5 ustawy o świadczeniach rodzinnych. Zgodnie z ust. 2 prawo do świadczeń rodzinnych ustala się, począwszy od miesiąca, w którym wpłynął wniosek z prawidłowo wypełnionymi dokumentami, do końca okresu zasiłkowego. W przypadku ustalania prawa do świadczeń rodzinnych uzależnionych od niepełnosprawności osoby, prawo do świadczeń rodzinnych ustala się na okres zasiłkowy, chyba że orzeczenie o niepełnosprawności lub orzeczenie o stopniu niepełnosprawności zostało wydane na czas określony. W tym przypadku prawo do

świadczeń rodzinnych ustala się do ostatniego dnia miesiąca, w którym upływa termin ważności orzeczenia, nie dłużej jednak niż do końca okresu zasiłkowego (art. 24 ust. 3).

W myśl reguły wyrażonej w ust. 3a i 3b, w przypadku utraty ważności orzeczenia o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności, jeżeli osoba niepełnosprawna uzyska ponownie orzeczenie o niepełnosprawności lub odpowiednim stopniu niepełnosprawności stanowiące kontynuację poprzedniego orzeczenia, prawo do świadczeń rodzinnych uzależnionych od niepełnosprawności ustala się od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym upłynął termin ważności poprzedniego orzeczenia, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym osoba złożyła wniosek o kontynuację świadczenia rodzinnego. Przy czym, w takiej sytuacji, osoba do wniosku o świadczenie rodzinne uzależnione od niepełnosprawności dołącza zaświadczenie właściwej instytucji potwierdzające złożenie wniosku o ponowne ustalenie niepełnosprawności lub stopnia niepełnosprawności.

W rozpoznawanej sprawie organy administracji publicznej obu instancji powołując się na przepis art. 24 ust. 3a i 3b ustawy o świadczeniach rodzinnych uznały, iż w związku ze złożeniem przez skarżącą wniosku o przyznanie dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu kształcenia i rehabilitacji dziecka niepełnosprawnego w dniu 2 stycznia 2008 r. wraz z orzeczeniem Wojewódzkiego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności z dnia 20 grudnia 2007 r. o zaliczeniu jej syna do osób niepełnosprawnych od urodzenia do dnia 31 grudnia 2008 r., prawo A.S. do żądanego świadczenia rodzinnego należało ustalić na okres od 1 stycznia 2008 r. (miesiąc złożenia ponownego wniosku o przyznanie świadczenia) do dnia 31 sierpnia 2008 r.

Kwestionując przyjętą przez organ początkową datę ustalenia prawa do dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu kształcenia i rehabilitacji dziecka niepełnosprawnego skarżąca zarówno w odwołaniu od decyzji organu pierwszej instancji, jak i w skardze podniosła zarzut, iż żaden z organów nie poinformował jej w jakiejkolwiek formie o obowiązku wynikającym z art. 24 ust. 3a i 3b ustawy o świadczeniach rodzinnych, w brzmieniu obowiązującym w dacie składania wniosku zarówno w 2007 jak i 2008 r. Na rozprawie w dniu 11 czerwca 2008 r. skarżąca podała ponadto, iż od urodzenia syna wielokrotnie składała wnioski o przyznanie oraz kontynuację świadczeń rodzinnych, jednakże gdy składała poprzedni wniosek w związku z utratą mocy orzeczenia o niepełnosprawności syna, nie wymagano od niej zaświadczenia o wystąpieniu do Powiatowego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności. Z tej przyczyny strona domaga się przyznania spornego dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu

rehabilitacji oraz kształcenia dziecka niepełnosprawnego, na zasadzie kontynuacji, od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym upłynął termin ważności poprzedniego orzeczenia tj. od 1 października 2007 r.

W okolicznościach przedmiotowej sprawy, w ocenie Sądu, żądanie powyższe jest uzasadnione.

W pierwszej kolejności należy podkreślić, iż skarżąca swoje roszczenie zgłaszała w toku postępowania przed organem pierwszej instancji, jak również w odwołaniu. Rozpoznając sprawę organ pierwszej instancji pominął jednakże w sentencji swojej decyzji merytoryczne rozstrzygnięcie o tej części żądania strony, bowiem orzekając o przyznaniu spornego dodatku do zasiłku rodzinnego w okresie od 2008-01-01 do 2008-08-31, jednocześnie nie wypowiedział się w negatywny lub pozytywny sposób o przyznaniu dodatku za okres od 1.10.2007 r. do 31.12.2007 r. Także analiza treści uzasadnienia decyzji organu pierwszej instancji nie umożliwia dokonania jednoznacznej oceny czy przedmiot orzekania organu stanowił wyłącznie okres, o którym orzeczono w sentencji, czy także wnioskowany przez stronę okres wcześniejszy. Można jedynie "domyślać się" z niejednoznacznych stwierdzeń, iż organ rozważał także inny okres bowiem wskazał na złożenie wniosku "dopiero w styczniu 2008 r." oraz podkreślił treść przepisu art. 24 ust. 3a i 3b ustawy o świadczeniach rodzinnych, a dokładnie jego część stanowiącą iż świadczenie przyznaje się "nie wcześniej niż od miesiąca, w którym osoba złożyła wniosek o kontynuację świadczenia rodzinnego". Tego uchybienia proceduralnego nie dostrzegł organ odwoławczy, który utrzymał w całości w mocy decyzję organu pierwszej instancji.

Ponadto opierając się jedynie na wykładni gramatycznej przepisu art. 24 ust. 3a i 3b ustawy o świadczeniach rodzinnych, Samorządowe Kolegium Odwoławcze w G. pominęło w analizie treści powyższego przepisu reguły wykładni celowościowej, systemowej, a w szczególności sprawiedliwościowej. Znajduje ona oparcie w normie art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, zgodnie z którym Rzeczpospolita Polska jest demokratycznym państwem prawnym, urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej. Konstytucja jest najwyższym prawem Rzeczypospolitej Polskiej. Jej przepisy stosuje się bezpośrednio, chyba że Konstytucja stanowi inaczej (art. 8). Zgodnie z przepisem art. 69 ustawy zasadniczej, osobom niepełnosprawnym władze publiczne udzielają pomocy w zabezpieczaniu egzystencji, przysposobieniu do pracy oraz komunikacji społecznej. Oznacza to, iż zasada sprawiedliwości społecznej w przypadku osób niepełnosprawnych, a przede wszystkim dzieci, nakłada na Państwo i jego organy obowiązek szczególnej opieki, leczenia i

8

rehabilitacji, a troski i odpowiedniego współdziałania organów powołanych do opieki socjalnej najbardziej

Sąd, w składzie orzekającym w niniejszej sprawie, podziela w pełni to stanowisko reprezentowane w doktrynie i orzecznictwie sądów administracyjnych jak również Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości, zgodnie z którym nie można obecnie przyznawać prymatu wykładni literalnej normy prawnej. Organy administracji publicznej oraz sądy obowiązane są natomiast przede wszystkim badać cel jakiemu przedmiotowe świadczenie ma służyć i jego charakter, i w tym duchu dokonywać wykładni obowiązujących przepisów prawa.

Skoro celem dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu kształcenia i rehabilitacji dziecka jest pokrycie zwiększonych wydatków związanych z rehabilitacją lub kształceniem dziecka niepełnosprawnego, nie budzi zatem wątpliwości, iż ten zostanie osiągnięty, gdy okres otrzymywania zasiłku skorelowany będzie z okresem w jakim dziecko zaliczone będzie do osób niepełnosprawnych.

Należy podkreślić w tym miejscu, iż wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 23 października 2007 r. sygn. akt P 28/07 (ogłoszonym 30 października 2007 r. Dz.U. Nr 200, póz. 1446), art. 24 ust. 2 ustawy o świadczeniach rodzinnych został uznany za niezgodny z art. 2 w związku z art. 69 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, w zakresie, w jakim stanowi, że w wypadku wniosku o przyznanie zasiłku pielęgnacyjnego osobie niepełnosprawnej w wieku powyżej 16 lat, legitymującej się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności uzyskanym w wyniku rozpoznania przez wojewódzki zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności jej odwołania od orzeczenia powiatowego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności, prawo do świadczeń rodzinnych ustala się począwszy od miesiąca, w którym wpłynął wniosek. W cytowanym w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji fragmencie uzasadnienia powyższego orzeczenia Trybunał Konstytucyjny stwierdził, iż od momentu wskazanego przez władzę publiczną w decyzji ustalającej wystąpienie niepełnosprawności danego stopnia zainteresowany ma prawo uzyskać - w ustawowym trybie - zasiłek pielęgnacyjny w ustawowo określonej wysokości. Z tą datą interes niepełnosprawnego w uzyskaniu takiego zasiłku jest chroniony konstytucyjnie. Dlatego przeczy tej spójnej konstrukcji wynikającej z art. 69 Konstytucji, rozwiązanie przyjęte art. 24 ust. 2 ustawy o świadczeniach rodzinnych, wprowadzający bezwzględny termin ograniczający datę przyznania zasiłku w oderwaniu od konkretnej daty urzędowo ustalonej w ustawowo określonym trybie stwierdzenia przesłanek realizacji uprawnienia publicznoprawnego chronionego konstytucyjnie.

Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego, zasiłek pielęgnacyjny spełnia efektywnie swój cel, gdy jest przyznawany od daty wskazanej w orzeczeniu o niepełnosprawności.

Powyższe stanowisko, w ocenie Sądu wspartej treścią uzasadnienia wyroku Trybunału, należy odnieść odpowiednio także do innych świadczeń rodzinnych związanych z niepełnosprawnością osób, a w szczególności dzieci. W takim duchu zatem należy dokonywać także wykładni obowiązujących przepisów ustawy o świadczeniach rodzinnych regulujących tryb przyznawania dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu kształcenia oraz rehabilitacji dziecka niepełnosprawnego, w szczególności przepisów art. 24 ust. 3a i 3b tej ustawy. Oznacza to, iż także w sytuacji kontynuacji poprzedniego orzeczenia stwierdzającego niepełnosprawność dziecka od daty urodzenia, oraz ubiegania się przez wnioskodawcę o kontynuację związanych z tym świadczeń rodzinnych, naruszałoby zasady państwa prawnego przerzucanie przez organy administracji publicznej na wnioskodawcę wszelkich konsekwencji wypływających z niespójnej regulacji dotyczącej trybu kontynuacji świadczeń rodzinnych.

Na podstawie analizy akt sprawy Sąd zważył, iż w postępowaniu w sprawie przyznania skarżącej przedmiotowego świadczenia rodzinnego organ pierwszej instancji naruszył przepisy postępowania administracyjnego w takim stopniu, iż wpłynęło to na wynik sprawy. Naruszone zostały w szczególności zasady ogólne tego postępowania. Zgodnie z art. 7 K.p.a., w toku postępowania organy administracji publicznej stoją na straży praworządności i podejmują wszelkie kroki niezbędne do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz do załatwienia sprawy, mając na względzie interes społeczny i słuszny interes obywateli. Organy administracji publicznej obowiązane są prowadzić postępowanie w taki sposób, aby pogłębiać zaufanie obywateli do organów Państwa oraz świadomość i kulturę prawną obywateli (art. 8 K.pa.). W myśl przepisu art. 9, organy administracji publicznej są obowiązane do należytego i wyczerpującego informowania stron o okolicznościach faktycznych i prawnych, które mogą mieć wpływ na ustalenie ich praw i obowiązków będących przedmiotem postępowania administracyjnego. Organy czuwają nad tym, aby strony i inne osoby uczestniczące w postępowaniu nie poniosły szkody z powodu nieznajomości prawa, i w tym celu udzielają im niezbędnych wyjaśnień i wskazówek.

Powyższe zasady zyskują szczególnego znaczenia w postępowaniu administracyjnym w sprawach z zakresu szeroko rozumianej pomocy socjalnej udzielanej przez państwo obywatelom, którzy spełniają wskazane przez ustawodawcę warunki.

10

Ponadto należy wskazać, iż rozwinięcie zasady wyrażonej w art. 9 K.p.a. zawarł ustawodawca także w przepisie art. 26 ust. 6 ustawy o świadczeniach rodzinnych, zgodnie z którym podmiot realizujący świadczenia rodzinne jest obowiązany poinformować osoby ubiegające się o świadczenia rodzinne o terminach składania wniosków, o których mowa w ust. 3 i 4 oraz w art. 24.

Organ pierwszej instancji, powołując się na art. 24 ust. 3a ww. ustawy o świadczeniach rodzinnych, który stanowi, że w przypadku utraty ważności orzeczenia o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności, jeżeli osoba niepełnosprawna uzyska ponownie orzeczenie o niepełnosprawności lub odpowiednim stopniu niepełnosprawności stanowiące kontynuację poprzedniego orzeczenia, prawo do świadczeń rodzinnych uzależnionych od niepełnosprawności ustala się od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym upłynął termin ważności poprzedniego orzeczenia, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym osoba złożyła wniosek o kontynuację świadczenia rodzinnego, przyznał skarżącej dodatek do zasiłku rodzinnego z tytułu rehabilitacji i kształcenia dziecka niepełnosprawnego od dnia 1 stycznia 2008 r., czyli od miesiąca złożenia wniosku o ponowne przyznanie tego dodatku wraz z zaświadczeniem Powiatowego Zespołu Orzekania o Niepełnosprawności w G. Tymczasem A.S. zaczęła ubiegać się o kontynuację prawa do przedmiotowego świadczenia dla swojego niepełnosprawnego syna K.S. już w lipcu 2007 r., występując do powiatowego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności o niezbędne orzeczenie. Ponieważ dopiero w dniu 20 grudnia 2007 r., na mocy orzeczenia Wojewódzkiego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w G., potwierdzono ciągłość niepełnosprawności syna skarżącej, w dniu 2 stycznia 2008 r. wystąpiła do organu pierwszej instancji z wnioskiem o ponowne ustalenie prawa do przedmiotowego dodatku do zasiłku rodzinnego.

Należy zważyć, że ratio /eg/s art. 24 ust. 3a ww. ustawy jest szczególne potraktowanie kontynuacji prawa do świadczenia rodzinnego związanego z niepełnosprawnością i ciągłości orzeczeń o niepełnosprawności. Przepis ten opiera się na założeniu ciągłości wypłaty zasiłku (dodatku) w sytuacji pobierania zasiłku przez określony czas i otrzymaniu, po upływie danego okresu zasiłkowego, ponownego orzeczenia o niepełnosprawności. Stosuje się wówczas zasadę, że prawo do świadczeń uzależnionych od niepełnosprawności ustala się, na podstawie nowego orzeczenia o niepełnosprawności, od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym upłynął termin ważności poprzedniego orzeczenia.

11

W okolicznościach rozpoznawanej sprawy, zdaniem Sądu, przy ocenie uprawnień do świadczenia w przypadku wniosku o kontynuację wypłaty spornego dodatku do zasiłku rodzinnego należy mieć na uwadze także fakt, że zgodnie z cytowanym przepisem art. 69 Konstytucji RP, władze publiczne zobowiązane są udzielić, zgodnie z ustawą, pomocy w zabezpieczaniu egzystencji, przysposobieniu do pracy oraz komunikacji społecznej.

Na podstawie analizy akt sprawy należy stwierdzić, iż zasadnie skarżąca podnosi, że organy administracji publicznej zobowiązane do udzielenia jej szczegółowej informacji co do trybu i warunków ubiegania się o kontynuację świadczeń rodzinnych związanych z niepełnosprawnością jej małoletniego syna, obowiązku tego nie wypełniły. Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w G., jako podmiot realizujący wobec skarżącej świadczenia rodzinne, także związane z niepełnosprawnością od urodzenia jej syna od września 2004 r. W szczególności należy wskazać, iż w uzasadnieniu decyzji z dnia 5 września 2007 r., mocą której przyznano poprzedni dodatek do zasiłku rodzinnego na okres od 1.09.2007 do 30.09.2007 nie wskazano przyczyn przyznania dodatku jedynie na 1 miesiąc a nie na cały okres zasiłkowy, nie wskazano też sposobu postępowania niezbędnego dla kontynuacji świadczenia po upływie ważności orzeczenia o niepełnosprawności. Ponadto z akt sprawy nie wynika, iżby skarżąca była w jakiejkolwiek formie pouczona o sposobie i trybie dalszego postępowania w celu uzyskania kontynuacji przedmiotowego świadczenia, w tym o treści przepisów art. 24 ust. 3a i 3b. Nie można także odmówić zasadności zarzutowi skarżącej kierowanemu wobec organów, iż przepisy ustawy o świadczeniach rodzinnych obowiązujące w dacie składania przez nią poprzedniego wniosku o kontynuację orzeczenia o niepełnosprawności syna, a następnie wniosku o przyznanie na tej podstawie świadczeń rodzinnych nie nakładały na dotychczasowego świadczeniobiorcę obowiązku równoczesnego złożenia wniosków w powiatowym zespole do spraw orzekania o niepełnosprawności oraz w organie gminy realizującym świadczenia rodzinne, jeszcze przed uzyskaniem stosownego orzeczenia w sprawie niepełnosprawności.

Z tych przyczyn w rozpatrywanym przypadku należy uznać, że niezłożenie wniosku o kontynuację świadczenia wraz z wnioskiem o przedłużenie orzeczenia o niepełnosprawności nie powinno pociągać negatywnych dla strony skutków prawnych w postaci niepodjęcia wypłaty świadczenia, na podstawie nowego orzeczenia o niepełnosprawności, od miesiąca następującego po miesiącu, w którym upłynął termin ważności poprzedniego orzeczenia. Nie może bowiem budzić wątpliwości, iż w razie

12

niepoinformowania strony przez organ o celowości złożenia kolejnego wniosku o świadczenie wraz z wnioskiem do zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności, z naruszeniem przepisu art. 26 ust. 6 ustawy o świadczeniach rodzinnych, wypłata kontynuowanego zasiłku powinna nastąpić od dnia wskazanego w nowym orzeczeniu o niepełnosprawności. W ogólnym postępowaniu administracyjnym nie obowiązuje bowiem zasada ignorantia iuris nocet i obowiązkiem organu, wynikającym przede wszystkim z art. 9 k.p.a., jest informowanie strony o okolicznościach faktycznych i prawnych, które mogą mieć wpływ na ustalenie jej praw i obowiązków będących przedmiotem aktualnego lub potencjalnego postępowania. Powinność ta wynika także z wyrażonej w art. 8 k.p.a. zasady pogłębiania zaufania obywateli do organów Państwa oraz świadomości i kultury prawnej obywateli. Zasada ta opiera się na założeniu określonej pewności prawa i przewidywanym postępowaniu organów państwa.

A.S. nie występowała o dodatek do zasiłek rodzinnego w celu częściowego pokrycia zwiększonych wydatków związanych z rehabilitacją i kształceniem niepełnosprawnego od urodzenia dziecka po raz pierwszy w 2008 r., ale ubiegała się o jego kontynuację kilkukrotnie i nie powinna ponosić negatywnych konsekwencji zaniechania przez organ poinformowania jej o obowiązującej treści art. 24 ust. 3a ustawy. Nieuprawnione jest zatem w okolicznościach rozpoznawanej sprawy przerzucanie na stronę ubiegająca się o pomoc Państwa z tytułu opieki i kształcenia swojego niepełnosprawnego dziecka konsekwencji zaniedbania organu. Skarżąca mogła pozostawać w przeświadczeniu, że skoro ubiega się o kontynuację prawa do zasiłku pielęgnacyjnego, to wystarczy, iż wystąpi do zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności i potwierdzenie nieprzerwanego trwania niepełnosprawności zapewni jej ciągłość wypłaty zasiłku. Obowiązkiem organu pierwszej instancji było więc z odpowiednim wyprzedzeniem poinformowanie strony, że wobec upływu okresu, na który przyznano świadczenie na skutek poprzedniego wniosku z lipca 2007 r., dążąc do jego kontynuacji, powinna złożyć nowy wniosek o dodatek do zasiłku rodzinnego wraz z zaświadczeniem potwierdzającym fakt złożenia przez nią wniosku o kontynuację orzeczenia o niepełnosprawności syna w powiatowym zespole do spraw orzekania o niepełnosprawności, tak by mogła skorzystać z dobrodziejstwa art. 24 ust. 3a ustawy. Choć jest to norma prawa procesowego lecz w rozpoznawanej sprawie stanowiła podstawę materialno-prawną działań organów administracji, które na jej podstawie podjęły zakwestionowane rozstrzygnięcie. Przepis ten został zatem niewłaściwie zastosowany w rozpoznawanej sprawie.

13

Z tych powodów, na podstawie przepisu art. 145 § 1 pkt 1 lit. a i c ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, Sąd uchylił zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję organu pierwszej instancji w tej części, którą w istocie zakwestionowała w skardze strona skarżąca.

Na skutek powyższego orzeczenia organ pierwszej instancji winien ponownie rozpoznać wniosek skarżącej o przyznanie jej świadczenia - dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu kształcenia i rehabilitacji dziecka niepełnosprawnego za sporny okres od października do grudnia 2007 r., mając na uwadze powyższe wskazania.